00:17.5
Diba? Dapat ba ganon?
00:47.5
Dahil bumisita po siya dyan sa Australia,
00:49.5
nakadalawang beses po siya dyan, no?
00:51.5
In a matter of a week yet,
00:53.8
if I'm not mistaken.
00:55.1
Mahaba po interview, pinanood po natin ito.
00:57.5
And sa isang bahagi po na interview,
01:00.5
eh mukha nasa bon po
01:01.5
yung ating mahal na pangulong,
01:03.0
Ferdinand Bombong Marcos Jr.
01:04.8
You've been a politician for a very long time.
01:06.7
You have a very clear understanding
01:09.1
of your country's history.
01:11.4
And you obviously revere your father.
01:13.0
I've seen you talk about him.
01:14.0
Do you also understand the costs
01:16.3
of his authoritarianism?
01:17.5
Amnesty records that during that period,
01:21.0
70,000 people were imprisoned,
01:24.9
and 3,200 people killed
01:27.4
So I just want to ask you again,
01:28.4
do you accept that there was a human cost?
01:30.8
Marami po sa mga comments dito sa social media,
01:33.5
doon sa mga nagtagpo sa akin,
01:34.8
ang sabi, eh sana,
01:36.3
yung mga journalist sa Pilipinas,
01:38.1
ganon din po katapang sa pagtatanong.
01:40.6
Kunwari, sa presidente ng Pilipinas.
01:43.4
Marami salamat po doon sa mga nagsabi na
01:45.5
isa po ako doon sa mga
01:47.9
kaya po magtanong ng ganon.
01:49.9
Maraming maraming salamat po.
01:51.5
Pero honestly, kahit po nakakataba po
01:54.2
ng puso yung sinabi nyo,
01:55.5
nakakalungkot din po siya in a way.
01:59.0
Kasi yung pagtatanong po ng mga tough questions
02:01.7
ay dapat po basic na po
02:03.7
sa lahat ng mga journalist for that matter.
02:06.2
Hindi po kailangan foreigner ka.
02:08.8
Hindi kailangan magtapang-tapangan ka.
02:11.1
Basic requirement po yun.
02:12.3
Okay? And to be fair po,
02:14.2
dito po sa mga kasama po natin sa industriya,
02:16.7
sa inyong pamamahayag sa Pilipinas,
02:18.7
marami po tayong mga kasamang journalist na talagang
02:21.7
kaya pong magtanong ng mabibigat.
02:25.7
Kaya pong sitahin o sabunin
02:29.7
yung ilang mga opisyal sa mga ganyang interviews po.
02:33.7
Unfortunately, marami rin po tayong kasama sa industriya.
02:36.7
Either duwag o baka naman talaga takot
02:40.7
o baka naman talaga mahina lang.
02:42.7
Or all of the above when it comes to
02:44.7
failing to ask the tough questions.
02:46.7
Sa mga ganyang pagkakataon.
02:48.7
Honestly, pag tinignan niyo po kasi media landscape
02:50.7
in the Philippines, especially today,
02:52.7
especially during the six years of President Rodrigo Duterte,
02:55.7
talagang medyo malamya po.
02:57.7
Medyo tame yung coverage po ng media.
02:59.7
In the words of veteran journalist Virgel Santos,
03:03.7
ang term na ginamit niya ay docile or timid.
03:08.7
Yung karamihan sa mga media organizations in the Philippines.
03:11.7
At marami pong dahilan dyan.
03:13.7
Una-una, isa po sa mga nakikita kong dahilan dyan ay yung
03:16.7
siguro traditionally yan eh.
03:18.7
Ang mga Pilipino, mahihain.
03:22.7
So, isa po yan sa mga factors na siguro dahilan
03:25.7
kung bakit marami pong mga journalist yung nahihihang magtanong.
03:29.7
Ayaw mapahiya yung kanilang kinakausap.
03:31.7
Even if that is basically their job.
03:33.7
To ask those tough questions.
03:35.7
For example, tinignan niya yung case ni Sara Ferguson.
03:37.7
Yung tinanong niya rito kay Bongbong Marcos.
