00:37.4
Dahil sa nangyaring kahiyaan siguro ito, kaya nagpaliwanag na lang.
00:40.9
Kaya nga kayo tinatawagan para kayo magpaliwanag eh.
00:43.5
Nagiging media shy kayo eh.
00:45.4
Kaya binibigyan kayo ng pagkakataon para makapagpaliwanag.
00:48.6
Kung hindi kayo nga ayaw yung pagpaliwanag, ibig sabihin sangkot kayo dyan sa kalukuhan ng iyan.
00:54.7
Ako po si Leopoldo Baosas.
00:57.0
Nanggaling pa po.
00:57.9
Ako sa Nasugbo, Batangas, Barangay Aga, Sityo Bayabasan.
01:03.0
I-dinudulog po po ito.
01:04.3
Nilalapit ko sa bitag para ma-resolve ba ang mga viral mint pay.
01:10.6
Na sobra-sobra talaga ang paniningin na illegal.
01:13.9
Ang gusto po namin, maiayos talaga dahil kami pong kawawang mga tour guides.
01:18.8
Sa imbes na kumita po kami ng tour guides, sa viral mint na pupunta.
01:24.5
Sa mga resibo po, katulad ng 20 pesos.
01:27.3
I-ginagawa nilang 40.
01:29.5
Nalapat po, kung talagang resibo lang 20, 20 lang po.
01:35.0
Wala po talaga resibo, lahat-lahat.
01:38.2
Registration lang, logbook.
01:40.5
May karapatan bang DALG manglekta ng environmental fee doon sa lugar na dapat pinangingisiwa ng DNR?
01:48.6
Yan ang tanong natin.
01:49.9
Pangalawa, saan napupunta yung pera na iyon? Saan ginagamit?
01:53.0
Saan ginagamit ng munisipyo o binibigay sa DNR?
01:55.9
Para doon sa mga forest rangers o di naman kaya kung sino yung nagbabantay sa lugar at hindi parang kotong na ginagawa ng DALG.
02:07.0
Yan ba'y isang uri ng buwis, ng pagbubuwis na dinedeklara. May mga resibo ba pag nagbigay sila?
02:16.3
20 lang po pero 40 ang sumusunod.
02:20.1
I'd like you to investigate this, find out exactly, okay? Take care of this.
02:25.9
Magandang umaga po sa iyo, Mang Lipoldo.
02:28.7
Magandang umaga po rin po, sir.
02:30.9
Okay, layo mo ng konta yung telepono. Ikaw ba'y nasa tok-tok ng bundok?
02:34.7
Nandito lang po, sir. Sa bahay, sir.
02:36.7
Ah, sa bahay ka lang. Okay.
02:38.8
Okay, Mang Lipoldo. 20 years ka ng tour guide dyan sa inyong nasugbo, tama?
02:47.5
Itutour guide ka pa rin ba o medyo nawawalan ka ng gana dahil sa sobrang singil bago makarating yung mga ginagabayan mo mga turista?
02:55.9
Oo po, sir. Nawawalan ng gana halos lahat kami mga guide dito dahil sa sobrang laki na ng registration. May bago nga po ulo yung tinayo dito, 20 bago trying ka ang sinisingil.
03:06.1
Mm-hmm. So lahat-lahat kung bibilangin natin, singil, para makarating dyan sa bundok, ano ba ito, Talimitan, magkano?
03:14.8
May kitlaluan pa na po, sir.
03:16.5
Boy, ano ba meron dyan sa bundok na yan?
03:19.3
Ano ba po, sir? Sa kanila, tatlong barangay po nakakasakot. Nagkanya-kanya na po na registration.
03:24.0
Ano ba? May hiwaga ba?
03:25.9
Ano ba dyan? Medyo pag nakakuha tayo ng anting-anting, eh, biro lang. Kasi parang napakaganda ng bundok. Kaya lang bago ka makarating, sabi mo dalawang daan ang babayaran mo.
03:37.2
Oo po, maabot na po ng mahigit dahil...
03:41.4
Sabi po dito, may private na hindi naman dumadaan sa private. Sinisingal ang paret, may pato sa mga konsiyal.
03:47.2
Abay, kita mga... So, magkano na pupuntang kinikita mo bilang tour guide na ginagabayan mo itong mga turista papunta niya?
