Back Pain: Mga Dahilan at Lunas. Tips sa Sakit sa Likod. - By Doc Liza Ramoso-Ong
00:34.1
So dapat aware tayo na medyo ipapasok natin yung ating puson at yung ating puwet.
00:40.2
Huwag masyadong relax.
00:41.9
Pero yung tuhod natin ay kailangang ire-relax natin
00:45.8
para hindi sumakit ang ating likod.
00:48.5
Yung mga babae na nag-high heels sa trabaho, okay lang yan.
00:52.7
Pero magbaon kayo ng rubber shoes kapag pauwi na kayo at maglalakad kayo pauwi.
00:58.8
Pag mas sumakit ang paan nyo,
01:00.0
kumuha lang kayo ng isang bola.
01:02.3
Iikot-ikot yung ilalim ng talampakan ninyo para matanggal ang kirot.
01:08.1
Yung mga military, alam nyo, sumasakit din ang likod nila.
01:12.2
Kasi sa sobrang diretsyo naman.
01:14.7
So dapat from time to time, ire-relax din yung posture nila.
01:19.4
Ito, yung mga nasa bahay.
01:21.6
Ilang oras nagpa-plancha at nagluluto.
01:24.5
Ang tip natin para hindi sumakit ang likod, kumuha kayo ng isang bankito.
01:28.4
Yung isang paan ninyo ay ipatog nyo sa bankito, tapos palitan.
01:32.8
So gawin nyo yan habang nagluluto at saka habang namamalansya kung oras ang inaabot ninyo.
01:40.0
Ito pa next na dahilan, sobrang lambot ng kutsyon na hinihigaan ninyo.
01:44.6
Ang maganda, medyo medium to firm ang pipiliin ninyong kutsyon para hindi nakalundo ang inyong likod.
01:53.6
Yung mga tao na ang trabaho ay laging nakaupo.
01:57.3
So oras ang inaabot.
01:58.4
Inaabot sa pagupo.
02:00.2
Kailangan every 30 minutes or every 1 hour, mag-break kayo, tumayo tayo muna kayo, tapos bumalik kayo sa pagkakaupo.
02:09.4
Alam nyo ba na pag kayo ay nalulungkot, eh pwedeng sumakit ang inyong likod.
02:15.0
Kasi nakakuba kayo, hindi ba?
02:16.9
Diba pag sad kayo, napapakuba kayo, stress at tense ang inyong mga muscle.
02:23.3
Hindi na nagiging flexible.
02:24.8
So sana yung problema natin, eh.
02:30.3
Yung laging nakayoko pag nagsi-cellphone.
02:32.8
So kailangan medyo diretsyo ang paggamit o ang pagtingin sa ating cellphone para hindi sumakit ang ating likod.
02:42.5
Yun din ang mga nagtatrabaho ng office work.
02:46.0
So buong week, hindi nage-exercise.
02:49.1
Pagdating naman ang weekend, yan yung tiyatawag nating weekend warrior.
02:53.5
Biglang magbubuhat, magtatrabaho ng mabibigat sa weekend.
02:57.0
Pwede yung cause ng back pain.
02:59.0
So sana yung paglalakad na exercise natin, eh hindi lamang sa weekend.
03:05.0
Gawin din natin sa weekdays o habang nagtatrabaho tayo.
03:11.0
Yung mental status natin, yung laging tensyon, naka-tense, hindi nagre-relax.
03:18.0
Pwede hong mag-cause nga yan ng low back pain.
03:21.0
Kasi nga nag-iispasam o tumitigas yung ating muscles.
03:25.0
So matagal nakakontrol.
03:26.0
Kung matagal nakakontrak yung muscle, ayaw nang mag-relax.
03:29.0
Yun po yung tiyatawag na ispasam.
03:32.0
At dun sa mga nagbubuhat, ang tip natin may tamang paraan ng pagbubuhat.
