HIGANTENG BITAK sa lupa na ikinagulat ng lahat | PINAKA MALAKING BITAK SA LUPA sa buong mundo
00:55.2
Isa sa pinaka-importante at aktibong sistemang punit sa kalupaan ng ating planeta
00:60.0
na ito'y may habang umaabot ng mahigit sa 4,828 na kilometro
01:04.8
mula sa kalupaan lambak ng Jordan hanggang sa Middle East na napapunta sa timog na Mozambique.
01:10.3
Ang punit sa lupa nito ay hindi lang isang bitak sa mundo,
01:13.5
ito'y isang lumalaking hati na nagbibigay ng panibagong hugis sa ating mga mapa at ekosistem
01:19.7
sa mga darating pang mga milyong taon.
01:21.8
Itong bitak sa Silangan ng Afrika ay isang kilala dahil ito ay yung aktibong magkaibang tectonic plate boundary.
01:28.8
Anong ibig sabihin nito?
01:29.9
Isang totoong pangyayari na ang kontinente ng Afrika ay dahan-dahang nahihilang naghihiwalay.
01:36.2
Sa nakalipas na milyong-milyong taon,
01:38.7
ang Nubian Plate at ang Somalian Plate ay lumalayo sa isa't isa na bumuo nitong mga higanting bitak na lambak.
01:45.3
Isang napakalakas na proseso na bumago sa bawat hugis ng ibabaw na kalupaan ng ating mundo.
01:51.8
Sa paniniwala ng mga scientist, tinatansyang mga sampung milyong taon pa,
01:56.0
ang mga bitak sa lupa nito ay kumpletong magbabago na lalawak na darating sa punto
02:01.7
na ahatiin ang kontinente ng Afrika sa dalawa na ito'y makakabuo ng bagong karagatan.
02:07.2
At ang paggalaw ng mga tectonic plate ay ang nagpapahintulot sa magma mula sa pinakailalim ng lupa na umangat
02:14.2
na nagri-resulta sa madalas na mga pagsabog ng mga bulkan at mga bagong nakamamahang pormasyon na tanawin sa kalupaan
02:21.5
na kagaya nilang ng matataas na lupain ng Ethiopia.
02:24.7
Sa loob na nakalipas na milyong-milyong taon, ang magkakaibang kapaligiran ng mga bitak nito ay ang humubog sa evolusyon ng tao.
02:32.6
At maraming mga importating mga hominid fossil ang natagpuan dito nakasama na ang mga fossil ng ating sinaunang ninuno,
02:40.8
kung kaya't tinawag ang bitak na ito na pinagmulan ng sangkatauhan.
02:45.3
Habang sinisiyasat na nilalakad ang bitak nito,
02:48.4
mararamdamang lumalakad ka sa mga yapak
02:51.2
ng ating mga pinakasinaunang ninuno na matutuntun ang bawat pinagmulan ng evolusyon ng tao.
02:59.3
Ang Red Cloak Rift sa Mayraudsfjöldsgea ng Iceland
03:03.3
Sa kalupaan daigdig ng mga apoy at yelo, kung saan maikita ang nakamamanghang tanawin ng kalikasan,
03:09.9
doon nakahilatang maikita ay ang napakalalim na bitak sa lupa na may dating namukhang mistiko, namukhang daan patungo sa ibang daigdig.
03:19.3
Mga kaibigan, welcome sa...
03:22.8
Isang higanting bitak sa lupa na matatagpuan sa Sneffelsnes na peninsula ng Iceland,
03:28.5
na kung saan umaaling-aung-aung ang mga alamat at naipapakita ang buong lakas ng kalikasan.
03:34.6
Habang papalapit sa lugar, ang Raudsfjöldsgea,
03:37.5
ang unang maikita ay talagang mapapansin ang sobrang laki nito.
03:41.5
Hindi lang ito basta-bastang bitak sa lupa, ito'y isang higanting bitak na hinati ang bundok.
03:47.2
Ang lamat sa pagkakahati nito ay bahagi ng natutulog na siya.
