01:11.4
Gawa ng sinadya talaga yun ni Lolo Osting para makaiwas sa mga taong mapanghusga at mapangmata ng kapwa.
01:20.0
Kung hindi nyo kasi naitatanong,
01:21.8
bantog na aswang si Lolo Osting sa baryo namin.
01:27.1
Pinangingilagan at pinag-uusapan ito palagi ng mga kababayan.
01:30.0
Sa tuwing naglalakad nga si Lolo Osting,
01:35.4
pauwi sa bahay galing sa bungad ng baryo,
01:39.0
nagbubulungan pa ang mga ito
01:40.8
habang pinagtitinginan siya
01:43.9
na nagpapahalatang siya ang pinag-uusapan.
01:49.5
Hindi naman pinapansin ni Lolo Osting ang usap-usapan ng mga kapitbahay.
01:54.6
Ayon kasi sa kanya,
01:56.5
hanggat hindi kami kinakante ng mga kababaryo.
02:00.0
Ayos lamang sa kanya yun.
02:03.1
Wala siyang pakialam kahit ipangalandakan pa ng lahat na isa siyang aswang wano pa man.
02:08.9
Pero sa oras na may mangyaring hindi maganda sa amin
02:11.9
at ang mga kababaryo namin ang dahilan,
02:16.3
sisiguraduhin niya umanong isa-isang pagbabayari ng mga ito.
02:21.8
Marunong siyang romespeto sa mga taong karisperispeto.
02:27.9
pasensyahan na lamang umano.
02:33.7
may lupa naman si Lolo Osting sa bungad ng baryo.
02:37.1
Pero ayaw ni Lolo na doon kami manirahan
02:39.7
dahil iniiwas niya ako sa mga tampulan na toksuhan noon.
02:44.8
Sa halip ay tinatanong man niya lang ang mga gulay at iba pa mga pananim na pwedeng ibenta namin.
02:50.8
Ang malawak na bakanting lupa sa bungad ng baryo.
02:55.0
At yun ang pinagkukuhanan namin sa pang-araw-araw na gastusin.
02:59.1
At yun ang pinagkukuhanan namin sa pang-araw-araw na gastusin.
03:00.0
Bata pa lamang kasi ako ay tampulan na ako palagi ng tokso na mga kaidaran ko.
03:05.9
Pinagtatawa na na tinaasar nila ako,
03:08.4
dahil nga sa usap-usapan patungkol sa abuelo ko noon.
03:12.8
Hanggang sa nagbinata na nga ako at kasalukuyang nagtatrabaho,
03:16.5
ay hindi pa rin mawala-wala ang toksuhan at bulong-bulungan ng iilang mga kababaryo namin.
03:24.6
aswang araw si Lolo Osting.
03:28.9
hindi lamang umano isang mga kababaryo,
03:29.8
hindi lang umano isang mga kababaryo,
03:30.0
hindi lang umano isang mga kababaryo,
03:30.0
hindi lang aswang.
03:31.5
Isa pa umano itong magkukulam.
03:34.3
At ako naman ay putok lamang sa buho,
03:37.8
dahil takot ang aking amang panagutan ng aking ina noong ipinagbubuntis ako ni nanay.
03:44.3
Ang dahilan naman o,
03:46.4
kampun ni satanas nga raw ang pamilya ni nanay.
03:50.5
Natatakot ang aking amang darating ang panahon na mahawaan siya ng pagiging aswang noon.
03:57.7
At dahil nga sa kaduwagan ng aking aman,
03:59.9
kung kaya mas lalo pa akong pinag-uusapan at tinutokso ng mga kaidaran ko.
04:07.3
Dahil sa noong ipinanganak ako ni nanay,
04:09.7
ay dinapuan siya ng matinding sakit
04:12.2
at malalang depresyon
04:14.3
na naging dahilan ng maaga niyang pagkamatay.
04:19.7
Kumalat rin sa baryo namin noon na inaswang raw ng Lolo ko si nanay noong nagkasakit,
04:25.2
kaya maaga itong namatay.
04:28.0
Hindi na umano na awa si Lolo Osting.
04:29.8
Dahil sa mismong sariling anak ng mga ito ang biniktima niya.
04:36.6
Kahit na ganon ang usap-usapan sa baryo namin,
04:40.1
ay hindi ako naniniwala sa mga ito.
04:44.2
Alam kong may matinding rason kung bakit namatay ng maaga ang aking ina.
04:49.6
Ang palaging sinasabi sa akin ng Lolo ko sa tuwing napapaaway ako sa mga kaidaran ko.
04:55.8
Hindi umano maganda ang makipagbasagan ako ng bungo.
04:59.8
Huwag kong pag-aksaya ng oras sa mga itong walang magawa sa buhay.
05:04.4
Hayaan ko na lamang umano ang mga taong mapanggusga sa kapwa.
05:08.9
Ang mahalaga ay hindi kami namamalimos sa mga ito.
05:12.9
Hindi kami nakikikain.
05:15.9
Nising kong duling ay walang ambag sa amin ang mga kababaryo,
05:20.1
kaya huwag ko umanong pag-aksaya ng panahon.
05:24.8
Dahil nga sa payo niya,
05:27.2
wala na akong nagawa noon kundi ang manahimik na lamang.
05:29.8
At kahit mabigat sa kalooban ko ang mga panghuhusgang ginawa ng mga tao noon,
05:36.7
pinipilit ko na lamang indahin ang mga ito.
05:41.8
Alang-alang kay Lolo Usting,
05:44.3
matanda na kasi ito,
05:46.4
para dagdagan ko pa ang problemang pinagdadaanan niya.
