Paano Bumalik sa Normal ang may Diabetes. Mga Hindi Dapat Gawin ng may Diabetes. By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist) #HealthTips #Symptoms #BloodSugar #DietTips Panoorin ang Video: https://youtu.be/cZBcig-1APc

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Topic po natin tungkol sa diabetes.

Kung takot tayo, baka tumaas blood sugar natin.

Gusto natin makaiwas sa diabetes o may lahi tayo ng diabetes.

Anong mga gagawin?

Meron tayo mamaya tuturo mga sampung bawal gawin

para hindi tumaas ang blood sugar.

Unang-una, dapat alam natin kung mataas ba yung sugar natin o hindi.

So, magpapacheck tayo ng fasting blood sugar.

Ang normal na fasting blood sugar ay wala pang 100.

99 mg per DL, pababa. Yan ang normal.

Pag ang fasting blood sugar mo, pinuha ito sa umaga,

100 hanggang 125 mg per DL, mild diabetes na yan or pre-diabetes.

Papunta na sa diabetes yan.

Malamang may konting sira na ang pankreas natin.

Pag ang fasting blood sugar mo ay lampas sa 126 mg per DL,

diabetes na yan.

May ibang kababayan natin, 200, 300, 400, mas mataas pa.

Ituturo ko na rin ano yung mga early signs.

Yung maagang senyales ng may diabetes kung hindi tayo nagpapacheck.

Hindi ko tuturo muna yung mga late signs.

Iba yung late signs.

Yung mga late signs na matagal na may diabetes, yun ang komplikasyon.

Sabihin ko na rin yung komplikasyon.

Pwede ma-stroke pag matagal na yung diabetes,

ma-kidney failure, mag-dialysis,

pwede ma-heart attack,

pwede yung erectile dysfunction,

nagiging impotent, pwede nabubulag.

Pero itong mga komplikasyon, matagal na yung diabetes, 5 years, 10 years na.

Ang maganda dito, may mga early signs.

Maaga pa lang, malalaman na natin.

So ano to?

Number 1, pwedeng mas gutom.

Mas gutom pakiramdam, mas pagod konti.

Pwedeng early signs of diabetes.

Number 2, dry mouth.

Laging tuyo ang bibig.

Parang laging kulang sa laway.

Ibig sabihin, dehydrated.

Laging nauuhaw.

Number 3 out of 10 early signs of diabetes,

ihi ng ihi.

O, pag mataas kasi,

blood sugar,

lumalabas sa ihi.

Ihi ka na ihi.

Number 4, dahil dehydrated,

mas dry ang skin.

Mas nangangati ang balat.

Number 5, lumalabo ang paningin.

Minsan, namamaga yung lens sa mata.

Lumalabo.

Number 6, pwedeng magkaroon ng vaginal discharge.

Ang mga babae.

Yeast infection.

Kasi nga, pag mataas ang blood sugar,

humihina immune system.

Mabilis kapitan ng mga yeast infection,

vaginal discharge, mga sugat-sugat

ang mga babae at lalaki.

Number 7 early sign,

pag may sugat tayo, matagal maghilom.

Dapat, pag may sugat, mabilis maghilom.

Ito, matagal.

One week na, ayaw pa gumaling.

Number 8, manhid o masakit ang paa.

Pag manhid, masakit ang paa,

nangingi may nerve problem na sa diabetes.

Number 9, nilalanggam ang ihi.

Mas adam pa ng langgam kung may diabetes.

Kasi pag ang blood sugar natin,

lampas sa 200, mga 180 o 200 milligrams per dl,

lumalabas na sa ihi yung asukal.

Matamis.

Kaya nalalasahan ng langgam.

And number 10, namamayat.

Kahit kain ang kain, namamayat.

Kasi nga, kulang sa insulin.

Hindi na maabsorb ng katawan yung kinakain mong carbohydrates.

Kaya lumalabas sa ihi, namamayat.

So, ano itong mga sampung bawal gawin

para hindi tumasang blood sugar?

Number 1, siyempre gusto natin,

iwas sa matatamis.

Simple lang naman talaga.

Maraming diabetic na pasyente ko,

hindi nila maintindihan na bawal ang matamis.

