00:22.4
pero ngayon 13 pesos na.
00:24.1
Ilan lamang ito sa mga simpleng example
00:26.2
ng pagbabago sa presyo ng mga produkto at servisyo.
00:29.4
Sa kabila nito, paano mo ba mapapanatili ang pera mo?
00:32.9
Pero before we start, like mo na rin ang ating video,
00:35.4
kaya ako handa ka na, let's go!
00:37.2
Number 1, magkaroon ng frugal mindset.
00:40.3
Ito na maraming pinaka-basic na tinuro sa atin mula pa ng bata tayo.
00:44.5
Pero ito rin ang pinaka-mahirap na gawin.
00:46.6
Marami kasi ang nasanay sa puro gasta dito, gasta doon na mindset.
00:50.7
Nakala nila na kapag frugal o matipid ka,
00:53.4
e para bang nakakahiya yun kasi hindi ka nakakasabay sa mga tao sa paligid mo
00:58.3
Pero tandaan na frugality is managing your money in a way
01:02.4
where you are not depriving yourself nor wasting anything.
01:06.4
Meaning okay lang naman maging frugal as long as hindi ka nagsasuffer.
01:10.6
Labawa ang tipit-tipid mo nga tapos di ka naman kumakain.
01:13.7
Pangat naman yun, di ba?
01:15.0
Tandaan na ang pagditipid ay isang skill, hindi ito inborn sa atin.
01:18.8
Ibig sabihin kaya natin ito matutunan over time,
01:21.5
through practice or simply applying it everyday.
01:24.7
Live within our means and never above.
01:26.8
Unayin ang sarili natin.
01:28.1
Unayin mga responsibilities bago mga luho at mag-yolo.
01:32.1
Number 2, mag-set ng monthly savings goal.
01:35.2
Para hindi maubos basta ang pera,
01:37.2
kailangan na unayin mong i-prioritize yung ipon mo.
01:39.8
Pwede kang gumawa ng separate na savings account
01:42.1
or kung hindi man, mag-set ka ng halaga na automatic mong isisave kahit anong mangyari.
01:47.2
For example, ang monthly saving goal mo ay 1,000 pesos.
01:51.0
So kapag natanggap mo ng sawd mo,
01:52.9
isave mo na kagad yung amount na ito para hindi mo na magagalaw pa.
01:56.5
Pay yourself first.
01:58.1
Ika nga, unayin mo munang bayaran yung sarili mong savings
02:01.4
bago mo bayaran si Shopee, si Lazada at mga bisyo mo.
02:05.4
Ang pag-set ng monthly savings ay napakaganda ring habit
02:08.2
na nagpapakita na magaling kang humawak ng pera.
02:11.3
Importante rin na magkaroon ka muna ng emergency funds
02:13.9
para meron kang pera kung sakaling magkaroon ng unexpected na mga events sa buhay mo
02:18.5
tulad na aksidente, sakit o nawalan ka bigla ng trabaho.
02:22.5
Mas maganda nang lagi kang may savings at may emergency fund
02:25.5
para hindi ka magugulat na wala ka na palang kapera.
02:28.1
Number 3, mag-stick sa financial goals mo.
02:32.4
Para hindi labo-labo yung nangyayari sa pera mo,
02:35.1
importante na meron kang direksyon o goals pagdating dito.
02:39.1
Kailangan na kahit anong mangyari ay hindi ka pabago-bago
02:41.8
para nakalain ka pa rin sa goals mo.
02:44.2
Example, number 1 goal mo ay makapagsave ng 100,000 pesos this year.
02:49.1
So dapat mag-stick ka dito at gumawa ka ng mga paraan para ma-achieve mo ito.
02:53.4
Hindi pwede na bigla mong babaguhin at hindi ito gagawin
02:56.5
kasi may bigla kang gustong bilisan.
02:58.7
Example, natemp ka na bumili ng latest na iPhone.
03:01.9
So most likely na hindi mo na may hit yung number 1 goal mo
03:05.1
kasi nga nauna yung wants mo o yung luho.
03:08.7
Hindi ko naman sinabi na huwag ka na bumili ng iPhone
03:10.9
pero the more na binabali mo yung financial goals mo,
03:14.0
the more na nawawala yung disiplina mo at consistency.
03:17.4
Magiging bad habit yan or cycle na mahirap baguhin.
03:21.4
Subconsciously, tumatatak din sa utak mo na wala ka palang kaya
03:25.0
ang i-achieve na goals sa buhay.
03:26.6
Kasi hindi mo na naman na-hit yung target mo this year
03:29.3
dahil na-distract ka sa ibang bagay.
03:31.8
Kaya bago ka mag-decide, tanungin mo muna ang sarili mo
03:34.4
kung aligned ba ito sa iyong goal.
03:36.4
Ang pagbili ba ng iPhone ay makakatulong sa goal mo?
03:39.6
Kung hindi, huwag na lang.
03:41.3
I-apply natin ang tip number 1
03:43.1
dahil hindi yung goal ang babaguhin mo
03:45.2
kundi yung decision making mo.
