Sa Diabetes at Overweight: Mga Bagay na Hindi Dapat Gawin. - By Doc Willie Ong
00:43.2
Pwede itong tips natin pang diabetes at pang overweight.
00:47.6
Number one tip natin ay dapat yung kain natin regular pa rin pero mas konti.
00:56.9
Simple lang naman.
00:58.1
Yung iba kasi ginagawa, hindi kakain ng breakfast.
01:02.5
Tapos sa tanghalian, sobra daming kakainin.
01:06.0
O tapos hindi kakain sa hapon.
01:08.0
Tapos sa gabi, magmi-midnight snack, ang dami namang kakainin.
01:14.5
Sa dami ng kinain mo, nagugutom ka pa rin.
01:16.7
So ibig ko sabihin, kailangan kumain ka regular.
01:20.3
May breakfast, may tanghalian, may merienda, mayroon sa gabi.
01:30.4
Baka half cup rice lang.
01:32.7
O isang mansanas lang.
01:34.6
O isang saging lang.
01:35.9
So talagang nakakontrol yung portion.
01:40.2
Walang all you can eat na sabihin all you can eat.
01:45.0
Dapat nakaportion siya.
01:46.9
Kahit sabihin mo healthy pa yun.
01:48.9
O healthy itong kinakain ko.
01:51.1
O kahit healthy, e kung tatlong bandihado namang kinain mong healthy,
01:57.3
So don't skip meals and portion control.
02:01.3
Second tip, itong mga matatamis.
02:04.3
Hindi talaga po pwede.
02:06.3
Kung overweight ka na, may diabetes ka na,
02:09.3
kailangan mo talaga ay tubig lang.
02:12.8
Yan ang tinatanong lagi sa akin eh.
02:14.8
Dok, anong iinumin ko?
02:16.8
Anong palusot ba pwede?
02:19.3
Siyempre yung mga pasyente, gusto magpalusot eh.
02:22.3
Pwede bang iced tea?
02:25.6
8 teaspoons of sugar yan.
02:29.1
Nag-e-sports ako.
02:31.1
4 teaspoons of sugar yan.
02:34.1
Ano mo, mataas ang sugar ng lemonade.
02:38.6
Mas marami pang sugar.
02:39.6
Tubig talaga ang wala.
02:44.6
Ang daming sugar.
02:48.1
Kahit yung mga juice.
02:49.1
Sa lata, sa bote, ang daming sugar.
02:53.6
Ito, mga biskwit.
02:55.6
Mga cake, siyempre.
02:58.6
pinakamaganda, tubig lang.
03:02.6
Gano'ng karami ang asukal nang iniinom natin.
03:05.6
Lahat siya matatamis.
03:07.6
Itong mga naglalakad, ibig sabihin,
03:10.1
pag uminom ka ng isang bote o isang lata nito,
03:14.6
kailangan mo maglakad ng halos ang oras.
03:18.6
Isang oras ka maglalakad para mawala lang yung ininom mo.
03:24.6
Ininom ka ng juice, 305 calories,
03:26.6
kailangan mo maglakad ng 1 hour and 6 minutes.
03:30.6
Kasi ang daming sugar.
03:33.6
Kaya kung ayaw natin maglakad ng ganyang kalayo,
03:35.6
gusto natin pumayat, tubig.
03:40.6
Di mo kailangan maglakad.
03:41.6
Pero kung maglalakad ka sa tubig,
03:44.6
Mas papayat ka pa.
03:49.6
iwas sa matatamis.
03:55.6
dapat sa bahay niyo,
03:57.6
wala ka ng mga junk food
03:59.6
o yung mga kung ano-anong unhealthy snacks.
04:07.6
Huwag kang mag-stock.
04:08.6
Siyempre, pag binili mo,
04:10.6
nilagay mo sa stock room mo,
04:13.6
Okay nga, siguro sa umaga, sa tanghali,
04:15.6
makaka-control ka sa sarili mo.
04:17.6
Paano kung gumising ka ng madaling araw,
04:20.6
Naalimpungatan ka, nakita mo yung chocolate,
04:22.6
mapipilitan ka kumain.
04:26.6
Mahina ang self-control.
04:27.6
So, pag wala sa ref mo,
04:30.6
wala sa stock room mo,
04:32.6
hindi mo makakain.
04:38.6
Number 4 tip is exercise.
04:41.6
Pero may dagdag tip pa ako sa exercise.
04:43.6
Magandang maglakad.
04:47.6
magandang naglalakad.
04:48.6
Hindi ko na masinabi mag-jogging,
04:51.6
Para lang matunawan.
04:54.6
Mga exercise para sa overweight.
04:58.6
Biking kung kaya.
05:02.6
Huwag lang mabibigat.