Pagtatanongin ako,

Dok, anong iinumin ko para bumaba ang diabetes ko?

Para maging normal na.

Siyempre, tubig lang ang sagot.

Habi niya, pwede ba mga juice?

Eh, juice, matamis.

Yung mga orange juice na sa lata, matamis yun.

So, soft drinks, hindi rin pwede.

Iced tea, hindi rin pwede.

Lahat matatamis. Energy drinks.

Kahit mga sports drinks.

Yung mga sports drinks, matamis rin yun.

Ay, Dok, anong inumin ko?

Tubig na lang.

Paano yung mga diet soft drinks?

Yung may artificial sweetener.

Dati, minsan pinagbibigyan ang mga diabetic,

pwede yung artificial sweetener.

Pero lately, may bagong pag-aaral, hindi rin ito maganda.

Pag nasanay kayo sa mga artificial sweetener,

yung utak natin, iniisip niya, kumakain ka ng matamis eh.

So, naghahanap siya ng matamis.

Naghahanap yung katawan mo ng matamis, pero wala naman palang glucose na pumapasok.

Kaya, nalilito yung katawan.

Kaya, maghahanap pa rin siya ng matamis.

So, hindi rin maganda efekto.

Pero kung wala talagang choice, paminsan-minsan, okay lang naman yung artificial sweetener pagbigyan na natin.

Pero, pinakamaganda talaga, tubig lang.

Sasabihin mo, Dok, pwede ba buko?

Buko, pwede naman.

Kaya lang, may calories din ang buko.

Isang basong buko, mga 55 calories.

Kaya, pag ininom mo yung sabaw ng buko,

mga dalawang baso yun, 110 calories.

Pag kinain mo pa yung laman ng buko, 200-250 calories.

So, nakakataba rin yun.

So, tubig talaga.

Pag walang lasa, gusto mo black coffee.

Gusto mo tsaa na walang matamis.

Kahit honey.

Honey, healthy.

Pero pag diabetic na, iwas na lang.

Number 2 sa pagkain, aayusin.

Alam naman natin, yung pagkain, yung mga fast foods, bawas tayo.

Fried chicken, french fries, alam natin bawal yan.

Pero, dito sa number 2, merong mga pagkain na hindi natin alam,

nagpapataas ng blood sugar.

Magugulat kayo dito.

May mga gulay na nagpapataas ng blood sugar.

Diba, gulay, isip natin, maganda lahat.

Kangkong, ampalaya, talbos, lahat nakakababa ng blood sugar.

Okra, talong, maganda.

Pero, may apat na gulay na nagpapataas ng blood sugar.

Ano to?

Patatas, potato.

Kasi, starchy vegetables.

Nakakataas yan.

So, pag kumain ka ng patatas, parang kanin na yan.

Yan ang kanin mo.

Corn, mais.

Mais, pampataas din ang blood.

Very healthy ang mais.

Pero, pag dinamihan mo, parang carbohydrates.

Kanin na yan.

Green peas.

Green peas, starchy din yan.

Squash, kalabasa, starchy din yan.

So, patatas, squash, green peas, corn, hinay-hinay sa may diabetes.

Kahit gulay pa siya.

Ok?

Sa prutas, hindi rin lahat ng prutas pwede.

May mga prutas lang na allowed.

Ano yung mga pwede?

Mansanas, pwede.

Pears, maganda, pwede.

Suha, konti, pwede.

Orange, dalandaan, pa konti-konti, pwede.

Halos yun lang ang pupwede.

Ang mga prutas na nagpapataas ng blood sugar, mangga.

Kahit green mango, nakakataas ng blood sugar.

Pareho lang eh.

Green mango o yellow mango.

Kala ko nga, green mango, better.

Pero pareho lang.

Na nagpapataas ng blood sugar.

Pakwan, mabilis magpataas.

Piña, mabilis magpataas.

Grapes, mabilis magpataas.

Basta over-ripe.

Over-ripe na yung matamis.

Diba, misang gusto-gusto natin sa prutas yung pinakamatamis.

Yung malapit na masira.

Malapit na mabulok.

Yung over-ripe, mas nagpapataas ng blood sugar.

Saging gitna.

Nasa gitna.