03:48.2
Number 4, Price Method.
03:50.6
Pag-usapan natin yung underrated na method
03:52.8
para mas makatipid ka at masulit mo yung pera mo.
03:56.2
Number 4, Price Method.
03:56.6
Number 4, Price Method.
03:56.6
Inventong term ko lang ito guys ha.
03:58.4
Naisip ko lang ngayon pero ito yan.
04:00.2
Number 1, Price Per Unit Computation.
04:02.8
At number 2, Price Comparison.
04:04.9
Sa number 1, pwede nung i-compute yung price per unit
04:07.4
para ma-identify ninyo kung ano yung masulit na bilhin.
04:10.7
For example, merong brand X at brand Y.
04:13.2
Si brand X na shampoo ay merong 200ml at 350pesos.
04:17.7
So pag kinumpute natin yan,
04:19.3
350pesos divided by 200ml
04:21.9
equals 1pesos and 75centavos per ml
04:26.3
Si brand Y, shampoo naman ay merong
04:28.7
450ml at 480pesos.
04:32.2
So pag kinumpute natin yan,
04:33.9
480pesos divided by 450ml
04:37.1
ang lalabas equals 1.06pesos per ml.
04:41.3
So technically, masulit na bilhin mo yung brand Y
04:44.4
kahit mas mahal ito.
04:46.3
Sa number 2 na price comparison,
04:48.3
bago ka bumili na isang bagay,
04:49.9
ifractice mo yung pag-compare ng mga prices
04:51.7
from different brands or stores.
04:53.8
Hanap ka ng mas mura.
04:54.8
Kung may mga discount,
04:56.1
vouchers or other promotional offers
04:58.3
para mas makatipid ka.
05:00.1
Ang price method ay isang simpleng paraan
05:02.0
para mas malaman mo yung dapat mong bilhin
05:04.3
upang may iwasan mong gumastos ng sobra.
05:07.0
In some way, nakakasave ka rin dito ng money.
05:09.9
Number 5, iwasan ng bad debt.
05:12.0
Daluso ng mga buy now, pay later.
05:14.5
Maraming mga tao ang parabang
05:15.9
na be-brainwash ng mga malalaking kumpanya
05:18.2
na gumastos sa kanilang mga produkto
05:20.4
dahil isa itong scheme kung saan
05:22.0
parabang natitrick yung utak mo
05:23.7
na hindi magbayad ng malaking halaga.
05:26.1
Pero ang kapalit naman nito
05:28.0
ay yung interest na mas lalaki pa yung
05:30.1
babayaran mo bandang huli.
05:32.1
Lalo pa kung hindi ka nakabayad on time.
05:34.8
Kaya mahirap pang maadik sa mga utang
05:36.5
o bad debt para sa mga luho.
05:38.8
The more pa na malaman ng mga banko
05:40.7
na mahilig kang gumastos,
05:42.1
the more rin na lagi kang tatawagan
05:43.9
ng mga agents nila at makakasave ka
05:46.0
ng samot sa rin text and email
05:47.9
na mag-iinganyo lang sa'yo na gumastos
05:50.0
pa ng maraming pera.
05:51.7
Hindi naman masama na umutang
05:53.4
pero sana doon na lang sa utang
05:55.1
na makapagpalagod.
05:56.1
Number 6, huwag maging impulsive sa pera.
06:02.1
Marami sa atin na hindi na alam
06:03.7
ang susunod na gagawin
06:05.0
kapag nakahawak na ng pera
06:06.9
o kapag may naipon na na malaki.
06:09.1
Yung iba gustong gastusin kagad yung pera
06:11.4
kaya ang bilis maubos.
06:13.3
Pero yung iba naman gusto pang kumita
06:14.8
ng malaki which is good
06:16.3
pero dahil masyadong impulsive
06:18.0
ay doon nagkakamali.
06:19.6
Bigla mag-i-start ng negosyo
06:21.1
nang di man lang inaral yung itatayong business
06:23.8
kaya ang ending ang bilis magsara.
06:26.1
Yung iba naman, mag-i-invest
06:27.8
at ilalagay sa mga bagay na magpapalago
06:30.1
ng mabilis sa kanilang pera
06:31.9
pero badang huli, scam pala.
06:34.0
Nabulag sa mga kotse, sa pinapangitang pera
06:36.6
tapos nalaki daw ng returns
06:38.0
at mabilis ang ROI.
06:40.0
Yung problema, hindi man lang nag-research
06:42.4
o nagkaroon ng duda
06:43.7
kahit masyadong too good to be true na.
06:46.6
Pero if ever mag-invest ka
06:47.9
sa mga legit na investment, tanda na
06:49.9
huwag mong invest lahat ng iyong pera
06:51.8
o naipon sa isang investment lang.
06:53.8
Maglagay lamang tayo ng let's say 10%
06:56.1
ng ating ipon. Halimbawa sa 100,000
06:58.4
mong ipon, 10% lamang
07:00.1
ang dapat mong i-invest. Para kung
07:01.9
hindi ito mag-work, ay mayroon ka pa rin matitira
07:04.2
ang malaking pera at pwede mong
07:05.8
pang-i-invest sa iba ito eventually.