03:54.0
Hindi na po maging 500.
03:55.9
Minimun namin, nagiging mababa na dahil sa laki nga na registration. Hindi na po maging 500 sa mga ginagay namin dahil sa laki daw po na registration.
04:03.7
Gaano ka lang kahaba ang lakad papunta para marating yung paruroonan ninyo?
04:08.3
Pagka medyo mga first-timers, sir, mga tatlong oras. Pag trilogy, bali kalahating araw, sir.
04:14.8
Kalahating araw. So, mahirap yung trabaho mo na yan, tama?
04:18.5
Ay, napakayarap, sir. Siyempre, obligasyon naming alagaan ng mga guests, picturan. Kaya lang, sette ang buhay nila.
04:25.9
Ang mga registrado rin sa provincial office or sa provincial tourism or nakikipag-ugnayan ba? Meron ba kayong kasamang mga police or kayo-kayo lang? Safe ba dyan?
04:37.0
Dati po registrado kami eh. Pinabayaan na po ng barangkay. Hindi na nila registration. Kami po'y dati registrado.
04:44.4
Ngayon, sinasabi nga po ng taga-Keyre raw, illegal daw po kami. Pero dati po kami ang talagang registration sa tourism.
04:52.9
So, ano naman ang sinabi ng provincial tourism?
04:55.9
Kaya naman ang batangas dyan sa lugar ninyo. Eh, dapat, hindi ba tayo i-re-registro dyan? Kasi, eh, tourism yan eh. Dapat kukuha kayo ng, ano, permit sa...
05:04.6
Wala pong pakilangang tourism sa amin dito. Kaya nahinip po kami per nang tulong sa inyo eh.
05:08.9
Ah, gano'n. Eh, yung ba ang dahilan kung bakit pumupunta ka rito? Para man mapangalagaan ang kapakanan ninyo.
05:14.2
Opo, sir. Para mayayos na ng tuluyan, sir. Nang matahinik na. Napakagulo po talaga dito eh.
05:19.4
Ala eh. Pag ganyan ang ginawa mo sa akin, mapipilitan ako. Eh, hoy, lalaking kausap eh.
05:23.9
Eh, kung gano'n. Eh, kung gano'n. Eh, ngayon nga, nagkayo na naman sila ng babong registro, sir. May lagay na naman ng mga panibabong kontihan.
05:31.5
Eh, relax ka lang muna. Biyernes ganyan. Baka tumas ang blood pressure mo dyan. Ang lipal day.
05:36.9
Meron ka bang tubig dyan para masyat ng konti? Marang... Maralax. Maralax.
05:42.0
Tumawag ko na kung kaya ninyo. May tinaw ang tubig.
05:44.8
Okay. Tumawag ang bitag sa tourism office ng Nasugbo, Batangas. Ayon sa kanilang tourism officer na action na nila ang issue dito.
05:51.8
Hindi na pwedeng maningil.
05:53.9
Registration fee ang ibang barangay.
05:57.1
Isang beses lang daw dapat magbayad ang mga turistang aakit sa Mount Talamitan.
06:02.3
At 20 pesos lang daw ang approved nila.
06:04.6
Ayan, nakikita nyo.
06:05.8
Hindi na raw sasagot ang kalang tourism officer sa bitag.
06:10.0
Dahil sa nangyaring kahiyaan siguro ito, kaya nagpaliwanag na lang. Okay naman, tinatanggap namin.
06:14.9
Kaya no need na daw ma'am to show up sa live program.
06:18.2
Kaya nakitinatawagan para kayo magpaliwanag.
06:20.9
Eh, nagiging media shy kayo eh.
06:22.9
Kaya binibigang...
06:23.9
Magkakataon na kayo ng pagkakataon para makapagpaliwanag.
06:26.4
Kung hindi kayo nang gaayo yung pagkaliwanag, ibig sabihin sangkot kayo dyan sa kalukuhan na yan.
06:30.8
Abay, kung may iba raw magreklamo, pupunta na lang sila sa opisina.
06:34.7
Linga kayo dito, punta kayo dito.
06:36.2
Bibigyan ko kayo ng kape para kausap tayo ng maayos dito.