Ang glycemic index ng saging, 55 eh.

So, pwede siguro isa-dalawang saging.

Huwag lang yung over-ripe na nangingitim-ngitim na na saging.

Sa diet, lulubusin ko na.

Ang problema natin, kaya maraming diabetic sa atin ay

bukod sa unli rice at unli pandesal,

tsaka yung pandesal natin sa Pilipinas ha,

sobrang tamis.

Yung ginagawang halo natin sa Pilipinas.

Tingnan nyo yung mga bagel ng ibang bansa

o yung mga French bread. Diba?

Walang katamis-tamis ang lasa.

Pero yung pandesal natin, high sugar na siya.

Carbohydrates pa.

Bukod dito, ang problema sa atin, dami nating kakanin.

Lahat ng kakanin natin, carbohydrates na,

nilagyan mo pa ng asukal.

Diba? Lahat ng suman, may arnibal, sapin-sapin.

Lahat. Puto-bung-bung.

Lahat ng gusto natin.

Bibingka. Lahat yan.

Lagyan mo pa ng butter.

Lahat siya pampataas ng blood sugar.

Iwas tayo sa ganito.

Kung gusto niya merienda, di yung pinaka-fruit,

saging na lang. Okay?

O mansanas na lang.

O sa gugulaman, grabe ang tamis.

Favorite natin yan ng bata.

So, yan ang number two. Ingat sa mga pagkain.

Number three, dapat regular ang kain mo.

Mga four to five times a day. Pero pa konti-konti.

Ang pagkakamali ng marami sa atin,

nagda-diet ko, hindi magbe-breakfast.

Diba? Ang diet ako, hindi ako mag-almusal.

Pero sa tanghalian, kakain ng marami.

Sa gabi, mas marami pa.

Dapat yung kain natin sa umaga, normal lang. Tanghali.

Sa gabi, dapat nga mas konti ang kakainin.

Kung kaya mo gawin na nothing after six.

Diba? Actually, ako, nothing after six ako.

Six o'clock ang huling kain ko.

Tulog ko mga ten para hindi ako mag-gird.

Kaya masasanay ka rin. So, six ang huling kain ko. Gising ko.

Mga six or seven.

So, thirteen hours ako walang kinakain. Medyo parang intermittent fasting na siya.

So, try natin mas konti kainin sa gabi.

Okay? Pag kumukulo ang tiyan, makain nila ako kalahating saging, pati tubig.

So, pag nag-skip ka ng pagkain, maglolo ko yung blood sugar mo.

Gugutumin mo.

Sarili mo, kakain ka ng marami. Gugutumin mo.

Tapos, magwin midnight snack ka. Up and down.

Magsasoft drinks ka pa. Sabi ko nga, tubig lang.

Number four, bantayan din mga hormonal changes ng babae.

Nagre-regla, nagme-menopause, possible tumataas ang blood sugar.

Sa babae din, pag nagiging overweight, pwede magka-picos.

Pag picos, sa overweight din yan. Prone din magkaroon ng diabetes.

So, yan ang binabantayan natin.

Lalo na pag nagkakaedad, forties, fifties, pwede tayo tumaba.

Number five, maganda para bumaba ang blood sugar.

Physical activity, exercise. Bawa lagi nakaupo.

Lagi tayo nakaupo buong araw.

At least, magtrabaho sa bahay, maglinis, mag-shopping, mamalengke.

Maglaba, tapos maglakad.

Five thousand, seven thousand steps in a day.

Kasi nga, pag mataas ang blood sugar mo, dalawa lang yan.

Either, bawasan mo yung kinakain mo o damihan mo yung exercise mo.

Kung yung kain mo pareho lang, tapos hindi ka naman nag-exercise, tataas yung blood sugar mo.

Pareho din. Kasi hindi ka nag-exercise.

Pero kung yung pagkain mo normal lang, tapos nag-exercise ka pa, napapagod ka pa, hindi tataas ang blood sugar.

Kasi yung exercise, nababurn mo yung calories, bumaba ba ang blood sugar.

Nagagamit ng muscle yung mga kinain mo.

Yung mga carbohydrates.

Number six, nagpapataas ng blood sugar, stress.

