00:52.1
This is Anthony Monares, the creator of SokSai TV.
00:58.8
Sa bansang malay mo, malay ko, malay nating lahat, Malaysia.
01:04.9
Ang Malaysia at China ay kabilang sa mga bansa na umaangkin sa mga isla na nasa South China Sea.
01:13.3
Kaya napakahigpit ng tensyon sa pagkita ng dalawang bansang ito.
01:18.4
Madalas ay may mga barko ng China,
01:21.1
na malapit sa Malaysia na nagresulta ng agarang pagprotekta laban sa China.
01:28.5
Sinasabi ng China na sila ay may mga historic rights sa mga isla na malapit sa Malaysia.
01:36.2
Kaya ang kanilang mga activities ay may legal na basihan, lalo na sa tinatawag nilang 9-dash line.
01:44.9
Kaya lalo pa nilang pinalalakas ang pagpapatrol ng mga militar.
01:49.9
Pagde-deploy ng mga fighter jets at radar system.
01:55.4
Kaya itinuturing ito ng Malaysia's Foreign Ministry na isang seryosong banta sa kanilang national sovereignty.
02:04.8
Kaya hanggang ngayon ay nananatiling may hidwaan sa pagkita ng China at Malaysia.
02:14.2
Ang isa sa may galit sa China, ang bansang Canada.
02:19.7
Nasa nagpainit ng tensyon ay noong nag-detain ang China ng ilang mga Canadian citizen.
02:26.9
Kinundi na ito ng Canada.
02:29.1
Ang aksyon daw na ito ng China ay isang arbitaryo at may politikal na hangarin at humiling ng agarang pagpapalaya mo sa kanyang piling.
02:43.4
Este, pagpapalaya sa kanilang mamamayhan na binilanggo ng China.
02:49.7
Na walang sapat na imbistigasyon at dahilan.
02:54.5
Binadikos din ng Canada ang rekord ng China tungkol sa karapatang pantao.
03:01.1
Ang alitan sa dalawang bansa ay naka-apekto sa ekonomiya dahil sa mga paglalagay ng restriksyon ng magkabilang panig.
03:14.1
Alam natin na ang COVID-19 ay mula sa China.
03:18.7
Isa sa nagsagawa ng imbistigasyon sa pagkalat ng virus ay ang Australia.
03:25.1
Dahil sa aksyon ito, nagpataw ng restriksyon sa trading ang China sa ilang produktong galing Australia na naka-apekto sa kanilang ekonomiya.
03:36.4
Ang alitan ay mas lumalapa dahil sa magkaibang pananaw sa usaping pang-territorio.
03:42.7
Ang Australia kasama ang US at ilan pang mga kaalyadong bansa.
03:48.7
Ay tutol sa kagustuhan ng China sa pagkuhan ng teritoryo sa South China Sea.
03:55.7
Inakusahan naman ng China ang Australia ng pakikialam sa kanilang internal na interes.
04:06.0
Malamat may historical na away ang China at Korea noong naganap ang Sino-Korean War.
04:13.2
Pero hindi ito ang nagpapainit ng tensyon ngayon.
04:17.0
Ngayon, kundi ang pagkakasundo ng Amerika at South Korea sa pagbuo ng armas pandigma at may kinalaman sa nuklear.
04:27.7
Ito ay bilang tugo nila sa patuloy na pag-develop ng nuclear weapons at ballistic missile ng North Korea.
04:37.4
Ang pagkakasundo at hakbang na ito ay hindi ikinatuwa ng China dahil ito daw ay banta sa kanilang siguridad.
04:47.0
Kaya nag-impose ang China ng mga sanksyons laban sa South Korea.
04:52.9
Gayunpaman, ay di natinag ang South Korea sa pananakot ng China at patuloy nilang pinauunlag ang kanilang pangdepensa at pagsasanay sa nuclear weapons dahil sa mapangahas na mga hakbang ng North Korea.
05:13.8
Ang galit ng Vietnam sa China ay nag-ugat-ugat.
05:17.0
Pa noong Sino-Vietnamese War noong 1979 hanggang 1990.
05:23.9
Bukod dito, ang isa pa sa kinagagalit ng Vietnam ay ang pagkuhan ng China sa Paracel Island na itinuturing ng Vietnam na kanilang teretoryo.
05:34.8
Ang pagpapadala ng China ng barko sa lugar ay nagbigay ng pangamba at pagtutol sa magkakalapit na bansa.
05:43.8
Tumaas pa ang tensyon ng magkainkwentong.
05:47.0
Noong 2014, ang China-Vietnam Oil Rig Crisis nang maglagay ang China ng isang oil wake sa teretoryo ng Vietnam.
05:58.8
Kaya nag-epekto ito sa mga anti-Chinese protests at nakapinsala sa ekonomikong ugnayan ng dalawang bansa.
06:09.4
Sa bansang walang gabi o walang tanghali kasi puro hapon.
06:14.4
Sa kasalukuyan, ang Japan ay...
06:17.0
Pangatlo sa pinakamayamang bansa sa buong mundo.
06:21.6
Ang Japan at China ay matagal nang may galit sa isa't isa.
06:26.5
Ilang dahilan ay ang Sino-Japanese War,
06:29.5
pag-agaw sa Manchuria na isa sa sanhi ng World War II
06:34.6
at ang nakakakilabot na Nanjing Massacre na isang mass killings.