05:52.3
Hindi ko ipinagkakailang may tangan sa kaliwa si Lolo.
05:58.6
isa rin siyang asal.
05:59.8
Pero kahit ganun pa man,
06:03.0
ay nababatid kong pinipigilan niya ang kanyang sariling makagawa ng hindi maganda.
06:08.3
Kahit na napakaraming tukso sa paligid noon.
06:12.3
Gaya na lamang na mga kalapit bahay naming harap-harapan siyang pinag-uusapan.
06:17.3
At kung titigan siya ng mga ito,
06:20.3
kinikilates ang kanyang kaloob-looban para husga noon.
06:27.6
habang naglalakad ako pa uwi sa bahay namin,
06:29.8
ay may nadaanan akong mga tambay na nag-iinuman.
06:35.4
Lalagpasan ko na sana mga ito pero,
06:38.3
biglang tumayo ang matandang si Mang Juanito
06:40.3
at walang sabi-sabi ay inakbay na ko.
06:46.5
nasaan yung Lolo mong aswang ha?
06:49.1
Nasa bahay ba siya?
06:51.0
Mukhang nag-iisa ka lang ahata ngayon ha?
06:54.4
Humahagikik na uwi ka ng lasinggerong si Mang Juanito.
06:56.9
Tumayo naman ang isa pa at inabotan ako ng basong may lamang alak.
07:04.3
Bago niya yung inabot,
07:06.4
napansin kong saglit na isinausaw ng lalaki ang dulo ng kuko niya
07:09.8
sa hinliliit nitong daliris sa laman ng basong yon.
07:14.9
Pag-abot ng baso ay nakangisi itong nagwikang tumagay raw muna ako
07:18.4
bilang respeto sa kababaryo kong si Mang Juanito.
07:23.9
Bagong mukha lamang sa akin ng lalaki kaya alam kong hindi siya nakatagal.
07:26.7
Nakatira sa baryo namin.
07:31.2
Pero tatanggihan ko po yung alok niyo dahil nagmamadali na akong umuwi.
07:35.9
May inutos po kasi sa akin si Lolo Usting.
07:39.8
Pagdadaylan ko para hindi na nila ako pilitin pang uminom nun.
07:44.4
Nandiri kasi ako sa ginawa ng lalaki.
07:47.9
Isinausaw ba naman ito ang daliris sa alak na ipinapainom sa akin?
07:52.6
Kaya naman muli ay tinanggihan ko sila
07:54.7
at sinabihan sa susunod na lamang ako man.
07:56.7
Kung makikipag-inuman sa kanila.
08:00.0
Balita ko, bandog na aswang at magkukulam yung lolo mo dito sa baryo.
08:05.2
Kaya sige na bata, pagbigyan mo na ako.
08:08.7
Inumin mo na itong alak na inabot ko.
08:11.6
Pamimilit pang wika ng lalaking may pagkaburus kong pangangatawan.
08:17.7
Muli ay tinanggihan ko sila at sinabing aalis na ako
08:20.5
dahil hinihintay na ako ni Lolo Usting.
08:25.1
Kitang-kita ko sa mga matatanggap.
08:26.7
Ang mata ng lalaki ang pagkadismaya sa ginawa kong pagtanggi dito.
08:32.4
Umisi ito uli at iginiit nitong inumin ko na raw ang alak na inabot niya.
08:37.3
Dahil nakakabastos o mano ang ginawa ko kapag tinanggi ko yan.
08:44.5
Sa ginawa mong yan, nababastos ako sa mga kainuman ko eh.
08:48.4
Huwag mo naman akong ibahiya.
08:51.0
Tiimbagang na nakangising saan ni Mang Juanito.
08:55.5
Pasensya na talaga, Mang Juanito.
08:56.7
Pero hindi ko na naituloy pa ang sasabihin dahil bigla na lamang akong binigwasan ni Mang Juanito.
09:05.4
Sabay kinwelyuhan ako at pinanlakihan na mga matang nagwiga ng
09:09.4
Iinumin mo yung alak na binigay ng kaibigan ko. Bibigwasan ulit kita dyan.
09:19.7
Maladimon yung ngisi ni Mang Juanito noon.
09:24.0
Napaigik naman ako at napahawak sa sigmura.
09:27.4
Dahil doon tumama ang kamao ng matanda.
09:31.1
Nang tingnan ko ang lalaking may hawak-hawak ng baso ay parabang kakaibang pagkakangisi nito.
09:39.3
Dahil sa ayaw kong may mangyaring hindi maganda at isa pa, ay ayaw ko rin makarating pa kay Lolo Osting ang nangyari.
09:46.5
Kaya timbagang nakinuha ko na lamang ang basong inabot.
09:52.7
Yan! Iinom ka rin naman pala eh.
09:55.9
Eh, kailangan pang masaktan ka bago musundin yung pakiusap namin.
10:00.6
Simple lang naman yung pinapagawa namin sa'yo.
10:03.3
Ayaw mo pa kaming pagbigyan.
10:06.6
Nanlilisik ang mga matang wika sa akin ni Mang Juanito habang tinatapik-tapik ang balikat ko.
10:14.6
Sinabi pa nitong hindi siya natatakot sa Lolo ko kahit na magsumbong paumanok ko sa ginawa niyang pagbigwas sa akin noon.
10:23.8
Para hindi na magkagulo,
10:25.9
sinabi ko sa kanyang huwag siyang mag-alala.
10:29.2
Hindi naman makakarating sa Lolo ko ang ginawa niya.
10:33.2
Isa pa, malaki na ako para magsumbong-sumbong pa sa mga maliit na bagay.
