Gallbladder Stone at Fatty Liver: Paano Malunasan. - By Doc Willie Ong (Internist & Cardiologist)
00:45.4
So, ano sintomas kung number one, pwedeng sumakit dito sa right upper part?
00:52.1
Pwede kumain kayo ng oily foods, biglang sasakit dito, pwedeng gallstone yun, gallbladder stone.
01:00.5
Number two, pwede ka nasusuka.
01:03.8
Yung mga may gallbladder stone, nasusuka, sumusuka.
01:09.0
Yung iba, pag malala, nilalagnat. Actually, meron mga bad signs.
01:15.1
Sa gallbladder stone, laging sumasakit.
01:18.5
Minsan yung sakit, tumutugon hanggang sa likod.
01:22.1
Kung meron tayong tatlong bad signs na binabantayan.
01:25.8
Kung meron itong bad signs, kailangan magpa-check up tayo sa doktor, sa surgeon agad.
01:31.7
Number one, may gallbladder stone ka, diba?
01:34.6
Tapos bigla kang nilagnat, nagka-fever.
01:37.8
Hindi maganda yun.
01:39.4
Magsabihin, baka nag-impeksyon, baka nagbara yung gallbladder stone.
01:44.4
Number two, sumobrasakit.
01:46.4
Sobra sakit dito sa may kanan.
01:50.3
Pangatlo, naninilagnat.
01:52.1
Naninilaw ang mata, so hindi rin maganda.
01:56.2
Lalo na pag naninilaw yung mata, pati ihi mo, nagbabago na rin ang kulay.
02:01.2
Ibig sabihin, possible may bara.
02:03.9
Tapos kung may bara, tandaan nyo ah, ang kodigo kung ano nag-aaral ako, FPJ.
02:09.5
Fever, pain, and jaundice.
02:12.7
Fever, pain, jaundice, pag meron kayo niyan, delikado.
02:17.2
Pumunta agad sa ospital, emergency yan.
02:21.8
Yan ang mga sintomas.
02:24.9
Anong dahilan bakit nagkakaroon ng gallbladder stone?
02:28.8
Number one, pwedeng namamana.
02:31.7
Misa namamana ito sa magulang natin.
02:34.6
Overweight, yung mga taong mas matataba.
02:38.4
Mas overweight ka, mas nagkakaroon ng gallbladder stone.
02:42.9
Isa pa, yung crash diet.
02:46.2
Hindi maganda yung, ibig sabihin, biglang hindi ka kakain.
02:50.8
Diba iba, gusto mag-jeta.
02:53.0
Gagawin nila, totally hindi kakain.
02:55.5
Magpa-fasting ng ilang araw, hindi po maganda.
02:58.7
Minsan, dapat kung magpapapayat tayo, dahan-dahan lang.
03:02.6
Dapat nga, mga 2 to 3 pounds lang ang payat natin per week.
03:08.0
Mga gano'n lang, mga 3 pounds per week.
03:10.6
Mas mabilis dito, yung crash diet, pwedeng magform ng gallbladder stone.
03:16.2
Yung mga taong may diabetes, may sakit sa puso,
03:20.8
nagkakaroon sila ng gallbladder stone.
03:22.8
Yung mahilig sa kanin, yan, underized.
03:25.8
Diba, yung ayaw ng fiber o puro kanin,
03:28.8
yan, mas nagkakaroon din ng gallbladder problem.
03:32.8
Sa babae, actually, mas common sa mga kababaihan.
03:35.8
Pwede po kayo mag-comment.
03:37.8
Usually, may kodigo nga kami sa kababaihan, eh.
03:42.8
Female, mas common magka gallbladder stone.
03:46.8
Forties, edad 40.
03:48.8
Fertile, sabihin, niretroviral.
03:51.8
And flatulent, sabihin, utot ng utot.
03:54.8
Kasi makabag din yung pag may gallstone.
03:59.8
Ano ang mga pagkain na nagpapalala sa gallbladder stone?
04:05.8
Ano yung mga bawal kainin?
