Pertussis or Whooping Cough Outbreak: Mas Delikado sa Bata. - Tips By Doc Willie Ong
00:31.0
O yan, paparinig ko sa inyo.
00:42.0
So parang hirap na hirap siya huminga.
00:45.0
At pag ubo niya, napupuno ng plema.
00:53.0
Pero hindi lahat ng pasyente meron itong whooping sound.
00:57.0
Okay, pakita natin.
00:59.0
So ang whooping cough, isa tong bakteriya.
01:03.0
Pwede siya maging outbreak at mabilis siya makahawa.
01:07.0
Kadalasan, bata ang tinatamaan.
01:10.0
Ang sintomas niya, ganun din.
01:13.0
Parang trancaso, runny nose, sore throat, dry cough.
01:17.0
Yung cough lang niya, mas matindi.
01:20.0
So pwede ito kumalat sa bahay, sa ibang tao.
01:24.0
Para din siyang mga pulmonya.
01:26.0
Pero ang difference nga ito,
01:27.0
matindi yung ubo niya.
01:30.0
Matindi yung ubo.
01:33.0
Pag nahawa ang isang bata o isang tao,
01:36.0
gaano katagal bago lumabas yung sintomas?
01:39.0
Usually, 7 to 10 days.
01:42.0
So pag nahawa ka nung Sunday,
01:45.0
pwede yung next Sunday bago lalabas, ganun.
01:48.0
Tapos, paglabas ng sintomas, tatlong stage.
01:51.0
Pakita natin yung stage.
01:53.0
Sa stage 1, after 7 to 10 days,
01:56.0
mild lang ang symptoms.
01:58.0
Runny nose, konting lagnat, mild cough.
02:02.0
Pero after 1 week na may sakit ka na,
02:06.0
pagdating ng second week,
02:11.0
Titindi yung ubo, may whooping sound.
02:14.0
Ibig sabihin, ubo siya ng ubo tapos whoop.
02:17.0
Gagano siya. Parang hirap na hirap siya kasi ang kapal ng plema.
02:20.0
Pero hindi lahat merong whooping sound. Hindi lahat.
02:24.0
Depende kasi sa status ng pasyente.
02:28.0
Paano ba ito iiwasan?
02:30.0
I-shortcut na natin.
02:32.0
Actually, dati, halos bihira itong sakit na ito.
02:35.0
Meron tayong DPT, diphtheria, pertussis, tetanus.
02:40.0
So, pag nabakunahan ang bata, hindi na dapat tinatamaan ito.
02:45.0
Okay? Pakita ko muna yung symptoms.
02:48.0
Pagdating ng stage 3, matagal siya.
02:52.0
Second month, third month, meron pa rin sintomas.
02:56.0
So, medyo matindi itong infection na ito.
02:59.0
Yan, first stage, second stage.
03:02.0
Okay? So, yan ang sintomas.
03:06.0
Pakita ko lang muna yung prevention.
03:09.0
Kasi ito talaga mahalaga.
03:11.0
Alam nyo naman yung DPT vaccine. Yan ang binibigay sa bata.
03:15.0
Pwede rin may penta. May penta vaccine tayo ngayon.
03:18.0
Mas marami na lima.
03:20.0
So, pag pinanganak si baby at six weeks, one and a half month, first dose.
03:27.0
Tapos, sa ten weeks, second dose, third dose. May booster pa siya.
03:33.0
Pag nakompleto ito, hindi dapat magka-pertussis or whooping cough yung bata.
03:39.0
Kasi protected siya eh. Kung magkakaroon man, konti.
03:43.0
Kaya lang, alam naman natin yung nangyari nung pandemic.
03:46.0
Nung pandemic, konti lang nagpabakuna.
03:50.0
Dahil kumonte ang gusto magpabakuna, baka walang oras, walang time.
03:55.0
Ang nangyari, maraming bata hindi protected sa pertussis, hindi protected sa tigdas.