03:39.7
Tinanong siya tungkol dun sa ill-gotten wealth ng kanyang pamilya.
03:43.7
Tinanong siya tungkol dun sa human rights violations.
03:46.7
Sa naganap ng panahon ng tatay niya.
03:48.7
Kasi hindi naman pwedeng kalimutan na lang yan.
03:50.7
Hindi naman porki nanalo siya ng 2022.
03:52.7
Hindi porki nanalo yung narrative na sila yung tama
03:56.7
at yung mga Pilipino nagpatalsik sa tatay niya
03:58.7
dahil sa massive corruption at human rights violations ng 1986.
04:04.7
Dahil siya nga yung nanalo ng 2022 presidential election.
04:08.7
Pero pag inisip niyo, hindi dapat pinapakawalan yung mga ganyang issues.
04:12.7
Kasi talagang masakla po pag hindi po tayo natututo sa kasaysayan.
04:16.7
I remember nung time po, nung nasa ANC po po ako.
04:19.7
Maraming pagkakataon na pinag-usapan po natin yung issues na yan.
04:24.7
Yung issue ng ill-gotten wealth at yung issue ng human rights violations.
04:29.7
May mga pagkakataon na nakadinig tayo.
04:32.7
May mga nagbulong sa atin.
04:33.7
May mga nagsabi, oh go easy on the Marcos topics.
04:36.7
During po ito nung kasagsagan ng kampanya for the presidential election.
04:42.7
Ang layak kong sagot dyan.
04:45.7
Yung pag-tackle po natin sa ating programa nung time na yun.
04:48.7
Sa mga iba't ibang issues kaugnay dun sa then presidential candidate Ferdinand Bombo Marcos Jr.
04:54.7
It was nothing personal about or against him.
04:57.7
Kasi na-cover din po natin yan sa Senado.
04:59.7
He was a nice guy.
05:03.7
Siguro okay kausap, no?
05:05.7
Hindi naman yung palamura.
05:06.7
Hindi naman yung babastos.
05:08.7
Pero sa akin, yung 2022 presidential election in particular,
05:13.7
I thought was the most consequential Philippine election in the post-EDSA era.
05:20.7
And it was only incumbent or expected of journalists to ask those tough questions.
05:27.7
Nagkataon lang po na siya yung kandidato na meron ganun baggage.
05:31.7
Kasi ang argument ko nga po dyan, kung siguro si Len Novedo, si Manny Pacquiao, si Ping Lacson o Yodi D. Guzman,
05:38.7
inasa ganyang katayuan.
05:40.7
Siya rin po yung kabilang sa pamilya.
05:42.7
Na merong history ng ill-gotten wealth.
05:44.7
At napatunayan po yan, no?
05:46.7
Kung Supreme Court po mismo nagsabi niyan sa kanilang desisyon.
05:49.7
Kung hindi po ako nagkakamali 2003.
05:52.7
Eh itong mga journalist, itong mga kandidato na to, sila rin po yung ating sasabunin o sisitahin.
05:57.7
At itatakel din po natin yung issues na ito na may kaugnayan sa kanila.
06:01.7
Ang problema, it's Marcos, no?
06:04.7
And he was gunning for the highest elective position in the country.
06:08.7
Maraya po sa ating mga journalist nung mga mga panahon na yun,
06:11.7
talagang sinika po na tutukan yung issues na yan.
06:14.7
Sa kabila po ng pressures, no?
06:16.7
Kasi, aminin man o hindi na marami sa mga newsrooms, marami sa kanila, hindi ako kasama roon, no?
06:23.7
Naduwag. Natakot. Bakit?
06:26.7
Eh siguro, karamihan doon sa mga may-ari ng kanilang mga news organizations,
06:30.7
ayaw ma-offend yung presumptive winner.
06:34.7
Kasi nung time na yun, it was quite obvious sa malaking tsansa na ang mananalo na sa pagkapangulo ay si Bongbong Marcos.
06:40.7
So marami mga news organizations, medyo tumupi na.
06:43.7
Di ba? Meron pa kang balita na ayaw gamitin yung term na dictator doon sa ama ni Bongbong Marcos.