03:39.0
Una, yung utak natin kailangan ready palagi sa gagawin natin.
03:45.0
Yung mind kailangan lagi nakaready.
03:48.0
Kung ang iyong bubuhatin sa tingin mo ay 2 pounds.
03:54.0
Yung pala 20 pounds yun, bigla mong binuhat.
03:57.0
E dahil hindi nga ready ang iyong mind, hindi rin ready yung iyong katawan.
04:02.0
So pwedeng mag-cause yan ng back pain.
04:05.0
Or kabaliktaran, akala mo pagkabigat-bigat tapos biglang pagbuhat mo, magaan lang pala.
04:13.0
Nag-cause din yan ng back pain.
04:16.0
Tsaka pag nagbubuhat tayo ng bagay, ititiklop ang tuhod, yung medyo naka-squat, ika nga.
04:22.0
Huwag kayong magbubuhat ng galing sa gilid.
04:25.0
Kailangan mula sa harap at medyo malapit sa inyong katawan.
04:29.0
Meron pang isang dahilan ng pagsakit ng likod, yung mga unusual activity natin.
04:35.0
Halimbawa, sobrang pag-ubo, malakas na pag-ubo, malakas na pag-bahing.
04:41.0
Dapat kakapit tayo, pag uubo tayo, unti-unti yung pag-ubo.
04:46.0
Yung pag-bahing, kung may makakapitan ka, eh kumapit ka.
04:51.0
Para nandun yung force.
04:53.0
Hindi nyo napansin, pag inuubo kayo, ang sakit din ang likod ninyo.
04:58.0
May tinatawag din na absent step.
05:01.0
Yung may iniisip ka, akala mo meron pang isang step na hagdanan, yung pala wala na.
05:07.0
Pag nangyari sa inyo yun, nag-cause din yun ng back pain.
05:11.0
May tinatawag kasing mga inflammation, eh.
05:14.0
Yung nagkasugat ng maliliit dun sa inyong muscle.
05:18.0
Yung maliliit na ugat.
05:20.0
Yung pinatawag nating mga blood vessels or capillaries, mamamaga, mag-spasm.
05:25.0
Ang tawag dun, protective spasm.
05:28.0
So, ang nangyayari, yun, nagkakaroon ng inflammation o pamamaga dun sa ating likod or dun sa ating muscle.
05:39.0
May isa pang cause ng pagsakit naman ng binti, ang tawag dun, sciatica.
05:44.0
Actually, nagsimula yun dun sa ating spine o dun sa ating gulugod.
05:49.0
May nerves na lumalabas doon.
05:51.0
Pero, ang masakit, yung ating binti, yung legs natin.
05:57.0
Tapos, hanggang dun sa ankle natin.
06:00.0
Hanggang dun sa big toe natin.
06:02.0
Para malaman yun, pupunta tayo sa doktor.
06:05.0
Gagawa ng mga test.
06:07.0
Ang tawag dun, straight leg raising test.
06:09.0
So, e-examinin lang naman kayo ng doktor.
06:12.0
Pero, yun sa mga lagi nang nagbaback pain, meron din mga test sa ospital na pwedeng gawin.
06:19.0
Halimbawa, yung x-ray, yung EMG para sa nerves yun.
06:25.0
Minsan, kinakailangan na din yung mga CT scan at MRI.
06:30.0
Kapag nangyari na yung biglang pagsakit ng likod nyo, mag-bed rest muna kayo.
06:36.0
Medyo mas mataas lang yung unan dun sa ulo.
06:39.0
Pwede pong lagyan ng malamig.
06:41.0
Sa unang beses, malamig.
06:43.0
So, kuha kayo ng ice, lagay nyo sa bolsa de hielo or dun sa plastic.
06:48.0
Tapos, ipapahe dun sa skin, dun sa ating balat.
06:53.0
Siguro mga 5 minutes lang. Up, down, up, down.