04:02.0
Kaya meron din tayo ngayon mga tigdas outbreak, pertussis outbreak.
04:06.0
Naglalabasan. Kasi nga marami ng vulnerable.
04:09.0
Nagkulang ng bakuna at this time. Yun ang nangyari.
04:13.0
Tapos, usually ang tinatamaan, pag sanggol, pag wala pang first dose.
04:19.0
So wala pang 6 weeks.
04:21.0
Or pwede rin 1 year old, 2 year old, 3 year old.
04:24.0
Pag hindi kompleto yung bakuna.
04:26.0
So babalik kayo sa pedya nyo, dalhin nyo yung baby book kung okay siya o hindi.
04:31.0
Pero kahit teenagers, pwede rin tamaan ng pertussis.
04:36.0
Kasi by that time, pag 12 years old, 13 years old, medyo humihina na rin yung epekto ng bakuna.
04:43.0
Pwede sila tamaan, pero mas mild naman yung sakit.
04:46.0
So pag teenager, dapat mas mild.
04:48.0
Pati adult, pwede rin mahawa.
04:50.0
Eh baka yung teenager nagkasakit.
04:53.0
Tapos yung teenager may kasamang sanggol sa bata, doon niya nahawa.
04:58.0
So yun ang nagiging problema.
05:00.0
So papano siya nadadiagnose?
05:05.0
Swab test pa rin malalaman.
05:07.0
Although sa x-ray, baka makita may pulmonya, may diferensya sa baga.
05:11.0
Sa CBC, may clue.
05:13.0
Pero swab test pa rin gagawin.
05:15.0
Maraming komplikasyon sa bata.
05:18.0
Pwede yung infection kumalat sa tenga.
05:21.0
Pwede mag-pulmonya.
05:23.0
Tsaka sa nababalita nga, pag outbreak, may namamatay.
05:27.0
Mas matindi sa sanggol.
05:29.0
Pero pwede rin ito mangyari sa may edad.
05:32.0
Tapos yung pinarinig ko sa inyo kanina, actually mga 12 years old yun eh, yung batang yun.
05:38.0
Sa lakas ng whoop na sound, pwede mag-crack ang ribs.
05:42.0
Pwede mag-rib fracture.
05:44.0
Pwede mag-hernia.
05:46.0
So yun po ang delikado.
05:48.0
So yung tinuturo ko sa inyo, prevention pag wala pa.
05:52.0
So yung mga bata siguro, lalo na kung doon sa area nyo, wag mo na magsama-sama.
05:57.0
Pwede rin magkahawahan sa school.
05:59.0
Diba? So balik tayo sa hugas kamay.
06:02.0
Lalo na kung merong ibang tao inuubo.
06:05.0
So yung ubo ng whooping calf, hindi kailangan nyo may whoop pa.
06:09.0
Pwede mild lang yung ubo niya.
06:11.0
Pero pertussis pa rin siya.
06:13.0
Kasi nga baka dati vaccinated siya.
06:15.0
Kaya mas mild ang sintomas niya.
06:17.0
Pero kung meron itong sound, e very typical yun.
06:21.0
Bukod dito, may bibigay akong magandang treatment.
06:26.0
Para sa exposed, kasi nga bacteria siya, ang gamutan dito, antibiotics.
06:31.0
So pag meron tayong suspecha na may ganitong sakit,
06:35.0
kung bata man, sanggol, dadali na agad sa ospital, dadali na agad sa pedya,
06:40.0
bibigyan na agad yung bata ng antibiotic.
06:43.0
Kung teenager, nakita positive sa pertussis, bibigyan na rin ng antibiotic.
06:48.0
Kaya nga pag infant pertussis, pwede na bigyan agad ng gamot.
06:53.0
Usually, pag one month or more, binibigyan niya.
06:57.0
Pero syempre, pedya pa rin ang magbibigyan nito.
07:00.0
Pediatrisya nyo, pag teenager, baka family medicine magbibigay.
07:05.0
Kasabihin ko na rin yung gamot na binibigay para alam nyo na.