06:50.7
Ang ginagamit na iba, strongman na lang.
06:52.7
Na-experience ko rin yan. Nung nandun ako sa ABS-CBN before, ito yung nagkaroon ng konting discussion dyan.
06:57.7
Quiet discussion.
06:59.7
Pero susurot ako ng article, may mga nagkocall out din sa akin na sinasabi,
07:02.7
o gamitin mo na lang strongman. Pero sa akin, bakit strongman lang?
07:05.7
Hindi ba he was a former dictator?
07:07.7
Tapos nung mas umiinit yung discussion,
07:08.7
Tapos nung mas umiinit yung discussion,
07:09.7
Tapos nung mas umiinit yung discussion,
07:10.7
doon sa 2022 presidential campaign,
07:14.7
at nung medyo lumalabas, sa malaking chance na talaga ni Bongbong Marcos sumanalo,
07:18.7
eh mas marami yung mga newsrooms yung natakot.
07:21.7
Hindi dahil duwag yung mga journalist na kabilang doon eh.
07:23.7
Hindi dahil hindi na alam yung tama o yung mali.
07:26.7
Kundi nape-pressure din sila yung ibang mga factors eh.
07:28.7
Which brings me to another reason kung bakit siguro timid ang marami sa ating mga news organizations.
07:34.7
Yung issue ng media ownership. Di ba?
07:36.7
Kasi yung mga may-ari na mga dambuhalang news organizations,
07:39.7
mga negosyante yan eh, tumataya rin sila sa Pangulo.
07:42.7
Tumataya rin po sila doon sa mga politiko.
07:45.7
So ayaw nilang ma-offend.
07:47.7
Because if they offend, let's say, an administration, eh baka tamaan yung negosyo nila.
07:54.7
Eh pinaprotektahan nila yung negosyo nila. Di ba?
07:56.7
Kasi hindi naman sila journalist eh.
07:58.7
They just happen to be in the business of journalism.
08:01.7
Or in the business of news.
08:04.7
But wala naman sa DNA nila yung DNA ng isang honest to goodness journalist eh.
08:08.7
Kaya isa po yun sa mga naging reasons kung bakit nawala po tayo doon sa ABS-CBN, doon po sa ANC.
08:16.7
In particular, ABS-CBN.
08:18.7
Kasi pag makikipag-debate ka sa may-ari,
08:21.7
pagdating doon sa mga batayang prinsipyo, pagdating sa pamahayag,
08:25.7
just kaya magpanggap naman sila na nauunawaan nila.
08:28.7
Honestly, hindi eh. Kasi negosyante sila.
08:30.7
At itong realidad na ito, nakikita po ito across newsrooms.
08:33.7
Kasi ito po yung media ownership structure natin sa Pilipinas.
08:38.7
Negosyante na malalaki ang may-ari ng mga malalaking news organizations.
08:43.7
At yung news organizations na yan, yung news media na yan, isa lang po sa mga negosyo nila.
08:48.7
So, miski sabihin ng mga may-ari na hindi, you're independent, hindi namin papakailaman yung content nyo,
08:54.7
that's BS. It happens.
08:56.7
Sigurang tanong lang dyan yung frequency. Gano'ng kadalas at gano'ng kabigat.
09:00.7
Umaabot ba sa point na nagsisensor na, hinaharang yung mga topics,
09:06.7
pinapaparitan yung headlines sa website, for instance, o meron mga tinatanggal sa trabaho.
09:13.7
So, pag ganyan po yung environment, naturally, yung mga journalist, lalo yung mga hindi pa gano'ng kaangas, hindi pa gano'ng katapang,
09:20.7
medyo mataba-taba, eh medyo matatakot po, no?
09:22.7
Kasi nga, nakasalalay dun yung security of tenure mo, yung trabaho mo mismo.
09:27.7
So, meron po yung tama yan. So, yun po yung pangalawang reason kung bakit marami sa mga Filipino journalist, eh medyo timid.
09:34.7
Diba? Dalawa na po yung mga reasons na nababanggit ko, ano?