04:07.8
Okay, pag may gallstone kayo, diba gusto natin mawala
04:11.8
o either operahan o kusa mawawala.
04:14.8
Ang mga pagkain bawal sa may gallbladder stone ay yung mga
04:22.8
Actually, sa liver disease, bawal din, eh.
04:25.8
Gallbladder disease, pati liver disease, halos pareho ang bawal, eh.
04:32.8
May mga baked goods, bakery, diba yung mga pastries, mga dessert na favorite natin,
04:39.8
matatamis, fast food.
04:41.8
O basta sakit sa atay, diba, hindi pwede fast food.
04:45.8
Kung naalala nyo yung palabas na Super Size Me,
04:48.8
at kung napanood nyo ba yun, may isa, I think, reporter siya,
04:51.8
ginawa niya, araw-araw siya kumain sa fast food.
04:54.8
Umaga, tanghali, gabi.
04:56.8
Ginawa niya ata 6 na linggo.
04:58.8
Ano nangyari sa kanya?
04:59.8
Nasira ang atay niya.
05:01.8
Yung liver niya nasira.
05:03.8
Nagpa-blood test siya, tumaas ang liver enzymes niya.
05:08.8
Kakakain lang ng fast food.
05:10.8
Kasi nga, French fries, puro mantika.
05:13.8
Fried chicken, puro mantika.
05:17.8
Hindi kinaya ng atay niya.
05:19.8
Mga deep fried foods.
05:21.8
Tapos yung mga low fiber foods.
05:24.8
Kahit itong mga trans fat, hindi rin maganda sa mga baked goods.
05:29.8
So, ano gagawin natin?
05:33.8
Para malunasan, siyempre, try muna natin home remedies.
05:39.8
Number one, pag may gallbladder stone,
05:42.8
kung magpapapayat tayo, dapat dahan-dahan lang yung pagpapapayat.
05:46.8
Huwag bigla-bigla.
05:48.8
So, calories mo siguro mga 1,200 calories per day.
05:53.8
Hindi pwede yung 800 calories lang.
05:56.8
Rapid weight loss, crash diet.
05:59.8
Baka biglang tumaas yung cholesterol sa bile.
06:02.8
Nagkakaroon ng cholesterol gallstones.
06:05.8
Number two, yung mga healthy fats.
06:09.8
Fish, isda, omega-3 fatty acids, olive oil, avocado.
06:15.8
Sari-saring mga isda na fatty fish natin.
06:18.8
Tamban, hasa-hasa, tuna, pwede rin yan.
06:24.8
Bawas sa karne, bawas sa soft drinks.
06:27.8
Alam naman natin yung mga bawal dyan.
06:29.8
Ang maganda rin sa gallbladder, pati sa atay na rin ito.
06:35.8
Pwede yung mga detox.
06:37.8
Actually, yung mga liver detox, okay rin sa gallbladder.
06:40.8
Ano itong mga detox?
06:42.8
Yung hinahalo-halo mo yung gulay at prutas.
06:45.8
Pwede mo gawin mga citrus.
06:48.8
Gawin mo orange, lemon, calamansi o dalandan.
06:54.8
Haluan mo konting luya.
06:57.8
Parang hinahalo-halo siya, pwede.
07:00.8
Pwede rin strawberry.
07:03.8
O lagyan mo rin ng konting vegetable.
07:08.8
Pwede rin mga pipino.
07:10.8
So, magaganda rin ito. Parang detox siya.
07:13.8
Liver detox siya.
07:14.8
Mas healthy ang kinakain.
07:16.8
Maganda sa fatty liver.
07:18.8
Maganda rin sa gallbladder stone.
07:21.8
Number 3 na maganda sa gallbladder stone ay exercise.
07:26.8
Nakita nila, more exercise, nababawasan yung chance sa magkaroon ng liver disease.
07:34.8
Nababawasan din siya.
07:36.8
Tapos, syempre, kung talagang hindi makuha, ano gagawin natin?
07:42.8
Pag hindi makuha ng mga home remedies natin, merong opera.