10:40.0
Mabuti naman kung ganon.
10:42.5
Tumangutang ang wika niya at tinampal pa ako ng isang beses sa pisngi bago sinabing umalis na.
10:49.8
Hindi na ako nagsalita pa at agaran nang nagpatuloy sa paglalakad.
10:53.4
Nakakainis na talagang tumira sa lugar na iyon.
10:58.7
Napakayabang na mga tao.
11:02.6
Pakiramdam ko ay unti-unting sumisikip ang dibdib ko.
11:06.9
Bigla akong naalala ang kakaibang lasa ng alak na ibinigay sa akin kanina ng kainuman ni Mang Juanito.
11:14.4
Bakit ko nga ba hindi napansin yung kanina?
11:17.7
Tanong ko sa isipan habang napapailing lalamang ako.
11:21.4
Nagpatuloy na lamang ako sa paglalakad hanggang sa makarating na ako sa bahay.
11:30.0
Saktong pagkapasok ko sa loob ng bahay ay siyang pagdilim ng paningin ko.
11:36.0
Ang huling natatandaan ko na lamang bago ako mawalan ng malay nun.
11:41.1
Sumigaw si Lolo Usting at patakbong lumapit sa akin.
11:47.3
Nagising ako dahil sa napakabahong amay ng usok.
11:51.0
Pagkakataon ako sa isipan.
11:51.4
Para yung insensong sinigaan na may kasamang balahibo ng manok.
11:57.0
Nakakasulasok yun sa ilong.
11:58.7
Kaya't napaubo ako at napabalikwas ng bangon.
12:03.0
Pero bago pa man ako nakabangon ay napangiwi ako at napahawak sa braso ng...
12:08.3
Tingnan ko ang kamay ko.
12:11.0
May benda na ito nun.
12:15.7
Ano pong nangyari?
12:17.5
Bakit may sugat ako sa braso?
12:20.5
Tanong ko kay Lolo.
12:23.3
Dahil nasa pagkakatanda ako ay wala naman akong sugat sa braso kanina bago ako mawalan ng malay.
12:30.8
Kaya't bakit noong magising ako, may sugat na.
12:37.0
Nilason ka ng isang mandadaw daw apo.
12:47.5
Tumango si Lolo Usting.
12:49.6
At sinabi niyang ang mandadaw.
12:51.4
Mandadaw ay isang uri ng panalason na ginagamitan lamang sa pamamagitan ng pagsausaw ng daliri nitong hinliliit sa may alak.
13:01.6
Habang naguusal sa isipan ng orasyon na panalason.
13:06.1
Sa oras na makainom ang taong walang tangan sa katawan.
13:10.7
Ilang segundo lamang ang itatagal nito.
13:14.0
Bubulagta na sa lupa't malalagutan ng hininga.
13:18.2
Dahil kakaiba umanuhang lason ng mga mandadaw daw.
13:21.4
At pwede ka nilang patayin oramismo kapag ginusto nila.
13:26.7
Walang sinasanto ang mga ganong klaseng manlalason.
13:32.4
Saan ka ba nang galing at bakit nalason ka?
13:36.3
Mabuti na lamang at binaunan kita ng mutya sa katawan mo.
13:40.2
Kaya hindi ka napuruhan ng mandadaw daw na yon.
13:44.7
Ipinaliwanag niya sa akin ang sugat sa balikat ko.
13:48.2
Sinabi niyang pansamantalang inalis niya muna ang mutya ang nakabaon.
13:53.3
Dahil may ilang orasyon pa siyang ilalagay ron.
13:57.8
Humina ng mutya sa katawan mo, apo.
14:00.6
Hindi ka dapat nagpapabaya.
14:03.5
Alam mo namang yun lamang ang tanging kaya kong ipagkaloob sa'yo.
14:08.4
Ano po yung ibig niyong sabihin na huminalo?
14:12.2
May mga bagay kang sinuway.
14:15.2
Alam mo namang ang bawal at hindi bawal kapag may tangan ka, di ba?
14:19.4
Mabuti na lang at nakagawa ka pang iligay.
14:21.4
Pagdas ng mutya ang nakabaon sa katawan mo.
14:23.8
Kahit na mahina na yon.
14:27.4
Dagdag pang wika ng lolo.
14:30.0
Ang mutya ang ibinaon niya o mano sa katawan ko.
14:33.6
Ang tanging kaisa-isang paraan para maiwasan niya ako sa oras na sinusumpong siya ng pagiging aswang.
14:42.5
Sa ngayon, dito muna sa akin ang mutya ito.
14:46.9
Hanggat hindi ko napapatay ang mandadaw daw na yon ay hindi ka pwedeng ibalik sa ito.
14:51.4
Huwi ka ni Lolo Usting.
14:56.5
Napakunot na oo ako at nagtanong kung bakit kailangan niyang patayin ang manlalason na sinasabi niya bago ibalik sa akin ang mutya.
15:05.4
Lo, baka naman pwedeng huwag niyo nang gawa ng masama yung taong sumalbahe sa akin.
15:12.1
Pakiusap po sa kanya gawa ng ayokong makagawa siya ng kasalanan ng dahil lamang sa akin noon.
15:19.4
Minsan na akong nawalan ng anak.
15:21.4
Nang dahil lamang sa pinairal ko ang kabutihan.
15:26.1
Pero ngayon, hindi ako papayag na mawalan ako ulit ng isa pang mahal sa buhay.
15:32.1
Nang dahil lamang sa ganong istilong pag-iisip.
15:36.7
Tiimbagang natugo ni Lolo Usting.