05:03.6
Pero ang mahalaga dito sa number 4 tip,
05:07.6
exercise nakaka-burn ng calories.
05:11.6
Pero hindi pwede kung gusto mo pumayat na exercise lang.
05:17.6
Kasi pag nag-exercise ka nga,
05:21.6
ang dami mo naman kinain.
05:24.6
Dalawang platong kanin pa rin.
05:26.6
Puro ulam pa rin.
05:27.6
Hindi ka pa rin papayat.
05:28.6
So, dapat combination.
05:30.6
Nag-exercise ka na,
05:33.6
kahit lakad lang na malayo-layo,
05:36.6
tapos babawasan mo pa yung pagkain mo.
05:38.6
Kailangan combination para pumayat at hindi tumaba.
05:43.6
Number 5 problem.
05:45.6
Huwag natin i-ignore ang stress sa buhay.
05:49.6
Kasi pag marami tayong ginagawa,
05:54.6
napupunta tayo sa emotional eating.
05:58.6
Napapansin nyo ba kung kailang kayo malungkot?
06:02.6
Doon kayo napapakain.
06:03.6
Sasabihin malungkot, kain tayo sa labas.
06:05.6
Kung kailang kayo masaya,
06:08.6
na-promote sa trabaho
06:10.6
o nakakuha ng mataas na grade,
06:14.6
Nagalit, nainis, kain pa rin.
06:16.6
So, kahit anong emotion mo,
06:17.6
natuwa, nalungkot,
06:18.6
ginagawa ng excuse para emotional eating.
06:22.6
Hindi po maganda.
06:24.6
Lalo ka na-i-stress,
06:27.6
lalo tataas lang ang blood sugar.
06:30.6
Napapakain ng mga matatamis.
06:33.6
Katulad to, prutas.
06:35.6
Hindi lahat ng prutas pwede
06:37.6
sa may diabetes o sa overweight.
06:40.6
Pag nandito yung prutas nyo,
06:42.6
dapat konti-konti lang.
06:44.6
Sa atin, basically, grapes at manga.
06:47.6
Grapes, manga, pakwan.
06:50.6
Matataas yan sa sugar.
06:52.6
So, konti-konti lang.
06:54.6
Hindi pwede masyado marami.
06:57.6
Ang pwede lang sa mga fruits,
06:59.6
pakita natin, Dok Liza.
07:01.6
Ang mababa lang sa fruits,
07:05.6
Ito yung glycemic index.
07:06.6
Dapat less than 50.
07:11.6
Grapes, mas mataas.
07:12.6
Saging, medyo mataas pero pwede.
07:15.6
Pineapple, mataas.
07:19.6
Mas gusto natin dito sa mabababa.
07:21.6
Pero sa akin, itong saging,
07:25.6
okay lang sa akin yan.
07:26.6
Paano nakakabusog eh.
07:28.6
Hindi naman masyado maraming kakainin mo.
07:31.6
Baka isa, dalawang saging lang.
07:33.6
Nakakabusog naman siya.
07:35.6
So, yung sa pagkain, napakalaga.
07:37.6
Papakita ko na rin.
07:39.6
Mga gulay na magaganda.
07:41.6
Itong mga gulay, napakaganda.
07:44.6
hindi siya nakakataba
07:46.6
at maganda rin sa diabetes.
07:48.6
Hindi nakakataas ng blood sugar.
07:50.6
Lahat ito, broccoli, cauliflower.
07:52.6
Tayo, meron tayong mga beans,
08:02.6
Siyempre, gusto natin
08:04.6
Meron yan sa atin.
08:06.6
So, ito mga mas healthy na gusto natin.
08:09.6
Yan ang number 5.
08:10.6
Don't ignore stress.
08:11.6
Huwag emotional eating.
08:14.6
Huwag kumain sa gabi.
08:16.6
Ito yung mga bawal hati.
08:18.6
Kasi matutulog ka na.
08:19.6
Hindi ka na dapat kumakain.
08:21.6
Dapat relax na yung katawan mo.
08:30.6
Ito ang magandang tip itong number 7.
08:32.6
Dadamihan natin dapat
08:34.6
yung protein ng kinakain.
08:37.6
Yan ang mali sa kababayan natin.
08:40.6
Pagkakamali ko rin.
08:43.6
Puro tayo tinapay.
08:45.6
Tapos yung ulam natin,
08:50.6
pero mabilis tayo magutom.
08:54.6
Kaya ang ginagawa ko ngayon,
08:56.6
baka half cup na lang
08:57.6
o one fourth cup.
09:03.6
isang chicken leg,
09:04.6
gagawin ko na lang
09:05.6
dalawang perasong chicken.