06:39.9
Siguro maganda rito, kausapin muna natin itong si...
06:43.3
Well, Department Head of Provincial Tourism and Cultural Affairs sa Provinsunang, Batangas.
06:48.2
Para medyo magkalimunagan.
06:49.9
Magandang umaga po sa inyo, Ma'am Butid.
06:52.8
Magandang umaga po, Sir.
06:53.9
All right, Ma'am. Salamat po sa pagtanggap ng tawag po namin ngayong biyernes.
06:57.7
Live po tayo sa IBC TV 30, Ma'am.
07:01.0
All right, Ma'am. Ito lang. Ano pa? Parating lang po namin sa inyo.
07:03.8
Yung mga tour guide po rito, nawawalang gana na sila na mag-tour guide.
07:08.8
Kasi ang dami raw po dinadaan ng koleksyon papunta po sa Mount Talamitan.
07:13.5
So, dito po kasi, I think na nalinaw rin po ata ninyo,
07:18.4
o nang tanggapan po rin nyo, na 20 pesos lang dapat isang beses lang sa barangay.
07:23.1
Kaya lang, lumara po po yung ecological fee ata sa province of Batangas.
07:27.5
May resibo naman.
07:29.2
Ang sistema, eh, dami pong barangay nadadaanan at bawat barangay nangungulekta ng walang resibo.
07:36.7
Kaya umaabot daw po ng 200 pesos ang binabayad ng mga turista makaakit lang sa bundok ng Mount Talamitan.
07:44.8
Eh, yun pong reklamo ng isang tourist guide na bumaba pa mula sa Nasugbo,
07:50.0
makaabot lang po ang kalansumbong sa amin.
07:51.7
At pinaabot po namin sa inyo, ma'am.
07:53.6
Ano pong magagawa natin dito, ma'am?
07:55.5
Sa inyo po to, to resonate.
07:58.3
Thank you, Sir Ben, for forwarding us this concern.
08:02.4
Nakausap na po namin ang Municipal Tourism Officer ng Nasugbo,
08:06.5
kung saan sila po yung talagang pinakang focal person.
08:09.2
Ano po, ang statement po nila is,
08:12.0
meron naman po talagang municipal ordinance na para po mag-collect itong ecological fees sa Mount Talamitan.
08:18.6
Ngayon lang po, kung baga,
08:21.7
kung mang-collecta ay isang baranggay pa lamang po, ito pong baranggay Kairilaw.
08:26.8
Actually, patlo po ang entry points sa Mount Talamitan,
08:30.1
baranggay Kairilaw, baranggay Aga, at saka po baranggay Mataas na Pulo.
08:34.2
Ang ito po in-enact sa ordinance, yung dalawang baranggay, Aga at saka po baranggay Mataas na Pulo.
08:39.7
Doon nakaka-receive na nga po sila ng complaint na meron po mga private individuals,
08:43.9
hindi naman po mga taong gobyerno, mga taga-baranggay, ang mga ng-collecta.
08:48.5
So ang ginawa pong aksyon ng ating munisipal,
08:51.7
autorism officer, through their munisipal legal officer, ay magbigay na po sila ng letter noong February 14, 2024,
08:59.8
address po sa mga baranggay captains po, itong tatlong baranggay,
09:03.5
at nang-issue po sila ng warning, ano po,
09:06.2
kausapin po itong mga taong merereklamo, na naniningil po, na dapat hindi po sila maningil kasi hindi po sila authorized.
09:13.9
At saka po, nakalagay din naman po doon sa ordinance, na kapag hindi po sumunod sa warning,
09:20.0
ay meron naman po ang kausulang.
09:21.7
Ito ay violation o babayaran.
09:23.8
Well, ma'am, maraming salamat, ano, ang binigay niyo pong linaw ngayon, ano.
09:27.2
Siguro, ma'am, dahil nakaabot na sa inyong tanggapan, first time din,
09:30.0
kasi hindi naman natin talaga makikita kung anong nangyayari on the ground kapag wala po nag-report, di ba?
09:35.6
At dito po, inaasahan po namin na magagawa niyo pong, ito ho, kinakailangan niyo mga ayusin,
09:42.8
kasi naniniwala po kami na kung yan talaga yung mawt na lamitan pinupuntahan ng mga turista, ay maganda po yan.