Mas stress, mas puyat, mas maraming iniisip.

Pag na-stress ang katawan, naglalabas tayo ng cortisol.

Ang cortisol, stress hormone yan, nakaka-affect ng insulin sensitivity, tataas ang blood sugar.

Kaya magugulat kayo kung maraming problema.

May away sa pamilya, kulang ang pera, maraming stress sa katawan na injure.

Tumataas ang blood sugar bigla.

Kaya dapat mas relax.

Hindi lang blood sugar, blood pressure tumataas din.

Number seven, iwas sa pagkakasakit.

Pag madalas, pag mahina immune system mo, pinagod mo sarili mo.

Pag nagkatrangkaso ka, nagkasipon.

O kahit anong sakit, nagka-pulmon niya.

Pati blood sugar mo, magugulat kayo, biglang tataas.

Oras na magkasakit yung katawan, parang nagkaka-loko-loko yung insulin natin, tataas lalo blood sugar mo.

Kaya nga yung mga na-admit sa ospital, para sa ibang sakit, tapos may diabetes sila, magugulat kayo.

Naka-insulin sila sa ospital.

Kasi hindi nga makontrol yung blood sugar.

Number eight, ingat sa mga...

Mga gamot at supplement na iniinom.

May mga pagkain at supplement nakakataas ng blood sugar, kaya babantayan natin.

Steroids para sa hika, nakakataas ng blood sugar.

Kahit yung mga para sa buto, mga glucosamine.

Glucosamine, binibigay yan minsan sa masakit ng tuhod.

Pero glucosamine siya, glucose nga siya.

Kaya kung mataas ang blood sugar mo, ingat din.

Sa mga kinakain, sa gamot, sa supplement, tignan din.

Baka nakaka-apekto sa blood sugar.

Number nine, bawal ay kulang sa tulog.

Pagpuyat ang isang tao, mas napapakain, mas nagmi-midnight snack.

Paano? Gising ka eh.

Mas nai-stress, mas matindi hunger hormones, mas tumataba.

Mas maganda nga mahaba tulog mo.

Kasi pag tulog, hindi nakakain eh.

Number ten, kailangan ingatan ang ipin natin.

Papacheck tayo sa dientista.

Pag may sira ang gums, may infection sa gums,

nakita nila, tumataas din yung blood sugar level.

For some reason, yung pamamagas sa gums, parang connected din yan.

Sa pamamagas sa puso, pamamagas sa artery.

So poor dental health, kailangan din natin ingatan.

So ito po ang mga tips natin.

Tapos, pag hindi makokontrol, siyempre, let's say, ginawa natin ito.

Kung mild lang ang diabetes mo, let's say 140 mg per DL,

I think makukuha na nito ang mga tips.

Bawas lang sa kinakain.

Yung kanin nyo, pilitin nyo mas konti.

Mas maraming gulay na kakainin.

Makukuha na yan kung mild lang ang taas ng blood sugar.

Pero kung mataas talaga ang blood sugar mo, wala tayong choice.

Pupunta tayo sa doktor.

Tuturo ko na rin sa inyo ano ang ibinibigay ng doktor.

Unang-una, mga endocrinologist, siyempre siya doktor nyo, susundin nyo siya.

First, bibigyan kayo malamang ng metformin.

Okay ang metformin. Maganda ang metformin.

Huwag kayong maniniwala sa fake news.

Madalas ginagamit pa ako, pangit daw ang metformin.

Hindi po, ang dami ko ng video.

Maganda ang metformin.

Metformin ang unang gamot.

Ang mga binibigay ng mga doktor sa diabetes.

Bakit?

Maganda ang epekto ng metformin.

Number one, yung muscle natin, mas naabsorb niya yung glucose.

Second, yung liver natin, mas hindi naglalabas ng glucose din.

Pangatlo, yung bituka natin, mas hindi nag-aabsorb ng glucose.

So yun ang nangyayari sa muscle, sa liver, sa bituka natin.

Bumababa ang blood sugar natin.

So metformin, usually 500 mg.

Umpisa ka sa once a day.

Mamaya, twice a day.

Pinakamataas, mga three times a day, 500 mg.

Ano epekto niya?

Mas mawawalan ka ng gana kumain.