09:07.6
So, mas marami yung protina,
09:09.6
mas konti yung kanin,
09:12.6
Tsaka pag mas maraming protein,
09:14.6
lalo na pag tumatanda,
09:15.6
kailangan mo ng protein eh.
09:17.6
Protein is muscle eh.
09:19.6
Kumbaga sa building,
09:21.6
protein parang semento yan eh.
09:24.6
pampatigas ng katawan mo,
09:26.6
pampatigas ng building,
09:32.6
parang ano lang siya,
09:34.6
parang styrofoam lang yung ganin eh.
09:39.6
pero nakakataba lang siya.
09:41.6
So, don't neglect protein,
09:45.6
huwag sosobrahan sa carbohydrates,
09:47.6
huwag sobra sa kanin,
09:49.6
huwag sobra sa tinapay,
09:51.6
huwag sobra sa spaghetti.
09:54.6
iwas syempre sa mga fast foods.
09:59.6
paminsan-minsan lang,
10:13.6
So, dun tayo sa mas healthy.
10:14.6
Bawas sa mga matataba,
10:20.6
Tsaka yung mga maaalat na junk foods.
10:25.6
bawal manigarilyo.
10:27.6
Bawal uminom ng alak.
10:32.6
Ang problema sa alak,
10:33.6
mataas ang calories.
10:37.6
mataas ang calories.
10:40.6
Beer, nakakataba.
10:43.6
Alam nyo yung beer belly?
10:46.6
Beer belly yan eh.
10:49.6
pag malakas uminom ng alak,
10:50.6
diba, malaki ang bilbil.
10:53.6
Kasi ang daming calories.
10:57.6
dapat kompleto sa tulog.
11:03.6
mas hindi ka kakain.
11:05.6
Pero kung puyat ka lagi,
11:07.6
lalo na kung night shift ka,
11:09.6
ang trabaho mo sa gabi,
11:13.6
Kasi kulang ka sa tulog eh.
11:14.6
Mapipilitan ka kumain.
11:17.6
mas mahaba yung tulog mo.
11:19.6
And number twelve,
11:23.6
lalo na kung may diabetes,
11:24.6
papacheck up tayo sa doktor.
11:28.6
Baka kailangan mo ng gamot.
11:29.6
Ito basic yung mga gamot sa diabetes.
11:32.6
Pag may diabetes,
11:34.6
Kung makukuha sa diet.
11:35.6
Pero kung mataas talaga yung blood sugar,
11:38.6
binibigyan natin ng gamot.
11:40.6
Usually, first line natin,
11:43.6
Huwag maniwala sa mga fake news,
11:45.6
May naglalabas ng fake news
11:47.6
na ayaw ko daw metformin.
11:49.6
Huwag maniniwala.
11:51.6
kausap ko na nga kayo eh.
11:52.6
Mga fake news yun,
11:53.6
nagbebenta yun ng mga produkto ng mga scam.
11:57.6
okay ang metformin.
12:00.6
maganda ang metformin.
12:01.6
Binibigay ko yan,
12:03.6
Pag hindi makuha sa metformin,
12:04.6
dinadagdagan natin ng ibang gamot.
12:06.6
Itong mga glipiside,
12:10.6
Pag hindi nakuha nito,
12:11.6
bago binibigyan ng mga endocrinologist ng insulin,
12:15.6
binibigay lang itong gamot
12:17.6
kung mataas na talaga yung blood sugar.
12:18.6
Kasi ayaw natin masyado mataas,
12:20.6
maraming komplikasyon.
12:23.6
pero pag susundin nyo itong mga tips natin,
12:26.6
mas nag-exercise,
12:27.6
mas healthy yung pagkain,
12:30.6
bababa blood sugar nyo,
12:31.6
baka matanggal pa natin yung gamot
12:34.6
mababawasan itong mga gamot nyo.
12:38.6
So, ingat din tayo sa diabetes.
12:40.6
Pakita ko lang konti.
12:43.6
Pag mataas ang blood sugar,
12:44.6
syempre, pacheck ang blood sugar.
12:47.6
Pero usually, ihi sila ng ihi.
12:49.6
Pwede pinapawisan sa gabi.
12:54.6
Misan may gayang simptom.
13:00.6
Malakas sila humilik.
13:02.6
Sa gabi, misan bumabagsak din yung blood sugar.
13:11.6
Lagi sila nauuhaw.
13:12.6
Kasi nga, mataas ang sugar.
13:15.6
Nade-dehydrate sila.
13:18.6
Misan, nagka-cramps din.
13:20.6
Nasisira yung mga nerves.
13:23.6
Lumalabo ang mata kung diabetes.
13:26.6
Tapos, ito nga yung mga blood sugar level.
13:29.6
Sana po nakatulong itong tips natin
13:31.6
para hindi tumaba
13:33.6
at makontrol ang ating blood sugar.