03:49.2
Ang lamat sa pagkakahati nito ay bahagi ng natutulog na siya.
03:50.1
Ang lamat sa pagkakahati nito ay bahagi ng natutulog na siya.
03:52.0
Ang lamat sa pagkakahati nito ay bahagi ng natutulog na sistema ng vulkan na naglikha sa matinding pwersa
03:54.1
Ay ang lamat sa pagkakahati nito ay bahagi ng natutulog na sistema ng vulkan na naglikha sa matinding pwersa
03:55.9
dahil sa mga aktesyeng aktividad ng tektonik at vulkan na siya'y nagbuo sa island ng maraming nakalipas na lebong taon.
03:56.1
dahil sa mga aktesyeng aktividad ng tektonik at vulkan na siya'y nagbuo sa island ng maraming nakalipas na lebong taon.
03:58.1
sa Iceland na maraming nakalipas
03:59.9
na libong taon. Isipin na lang
04:01.8
na ito'y isang higanting sugat na naiwan
04:04.2
mula sa walang tigil na paggalaw
04:06.2
ng mundo. Isang paalala
04:07.9
ng patuloy na malakas na proseso
04:10.1
sa paghubog ng ating planeta.
04:12.6
Sabalit, ang Radfields
04:14.3
Gia ay mahigit pa sa
04:15.8
nakamamanghang geological na lugar.
04:18.1
Ito'y nakatanim sa alamat na
04:19.9
mga Icelandic. Ang paglalakbay
04:21.9
sa Radfields Gia ay isang tunay
04:24.2
na hindi malilimutang karanasan.
04:26.0
Ang makitid, mapatungdaanan
04:28.2
na patungos sa kalagitnaan
04:30.3
ng bitak kung saan ay
04:31.9
nahihirapang tumama ang sinag ng araw.
04:34.5
Ang mga pader sa tower
04:35.8
na nasa itaas ay nababalutan
04:38.1
ng mga lumot at nagdadagdag
04:40.3
sa kakaibang daigdig ng kapaligiran.
04:42.7
Ang tubig ay bumubuhos
04:44.2
mula sa mga siwang sa itaas
04:46.1
na naglilikha ng natural
04:47.9
na kagandahang tunog ng kalikasan
04:49.9
na nagdadagdag sa kagandahang
04:52.2
karanasan. Dito ay
04:54.0
para bang naglalakad ka sa isang
04:55.9
higanting katedral na maririnig
04:58.1
ang eko sa mga pader nito
04:59.7
sa bawat jepak ng mga paa.
05:02.0
Sa loob nito, habang patuloy na
05:04.0
tinatahak ang bitak, maikita
05:05.8
ang iba't ibang pagbabago ng tanawin.
05:08.4
Habang mas papalayo na nilalakad
05:10.4
ito, mas kinakailangan magingat
05:12.4
dahil sa mga naglalakihang
05:14.2
batu at batis, isang hamon.
05:16.6
Subalit, isa ring paglalakbay
05:18.5
na nagbibigay kasiyahan
05:20.0
na nagpapakita ng magkakaibang
05:22.4
katangian sa geological
05:23.9
na pormasyon nito. Sa ibang
05:25.9
gulo, sa loob na higanting bitak,
05:28.0
masusulyapan ang naggagandahang
05:30.1
tanawin sa labas na nabuong
05:32.0
napapalibutan ng matutulis
05:34.0
na gilid. Isa pa sa nakamamanghamay
05:36.1
kita dito sa Rajville, Jia,
05:38.0
ay kung paanong itong nagbabago
05:40.1
na sumasabay sa panahon.
05:42.1
Sa taglamig, ito'y napapalamutian
05:44.5
ng mga yelo at niebe
05:46.0
na nakakabuo ng mistikong
05:48.1
nagyielong tanawin. Sa tag-init,
05:50.5
ang mga tunaw na tubig
05:51.7
ay nakakabuo ng maliit na
05:53.9
mga waterfalls at mga batis.
