00:29.7
Pero grabe, hindi ko alam.
00:32.1
Pero kahapon, ang lakas ng ulan, lalo ng madaling araw.
00:35.6
Iba-iba-iba yung panahon dito.
00:36.8
Kaya ang dami nagkakasakit eh.
00:38.1
Si Alima nga eh, bigla na lang bumulogta daw.
00:42.8
Buenas tardes antes.
00:44.0
Hola, buenas tardes.
00:47.0
Por que olor a perfume?
00:50.8
Sabi ko, may kampabango.
00:52.4
Pari siya, tiyo, siya, siya.
00:55.8
No, ah, cuando sumes maestra, llamar to Alima, achi, no?
01:02.1
Nagkukumbulsyon daw si Alima kasi mga sobrang init dito tapos tinamaan agad ng malaria.
01:07.4
Kaya kapag uwi ng Pilipinas, talaga dapat magdala kami ng mga, ano, ng mga gamot.
01:12.8
Siyempre, may noolbidar, ha?
01:13.9
Medesina para ninyo.
01:15.8
Yung mismo kumprar.
01:19.2
Y tambien, ah, teipudiya.
01:23.3
Pero dolor de cabeza no hay problema.
01:26.2
Solo esto dos, klase.
01:27.4
Pagka may pais, no tiene esto.
01:30.2
Yan ang nangyari kay Alima, mga amigo.
01:36.5
Grabe, nakakaawa, oh.
01:42.7
Eh, tanong natin kay chamamay.
01:44.6
Ah, chamamay, kay...
01:46.2
Don't depute, voto de, ano.
01:47.9
Ayan po, mga amigo.
01:50.2
Yan ang nangyari kay Alima, mga amigo.
01:52.4
Bigla na lang siyang bumulogta daw.
01:54.2
Nagkukumbulsyon natin nila sa ospital.
01:55.8
Tapos, ayan, nakaswero na siya.
01:59.1
Tanong natin kay chamamay kung ano nangyari.
02:00.8
Chamamay, kay Alima.
02:06.1
Por qué está en la hospital?
02:09.6
Por la mañanita, aquí, trabajando aquí a casa.
02:13.7
Como las diez, así, diez y media.
02:17.1
La señorita, la escuela de Alima, su señorita Yamar.
02:21.3
Mamá de María del Carmen.
02:23.7
Ella tiene primero tú?
02:24.9
Si, cuando tú matrimonio.
02:25.8
Y la niña, tú deja número.
02:27.6
Yung alas dito na kumaga, tumawag daw yung teacher ni Alima.
02:31.7
Tapos, sabi nga nun na, kinuusap doon si chamamay.
02:36.5
Tu era mamá de María del Carmen.
02:38.6
Esa mamá de María del Carmen.
02:40.6
Dice, ven pronto, pronto.
02:41.8
Porque la niña está aquí mal.
02:45.5
Y yo digo, que pasa?
02:46.9
Ayer, solo, un poco de fiebre.
02:51.1
Y de pronto, yo he encontrado.
02:53.1
Ha cargado la niña.
02:55.8
Pronto, porque yo no podía llegar a hospital niña.
03:00.1
Yo he ido pronto en la clínica.
03:02.3
So, habla así, así.
03:04.0
Solo hablando su maestra.
03:07.3
Sabi nga nun daw, pinapupunta ro si chamamay bigla-biglaan doon sa kanilang school.
03:12.2
At may nangyari daw kay María del Carmen.
03:14.2
At tinatanong ko si María del Carmen, ay nanay ni chamamay.
03:16.9
Sabi, pumunta ka na dito pronto, pronto, mabilis.
03:18.9
Pumunta ka na dito.
03:19.8
At may nangyari nga daw.
03:22.7
Yo no puedo ir a hospital.
03:24.9
Porque hospital grande.
03:26.7
Si yo voy, mi niña morir.
03:28.9
Por eso, yo he ido pronto en la clínica.
03:31.4
Yo he ido, doctora, visto la niña, le han cogido pronto, inyección, inyección, dos.
03:38.9
No, ken coger a lima.
03:42.1
Alian cargar escuela.
03:43.7
Alian, hasta escuela?
03:45.8
Hindo con alian pronto, alian cargar, corriendo pronto, todo, persona pronto, pronto.