09:49.2
Naniniwala rin po kami, may karapatan po ang lokal na pamahalaan.
09:51.7
Ang munisipyo na maglabas po ng ordenaan sa ikabubuti po, siguro, ay kapakanan, siguridad,
09:58.2
at pangalagaan po yung kapaligiran.
10:00.6
Ito po, sinasabi, ecology natin, tama po yan, na para may saayos,
10:04.7
kasi habang dumadami, kinakailangan pangasiwaan, i-manage yung pong pinupuntahan.
10:10.2
Wala po tayong problema, ma'am.
10:11.8
Sa ngayon, kinakailangan na maging, ito'y siguro, documented na anumang koleksyon na manggagaling po dyan,
10:19.8
wala naman po tayong problema.
10:21.7
Ano lang po, na mapupunta po sa kaban ng sinasabing munisipyo, para may saayos.
10:27.9
At nagre-reklamo rin po kasi mga tour guide na lumilitang ka lang kita sa sobra po ng mahirap po ang trabaho ng tour guide,
10:37.7
sa sobra pong singil, na umabot po ng dalawang daang piso sa isang tao na dadaanan.
10:42.5
Actually, 20 pesos lang naman po talaga.
10:46.5
Siguro, ma'am, ganito na lang, ma'am Katrina, no?
10:50.2
May paabot nyo na lang po siguro.
10:51.7
Siguro, bahala na po kayo dahil LGU issue po ito.
10:55.0
Kayo naman, nasa tourism din, sa provincial, siguro you can just call and siguro all points bulletin nyo na lang po na masayos na po.
11:03.2
Dahil para naman medyo maging masaya yung mga tour guide nating lokal dyan sa lugar.
11:08.1
They know better.
11:10.3
Makikipag-ugnayan po kami sana sa tourism office para pong ayos po itong issue.
11:15.1
Ito, ma'am, actually, kausapin natin itong tour guide sila po.
11:18.3
Mang Leopoldo, nakikinig ka ba?
11:22.3
Nakausap na natin yung head ng provincial tourism, si ma'am Katrina, at mag-iimbestiga na sila at nagsabi na sila na hindi po pwede yan at kinakailang ordinansa.
11:32.0
At Mang Leopoldo, kinakailangan din kasi ng tawag dito na pangasiwaan na yung mga lugar na pinupuntahan.
11:38.3
Lalo, mag-iimbestiga na sila pa doon kasi may nakakakyat yung buka.
11:42.4
Nag-iimbestiga na sila po, may nakakakyat.
11:44.0
Okay. Sige, sige. Meron ka ba bang ibang gustong sabihin kamayang ka dito kay ma'am Katrina na gusto mo ipaabot?
11:51.0
Sir, ayan na. Provincial head ng tourism. Mag-gusto mo sabihin sa kanya?
11:54.5
Masasabi ko pa yung ma'am, maraming maraming salamat sa pulong na ipapaabot niyo ngayon.
11:58.8
Tain tayong po namin mga tour guide yan dito.
12:01.2
O ma'am, nasabi niya na po, antayin niya lang doon tour. Maraming salamat daw, ma'am Katrina.
12:05.7
Okay. Maraming salamat din po sa pagpapaabot po ng issue.
12:09.6
O ma'am Katrina, maraming salamat. Looking forward na masayos to at mabilisan para ito, ito yung maraming aakit ngayon dyan dahil medyo pa-summer na po tayo. Maraming pupuntahan dyan.
12:21.0
Okay. Good luck sa inyo, ma'am Katrina.
12:23.0
Salamat. Salamat din po, Sir Ben.
12:24.7
Okay. Mabuhay po kayo. Dito naman sa tour guide, si Mang Lipoldo. Diyan ka pa ba?
12:30.6
Mang Mang Lipoldo, ano, so ngayon, okay ka na?
12:33.4
Apo. Salamat. Salamat. Walang anuman.
12:36.1
Walang anuman. Ito po, nag-iisang pambansang sumbungan, tulong at servisyo may tatak. Tatak bitag po. Ako po si Ben, si bitag. Ito po'y hashtag, ipabitag mo.
12:51.0
Thank you for watching!