07:49.8
So, pagpupunta sa surgeon, dalawang klaseng opera. May open surgery, may laparoscopic cholecystectomy.
07:56.8
Mas mabilis na. Mabilis naman ang operation ngayon.
07:59.8
Ngayon, ang tanong ninyo, delikado ba yung operation?
08:03.8
Actually, hindi naman siya delikado.
08:05.8
Sino kailangan magpa-opera? Yan ang issue.
08:09.8
Kailangan ba dok? Dok Willie, kailangan ba?
08:11.8
Hindi kailangan ba? O hindi kailangan?
08:13.8
Normally kasi, ang rule of thumb ng mga surgeon,
08:18.8
pag umaatake na yung gallbladder stone, ano yung umaatake na?
08:22.8
Yun talaga sumasakit na.
08:24.8
Yung umaatake na siya, sumasakit.
08:26.8
So, baka minsan nagbabara sa bile duct.
08:29.8
So, pag umaatake na daw ng isang beses, parang indication na magpa-opera.
08:35.8
Or yung iba, gusto pa maghintay, hintayin natin umatake.
08:40.8
Dalawa, tatlong beses.
08:42.8
Eh kung dalawa, tatlong beses na umaatake, tingin ko kailangan magpa-opera.
08:47.8
Bakit? Eh kung nasa abroad ka, nasa airplane ka, dun umatake.
08:54.8
O nasa ibang lugar ka, dun umatake. Mas hindi maganda.
08:58.8
Paano kung edad 50 years old ka ngayon, may gallbladder stone ka, ayaw mo pa-opera.
09:05.8
Eh paano kung umatake ng 60 or 70 years old ka na?
09:10.8
Hindi mas delikado na magpa-opera ng 70 years old.
09:13.8
So, maganda habang 50, 40 ka pa lang, operahan na, safe ka.
09:18.8
Kaysa matanda na, may diabetes na, may stroke na, bago pa pa-opera.
09:22.8
Parang aalagaan pa ba natin yung gallbladder stone ng matagal?
09:26.8
Kaya nga sinasabi ko sa inyo, itong mga tips ko para hindi na siya lumaki, hindi na siya lumala.
09:32.8
Pero, kung meron kang gallbladder stone, pero hindi naman umaatake.
09:38.8
Meron naman mga tao may bato lang sa abdo, pero hindi naman umaatake.
09:43.8
Pag hindi umaatake, tingin ko, pwedeng hindi operahan siya. Pwedeng i-observe lang.
09:48.8
Ito ngayon yung nagbabiral lagi sa internet, nababasa natin, yung gallbladder cleanse.
09:55.8
Alam nyo naman itong gallbladder cleanse, usong-uso, yung pinag-halo. Maraming halo ito. May olive oil, may juice, may herb, may kung anong salt pa nilalagay.
10:08.8
Actually, check ko na lahat ng pag-aaral dito eh.
10:11.8
Pag pinag-halo-halo mo kasi ito, pag dumumi ka, may buo-buo lumalabas.
10:17.8
Pero yung buo-buo niya, kasi nga pinag-halo-halo mo ito eh.
10:21.8
Pinag-halo-halo mo kaya nag-buo-buo.
10:23.8
Pero, sa experience ng surgeon na na-interview ko, kahit sa mga pasyente ko, usually meron pa rin talaga kasi matitira.
10:31.8
Meron talagang, hindi pa rin nawawala sa ultrasound.
10:36.8
Saka ang problema rin dito sa gallbladder cleanse, hindi siya ligtas sa lahat ng tao.
10:41.8
Paano kung diabetic ka, mahina katawan mo, o baka tumataas blood sugar mo, kakain ka ng napakarami nito.
10:49.8
Hindi rin maganda.
10:51.8
Tapos yung iba naman kasi, pag uminom nito, parang pinipilit mo mag-contract yung gallbladder.
10:58.8
Eh kung ipilit mo mag-contract yung gallbladder mo, ang daming bato sa loob. Eh kung magbara pa siya.