05:55.9
Na nagbibigay buhay sa liko-liko
05:58.1
nitong lupain. Isang lugar
05:59.9
na dadaling kang papalapit
06:01.9
sa kailalimang sekreto ng mundo
06:03.9
at malapit sa puso
06:05.5
ng inkantadong tanawin ng Iceland.
06:11.6
Bitak na maaaring magbukas
06:13.7
na maghati sa ating planeta
06:15.5
Karamihan sa mga scientist ay sumasangayon
06:18.3
na kahit na ang pinakamalakas
06:20.0
na lindol ay hindi makakaya
06:21.6
makapagbigay ng malaking butas na
06:23.5
mabuksan ang ibabaw ng ating mundo
06:25.9
o kaya'y mabiyak ang ating mundo
06:27.9
ng hating-hati. Ito ang mga bagay
06:29.9
na hindi posibleng mangyari.
06:31.9
Kailangan natin alahanin na ang pinaka-outer
06:33.9
shell ng ating mundo ay may mga
06:35.9
bukas na bitak na. Ang average
06:37.9
ng continental crust ay may kapal
06:39.9
na 35 kilometers.
06:41.9
Nga ang oceanic crust ay may kapal
06:43.9
na tinatantsyang 9 kilometers.
06:47.9
magkakakonektang lalim nito ay
06:49.9
tinatantsyang 375 meters.
06:51.9
Na ibig sabihin nito,
06:53.9
ang bawat piraso ng earth crust
06:55.9
at ng mga tectonic plate ay
06:57.9
maaaring mag-crack o mabitak
06:59.9
ang kahit saan man sa mga ito
07:01.9
at imposibleng mas mabitak pa.
07:03.9
Alalahanin na ang lindol ay sanhi
07:05.9
ng dalawang higanting plato ng bato
07:07.9
na nagkikiskisa ng bawat isa.
07:09.9
Na ang ibabaw na labas ng ating mundo
07:11.9
ay wasak o napinsala.
07:13.9
Subalit ang loob ng ating planeta ay
07:15.9
isang perfectong maayos. Importante
07:17.9
rin malaman na sa ilalim ng mantle
07:19.9
ng ating mundo ay hindi
07:21.9
maaaring mabitak kahit gaano
07:23.9
pakalaki ang lindol. Dahil ang mantle
07:25.9
ay solido na ito'y sobra sa init
07:27.9
na kung sakaling may maghati
07:29.9
na mabuksan ang mantle ng mundo,
07:31.9
ang kumukulong mga materyalis
07:33.9
ay bubulusok na lalabas
07:35.9
sa mga puwang na mabitak at saka
07:37.9
maninigas uli. At walang paraan
07:39.9
para masira ang mantle ng lupa.
07:41.9
O merong kaya paraan. Upang
07:43.9
ang lindol ay makapaglabas ng sapat na
07:45.9
enerhiya na makabitak sa earth
07:47.9
crust sa ilalim ng ating mga paa,
07:49.9
kinakailangan natin magkaroon na
07:51.9
mga mega na lindol na may
07:53.9
tinatansyang lakas sa magnitude
07:55.9
na 12.8. Ang maganda
07:57.9
balita dito, dahil walang anumang ganito
07:59.9
ang maaaring mangyari, dahil
08:01.9
walang anumang natural na puwersa
08:03.9
sa ating mundo ang may
08:05.9
sapat na lakas upang makabuo ng
08:07.9
ganoong kakayahang enerhiya.
08:09.9
Number 4. Kamoa Moa
08:11.9
Matatagpuan sa luntiang tanawin
08:13.9
ng malawak na isla ng Hawaii
08:15.9
ay ang nakahilatang nakamamanghang
08:17.9
geological na ebidensya
08:19.9
ng ating buhay na humina.