07:09.0
Binibigyan ng either, pipili lang.
07:11.0
Azithromycin, erythromycin, clarithromycin.
07:15.0
Yan ang mga possible na binibigay.
07:18.0
Kahit sa teenager or adult, pag na-expose ka sa pasyente, sa bata na may pertussis,
07:26.0
minsan iniinom to kahit walang sakit.
07:32.0
Palagay natin, doktor ka.
07:34.0
Expose ka, baka mahawa ka.
07:36.0
Yung iba, umiinom na rin ng gamot.
07:38.0
Actually, buntis.
07:41.0
Ang butis pala, pwede rin bakunahan.
07:44.0
Pupunta kayo sa OB-GYN ninyo.
07:46.0
Merong bakuna sa tetanus, pati sa pertussis magkasama.
07:53.0
So, itanong nyo rin.
07:54.0
Baka meron din para sa pertussis.
07:57.0
Kasi alam ko sa tetanus, baka madagdagan din ang ibang gamot.
08:00.0
Tapos sa mga bata at mahinang immune system.
08:04.0
Ito yung dosis na binibigay.
08:06.0
Either azithromycin, erythromycin, clarithromycin.
08:09.0
Pag sa bata, syempre, mas mababa ang dose.
08:12.0
Pag sa adult at nagkasakit or for prevention, ito binibigay.
08:19.0
500 mg ng azithromycin, day 1.
08:22.0
Day 2 to day 5, 250 mg.
08:27.0
Mas mababa ang dose for 5 days.
08:29.0
Mas madali ito inumin.
08:31.0
Mas maganda lang siguro after meals para hindi ma-half-disease at yan.
08:35.0
Kasi is ma-half-disease at yan itong mga gamot.
08:37.0
Pero lahat ito, syempre,
08:39.0
pinapaalam muna sa doktor.
08:42.0
Kailan dadalhin yung bata or yung teenager?
08:45.0
Syempre, pag hindi na kumakain, sumusukan na,
08:48.0
hirap na huminga, nag-iba na yung kulay ng muka.
08:51.0
Nakita nyo, hirap na hirap na siya.
08:54.0
Pag teenager naman or adult,
08:57.0
o malaki-laki na yung bata, ano gagawin natin?
08:59.0
Pakita natin prevention tips para dito sa ubo.
09:03.0
Dapat well-rested. Diba?
09:05.0
Pahinga dapat. Tahimik yung place.
09:07.0
Kasi nga, ubo siya ng ubo.
09:09.0
Kailangan maraming fluids.
09:11.0
Baka ma-dehydrate. Maraming water, maraming juice, maraming sopas.
09:16.0
Bantayan ng bata for dehydration.
09:18.0
Let's say, dry na yung labi, dry ang dila.
09:21.0
Umiiyak, walang luha, hindi na umiihi.
09:25.0
Yan po mga signs.
09:26.0
Mas konti na lang kakainin.
09:28.0
Hindi pwede maraming kakainin kasi kung busog ka,
09:31.0
masusok ka kapag katapos umubos.
09:34.0
Pilitin pa rin kumain pero pa konti-konti.
09:37.0
Dapat malinis ang hangin.
09:39.0
Walang usok. Walang pollution.
09:42.0
At syempre, kung sino merong sakit, may ubo na matindi.
09:47.0
Hindi natin alam kung ano ba ito.
09:49.0
Pertussis ba? Pulmonya ba? O trangkaso ba?
09:52.0
Dapat syempre, iwas muna.
09:55.0
Hugas kamay para hindi mahawa.
09:57.0
Pwede rin magmask. Maganda nakamask.
09:59.0
Hindi mahawa yung matatanda. Hindi mahawa yung mga bata.
10:03.0
So, yun lang po. Kasi meron nga yung outbreak.
10:06.0
Para at least, medyo ready ang ating kababayan.
10:10.0
Maraming salamat po. Share po natin sa ating mga ibang followers.