11:04.8
So, hindi rin siya ganun kasi.
11:07.8
Kaya para sa akin, itong mga tips ko sa inyo, yung lose weight, eat healthy, exercise, tapos yung mga liver detox natin.
11:17.8
Palagay ko, mas safe yung ganun.
11:19.8
Pero, wala namang masama. Kung gusto nyo itry, hindi ko naman kayo pipigilan.
11:25.8
Pero at least, nakabantay na kayo sa isang surgeon para just in case may emergency, sumakit dito sa kanan nyo.
11:32.8
Lalo na yung bad signs.
11:34.8
Sinabi ko diba, yung FPGA na bad sign.
11:36.8
Fever. Nilagnak. Bad sign yun. Nagbara yun.
11:40.8
Fever, pain, nanilaw. Eh opera agad yun.
11:43.8
Kasi pag hindi inoperahan yun, kakalat yung impeksyon sa dugo. Delikado.
11:49.8
Yun ang nakakamatay. Panagbara.
11:51.8
Okay, yan ang gallbladder stone.
11:54.8
Pag-usapan naman natin ngayon, ito pa mas common. Fatty liver.
11:58.8
Actually, halos pareho yung home remedies ng fatty liver pati gallbladder stone.
12:03.8
Itong fatty liver, ang problema dito sa kakakain din ng matataba.
12:09.8
Ang fatty liver, nakikita sa ultrasound.
12:12.8
Nagpa-ultrasound kayo ng chance.
12:14.8
Sasabihin ng ultrasonologist, may fatty liver ka.
12:18.8
20% ng tao pwede magkaroon ng fatty liver.
12:23.8
Bakit nagkaka-fatty liver? Dalawang dahilan.
12:26.8
Number one, alcoholic.
12:29.8
Merong alcoholic fatty liver.
12:31.8
Kaya nga, bawal yung alak sa atay.
12:35.8
Number two, kung di ka alcoholic, baka naparami ka nitong mga fast foods at matatabang pagkain.
12:41.8
Tulad na sinabi ko nga, non-alcoholic fatty liver, mga pagkain na hindi healthy.
12:48.8
So, ano pang problema sa fatty liver?
12:51.8
Tumataas yung liver enzymes.
12:54.8
Punta kayo sa laboratory, papacheck ang SGPT, SGOT.
13:00.8
Ito yung liver enzymes.
13:02.8
I'm sure pinapacheck SGPT, SGOT.
13:04.8
Pwede kayo mag-comment, ganun ba kataas?
13:06.8
Ang normal ng SGPT, SGOT, ang range, mga 0 to 40, 0 to 45.
13:13.8
Yan ang mga normal range.
13:15.8
Pag lumampas lang kayo konti, let's say lumampas ng 50 or 60.
13:19.8
Hindi naman delikado 50 or 60.
13:22.8
Mas takot tayo lumampas ng 100.
13:25.8
Pag 100 yung SGPT, SGOT mo, 100, 120.
13:28.8
Ang mataas na yun.
13:31.8
Ibig sabihin, namamaga na yung atay.
13:35.8
Pag may hepatitis nga, umabot ng 1,000.
13:38.8
1,000 yung SGPT, SGOT.
13:40.8
Pero sa fatty liver, umabot lang ng hundreds pataas.
13:44.8
So yan, ibig sabihin namamaga na yung atay.
13:48.8
Anong gagawin natin sa fatty liver?
13:50.8
Medyo halos pareho sa sinabi ko.
13:53.8
Tigil pa rin alak.
13:55.8
Loose weight pa rin.
13:56.8
Avoid oily foods.
14:00.8
Regular exercise pa rin.
14:02.8
Tsaka nakita nila sa fatty liver,
14:05.8
yung mga may diabetes,
14:07.8
mas madalas may fatty liver.
14:09.8
Yung mga may high blood,
14:12.8
Three times more may fatty liver.
14:14.8
Yung mataas na cholesterol,
14:16.8
syempre mataas na cholesterol mo,
14:18.8
nababalot din yung atay ng taba.