15:39.9
Tinignan niya ako ng derecho.
15:42.7
Tinanong kung saan ako huling nagpunta.
15:45.8
Dahil malakas ang hinala niyang doon ako na lason.
15:50.3
Sinabi ko naman sa kanya,
15:51.4
wala akong ibang pinuntahan bukod sa trabaho.
15:55.4
Hinarang ako ni Mang Juanito kasama ang mga kaibigan nitong nag-inuman sa gilid ng dahan kanina.
16:03.9
Bilang pakikisama sa mga kababaryo natin, lo,
16:07.5
tumagay po ako eh, isang beses.
16:11.7
Ayokong malaman ni Lolo Usting kung ano ang totoong nangyari.
16:15.7
Sa totoo lang kasi, kahit na may tangan sa kaliwa si Lolo
16:19.4
at isa siyang aswang,
16:21.4
ay ayaw na ayaw niya akong sumunod sa kanyang yapak.
16:26.9
Gusto niyang mamuhay ako ng normalag gaya ng ibang mga kaidaran ko.
16:32.7
Matapos kong ang sabihin yun kay Lolo Usting,
16:35.5
ay nakita kong dumilim ang mukha niya.
16:40.1
Napatiimbagang na naman.
16:42.1
Kaya bago pa magkagulo ay nakiusap na ako sa kanya at kinumbinsing
16:45.8
huwag gumawa ng hindi maganda.
16:50.4
Ayokong mapahalagay ako sa kanya.
16:51.4
Pagkakamak siya ng dahil sa akin nun.
16:54.3
Lo, kalimutan na lang po natin yung nangyari.
16:58.6
Hayaan niyo na lang pong karma na yung bahala dun sa taong gumawa sa akin ng masama.
17:03.9
Pangungumbinsing wika ako nun.
17:07.5
Makaraan ng ilang sandali ay umaliwala sa mukha ni Lolo.
17:13.9
huwag umano akong mag-alala,
17:16.4
dahil wala naman siyang gagawin.
17:19.3
Ipanatag ko na lamang umano ang kalooban ko.
17:21.4
At huwag nang mag-isip ng kung ano-ano pa.
17:26.0
Dahil sa sinabi ni Lolo Osting ay nagtiwala naman ako sa kanya
17:29.6
na wala siyang gagawin masama doon sa mga taong binanggit ko sa kanya.
17:36.4
Pero lumipas lamang ang mayigit dalawang linggo.
17:40.9
Nabalitaan ko na lamang na naghihingalo na si Manguanito.
17:45.9
Dinabuan umano ito ng sakit na hindi matukoy-tukoy na mga doktor na tumingin dito nun.
17:51.4
Ayon pa sa asawa ni Manguanito,
17:56.3
simula nang magkasakit ito ay may panakanakang huninang wakwak silang naririnig pagsapit ng hating gabi.
18:04.5
Kapag naman sumasapit ang takip silim,
18:07.3
ay may napapansin umano itong itim na asong napakapayat at galisin sa loobas ng bahay.
18:15.1
Nakatingin lamang iyon sa bintana,
18:18.0
kung saan ang silid nilang mag-asawa.
18:21.4
Doon kasi nakaratay ang asawa niya, dahil hindi na iyon makabangon.
18:26.6
Gawa ng namamaga ang binti nito na parabang may mga nagsulputang pigsa sa loob nun.
18:34.2
Maraming sugat rin sa likod si Manguanito na animoy.
18:38.1
Kinastigo ito gamit ang pamalong may mga matutulis na bagay.
18:44.1
Napamaang na lamang ako nang marinig ko ang balitang iyon.
18:47.9
Bigla kasi akong kinutuban ng hindi maganda.
18:51.4
At pumasok sa isip ko na baka may kinalaman si Lolo Osting sa mga kababalagang nangyari kay Manguanito.
19:01.4
Isang beses nga, habang nag-aasikaso ako ng pagkain,
19:06.6
ay pasimpli kong tinanong si Lolo Osting kung may kinalaman ba siya sa mga nangyaring kababalagang kay Manguanito at sa mga kaibigan nito.
19:16.8
Sandaling tinignan ako ni Lolo Osting,
19:20.1
tapos ay ibinalik na niya.
19:21.4
Ito ang pansin sa ginagawa niya.
19:27.4
huwag ka sana magagalit pero
19:28.7
itatanong ko lang po sana kung may
19:31.5
may kinalaman ka ba sa
19:33.5
mga nangyari kay Manguanito?
19:37.5
Kabadong tanong ko at sadaling sinipat si Lolo Osting nun.
19:42.2
Wala akong nakuhang sagot mula sa kanya.
19:47.2
ay seryoso lamang ito sa ginagawa.
19:51.4
Lolo, ano po yung ginagawa niyo?
19:56.6
Ah, wala ito ah po.
19:58.5
Sige na, tapusin mo na yung ginagawang para maaga tayo makapaghapunan.
20:04.6
Kahit na nanibago ako sa kinikilos ni Lolo,
20:08.0
ay hindi ko na lamang yun pinansin pa.
20:11.5
Binilisan ko na lamang ang ginagawa at hindi na muling nagsalita pa nun.
20:17.3
Nung sumapit na nga ang kinagabihan,
20:19.2
nasa kasarapan na ako ng pagtulog ng
20:22.7
magising ako gawa ng
20:25.3
nakarinig ako ng malakas na kalabog sa dingding ng bahay.
20:30.6
Tila may malaking hayop ang bumanga sa pader ng bahay namin kaya
20:34.4
napabalikwas ako ng bangon.
20:40.1
Pupungas-pungas na tanong ko at
20:41.8
naghilamos ang dalawang palad sa muka.