06:40.6
Pero ang mas matinding galit na namamagitan sa dalawang bansa hanggang ngayon
06:47.0
ay ang agawan sa teretoryo sa mga isla ng Senkaku-Dyayo.
06:52.8
Isang matagal ng issue na nagdudulot ng tensyon at parehong nagpapalakasan sa military exercises
07:00.7
at pagpapatrol sa mga isla na nagdudulot ng protesta at geryan sa magkabilang panig ng bansa.
07:12.4
Sa ngayon, alam nyo ba na natalo na ng India ang China?
07:17.2
Hindi sa digmaan at polusyon, kundi sa pinakamaraming populasyon.
07:23.8
Kung ang relasyon nyo ay hindi nagtatagal,
07:27.6
ibahin mo ang India dahil matagal na pala ito may galit sa China.
07:35.3
Siyempre, sa teretoryo pa rin na naganap noong 1962.
07:41.5
Nang agawin ng China ang Tibet,
07:44.1
ang digmaang ito ay tinawag na Sino.
07:47.0
At ayon sa mga ulam, tumatawid pa rin ang tropang Chino sa line of actual control na naghiwalay sa dalawang bansa.
07:58.0
Dito nagkasagupa ang dalawang panig at humimok sa mga Indyano na magboykot ng mga produktong gawa ng China
08:07.4
at magpanukala ng mas matapang nahakbang.
08:13.8
Noon paman ay meron ng tunggalian.
08:17.0
Sa dalawang malaking bansang ito,
08:19.7
pati ang trade war na nagsimula pa noong 2018 ay nakapagdulot ng mga taripa sa mga bilyon-bilyong halaga ng mga kalakal.
08:31.2
Inakusahan din ang US ang China sa pagnanakaw ng intellectual property,
08:37.3
issue tungkol sa COVID-19 at paglabag sa karapatang pantao.
08:42.6
Ang mga territorial dispute sa South China Sea
08:46.0
ay isa rin sa malaking pinagtatalunan sa pagitan ng dalawang malaking bansa.
08:52.2
Nagdutulot ang mga pangayaring ito
08:54.9
ng pag-aalala tungkol sa posibleng military conflict na maaaring magdulot ng matinding epekto sa mundo.
09:06.7
Alam nating lahat na inaangki ng China ang halos 90% ng karagatan sa West Philippine Sea.
09:15.3
Kabilang ang Spratly Island, Paracel Island, Scarborough Shoal at iba pang mga isla na sinasabing mayaman sa langis at gas reserves.
09:26.7
Bagamat may pandaigdigang batas, ay patuloy pa rin sa pag-angkin at pagiging agresib ng China at pagpapatayo ng mga military outposts.
09:38.7
Ito ay nagdulot ng tensyon at nakararanas ng ilang insidente ng pambubuli.
09:44.8
Mula sa China, kamakailan pa nga ay hinarang at binuntutan ng mas malalaking barko ng Chinese Coast Guard ang dalawang barko ng Philippine Coast Guard
09:57.4
na nagbigay ng security escort sa mga bangka na naghatid ng supply sa Ayungin Shoal.
10:04.7
Ayon kay Sen. J.D. Ejercito, dapat daw na si Pangulong Bongbong Marcos na ang makipag-usap sa Pangulo ng China
10:14.3
na si Xi Jinping tungkol sa isyo sa West Philippine Sea.
10:19.5
Bilang Pilipino sa isyo ng West Philippine Sea, ano ang masasabi mo dito kasoksay?
10:26.6
E komento mo naman ito sa iba ba.
10:29.0
At ang ating number 1, Taiwan at tinatawag ding The Republic of China, kamakailan lamang ay napakainit ng tensyon sa pagitan ng China at Taiwan.
10:42.9
Ayon sa kasaysayan, matapos kasi ang Civil War sa China, ang Nationalist Party ay tumakas pa Taiwan at nagtatag ng hiwalay na pamahalaan.
10:54.8
Samantalang tinontrol naman ang Communist Party ang Mainland China mula noon.
11:01.4
Ang Taiwan ay sinasabing sila ay nasa demokrasya at may sariling ekonomiya, pamahalaan at militar gayon paman.
11:10.3
Hindi ito kinikilala ng China.
11:12.9
Ang kasarinla ng Taiwan at itinuturing itong rebelding probinsya ng Mainland China.
11:20.5
Bilang tugon sa mga banta ng China, naghanap ng paraan ang Taiwan upang palakasin ang sariling depensa at bumuo ng mga alyansa sa ibang mga bansa, lalo na sa Amerika.
11:35.3
Kaya't mapasahagga ngayon ay matindi pa rin ang hidwaan at palakasan sa pagitan ng Taiwan.
11:42.9
Kaya't mapasahagga ngayon ay matindi pa rin ang hidwaan at China.
11:44.6
Sambu lamang ang mga nailista ko.
11:47.2
Pero sa totoo, napakarami pang mga bansa ang may galit sa China.
11:53.1
Bakit kaya ganito karami ang may galit sa China?
11:56.6
At anong bansa kaya sa huli ang pinakamortal na kalaban ng China?
12:02.4
Ikomento mo naman ito sa iba ba?
12:04.9
I-like ang video, mag-subscribe at maraming salamat sa panonood!
12:12.9
Thank you for watching!