08:21.9
Kamihingang karikasan, ito ay ang
08:23.9
Kamoa Moa na isang nakamamanghang
08:25.9
tinatawag na fissure
08:27.9
eruption o mga pagsabog
08:29.9
na bitak sa lupa. Ito ay matatagpuan
08:31.9
sa Hawaii Volcano National Park,
08:33.9
isang lugar na kung saan ay
08:35.9
sarili mong masasaksihan ang
08:37.9
puwersang kapasidad na pagkakabuo
08:39.9
at pagkawasak ng mundo. Ang lahat
08:41.9
ay nandito na na isang
08:43.9
kamanghamanghang lugar. Nakuha
08:45.9
ng Kamoa Moa ang kasikatan nito
08:47.9
noong 2011, noong
08:49.9
2010, ang kapansin-pansin ng mga
08:51.9
pagsabog at bitak sa lupa ay
08:53.9
nangyayari sa may East Rift
08:55.9
Zone na bulkan ng Kilauea.
08:57.9
Ang pangyayaring ito ay isang
08:59.9
napaka-importanting sandali sa kasaysayan
09:01.9
ng geological na nagbukas
09:03.9
ng isang serye ng mga bitak
09:05.9
na ang ilan ay halos umabot
09:07.9
ng mahigit sa ilang kilometro
09:09.9
ang haba. Habang binipilit ng magma
09:11.9
na pumaibabaw, lumikha ito
09:13.9
ng bagong lupa na binago
09:15.9
ng matindi ang mga tanawin
09:17.9
sa permanenting paraan.
09:19.9
Kung paanong ang Kamoa Moa
09:21.9
ay nagiging kaakit-akit ay
09:23.9
dahil sa papel nitong patuloy na humuhubog
09:25.9
sa malaking isla ng Hawaii.
09:27.9
Ang Kilauea ay isa
09:29.9
sa pinakaaktibong bulkan sa mundo
09:31.9
na nagdaragdag ng mga bagong
09:33.9
layer ng kalupaan sa isla
09:35.9
sa loob ng mga daandaang libong
09:37.9
taon. Ang bawat pagsabog ay
09:39.9
nagdadagdag na nagbibigay ng
09:41.9
paglago ng isla at ang
09:43.9
Kamoa Moa ay isang pangunahing
09:45.9
kalimbawa na patuloy sa prosesong
09:49.9
Bitak sa ilalim na sahig ng
09:51.9
katubigan, ang Selfra.
09:53.9
Maghanda na at lumangoy
09:55.9
dahil pupuntahan natin ang
09:57.9
isa sa pinakamalaking bitak
09:59.9
dito sa listahang ito. Ito ang
10:01.9
Selfra na matatagpuan sa Fence
10:03.9
Valley or National Park sa may
10:05.9
Iceland. Isang higanting bitak
10:07.9
na nabuo dahil sa paghihiwalay
10:09.9
ng North America at Eurasian
10:11.9
tectonic plates. Itong bangin
10:13.9
sa ilalim ng tubig ay kilalang
10:15.9
na naungunang lugar para sa
10:17.9
mga diver na nagbibigay
10:19.9
ng walang kapantay na karanasan
10:21.9
na makalangoy sa pagitan ng dalawang
10:23.9
kontinente at masaksihan
10:25.9
ang makapigiliningang linaw
10:27.9
ng natunaw na tubig ng niebe.
10:29.9
Ang pormasyon ng Selfra ay
10:31.9
naiugnay sa mga aktibidad ng
10:33.9
tectonic na nagbigay hulma
10:35.9
sa kalupaan ng Iceland.
10:37.9
Tinatansyang mga dalawang sentimetro
10:39.9
kada taon ang puwang sa paghihiwalay
10:41.9
ng North American plate at
10:43.9
ang Eurasian plate. At ang galaw na ito
10:45.9
ay nakabuo na mga serye
10:47.9
ng bitak at lamat.
10:49.9
Nakasama na dyan ay ang bitak sa kalupaan
10:51.9
sa ilalim ng tubig
10:53.9
na kung saan ang dalawang kontinente
10:55.9
ay dahan-dahang nahihilang
10:57.9
naghihiwalay sa isa't isa.