20:46.0
At manglalabas na sana ako ng silid.
20:47.9
Nang sabigla akong nakarinig ng malakas na pag-angil sa labas ng bahay.
20:54.0
Ilang segundo pang lumipas ay narinig kong tumikim si Lolo Ostin.
20:59.8
Tapos ay bumukas ang pintuan.
21:04.2
Indikasyong galing sa labas ng bahay si Lolo.
21:07.6
At maaring siya ang narinig ko na kanikanina lang sa labas.
21:13.3
Hindi na ako tumuloy pang lumabas nun.
21:16.6
Kapag ganun kasi,
21:17.9
alam ko na sinumpong na naman sa pagiging aswang si Lolo.
21:24.6
kabilugan ng buwan pala ngayon.
21:27.2
Sambit ko sa sarili ko nun
21:28.5
at muli ng nahiga.
21:32.7
Hindi naman ako natatakot o nababahala kapag nasa ganung estado na si Lolo.
21:37.9
Dahil hindi naman siya makakapasok sa loob ng kwarto ko dahil
21:41.0
pinalagyan niya sa kaibigan niyang albularyo ng mga pangontra sa aswang
21:45.3
ang pintuan ng mismong kwarto nun.
21:47.9
At sa tuwing sinusumpong ito ay lumalayo siya sa pintuan.
21:53.8
Dahil pakiramdam niya ay napapaso siya kapag tinangka niyang lumapit at hawakan ng seradora nun.
22:01.3
Nang gabing yun nga ay bumalik na lamang ako sa pagtulog.
22:06.9
Kinabukasan, napansin kong iika-ika si Lolo Usting kumaglakad.
22:13.4
May sugat din siya sa braso nun kaya tinanong ko siya kung saan niya nakuha ang sugat na yon.
22:18.7
Ah, ito ba? Wala ito. Huwag mo na itong pansinin.
22:24.4
Nadulas lamang ako kagabi.
22:26.9
Hanya. At inutusan na akong magtimpla ng kape.
22:32.4
Siya nga pala Lolo Usting. Magpapaalam sana ako.
22:37.7
Tinignan ako ni Lolo Usting bago nagtanong kung saan raw ako pupunta.
22:43.0
Sinabi ko naman sa kanyang inaya ako ng mga katrabaho ko.
22:45.8
Baka gabi na ako nang uwi dahil handaan ang pupuntahan namin at malamang sa malamang ay may inuman doon.
22:54.8
Pero kung maaga kaming makatapos ay uuwi na rin ako kagad.
22:59.8
Hindi nagdalawang isip na pumayag si Lolo.
23:03.5
Ang sabi niya pa nga sa akin ay kapag alanganeng oras na umano kami matapos sa pupuntahan ng mga katrabaho ko,
23:10.3
mas maiging makitulog na lamang umano ako dahil
23:13.4
baka mamaya'y may madaanan na naman ako mga lasenggero sa daan.
23:18.9
Baka pagkainteresan ako at mapaanan na naman.
23:24.6
Mas maganda nga yung makipagsalamuha ka sa mga katrabaho mo apo para
23:28.1
kung sakaling bigla akong mawala sa mundo,
23:32.8
hindi na ako magkahalala pa sa'yo.
23:35.9
Wika niya habang nakangiti nun.
23:38.9
Hindi ko alam kung bakit na mga sandaling yun.
23:41.5
At bigla akong kinilabutan sa sinabi ni Lolo.
23:47.0
Nababanaag ko ang kalungkutan sa mga mata niya.
23:50.8
Kahit na nakangiti siya habang kinakausap ako nun.
23:55.4
Loh, huwag na po kayo magsalita ng ganyan.
23:59.4
Kinikilabutan ako eh.
24:02.7
Malamlam na tinignan lamang ako ni Lolo Osting.
24:06.5
Pagkatapos ay sinabihan niya akong gawin ko na kung ano ang gagawin ko para
24:11.5
Dahil baka mamaya ay hinihintay na umano ako ng mga katrabaho ko.
24:18.4
Nang araw ngangyoy naging maayos naman ang lahat.
24:22.5
Maaga kaming natapos sa inuman ng mga katrabaho kaya maaga rin akong nakauwi.
24:28.8
Pasado las 4 may gitna ng hapong yun.
24:32.9
Nang maglakad ako pa uwi sa bahay,
24:35.9
sa hindi maipaliwanag na dahilan ay bigla na lamang akong kinabahan.
24:41.5
Sobrang lakas nang kabog ng dibdib ko at hindi ko mawari kung bakit.
24:47.6
Ilang beses ko pang tinapik-tapik ang dibdib ko sa pag-aakala nga.
24:52.4
Dala lamang yun ng alak na iniinom namin ng mga kaibigan ko.
24:58.3
Kaya't gano'n ang pakiramdam ko.
25:01.7
Pero lumipas na lamang ang ilang sandali.
25:05.2
Ay gano'n pa rin ang nararamdaman ko.
25:08.4
Hindi pa rin nagbago kaya ang ginawa ko ay
25:10.7
nag-aaral ako ng mga katrabaho ko.
25:11.2
At hindi pa rin nagbago kaya ang ginawa ko ay nag-aaral ako ng mga katrabaho ko.
25:11.5
Ay madali na lamang akong maglakad para
25:13.5
makarating na sa bahay
25:15.7
at makapagpahinga.
25:19.1
Pero gano'n na lamang ang pagkagulantang ko nang
25:22.1
mabungaran kong nakatiwangwang na ang pintuan ng bahay namin.