09:37.7
Yung una, baka naman talagang mahina lang, baka naman talagang timid lang, ayaw maka-offend.
09:42.7
And number two, yung issues ng pressures, medyo ownership pressures, o yung newsrooms within newsrooms.
09:49.7
Meron pang isang reason dyan, pero I don't think this is widespread naman across media.
09:54.7
Marami rin kasi mga do-money journalist, eh nababayaran. Diba?
09:59.7
So, pag nababayaran ka, medyo tame yung ano mo.
10:03.7
O medyo protected mo yung nagbayad sa'yo. Pero again, I don't think that is widespread, no?
10:08.7
Siguro mas mabigat pa rin po dyan yung mahihain yung karamihan sa mga Pilipino.
10:13.7
And unfortunately, marami po sa ating mga journalist nadadala po yan.
10:16.7
Lalo siguro pag na-bash na sila ng mga trolls at saka yung mga fanatics on social media.
10:23.7
And I remember, nandun po po po ako sa ANC, marami mga ganit sa akin na nagko-comment, no?
10:30.7
Pinaprivate message po po ako. Yung nag-DDM sa akin, direct message.
10:33.7
Ang sinasabi sa akin, o bakit po binastus yung bisita mo? Eh bisita mo yan.
10:37.7
Yun palang fundamentally wrong na po, no?
10:39.7
Akala kasi ng iba sa atin, pag nag-invite ka ng isang politiko for instance, ng isang policymaker,
10:45.7
ng isang senador, kongresista, presidente, o vice-presidente sa programa mo, eh dapat tratuhin mo siyang bisita.
10:52.7
Ano po ba ibig sabihin? Dapat ba literally mag-roll out ako ng red carpet, tapos bigyan ko silang champagne,
10:58.7
tapos ano po ba, maghanda, meron pang banda, fiesta. Hooray! Bisita natin itong susunod.
11:03.7
Diba? Dapat ba ganon? Yun po hindi nila naintindihan.
11:07.7
And unfortunately, many of our public officials also share the same view.
11:12.7
Nakakala nila pagpunta mo rin sa isang talk show, political talk show, dapat tratuhin kang bisita.
11:18.7
You should be accorded the proper respect that you should receive as a public official.
11:22.7
But it doesn't mean that you are not supposed to be asked the tough questions.
11:26.7
That you are not supposed to feel uncomfortable during the interview. Yun po yung nagiging problema eh.
11:31.7
Ibo po yung konsepto ng bisita sa akin.
11:33.7
Hindi nila sa bahay yung bisita sa isang talk show o sa isang political talk show.
11:37.7
Pag pumunta ka sa isang political talk show o kaya humarap ka sa isang journalist, hindi ka bisita per se.
11:42.7
You're there to perform one of the most significant functions that you are supposed to perform in a democracy. Ano yun?
11:50.7
You should answer questions from the people that are coursed through the media.
11:54.7
Kasi tinatanong ng media, reflective po yan doon sa mga gustong alaman, gustong itanong ng mga butante ninyo,
12:01.7
ng mga nagbigay po sa inyo ng mandato.
12:03.7
So trabaho nyo na sagutin yan.
12:05.7
Ang problema sa ating mga politiko, may namanipilit yung narrative.
12:08.7
So for instance, panahon ng kampanya ni President Ferdinand Bombo Marcos Jr.
12:14.7
Napag-usapan naman yung issues ng ill-gotten wealth. Pero hirap eh. At talagang nanalo rin yung naratibo niya.
12:22.7
Yung tipong sila pa yung may kasalanan, sila pa yung biktima na it's a people power revolution.
12:27.7
Di ba bang parang sila yung kinawawa dahil pinatalsik sila sa pwesto.
12:31.7
Nagkakalimutan niya tatay dito. Eh bakit ba sila pinatalsik sa pwesto?
12:35.7
Bakit ba nasipa sa malakanyang yung kanyang tatay? Di ba?
12:40.7
Ano ba yung nangyari sa snap elections? Hindi po ba dinoktor yun? Hindi po ba dinaya?