07:08.2
Ang dapat mong iwasan ay yung mag-all-in
07:10.1
sa isang investment dahil kapag nalugi,
07:12.4
babalik ka ulit sa zero.
07:14.0
Kaya mag-set aside lang ng percentage
07:15.9
or budget para sa investment.
07:18.4
Pag-aralan maigi ang pupuntahang
07:20.2
investment before investing.
07:22.9
Be patient lang sa pag-i-invest
07:24.4
and always look at
07:27.4
Number 7, patasin ang income mo.
07:29.8
Kung hindi nagbabagong kinikita mo
07:31.5
sa pagtagal ng panahon, ay lalo kang
07:33.6
nagihirap ng hindi mo namamalayan.
07:35.9
Ito ay dahil sa inflation, pagtaas ng
07:37.7
living expenses, at kasabay na rin
07:39.7
yung paghina ng buying power ng pera mo.
07:42.2
Tulad na example natin kanina
07:43.6
na kahit simpleng merienda at pamasahe,
07:46.0
mahal na. Kaya imagine kung
07:47.6
simpa rin ang kinikita mo, mahirapan
07:49.5
kang sumabay sa pagtaas ng lahat ng bagay.
07:52.3
Kaya naman, mararamdaman mo
07:53.7
na para bang wala nang natitira sa iyong pera
07:56.0
o kinakapos pa. Kaya importante
07:58.1
na sumabay ka sa mabilis na pagpabago
08:00.0
ng panahon. Kailangan mo mag-adapt
08:02.0
ng bagong skills or i-upgrade
08:03.8
ng knowledge mo. May reason kung bakit
08:05.9
mas kumikita ng malaki yung mga taong
08:07.9
mataas ang pinag-aralan o may skills
08:10.0
na in-demand. Importante
08:12.0
para hindi ka ma-stuck, kailangan mo rin
08:14.0
mag-level up. Wala na tayo
08:15.8
sa panahon nung araw na madaling matanggap
08:17.9
sa trabaho. Dahil sa taas na rin ng
08:19.7
requirements at qualifications sa mga
08:21.8
kumpanya ngayon. Mas marami ka na rin
08:23.9
kakompetisyon at mas marami na rin
08:26.0
skilled na tao ngayon na mas gustong
08:28.0
kunin ng mga kumpanya. Increase
08:30.1
your income by learning, being a
08:32.0
master sa field mo, new skills
08:34.0
or start kahit malit na service o business
08:36.4
sa iyong free time na kaya mong
08:38.0
gawin at i-manage.
08:39.9
Bagong number 8, quick recap tayo ng money
08:41.9
tips para mampanatili ang pera mo.
08:43.9
Number 1, magkaroon ng frugal mindset. Number 2,
08:46.1
mag-set ng monthly savings goal. Number 3,
08:48.2
mag-stick sa financial goals mo.
08:50.2
Number 4, price method. Number 5,
08:52.1
buwasan ng bad debt. Number 6, wag maging
08:54.1
impulsive sa pera. Number 7, patatakot
08:56.0
kasi ng income mo. At number 8,
08:58.2
be healthy. Be healthy always
08:59.9
in mind and in body. Isa sa mga
09:01.9
dinasa ang gastusin natin kahit
09:03.8
di natin gusto ay kapag tayo nagkasakit.
09:06.5
Tulot ng iba't iba ang mga factors
09:08.0
tulad ng stress at sakit na nakukuha
09:09.9
natin sa mga di-healthy na pagkain at
09:11.8
maling lifestyle. Kuling alagaan
09:14.0
ng mga sarili natin tulad na lang ng pagkain
09:16.0
ng tama. Buwasan na rin ang
09:17.7
matatamis na inumin tulad ng soft drinks,
09:19.8
milk tea na inorder mo with 100%
09:22.0
sugar. Buwasan na rin ang pagkain
09:24.0
sa labas, mga fast food at processed
09:25.8
food. Aliwings at alisamgyup
09:27.9
kaya nagbibigay ng maraming kolesterol
09:30.0
sa ating katawan. Hindi mo man maramdaman
09:32.1
ng sakit habang bata ka pa,
09:34.0
mararamdaman mo naman ito pag matanda
09:36.2
ka na at baka huli na ang lahat.
09:38.7
Try mo rin mag-exercise o
09:40.1
magpapawis. Buwasan
09:42.2
din natin ang stress tulad ng ibang tao.
09:44.6
Dito nag-a-apply ang choose your
09:46.1
circle dahil your environment
09:48.2
affects you and your mind.
09:50.5
Pili ng mga kaibigan natin na nakasalamuha
09:52.7
at pati yung sa social
09:54.1
media platforms. Pili
09:55.8
lang yung mga nakikita mo sa araw-araw
09:57.9
na balita at impormasyon na
09:59.8
ipapasok mo sa iyong isipan.
10:01.8
Tandaan, health is wealth.