14:21.8
So high blood, high cholesterol,
14:26.8
prone magkaroon ng fatty liver.
14:29.8
Delikado ba ang fatty liver?
14:34.8
siguro nung nag-aaral pa ako sa med school,
14:37.8
30 years ago, hindi delikado.
14:39.8
Pero ngayon, dahil nga sa buong mundo,
14:43.8
ang dami kumakain ng fast food,
14:45.8
ang dami kumakain ng matataba,
14:47.8
nakita nila ang diabetes, sumobra dami.
14:50.8
Ang fatty liver, sumobra din dami ngayon na may fatty liver.
14:54.8
So, meron na ngayong may fatty liver
14:57.8
na lumalala, umaabot sa liver failure
15:01.8
or liver cirrhosis.
15:03.8
Pag liver failure, liver cirrhosis,
15:10.8
mabilis na dumugo,
15:12.8
o pati yung bleeding time,
15:16.8
namumula na dito,
15:18.8
meron mga spider angioma,
15:21.8
pula-pula dito sa balat,
15:25.8
pati yung ihi, naninilaw.
15:27.8
So, ito yung mga danger signs
15:30.8
pag nasisira na yung atay,
15:33.8
Yung mga may liver problem,
15:35.8
laging hapo, laging pagod.
15:40.8
pagdating sa fatty liver at liver disease,
15:43.8
ingat sa pag-inom ng gamot.
15:46.8
Kahit paracetamol,
15:48.8
paracetamol sa lagnat,
15:50.8
sinasabi paracetamol pinaka-safe sa lahat ng gamot.
15:54.8
Pero, ang number one cause
15:57.8
ng side effect ng liver,
16:01.8
ang number one cause is paracetamol.
16:03.8
Kasi, halos lahat ng bahay may paracetamol.
16:06.8
Kahit bata, nakakaabot ng paracetamol.
16:09.8
So, minsan nasosobrahan nila.
16:11.8
Kala nila siguro vitamins nasosobrahan.
16:14.8
Sobrang paracetamol, delikado.
16:18.8
Aspirin, antibiotics,
16:20.8
may ilang antibiotics, gamot sa TB,
16:22.8
binabantayan natin
16:24.8
para hindi masira ang atay.
16:26.8
So, tamang dosis lang na paracetamol.
16:28.8
Huwag din sasobrahan.
16:30.8
Pagdating sa supplement,
16:34.8
Paalam nyo muna sa doktor nyo
16:36.8
kasi hindi lahat ng supplement pare-pareho.
16:38.8
Baka makasira sa atay.
16:40.8
Other symptoms ng liver disease,
16:43.8
yung madalas magsugat,
16:45.8
lumalaki ang tiyan,
16:48.8
Kung nakakita kayo, may liver failure yun.
16:51.8
Lumalaki ang tiyan,
16:53.8
namamayat ang muscles,
16:58.8
At minsan, delikado ha,
17:00.8
pag liver cirrhosis,
17:02.8
sumusuka ng dugo.
17:04.8
Sumusuka ng dugo.
17:06.8
Nagkakaroon ng mga parang blood clots.
17:09.8
Lumalaki. Parang may varicose dito.
17:12.8
May varices tawag namin doon dito sa may esophagus.
17:17.8
Nagbabara kasi yung dugo.
17:19.8
Minsan pagsuka nila, maraming dugo.
17:22.8
Hindi rin makatulog yung mga may liver problem.
17:26.8
So, sana po nakatulong itong tips natin
17:28.8
para alagaan atay.
17:32.8
Siyempre, tigil nyo na rin.
17:33.8
Pati sigarilyo nyo. Diba?
17:35.8
Gusto rin natin ma-protect against hepatitis.
17:38.8
Dapat safe sex din. Diba?
17:40.8
Kasi yung mga ibang hepa,
17:43.8
nakukuha rin sa mga pagtatalik.
17:46.8
Sana po nakatulong ito.
17:47.8
Take care of our liver.