12:45.7
Hindi po ba binalahura yung will ng mas nakararaming Pilipino sa pamagitan ng balota?
12:50.7
Di ba? Malinaw po yung mga issues na yan. Pero dahil matindi po yung narrative na marami sa ating narinig, na marami po sa ating mga kababayan,
12:59.7
eh talagang nasusupress na po yun yung katotoharan.
13:02.7
Ang lumalabas, kinawawa yung mga Marcos, kawawa naman sila. Eh ano nangyari itong puro sa ilgat and wealth na nakuha po mula sa kabanang bayan?
13:12.7
Di ba? Kina na po yan ang Presidential Commission on Good Government. O meron pong decision ng Supreme Court. O paano po yan?
13:19.7
Isa pa po bago ko makalimutan, ang isa po sa mga hindi ko gusto rito sa nakalakaran natin sa media, yung mga news organizations for instance, yung mga TV networks.
13:29.7
Tuwan-tuwan sila pag nakapag-score sila ng isang exclusive quote-unquote interview.
13:34.7
Parang kay Bongbong Marcos, sa isang malaking politiko, tapos ipi-play up na yan, eksklusibo, eksklusibo. Di ba?
13:41.7
Pero pag tinignan mo yung content ng interview, parang basura. Parang malamya. Parang sinayang yung opportunity to interview that person and ask the tough questions. Di ba?
13:55.7
Parang may recent interview yata kay President Bongbong Marcos, no? Mukhang Binita yata.
13:59.7
Parang isang network. Hindi ko po maalala, no? Pero nung nakikita ko yung mga lumabas sa palita, medyo hindi ka nung katigas as it should. Medyo malamya.
14:08.7
So sa akin, sayang po yung opportunity na yan. Hindi naman po tayo nag-i-interview lang for clout. We don't just sit down for exclusive interview, let's say with the likes of President Marcos, just for the sake of it.
14:19.7
Para makapagpa-picture tayo, makapag-post tayo ng social media, para marami manood, just for the sake of viewership, no? Ginagawa po natin yan.
14:28.7
Dahil journalist tayo at kailangan natin itanong yung mga tough questions. We need to unsettle people in power. We need to make them feel uncomfortable.
14:36.7
Kasi kung nag-enjoy sila sa interview natin and they said, oh good job, good job. Ibig sabihin honestly, we didn't do a good job. Di ba?
14:44.7
We did a good job from their perspective because we didn't unsettle them. Yan ang masakit doon. Sana mag-election po ito sa ating mga periodista, sa ating mga journalist sa Pilipinas, na despite all the pressures, despite all the doubts,
14:56.7
Sana mag-election po ito sa ating mga periodista, sa ating mga journalist sa Pilipinas, na despite all the pressures, despite all the doubts, na despite all the doubts, na despite all the doubts,
14:58.7
we still have to stick to what we are supposed to do. We still have to stick to what we are supposed to do.
15:02.7
And then ang appeal ko rin po sa inyo po, sa mga nanonood, mabuti po yan kina-call out nyo kami sa media, no?
15:10.7
Kinakalabit nyo kami, tinatag nyo kami. Pag may nakita kayo hindi tama, eh may nakita kayo mali doon sa ginagawa namin.
15:16.7
Tama po yan because kasama po kayo sa mga important stakeholders dito sa buong diskurso sa publiko, yung public discourse na tinatawag.
15:25.7
Napaka-importante nyo po dito.
15:26.7
Napaka-importante nyo po dito.
15:27.7
Maraming reasons kung bakit timid ang media and it's very unfortunate.
15:31.7
I remember nga pala no, nung pinag-uusapan po, post-election, yung nangyari ng 2022, sinasabi ng ibang mga nakakausapong practitioners sa media,
15:40.7
even historians, saan ba tayo nagkamali? Bakit yung anak ng dating diktador na pinatalsik na natin ng 1986 ay nakabalik sa pwesto?
15:50.7
At sa akin, don't be too hard on yourselves, no?
15:53.7
Hindi po natin pwedeng isisihan sa isang grupo lang, sa mga journalist.
15:57.7
O kaya sa mga academicians, sa mga historians.