Ano side effects sa ibang tao?

Yung iba, masakit ang tiyan, kumukulo ang tiyan, pero nasasanay din.

Sino bawal mag-metformin?

Bawal lang mag-metformin kung may kidney failure.

Kung magdadialysis.

Kung magdadialysis na mataas na yung creatinine.

Pero otherwise, ordinary tao, pwede dapat.

So yan talaga ang gamutan ng doktor.

Usually, first line, pag hindi makuha sa home remedies, metformin muna.

Pangalawa, bibigyan kayo ng sulfonylurea.

Isang grupo yan ng gamot sa diabetes.

Ito yung mga glipizide, glycoside, diamicron, minidiab.

Yan ang mga brands na binibigyan.

Yan ang second pinapatong yan.

So may metformin ka, may glycoside ka, meron pa ibang mga gamot.

Mga glimepiride.

At pag hindi pa makuha, may another gamot or pwede may insulin sa dulo.

Pero mas gusto nga natin, maayos na natin habang maaga pa.

Like ako, takot tayo na magkaroon tayo ng diabetes.

Kaya nga iniingatan ko na.

So para sa atin, tignan nyo kinakain nyo.

Okay?

In summary,

Sa gulay, ingat sa maraming patatas, corn, squash, green peas.

Basta yung mga starchy, kahit yung mga ube, kamote.

Okay naman siya.

Ube, kamote, is healthy.

Pero huwag lang sosobrahan masyado ng starchy vegetable.

Okay?

Sa prutas, ingat-ingat. Hindi rin unli yan.

Siguro hanggang mga dalawang ganyan lang ng prutas.

Huwag din sosobrahan kahit anong bagay.

At syempre, yung mga kinakain.

Yung iba, yung mga juice na, yung powdered drink.

Oo, may kilala ko.

Isang litro lagi iniinom araw-araw.

Mahilig din ako doon yung mga powdered drink.

Dati, kala natin orange drink.

Pwede naman, pero taas ng sugar.

Mga one glass lang or one cup lang.

Pagdating sa chocolate, mataas din ang sugar ng chocolate.

Kaya ngayon, pagbibili ako ng chocolate, try nyo pala.

Dark chocolate.

Hanapin nyo yung dark chocolate na 70%.

Actually, meron ako dyan. Binili ko.

85% dark chocolate.

Ibig sabihin, 85% yung cocoa niya, sobrang pait.

15% lang ang sugar.

Konting-konting na lang yung sugar niya.

Halos wala nang tamis.

So, halos pure cocoa na siya.

Konting-konting sugar.

So, yung very dark chocolate na mapait.

Pwede yan sa inyo.

Okay, ito. Ito si Dr. Lisa.

Pinakita pa sa akin.

Ito binili ko.

Tatakot natin, walang naka-add.

85%.

May nakita pa ako, 90% nito eh.

90%.

Ang problema dito, usually hindi nyo na makakain.

Subukan nyo kung makakain nyo.

Yung bata, hindi na kakainin ito.

Hindi na niya kakainin ito.

Kasi yung pait niya talagang parang cocoa na talaga.

Mapait na mapait.

Sanayan nga eh.

Sanayan.

So, mapait siya.

Pero ito healthy siya.

Pwede sa puso.

Tsaka, konti lang kakainin ah.

Sa 100 grams.

100 grams ito.

Ang recommended is only 45 grams.

Kalahati per week.

Kalahati lang nito.

Kalahati lang nito.

Per week.

So, isang araw.

Isang maliit ka lang.

Monday, Tuesday.

Ganun lang kaliit.

Dalawang butin lang.

Para ka lang maliit na tableta.

Ganun lang karami ang pwede.

So, try nyo 85%.

Maganda siya.

Ang baba na ng sugar niya.

The sugar is very very low sa 85%.

Kaya lang, iba na yung lasa.

Mapakla at mapait.

Halos.

Yung mga milk chocolate na favorite nyo.

O yung mga white chocolate.

Yan.

Pampataba.

Pampalaki ng bilbil.

Okay.

So, sana pa.

Nakakatulong itong tips natin.

Para makaiwas sa diabetes.

Kasi marami siyang komplikasyon.

Salamat po.