Edad 30 Pero Mukhang 20. Tips Para Bumata. By Doc Willie Ong
00:40.2
30 years old sila, dahil sa paninigarilyo nila at yung mga bad habits na tuturo ko sa inyo,
00:47.6
nagmumuka silang mas matanda.
00:50.0
Yun ang ayaw natin, di ba?
00:52.7
Tatanungin, di ba? Misa sinasabi natin, oh, hulaan mo ilang edad ako.
00:56.7
So, pag sinabi nila, 30 ka lang, sinabi nila, 40 ka.
01:00.8
Ayan, mas mukhang matanda.
01:02.6
Titignan natin yung mga bad habits.
01:04.6
Gusto natin, pabaliktad, di ba?
01:06.8
Gusto mo, 40 ka, pero mukhang 25.
01:10.7
Merong mga lifestyle.
01:12.5
Simple lang naman ito, pero misa nakakalimutan natin.
01:16.1
Ito yung mga lifestyle change at mga tips.
01:19.8
Bakit tumatanda na mabilis ang ibang tao?
01:23.3
Okay, nakita nyo na ito yung mga picture.
01:26.7
Mukhang may silya, may fast food, may sigarilyo dito.
01:33.0
Marami daw sa Americans, 8 years older.
01:36.8
Ayan, no? 25% sa kanila.
01:39.0
8 years older doon sa edad nila base sa bisyo.
01:43.2
Number one, sigarilyo talaga ang pampatanda.
01:48.5
Kukulubot lahat, magbabara yung mga ugat.
01:51.6
Pag nagbara yung ugat, mamumutla, baka magka-cancer pa early.
01:56.7
Alam nyo naman, di ba, uubuhin na maaga.
01:59.8
Pati alak, limit na rin.
02:02.9
Problema kasi sa alak, pag nasanay ka pa konti-konti,
02:07.1
nagka-problema ka, mapapadali eh.
02:10.6
Baka mas madali maglasing eh, pag nasanay ka na sa pa konti-konti.
02:15.9
So, kahit moderate drinker ka, pag nagka-problema ka, magiging heavy drinker.
02:20.5
Pero kung hindi ka naman umiinom talaga, kahit may problema ka,
02:23.9
hindi ka magiging heavy drinker, hindi ka sanay.
02:26.7
So, yan pa rin talaga, stop smoking.
02:29.1
Tsaka alak, nakakataba din kasi.
02:33.3
Number two, nabawal yung mga sugary and processed foods.
02:37.7
Siyempre, mas matamis, eh wala namang ganong benefit sa katawan kung puro sugar, di ba?
02:44.1
Di ba, sinasabi nga natin, nung lumang panahon, wala pa namang ganyan eh.
02:49.4
Di ba, lumang panahon, prutas ang kinakain, gulay ang kinakain.
02:54.2
Wala pa namang ganyang pure sugar.
02:56.7
Ito, pure carbohydrates, may laman pa, baka may strawberry jam na puro sugar din.
03:05.0
Posture, nakakatanda.
03:06.7
Di ba, lagi nakaupo.
03:08.5
Di ba, pag lagi nakaupo, sumasakit ng likod natin.
03:12.3
Nakakalimutan natin, like ako, masakit ng likod ko.
03:14.8
Lagi ko nakakalimutan, nakakuba.
03:17.2
Marami kang ginagawa, busy ka, di ba?
03:19.2
So, dapat, 8 hours tayo nakaganyan.
03:22.9
So, dapat medyo unat-unat.
03:24.6
Fi-fix natin yung posture natin.
03:26.7
Dapat nga, may alarm clock tayo, after 30 minutes nakaupo, lakad muna.
03:30.7
Isang balik, isang ikot.
03:32.7
Di ba, para at least dumalo yung dugo.
03:38.7
Huwag uupo ng sobrang tagal.
03:40.7
Okay, yan ang mga bawal.
03:42.7
Huwag magpaka-stress.
03:44.7
Di ba, stress sa problema, stress sa pera, stress sa asawa, stress sa anak, stress sa mundo.
03:53.7
Misa, kung may magagawa tayo,
03:55.7
gumawa tayo, baguhin natin.
03:58.7
Pero kung wala tayong magagawa, eh, we just have to accept.
04:01.7
Tulong na lang tayo doon sa kaya natin itulong, di ba?
04:06.7
Kung saan tayo nilagay ng Diyos, doon tayo magpapa, doon natin gagalingan.
04:13.7
Kailangan kompleto ang tulog.
04:16.7
Ito talaga pampabata.
04:18.7
Nakita nyo naman, di ba?
04:20.7
Pag puyat ka ng isang linggo, di ba, tumatanda ka.
04:23.7
Pag tingin mo sa salamin mo, nako, tumanda na ako.
04:26.7
Kulubot na dito, kulubot na dito.
04:29.7
Pero pag nakatulog ka at masaya ka at wala kang stress,
04:33.7
mas mukhang bata.
04:35.7
Hindi lang yan, pati katawan mo bumabata din.
04:39.7
Ito, actually, summary to eh. Pwede natin focus, Dok Liza.
04:42.7
Ito yung mga sinabi ko.
04:44.7
Ito yung nagpapatanda agad.
04:46.7
Ito, biological age.
04:48.7
Ito yung tunay na edad mo, ng katawan mo.
04:51.7
Ito yung edad mo sa kalendaryo.
04:54.7
So, yung iba, mas tumatanda agad.
04:57.7
Itong red ang masama, ayan.