06:56.0
Pero, after a day, pwede na po yung maiinit.
06:59.0
Yung pagpalagi na.
07:00.0
Halimbawa, pang matagalan na yung back pain nyo.
07:03.0
Pag mainit naman, ilagay lang po sa bote.
07:09.0
Tapos, nakadapa kayo.
07:11.0
Maglagay ng mababang unan dun sa inyong chan.
07:14.0
Ilagay yung heat.
07:16.0
Siguro mga 20 minutes.
07:17.0
Once or twice a day.
07:20.0
Huwag masyadong matagal.
07:22.0
Tsaka, kung tatayo kayo galing sa pagkakahiga,
07:26.0
gamitin nyo yung tulong ng inyong kamay.
07:30.0
So, ipractice nyo.
07:32.0
Kung pagkatayo, babalik sa higaan.
07:35.0
Mag-side muna kayo.
07:37.0
May tulong yung inyong kamay.
07:40.0
Pwede ba ang masae?
07:41.0
Yes, ang massage.
07:43.0
Gentle massage lang para makabawas dun sa kirot.
07:46.0
Anong ehersisyong?
07:49.0
Pwede hong maglakad-lakad.
07:50.0
Tapos, yung kamay nagsuswing.
07:54.0
Ang bawal, yung jogging.
07:57.0
Huwag nyo hong gagawin yun.
07:59.0
Tapos, pag naglilinis tayo.
08:03.0
Halimbawa, ang trabaho nyo.
08:08.0
Kailangan, yung paa naka-forward yung isa.
08:12.0
Yung isa nasa likod.
08:15.0
Yung hawak nyo dun sa inyong map.
08:17.0
Tsaka, kayo magmamap.
08:20.0
Huwag yung diretsyong-diretsyo.
08:21.0
Tapos, map ng map.
08:22.0
Masakit ho yun sa likod.
08:25.0
Tsaka, sabi ko nga.
08:26.0
Pag magbubuhat kayo, medyo i-squat nyo ng konti yung inyong tuhod.
08:32.0
Ang trabaho naman eh, magbuhat ng mabibigat na bagay.
08:37.0
May tinatawag ding spondylolisthesis.
08:40.0
Nakikita po yan sa x-ray.
08:42.0
Yun yung nag-slide yung gulugod o yung spine natin.
08:44.0
Ang isa pa pong dapat nating bantayan eh, yung cancer sa buto.
08:50.0
Ang nararamdaman po nun, palaging nandoon yung kirot.
08:54.0
Hindi, wala siyang kinalaman sa paggalaw.
08:58.0
Basta, laging nandoon yung kirot.
09:00.0
Tsaka, syempre, may kasamang sintomas ng pamamayat, fatig o pagkapagod.
09:06.0
Tapos, walang ganang kumain.
09:09.0
So, kailangan pumunta sa doktor kapag gano'n.
09:12.0
Para alamin kung doon ba talaga sa butong yun, sa likod, sa spine, nagsimula yung cancer.
09:20.0
O may tinatawag din na secondary o metastatic cancer.
09:23.0
Yun yung kalat na galing pala sa ibang parte ng katawan.
09:28.0
May tinatawag din na rayuma, osteoarthritis.
09:34.0
Ito eh, pag umiidad na tayo.
09:36.0
Tapos kasi, syempre, gamit tayo ng gamit nung back na buto natin.
09:41.0
O yung gulugod natin.
09:43.0
Tapos, nagkakaroon pa nung osteophytes.
09:45.0
O yung parang spur.
09:46.0
O yung parang tinik.
09:48.0
So, sintomas nun, masakit pag nakatayo.
09:51.0
Tapos, kahit hindi ka gumagalaw, masakit din.
09:56.0
So, parang nalilimitahan yung paggalaw mo.
09:59.0
So, yun yung mga rayuma naman.
10:02.0
So, dapat, tamang posture lagi.
10:05.0
Mag-i-stretching.