25:30.6
Wasak na rin ang iba naming mga kagamitan.
25:34.2
Na animoy nilooban ng masamang tao.
25:37.7
May nakikita rin akong bahid ng dugo simula sa bukana ng bahay
25:43.7
Ha? Anong nangyari dito?
25:46.6
Kabadong tanong ko sa isipan ko habang marahang naglakad papasok ng bakuran.
25:52.5
Ramdam ko ang pangangatog ng mga tuhod ko
25:54.8
at halos hindi ko na maihakbang pa.
26:03.5
Muling sambit ko.
26:05.8
Dahil sa kaba at takot na baka kung ano na ang nangyari kay Lolo,
26:11.2
Pagkatapos na akong pumasok sa loob ng bahay
26:12.9
at halos talunin ko na ang hagdan makapanik lamang sa loob nun.
26:18.8
Pagkapasok ko ay nabungaran ko sa pintuan ng silidang abuelo ko.
26:23.7
Nakahandusa ito at halos maligo na sa dugo.
26:32.0
Mangiyak-ngiyak ako nang nagtanong.
26:34.9
Agaran kong nilapitan ang Lolo ko.
26:38.3
Halos pagsaklo ban ako ng langit at lupa ng malapit.
26:41.2
Pagpapitan ko na ito
26:44.3
marami itong saksak sa katawan.
26:50.2
sinong may gawasay nito?
26:53.4
Tanong ko noon at tuluyan ang bumuho sa mga luha ko nang
26:56.7
hawakan ko ang kamay ni Lolo Osting.
27:00.7
Kitang-kita kong hinang-hina na siya
27:03.1
at nag-aabol na ng hininga.
27:07.1
Sa pusa po ng isa niyang kamay ang tagilirang may tumatagas na dugo.
27:12.2
Maya-maya pa ay bigla itong napaubo.
27:15.9
Dahilan para bumuluwak ang kapirasong dugo sa bibig nito.
27:21.0
Labis-labis ang pag-aalala at takot na nararamdaman ko ng mga oras na iyon.
27:27.3
Hindi ko alam kung ano ang gagawin ko dahil
27:29.4
natataranta na ako.
27:33.7
Sandali lang ko Lolo Osting ah.
27:35.9
Dadalhin kita sa pagamutan.
27:39.1
At mangbubuhatin ko na sana ito.
27:41.2
Narumariin niya akong pinigilan.
27:44.2
Sa naghihingalo at paos na boses nito.
27:48.4
May itinuro siyang libretang itim na nakapatong sa igaan niya.
27:55.4
Nakita ko rin may mga kandilang itim ang nakatirik at sa tingin ko.
28:00.4
Kamamatay pa lamang nito.
28:03.0
May mga langis rin na naglalaman ng iba't ibang insektong lupa
28:07.2
sa hilalim ng igahan niya noon.
28:11.2
Lolo, ano yung gagawin ko dito?
28:16.2
Taranta tumiiyak kong tanong sa Lolo ko.
28:20.0
Naghihingalo ito nang makuha ko ng libretang itim na iyon.
28:26.0
Itinaas niya ang kamay at sinenyasan akong lumapit sa kanya.
28:30.4
Kung kaya't nagmamadali akong sinunod iyon.
28:34.2
Nang makalapit na nga ako ay pinipilit niyang isalaysay ang lahat.
28:38.9
Lahat ng nangyari.
28:41.2
Kahit nakalalaki kong tao ay hindi ko napigilan ng pagbulaho ng iyak.
28:47.9
Dahil sa nasaksiyan kong unti-unting nalalagutan ng hininga ang pinakamamahal kong Lolo.
28:55.5
Habang binabalikan ko ang mga bagay na inilahad niya sa akin ay
28:59.0
hindi ko napigilang magngit-ngit sa puot at galit na nararamdaman.
29:07.9
bago ito malagutan ng hininga,
29:10.6
habang ito malagutan ng hininga,
29:11.1
habang nagri-ritwal loomano siya sa pangungulam,
29:14.6
ay may bigla na lamang pumasok sa bahay namin.
29:18.4
Dalawang kalalakihan at walang ano-ano'y,
29:21.5
bigla na lamang siyang sinaksak sa tagiliran.
29:26.3
Noong lingunin niya iyon,
29:28.7
nanlaki ang mga mata niya
29:30.3
at hindi siya makapaniwala.
29:34.4
Dahil sa ang lalaking sumaksak sa kanya
29:36.7
ay ang lalaking manda daw-daw.
29:41.1
Ang buong akala niya noon ay napatay niya na ito
29:44.5
dahil noong gabing nakasagupa niya sa kaanyuan niyang aswanga.
29:49.3
Nakabulagta na ang lalaki
29:50.8
noong iwan niya matapos nilang magbakbakan noon.
29:55.6
Habang paulit-ulit siyang sinasaksak,
29:58.4
ay nakita niyang nanlilisik ang mga mata ng manlalason na iyon.
30:03.2
Talagang galit na galit naman na iyon.
30:05.9
Habang patuloy pa rin siyang inuundayan ng saksak sa tagiliran.
30:11.1
Lalaban pa sana si Lolo Usting
30:13.6
pero unti-unti niyang naramdamang dumadaloy sa kanyang katawan
30:18.4
ang lasong nasa punyal ng manda daw-daw
30:21.9
na ginagamit na pangsaksak sa kanya noon.
30:28.0
Papatayin kitang animal ka!
30:30.3
Ikaw ang dahilan kung bakit nakaratay na lang sa igahan ng kaibigan kong si Juanito.
30:37.6
Bakit mo nagawa sa kaibigan ko ang walang kahiyaan ha?