16:00.7
Marami pong reasons kung bakit nakabalik po yung mga Marcoses, no?
16:05.7
We can spend another episode just talking about those reasons.
16:08.7
Ang puto ko lang nandyan na yan, no?
16:10.7
Nanalo na po yung naratibo ng mga Marcoses.
16:13.7
Ang nakakahihalan po dito sa interview na nangyari, yung ginawa po ni Sara Ferguson, no?
16:20.7
Yung Australian journalist na nag-interview po kay BBM.
16:24.7
Ang nakakahihalan po ron, foreigner pa po yung nagtatakot.
16:27.7
Yung mga tanong na mga dapat itanong recently dito sa presidente, no?
16:31.7
Kasi buwan dito sa media, parang nagkakalimutan na eh, no?
16:34.7
At least, meron kang isang foreign journalist who had the guts to actually ask those tough questions, no?
16:41.7
Dito kasi nakakalungkot pag inisip natin na baka yung marami dito sa ating mga kasama sa industriya, parang sinukuan na yung issue.
16:49.7
Parang hindi na natin siguro i-hold accountable yung mga Marcoses sa mga ginawa nila.
16:53.7
Kasi nanalo na yung naratibo nila, no?
16:56.7
Ganun-ganun na lang po ba yun?
16:59.7
Yan ang masakla pag hindi po tayo natututo sa kasaysayan, no?
17:02.7
Mauulit po yan, no?
17:04.7
Yan po yung tragedy natin if you don't learn from history.
17:08.7
So, yan po. Sana matutunan natin yung mga leksyon na dapat nating matutunan dyan.
17:14.7
Tapos of course, sinasabi ng iba, nakita ko ito, commentsin po ito ng ilang mga kababayan natin online.
17:20.7
Sinabi nila, eh kaya naman nagawa yan ang Australian journalist na yan.
17:24.7
Eh kasi wala namang po ano yun. Balik sa kanya.
17:25.7
Hindi naman siya nakatira sa Pilipinas.
17:28.7
So, hindi naman siya makaharas o maaaway o matutrol.
17:31.7
Well, that can also be valid. Pero ang point ko lang,
17:34.7
if you're a journalist, whether you're from Australia or from Manila,
17:37.7
you should ask those basic questions, no? Whatever the cost.
17:41.7
Siguro mas matindaling cost as far as Filipino journalists are concerned.
17:44.7
And we can understand that. Pero hindi dapat iniiwasan yun, yung mga ganun paraan ng pagtatanong.
17:49.7
Nakakalungkot na kailangan pong foreigner yung magsabi.
17:54.7
O magtanong ng mga importanteng tanong na dapat tinatanong natin.
17:57.7
But then again, to be fair, no? Maraming po tayong mga kasama sa industriya na kaya pong gawin yun at ginagawa po yan consistently.
18:04.7
Ang wish lang po natin, sana mas maging norm po ito, no?
18:07.7
Mas mabawasan po yung takot, yung timidity, at saka yung docility as far as Philippine media practitioners are concerned.
18:14.7
Because if we do not do our job properly, part of democracy would suffer.
18:19.7
Kasi, mahihirapan po yung ating mga kababayan na makukuha yung mga impormasyon na dapat nila makita.
18:24.7
Hindi na alam, inaabuso na sila. Pero tori lang po yung ligaya para sa mga powerful politicians natin.
18:30.7
Yung issues po ng mga Marcoses, no? Kahit nanalo na po yung neratibo nila noong 2022, kahit nakabalik po sa kapangyarihan,
18:38.7
yung anak ng dating diktador, hindi po ibig sabihin nakakalimutan na po natin yung mga issues na dapat ay patuloy na nakabuntot sa kanila.
18:49.7
Huwag po natin kalimutan yan, no? Hindi tayo dapat tutulog-tulog. We owe it to ourselves.
18:53.7
We owe it to the people who fought for the restoration of our democracy in 1986.
18:58.7
We owe it to our sons, grandchildren, and for the generations to come.
19:04.7
Maraming maraming salamat po. See you in Manila in the coming days. Maraming salamat po.