10:06.0
Tsaka, importante yung tamang timbang.
10:09.0
Kasi, pag mas mabigyan,
10:12.0
Syempre, mas hirap yung spine natin eh.
10:15.0
Kasi, ang bigat-bigat natin eh.
10:18.0
So, dapat, tamang timbang lamang.
10:20.0
Para medyo, hindi hirap yung ating spine.
10:24.0
O yung ating gulugod.
10:26.0
So, i-generalize ko na yung mga tips.
10:29.0
Ano, ulitin ko lang yung iba.
10:30.0
So, palakasin yung muscles at yan.
10:32.0
Tsaka, sa muscles sa likod.
10:34.0
Sa pamamagitan ng ehersisyo.
10:37.0
Mag-i-stretching bago kayong magtrabaho.
10:40.0
So, sa umaga yan.
10:42.0
Tapos, pag nakatayo o nakaupo,
10:47.0
Dahil, kailangan din naman natin yung vitamin D
10:54.0
Tsaka, yung kutso na gagamitin natin.
10:58.0
Iwas po sa sigarilyo.
10:59.0
Kasi, pag naninigarilyo,
11:01.0
syempre, mas bawas na yung blood flow
11:04.0
dun sa ating buto.
11:06.0
Sinong mga lalapitan natin
11:08.0
kapag nagka-back pain?
11:09.0
Pag nagka-back pain tayo.
11:11.0
Humana po tayo ng isang physical therapist.
11:14.0
Kasi, sila yung magtuturo
11:16.0
paano gawin ang tamang exercise.
11:18.0
Tsaka, anong mga exercise ang kailangan.
11:21.0
Kailangan din natin ng rehab medicine doctor.
11:24.0
Yung rehabilitation medicine doctor.
11:27.0
Sa mga ospital po, may rehab medicine department.
11:31.0
At tsaka, yung orthopedic surgeon.
11:33.0
Yan po yung doktor para sa buto.
11:37.0
Ituturo ng mga doktor na ito
11:40.0
ang tamang exercises.
11:42.0
Tsaka, tamang stretching.
11:44.0
Pwede kayong mabigyan ng mga tableta.
11:48.0
O yung tinatawag nating anti-inflammatory.
11:51.0
Meron din yung mga pamahid.
11:54.0
Kung yun muna ang pwede niyong gamitin.
11:59.0
Yan po yung mga nilalagay.
12:02.0
Kasama na rin po yung mainit.
12:06.0
Kalma palagi ang pag-iisip.
12:08.0
Magkaroon ng solusyon sa inyong problema.
12:11.0
Tamang pagbubuhat.
12:17.0
Yung mga anak nyo.
12:18.0
Yung backpack nila.
12:20.0
Huwag sobrang bigat.
12:22.0
Kailangan at 20% or less ng kanilang timbang.
12:27.0
Huwag more than 20%.
12:30.0
Tapos gagamitin nyo yung dalawang strap ha.
12:33.0
Hindi isang strap lang ang ginagamit.
12:35.0
Pag kayo ay nagbabike.
12:37.0
O gustong magbisikleta.
12:39.0
Tamang adjustment ng bike.
12:41.0
Huwag sobrang sikip.
12:42.0
Huwag din naman sobrang layo ng manibela.
12:45.0
Pag naka high heels.
12:47.0
Magbaon din ng rubber shoes o walking shoes.
12:51.0
So yung mga ehersisyo.
12:54.0
Iwas muna dun sa mga toe touches.
12:57.0
O yung sobrang hirap na mga sit ups or leg lifts.
13:01.0
Yung mga partial crunches lang.
13:04.0
Yung mga hamstring stretches.
13:09.0
Pwede nyo ma-search yung bird dog.
13:12.0
O kaya knee to chest.
13:19.0
So yan po ang mga gagawin natin kapag sumakit ang ating likod.
13:25.0
Maraming salamat po.