30:41.1
Galit na wika o manunang manda daw-daw kay Lolo Usting
30:45.3
habang walang tigil sa pagtarak ng punyal sa katawan ng Lolo ko.
30:52.0
Kahit hirap na hirap na si Lolo Usting
30:54.1
ay pilit pa rin siyang lumalaban sa manlalason.
30:59.3
Kahit sa kahuli-hulihang hiningaman lang
31:01.6
na mga sandaling iyon ay parang bigla o manung natauhan ng lalaki
31:06.2
at walang sabi-sabi ay mabilis na itong lumabas ng bahay
31:10.5
at tumakbong pa rin sa kanyang katawan.
31:11.1
Matapos mailahad ni Lolo Usting ang lahat,
31:18.5
doon pa lamang ito nalagutan ng hininga.
31:23.0
Manda ka sa akin.
31:25.3
Hahanapin kita kahit saan sulok man.
31:28.3
Kahit saan ka pa magtago.
31:30.9
Hindi ako papayag na mamuhay ka ng matiwasay
31:33.6
habang ang Lolo ko ay karumalduma lang sinapit bago ito nalagutan.
31:39.1
Galit na sambit ko noon.
31:41.1
Matapos kong mailibing si Lolo Usting
31:45.3
nagalungkat ako ng iba pa niyang mga kagamitan sa loob ng kanyang kwarto.
31:51.6
Habang naghalungkat nga
31:52.8
ay nakita ko ang mutsyang ibinaon sa akin ni Lolo noon.
31:58.3
Nakababad yun sa langis at may mga iba't ibang klaseng halamang ugat
32:01.9
ang nakahalo dito.
32:05.2
Naman ang ginawa ko ay kinuha ko ang mutsya
32:07.3
at ibinalot sa pulang tela at ginawang kwintas.
32:11.1
Sa sobrang galit na nararamdaman ko ay pinag-aralan ko
32:15.3
ang masamang gawain ni Lolo Usting.
32:18.2
Inaral ko na maigi ang pangungulam
32:20.6
gamit ang libretang itim.
32:24.5
At dahil sa nasa duguna namin ang pangungulam kong kayat
32:28.4
madali ko lang nakabisado ang lahat ng iyon.
32:33.3
Ilang gabi akong nagtsagang gumikising ng alas tres na madaling araw
32:37.0
para magdasal at magusal ng mga buhay na salitang
32:40.5
gamit ng mga nasa kaliwa.
32:43.8
Ginamit ko rin ang mga naiwang kagamitan sa pangungulam ni Lolo Usting
32:47.5
at sa bawat pagbanggit ko ng mga buhay na salita sa kaliwa
32:52.2
may kasama yung hinanakit
32:55.1
dahil sa pangungulila ko kay Lolo.
33:00.1
Sa paglipas ng siyam na araw ay tuluyan ko nang natapos
33:03.6
ang pagpopoder sa katawan
33:05.0
at pagkakabisado sa pagre-ritwal.
33:09.6
Kaya naman ang kasunod ko ay nangyari.
33:10.4
At sa paglipas ng siyam na araw ay tuluyan ko nang natapos
33:10.5
At sa paglipas ng siyam na araw ay nangyari.
33:11.7
At sa paglipas ng siyam na araw ay hinanap ko ang mandadaw daw na pumatay kay Lolo.
33:16.5
Nang matuntun ko na at nakita ng malapitan ang mandadaw daw na iyon,
33:22.0
nakaramdam ako ng galit at paggamuhi
33:24.2
dahil sa nakita ko itong masayang nakikipagkwentuan sa mga kaharap
33:29.2
na sa palagay ko ay mga kaanak nito iyon.
33:34.5
Hindi na ako nagpatumpik-tumpik pa.
33:37.7
Agaran na akong nagpalipadhangin nun.
33:40.5
At tinandaan ko ang bawat hugis na mukha ng lalaking ito.
33:46.2
Matapos kong mag-usal ng buhay na salita at nagpalipadhangin,
33:50.7
ay marahan na akong umatras sa pinagkukublihan at umuwi sa bahay.
33:56.1
Manda ka sa akin.
33:58.2
Pinatay mo si Lolo Usting kaya nararapat lamang din na buhay mo ang kabayaran.
34:03.3
Sa isip-isip ko nun.
34:04.7
Sa bawat paglipas ng araw ay panay ang pagtatanim ko ng kulam sa katawan ng lalaking mandadaw-daw.
34:13.0
Nung una ay nahihirapan pa nga ako gawa ng mataas ang puder nito sa katawan.
34:19.9
Pero dahil sa hindi ako tumigil sa paghanap ng paraan para mabasag ang puder na yon,
34:25.5
kung kaya't tuluyan ko nang napasok ang katawan niya at nabaunan ng kulam.
34:32.7
Matapos kong ang baunan ng kulam ay nababasag.
34:34.7
Ay doon ko rin napagtantong,
34:36.7
hindi lang pala ito isang manlalason.
34:41.5
Isa rin itong aswang.
34:44.8
Humanda ka sa akin.
34:47.1
Hindi ako titigil hangat hindi ko makikitang malagutan ka ng ininga.
34:52.0
Wala akong pakialam kahit isa ka mang aswang.
34:59.1
habang isinasagawa ko ang pagre-ritual ay nararamdaman ko ang presensya ng lalaki.
35:04.7
Nagsusumigaw at humihingi ng tulong.
35:08.0
Pero kahit anong pagpupumiglas ng manlalason, Sir Seth,
35:12.7
wala na itong nagawa pa.