03:50.4
Ayun, sabi ni chamamay, ay, ah,
03:52.8
dali-dali, pumunta si chamamay, at saka si alian.
03:55.8
yung nangyari po, ay, ah,
03:57.9
kinarga daw ni alian si alima, at dinala po sa may
04:00.6
klinika na malapit.
04:02.4
O, parang hospital po sa kanila doon.
04:04.9
Parang hospital po sa kanila yun.
04:06.5
Hindi na po pwedeng dala din sa may hospital, ah,
04:09.0
general, doon po sa may centro, kasi baka doon mamatay si alima.
04:13.2
Alima, no pwedeng mandar de hospital de general,
04:18.5
Ba morir, porque esto lejos.
04:20.1
Hindi na po pwedeng dala din sa hospital na yun, kasi
04:21.6
sobrang layo, at pwedeng mamatay si alima.
04:24.1
Ah, después, cuando alian na
04:28.0
Corriendo para klinika.
04:29.6
Klinika, después,
04:32.0
No ay hacer análisis?
04:33.4
Si, cuando entrar así, antes,
04:35.9
doctor, inyectar dos, inyección pronto, análisis.
04:42.1
Después, análisis.
04:44.6
So, inalit, inalit, chinek daw po si alima,
04:47.6
tapakayari pong chinek si alima, ay, ah,
04:49.7
piglan na ro si Nguerojan, at
04:51.6
unti-unti raw ay naging, ah, maayos.
04:54.1
Pero, sabi ni TSS, ah,
04:57.3
mas mainam talaga na din nila doon sa mas malapit
05:00.3
na paggamutan. Kasi yun po
05:02.2
talaga dito, ah, kadalasan
05:04.2
na malaria tsaka typhoid po yung sakit.
05:06.7
So, alam nyo po dito,
05:08.4
kapagka may malaria, lalo na sa bata
05:10.0
nakakatakot, talagang makikita nyo na yung
05:12.0
bata, eh, nakapikit na lang, parang nagkukumbulsyon
05:14.3
siya. Lalo lalo na po, kapagka
05:16.6
sa edad nila Sophie,
05:18.3
kaya nga, sabi ko kay Chamamé,
05:20.0
ah, pagka umi kami ng Pilipinas, dapat magdala
05:22.2
ng gamot. Chamamé, no, meron kasing gamot,
05:24.1
sa malaria, mga amigo, na iinumin lang,
05:26.0
at meron yung isaswero. Chamamé, no,
05:28.3
meron pa isa yung i-injectionan.
05:30.0
Meron daw po pala dito, injection dito, na
05:31.9
doktor gagawin sa kanila na,
05:36.1
ay hindi daw po magkakasakit ng
05:37.7
paludismo o malaria. Yun ang sabi
05:41.7
Chamamé, kay ah, medisina, vamos a
05:43.7
mandar, cuando nosotros ir.
05:48.1
De taibudia, de paludismo,
05:54.1
pwede mandar, no?
05:56.4
Pwede llevar. Pwede llevar esto, no?
05:58.4
Pwede, pwede, pero
05:59.2
para levar, injecter, at kinukulit,
06:02.1
tumar, nada. Nada.
06:04.1
So, sabi ko kay Chamamé, ah,
06:06.0
kailangan ko magdala ng, ng, pang typhoid,
06:08.1
tsaka pang, ah, mal, ah,
06:10.1
malaria, kasi anytime pwede ako magkaroon ng
06:12.0
malaria sa Pilipinas kapag kahumina yung aking,
06:14.3
ah, immune system.
06:16.2
Meron tableta ito, na iniinom na 3 days.
06:18.0
Ito, tableta, pwede tumar kada dia, no?
06:20.3
3 beses. 3 beses.
06:22.0
O 2 beses, o 1 beses.
06:24.1
Kasi, o yun, 3 beses.
06:26.1
3 times yung iinumin yun, tapos hanggang sa gumaling ka na.
06:28.7
Yung may hirap na, ano yun, proseso,
06:32.0
kunyong araw, ay malakas yung katawan mo,
06:35.3
ah, mahina yung katawan mo
06:36.3
kasi may paludismo ka. Pag uminom ka nito,
06:38.1
lalakas ng kaunti, hindi kagaya ng injection.