10:59.9
Sa paglipas ng panahon, ang mga
11:01.9
natunaw na tubig ng niebe sa
11:03.9
Yukos Island na pumapangalawang
11:05.9
pinakamalaking masa ng yelo
11:07.9
ay tumatagos sa pagitan ng
11:09.9
hindi magagandang bato ng vulkan
11:11.9
na pumuno ng malinaw na tubig
11:13.9
sa mga bitak. Ang nakamamanghang
11:15.9
linaw ng tubig ay dahil
11:17.9
sa natangin kombinasyon ng mga tubig
11:19.9
ng niebe na umaagos mula
11:21.9
sa kalupaan ng mga laban ng Iceland
11:23.9
na dumadaan sa matinding proseso
11:25.9
ng pagsasala na nakakaalis
11:27.9
ng mga dumi at ng anumang
11:29.9
latak. Ang tubig dito ay
11:31.9
parehong malamig at malinaw
11:33.9
na malakristal ang dating na
11:35.9
nagbibigay ng malinaw na tanaw
11:37.9
ng hanggang sa 300 feet.
11:39.9
Ang mga diver at ang mga
11:41.9
nagi-snorkeling na lumalangoy dito
11:43.9
ay nararamdaman ang daigdig
11:45.9
sa ilalim ng tubig na
11:47.9
kung saan, bawat detalye
11:49.9
kahit gaano pa ito kaliit ay talagang
11:51.9
malinaw na makikita. Ang
11:53.9
topography sa ilalim ng tubig ng
11:55.9
SELFRA ay kaakit-aakit.
11:57.9
Ito ay nahahati sa dalawang tinatawag
11:59.9
na Silver Cathedral
12:03.9
at ang mga ito ay may kanya-kanyang
12:05.9
lalim at luwag na
12:07.9
nagbibigay ng kakaibang karanasan
12:09.9
para sa mga diver. Ang kapaligiran
12:11.9
sa bitak nito ay may kipot
12:13.9
at ang iba ay may maluluwag na
12:15.9
puwang. Ang kulay ng mga nakapalibot
12:17.9
na bato ay nagbabago
12:19.9
na sumasabay sa linaw ng tubig
12:21.9
nito na nagbibigay ng bawat
12:23.9
sandali doon ng hindi malilimutang
12:25.9
karanasan. Pagdating sa edad
12:27.9
nito, sa kabuoan, ito
12:29.9
ay bagong geological na pormasyon
12:31.9
na nabuo ng direktang resulta
12:33.9
ng mga aktibidad ng tectonic
12:35.9
na siyang bumuo sa Iceland.
12:37.9
Isang kalupaan na nasa proseso pa rin
12:39.9
ng pormasyon. Kahit na mahirap
12:41.9
malaman ang isaktong edad nito,
12:43.9
ito naman ay produkto ng
12:45.9
walang tigil na geological
12:47.9
na proseso na siyang humugis
12:49.9
sa kalupaan ng Iceland ng milyong-milyong
12:53.9
Ang Carrack Bolton. At ngayon,
12:55.9
narito ang ispang pinaka-iconic
12:57.9
na bitak sa buong mundo. Ito ang
12:59.9
Carrack Bolton na isang nakamamanghang
13:01.9
pinomina o nakamamanghang
13:03.9
pangyayari at sikat na lugar para sa mga
13:05.9
hiker. Ito'y matatagpuan sa
13:07.9
lugar ng Norway, sikat, dahil
13:09.9
sa kanyang makapigil-hiningang tanawin
13:11.9
at hindi malilimutang karanasan.
13:13.9
Ito ay isang napakalaking bato
13:15.9
na naiipit sa pagitan na harapan
13:17.9
ng dalawang matarik na bangin
13:19.9
doon mismo sa lugar ng Carrack.
13:21.9
Nakuha ang pangalan ng Carrack Bolton
13:23.9
mula sa pangalan ng bundok na Carrack at
13:25.9
Bolton na ibig sabihin ay bato.
13:27.9
Ang malaking bato na ito ay may
13:29.9
bigat na daan-daang tunilada
13:31.9
at piligrong namamahinga sa
13:33.9
pagitan ng siwang ng dalawang matarik
13:35.9
na pader ng mga bangin na nasa
13:37.9
itaas ng 3,200 feet
13:39.9
mula sa ibaba ng kalupaan
13:41.9
na isang lugar na nagbibigay inspirasyon.