35:15.6
Dahil tuluyan ko nang napasok ang kanyang katawan.
35:20.0
Sa bawat pagbigkas ko ng mga kataga,
35:23.2
ay isa-isang tinataniman ko ng mga insekto ang buong katawan nito.
35:28.3
At yun nang unti-unting papatay rito sa loob ng pitong araw.
35:32.4
At yun nang unti-unting papatay rito sa loob ng pitong araw.
35:34.7
Tuwing sumasapit rin ng ika alas tres na madaling araw,
35:38.4
ay naguusal ako ng orasyon.
35:41.4
Nang sa ganon ay babangunguti nito at mapapaniginipan
35:45.0
ang mga bagay na ginagawa kong pagpapahirap sa kanya.
35:49.8
Pero sa panaginip ng lalaki,
35:53.1
hindi ko pinapakita mukha ko.
35:56.3
Bagkos ay pinaparamdam ko lang dito ang karumal-dumal na ginawa niya kay Lolo.
36:02.8
Sa bawat araw na lumilipas,
36:04.7
ay patinde ng patinde ang pagre-ritwal na ginagawa ko
36:08.4
para pahirapan ang biktima.
36:12.5
Pinapamaga ako at pinapalata ang binte
36:14.8
at ang kamay nito na animo'y nagkaroon ng diabetes.
36:23.1
kasalukuyan akong nagre-ritwal.
36:26.1
Nang bigla na lamang akong nakarinig ng malakas na kalabog sa bubungan.
36:30.9
Kasunod noon ay ang paghunin ng wak-wak.
36:34.7
hindi ako nagpagtinag kahit na halos nuklapin na ang bubungan ng bahay.
36:40.5
Talagang tinapos ko ang pagre-ritwal
36:42.2
bago ko binalinga ng aswang na gumagambala sa labas ng bahay noon.
36:50.0
Nang matapos na akong mag-ritwal,
36:52.7
bit-bit ang tabak na may orasyong nakabaon
36:54.9
ay naglakas loob akong lumabas ng bahay at hinamon ang nilalang na yon.
37:01.2
Hindi naman nagtagal ay isang napakalaking ibon ng dumaan.
37:06.3
nagpasabog yon na napakabahong amoy.
37:10.6
Kaagad na iwi, nasiwas ko ang tabak.
37:13.7
Agara namang nakaiwas ang ibong patuloy pa rin sa paghuni
37:16.9
nang nakakakilabot noon.
37:21.9
may lakas ka pa talagang sumugod dito kahit nasa bingit ka na ng kamatayan ha.
37:26.8
Lumapag ka sa lupa at maglaban tayo.
37:29.9
Napakaduwag mong demontres ka.
37:33.1
Galit kong sigaw habang nagpapakamot.
37:34.7
Nakawala ng mga orasyon.
37:37.8
Makaraan ng ilang saglit ay natanaw ko ang pagbulusok ng malaking ibong may malapaniking pakpak.
37:45.3
Bagya akong napaatras ng sa ganon.
37:48.0
Ay hindi ako matamaan.
37:51.5
Pagkabagsak nito sa lupa ay nawala na lamang bigla ang nakakatakot na ibon na yon.
37:57.5
Sa halip ay isang lalaking may makapal na balahibo ang nakita ko.
38:02.6
Nung matitigan ko ang katakot,
38:04.7
takot na itsura nito,
38:07.2
napagtantukong ito ang lalaking manda daw-daw.
38:11.4
Nakamunti ka ng lumason sa akin noon.
38:17.4
Pinatay mo yung lolo ko.
38:20.5
Gumisi ng nakakapangilabot ang nilalang.
38:24.0
Bago ito nagsabing,
38:25.6
hindi lamang umano si Lolo Osting ang pinatay niya,
38:31.0
kundi ang aking inarin noon.
38:34.7
Iyan niya ng buhay.
38:37.5
Napakawalang hiya mo talagang animal ka.
38:41.6
Hindi na ako nagaksaya pa ng oras.
38:45.1
Agaran kong sinugod ang nilalang at walang habas na pinaghahataw ng tabak.
38:50.6
Dala ng matinding galit ay wala na akong pakialam
38:53.5
kahit na masugatan man ako gamit ang mahahabang kuko ng aswang na yon.
38:59.1
Ang mahalaga sa akin ang mga sandaling yon.
39:02.1
Mapatay ko ito at maipaghiganti ko ang aking ina at si Lolo Osting.
39:08.9
Halos mag-iisang oras din ang labanan bago ko napatay ang nilalang.
39:14.9
Pero bago pa yung bawian ng buhay,
39:18.4
pinilit ko itong paaminin kung ano ang dahilan.
39:22.4
Bakit niya pinatay ang pamilya ko?
39:26.6
Doon nga ay nalaman kong matagal na palang may alita ng pamilya nito.
39:31.2
At ang pamilya namin.
39:33.3
Dahil pinatay umano ni Lolo Osting ang panganay nitong kapatid.
39:38.6
Ayon pa sa kanya, matagal na panahon siyang naghintay para makapaghiganti.
39:45.4
Isa pa, ay kinulam ni Lolo Osting ang matalik niyang kaibigang si Mang Juanito.
39:52.0
Gumanti lamang umano siya.
39:57.2
Matapos ang kaganapang yon, nilisan ko ang baryo.
40:01.2
Pero, nagpakalayo-layo ako na parang para magbagong buhay.
40:08.5
Sapat na sa aking naipagiganti ko ang aking pamilya sa kamay ng lalaki.
40:17.1
Muli, ako ito, si Alejandro, ang apo ng bantog na swang.
40:31.2
Thank you for watching!