06:40.4
Pero mas mayroon injection. Pero,
06:41.7
cuando injection, pronto, terminar, no?
06:44.2
Pag injection po ang sinang ginamit,
06:45.7
siguro, siguro, sure po na, agad na
06:47.9
malakas yung katawan mo.
06:50.7
Kaya, mamay, kaya ora,
06:52.3
kando alima, punera,
06:54.1
swero, kaya ora, terminar?
07:08.5
Apat na oras daw po si,
07:10.2
ano, si alima sa klinika.
07:12.5
Ganun po katagal, ah,
07:17.5
esotempo, kando alima, ah,
07:21.9
ay, su cuerpo mal, ah,
07:24.1
to ista in kasa, no?
07:25.5
I despes llamar su maestra.
07:28.1
Pero, ke, ke ha dicho su maestra?
07:30.9
Su maestra ha dicho que
07:31.6
kundray ha llegado, solo la re,
07:33.6
ella estaba escribiendo.
07:34.8
Después, asustaba, asustaba.
07:36.8
Ha pedido la presidenta que va a vomitar.
07:39.0
Quiere ir a vomitar.
07:40.3
Ha ido a vomitar.
07:41.5
Ha venido, ha ido a vomitar.
07:43.8
Después, kundray ha ido mas.
07:45.0
La presidenta le ha ido a mirar.
07:46.0
Ya la encontró así.
07:48.8
Ha dormido ahí en este,
07:50.7
Dejó en el suelo.
07:52.7
Kundray ha dormido un poco,
07:54.1
And then we started doing it.
07:56.1
But then the doctor called me.
07:58.1
Because she vomited a lot.
08:00.1
Even to the yellow.
08:02.1
When she vomited a lot, to the yellow,
08:04.1
she had typhoiditis.
08:06.1
What is typhoiditis and what is parodism?
08:08.1
Typhoiditis is also a disease.
08:12.1
Yes, it is inside the stomach.
08:14.1
So those are two, parodism and typhoiditis?
08:18.1
Typhoid and malaria also affect Alima.
08:20.1
So what did Tia Celsa say
08:22.1
nung nandun daw po
08:24.2
sabi ng teacher ni Alima
08:25.5
ay nagsusulat daw si Alima
08:28.2
tapos bigla nalang daw na
08:29.7
parang sa nahihilo
08:31.1
tapos nagsuka nang nagsuka si Alima daw
08:33.1
so nagpahinga daw saglit
08:34.6
pero nung dumating daw sila siya mami
08:36.3
nakita na siya mami na nangingilig si Alima
08:38.6
tapos ang sabi ng
08:42.4
ay ng teacher ni Alima
08:44.9
ay kailangan dali nila sa ospital
08:46.3
umiyak daw yung teacher ni Alima
09:10.3
ayak daw na iyak nila
09:12.8
yung teacher ni Alima
09:14.0
pero siya mami no, cuando Alima
09:16.3
hacer mal, está en la escuela
09:19.2
quién es responsable
09:20.8
ito o su maestra?
09:23.1
sabi ko sinong may responsabilidad
09:27.0
dun kapag nalang sa school
09:29.0
pero cuando hacer mal
09:32.1
con Alima, ejemplo
09:33.8
esto responsable?
09:38.1
cuando mal en la escuela
09:40.3
por eso hay reunión
09:47.1
lacalanido a hacer
09:52.6
nagmeeting daw po
09:53.3
yung mga nanay kahapon
09:54.9
nasabing ganun ay
09:57.6
kailangan daw abisuhan nagad yung nani
09:58.9
kapag may nangyari
09:59.8
hindi maganda sa bata
10:02.2
sabi ninyong TSS ay
10:08.5
dapat kung mayngayari
10:09.5
pag hindi na okay yung bata
10:12.4
itawag na agad sa nanay
10:14.3
Yun yung dapat gawin.
10:16.0
Eh, bakit kasi umabot pa sa nagsuka, nagsuka yung ano, si Alima.
10:20.0
Eh, usually po mga amigo, kapag gano'n, mahina yung katawan.
10:23.2
Kapag, lalo na pag typhoid.
10:24.7
Eh, pag dalawa, typhoid tsaka malaria, sobrang ano yun, sobrang matindi po yun.