13:43.9
Pero, paano nangyari
13:45.9
ang ganitong nakamamanghang pormasyon?
13:47.9
Ang regyon ng Rogaland ay nasa lugar
13:49.9
ng aktibong tectonic zone
13:51.9
na nagpapahintulod sa ilog na dumaloy
13:53.9
sa palibot ng mga buhanging
13:55.9
bato ng mga bundok. Noong
13:57.9
panahon ng makakapal na nagdaramihang
13:59.9
ilog ng yelo o yung glacier
14:01.9
period, ang Norway ay nakaranas
14:03.9
ng ilang mga makakapal na yelo
14:05.9
at pagkatapos na ang bawat isa ay
14:07.9
natunaw, ang tubig nito ang humulma
14:09.9
sa mga lambak. Pagkatapos ng nakalipas
14:11.9
na glacier period o yung panahon
14:13.9
ng makakapal na yelo, ang global
14:15.9
warming naman ang nagdulot upang
14:17.9
umangat ang level ng tubig sa dagat
14:19.9
na nagbaha sa mga puwang nito
14:21.9
at doon nangyari na ang
14:23.9
malaking bato ay naiiwang na mahinga
14:25.9
dito. Noong panahon ng huling glacier
14:27.9
period, tinatansyang 50,000
14:29.9
BC. Habang ang mga kapal na
14:31.9
ilog ng yelos ng Norwegian
14:33.9
ay natutunaw, doon nangyari
14:35.9
na ang mga pormasyon ng mga bato
14:37.9
ay nagtalbogan dahil sa mga
14:39.9
naalis na yelo. Sa kaso naman ng
14:41.9
Carax Bolton, ang pagtalbog ng mga
14:43.9
bato ay nangyari ng mabilis na
14:45.9
mas mabilis pa sa pagtaas ng tubig
14:47.9
ng dagat na naipit ang higanting
14:49.9
bato sa kanyang kasalukuyang kinalulugaran.
14:51.9
Ang paglalakbay sa Carax Bolton
14:53.9
ay kasama na dyan ang pagdaan
14:55.9
sa mga mabatong lugar,
14:57.9
matatarik, maikipot at pataas
14:59.9
na daanan. Subalit, pagdating
15:01.9
doon, ang gantimpala makukuha
15:03.9
ay pambihira. Ang mga hiker ay
15:05.9
nakakaranas ng panoramic
15:07.9
view ng mga nakapalibot na
15:09.9
bundok at ang pinakamagaling na parte
15:11.9
doon ay ang pagtayo mismo sa bato
15:13.9
nito at sa katitingin sa ibaba
15:15.9
sa nakakahilong taas. Isang
15:17.9
nakakatuwa at nakakabang
15:19.9
karanasan na hindi malilimutan.
15:21.9
At kung tatanungin kung babagsa
15:23.9
kaya ito sa ibaba sa bigat mo,
15:25.9
well, ang paraan para malaman
15:27.9
ay kung pupunta ka tutungtungan
15:29.9
ito. Ikaw, tinakabahan
15:31.9
ka ba sa ilang pang mga darating na
15:33.9
nakakasalupa? Alam mo ba ang dapat gawin
15:35.9
kung may emergency na nangyaring ganito
15:37.9
sa lugar nyo? I-comment mo dyan at
15:39.9
i-share sa ibaba ng video para alam namin.
15:41.9
Salamat sa panonood!
15:43.9
Kung nagustuhan mo at nag-enjoy ka sa video
15:45.9
ito, mag-subscribe ka na at
15:47.9
i-share mo na rin sa mga kaibigan mo.
15:49.9
Bigyan mo na rin ako ng thumbs up sa ibaba
15:51.9
ng video. I-check mo na rin ang isa sa mga
15:53.9
video sa kaliwa o panan. Sigurado
15:55.9
ko, mag-i-enjoy ka.
15:57.9
Stay on my next video, guys. Hanggang sa muli.