10:29.5
Si, eto, kano yamari, yo llora, yo korre pronto pronto,
10:33.9
porque hasta mi cabeza mal pronto pronto,
10:37.0
porque primera vez mi niña siya na escuela.
10:38.8
Todo mi niño, escuela, pero Alima, primera vez,
10:42.5
mi niño, primera vez, escuela, ser así.
10:45.1
Por eso, yo llorar, todo niño, escuela, maestra, todo persona llorar.
10:49.6
Yo no saber qué va a pasar con mi niña.
10:51.6
Por eso, yo llorar.
10:53.5
Ayun, sabi ni Che Mame, di niya alam gagawin niya at siya iyak ng iyak
10:57.3
kasi first time doon nangyari yun sa school,
10:59.6
na nangyari kay Alima yung gano'n,
11:01.3
na nagkakanda suka, tsaka nanginginig at nagkukumpulsyon.
11:05.7
So, iyak na iyak daw si Che Mame, ang kanyang teacher,
11:09.2
kaya hindi daw niya alam kung ano yung gagawin.
11:12.5
Dali-dali talaga si Alian.
11:13.6
Buti na doon na tumulong kayo para kunin si Alima daling sa klinika.
11:18.0
Kahit na malakas yung pangangatawa ng mga bata, mga amigo,
11:20.7
alam niyo, dapat talaga ingatan ng mga nanay dito.
11:25.2
Kadalasan kasi ang dami mga bata dito na namamatay na lang
11:27.8
kasi hindi nila alam yung gagawin nila.
11:30.5
Kaya, napakalaking bagay yung nagawa natin sa ilang taon dito na pwedeng program
11:36.0
kasi nagtabaan yung mga bata.
11:37.4
Walang halos nagkakasakit.
11:39.4
Marami siyan, mga amigo, sa iloob ng halos 30 taon na,
11:42.5
kapag pwedeng program natin dito,
11:44.6
napatunayan ko na ang laking bagay
11:46.7
kasi yung mga bata hindi nagkakasakit.
11:49.7
Yung mga bata dito ay nalakas.
11:51.6
Tapos, yung mga bata ay naglusugan.
11:56.5
kaya siya mami, yung about sa pwedeng program,
11:58.8
kung i-stop na, sabi ko, siya mami,
12:00.7
hanggang may batang pupunta,
12:02.8
kahit dito na sa loob ng bahay nyo, okay lang sa akin.
12:05.1
Sabi ko sa kanya.
12:06.3
So, concerned pa din ako.
12:08.5
Kasi dito naman nakilala yung channel natin, mga amigo,
12:10.6
yung sa pwedeng program.
12:12.5
Kaya, sabi ko, kaya siya mami,
12:15.1
ay magluto tayo, magluto tayo.
12:17.8
At yung mga pagkain naman ay portion makakain at makakain.
12:21.5
Kung hindi magsipunta, okay lang.
12:22.9
Pero malaga, yung mga batang may gusto pumunta dito,
12:25.1
ay okay lang na kumain ang kumain.
12:28.5
Basta, make sure na talagang maging malusog yung pangangatawan nila.
12:32.5
Kasi lalo, papay talaga sila,
12:34.2
hindi ko responsibilidad, hindi responsibilidad siya mami.
12:37.6
Pero hanggang andito ako, siyempre, dapat yun ang gawin ko.
12:41.2
Kasi masaya naman ako sa gano'n.
12:42.6
Yun nga lang, nagkaka-issue dahil sa mga magulang.
12:45.0
Pero hindi na mahalaga yun.
12:45.8
Ang mahalaga po ay kung sino'y pupunta dito,
12:47.7
lalo lalo na sa bahay ni Tinselza,
12:51.8
Lalo lalo na kung pagkain ang kailangan,
12:54.1
mabaito, pati gamot, ibinibigay niya.
12:57.0
Kaya sabi ko, siya mami, hindi niya deserve yung nangyayari sa kanya.
13:00.1
Pero deserve niya na magkaroon ng magandang buhay sa Pilipinas.
13:05.1
So, ayun po mga amigo.
13:06.5
Salamat po at God bless po sa inyong lahat.
13:12.5
Nga-appreciate yung papaano sila nagdadasal.