04:59.7
Sedentary behavior, kulang sa tulog, smoking, fast food, junk food, stress.
05:05.7
Ito naman yung mga pampabata.
05:07.7
Exercise, everyday activities, tulog, pagkain, relaxation.
05:12.7
Di ba? Nakita na natin yan.
05:14.7
Pero marami pa tayong ibang tips na makakatulong para mapabagal ang pagtanda.
05:21.7
Breakfast, kailangan may breakfast.
05:23.7
Kasi siyempre, buong gabi hindi ka na kumain, di ba?
05:28.7
So, dapat healthy breakfast lang.
05:30.7
Pwede naman itlog eh, mga one egg in a day.
05:33.7
Basta hindi ganun kataas ng kolesterol, walang sakit sa puso.
05:39.7
Breakfast para may energy.
05:42.7
Mas makukulay, mas whole foods.
05:45.7
Yan, di yan. Mga processed foods, mas maganda.
05:48.7
Di ba? Prutas, gulay, hugasan nyo lang.
05:50.7
Maiging mas maganda po yan.
05:52.7
Mas maganda kulay, maraming tayong videos niyan.
05:55.7
Mas colorful, mas red, mas orange ang kulay.
05:59.7
Maraming mga anti-oxidant.
06:01.7
Ano ba mga red apple, kamatis, kalabasa, carrots, bell pepper.
06:10.7
Mas makukulay, mas magaganda.
06:13.7
Mas vegetarian, mas healthy.
06:16.7
Lagi tinatanong ako, Dok, may high blood ako.
06:20.7
May diabetes ako, mataas kolesterol ko.
06:23.7
May arthritis ako, marami ako nararamdaman.
06:25.7
Anong gagawin ko?
06:27.7
May kidney problem ako, mataas creatinine ko.
06:30.7
More gulay ang sagot pa rin.
06:33.7
May prostate problem ako, more gulay pa rin ang sagot.
06:38.7
Prostate, ayaw mo beef eh. Ayaw mo karne.
06:42.7
Sa kidney problem, ayaw mo rin sobrang protein.
06:46.7
Mataas ang creatinine, hindi rin pwede maraming protein.
06:49.7
Mas maganda ang vegetable protein.
06:51.7
Yung mga tokwa, tofu, at yung mga gulay, may protein din yan.
07:00.7
Tinuro ko na ito. Yung mga garlic, yung mga spices natin.
07:05.7
Luyang dilaw, turmeric, sibuyas.
07:10.7
Siyempre, niluluto din. Pero itong mga spices, very healthy.
07:15.7
Garlic, pampababa ng blood pressure konti.
07:18.7
Cholesterol, mapapababa. May anti-bacterial properties pa ang garlic.
07:25.7
Stretching. Actually, stretching, nakakabata eh.
07:29.7
Ako, hindi pa nga ako nag-i-stretch. Stretching, unat-unat eh.
07:33.7
Actually, dancing, maganda rin eh. Hindi lang ako marunong sumayaw.
07:37.7
Dancing, stretching everyday. Actually, sa Japan, yan daw ginagawa eh.
07:42.7
Pag-ising sa umaga, talagang galaw-galaw sila ng mga 10 to 15 minutes.
07:46.7
Lumuluwag ang litid. Kasi pag tumatanda, sumisikip eh.
07:51.7
Tumatanda, sumisikip tayo na kumukuba. Kaya dapat umunat kasi nga sumisikip na.
07:58.7
Baga sa pintuan, pag tumatanda, sumisikip yung pintuan. Dapat ini-stretch lagi.
08:05.7
Lakad-lakad mo or pwede rin akyat-hagdanan. Basta wala ka sakit sa puso.
08:11.7
Magra-rubber shoes, very important. Pampabata yan.
08:14.7
Pag di ka naka-rubber shoes, masisira ang tuhod, masisira balakang, masisira likod.
08:21.7
Kasi matigas eh. Pag may rubber shoes, yung rubber shoes mapupudpud mo, mas maganda yan.
08:27.7
Mas maganda rubber shoes mapudpud kaysa yung tuhod mo mapudpud at likod mo.
08:32.7
Mas bata pa, mas mag-rubber shoes. Pag senior, kailangan mag-rubber shoes para hindi matumba.
08:38.7
Balance. Naka-tsinelas ka, naka makamatumba ka.
08:44.7
Diabetic, kailangan naka-rubber shoes. Pag nagpaa eh kung nasugat, baka hindi maghilom.
08:49.7
Diabetic, matagal maghilom ang paa.
08:52.7
Exercise. Kahit lightweights lang. Hindi kailangan sobrang bigat. 3 pounds, 4 pounds.
08:57.7
Everyday may tulong yan.
09:00.7
Tubig, pampabuhay talaga yan. 8 to 12 glasses of water. Ang daming sakit matutulungan.
09:07.7
Para lang gumana yung utak, may headache, tubig ang gamot.
09:11.7
Para gumana ang liver.
09:13.7
Pag metabolize ang liver natin, tubig din pag dehydrated.
09:16.7
Para gumanda pag dumi, para gumanda yung balat. Pag dehydrated, dilubog ang mukha natin.
09:22.7
Para hindi mag-kidney failure, tubig pa rin. Kulang sa tubig, dehydrate. Sira kidneys.
09:28.7
Marami pang benefit. Mag-UTI, iba pa. Kahit uric acid, uric acid gout, tubig pa rin ang solusyon para lumabas yung uric acid.
09:39.7
Kidney stones at iba pa.
09:41.7
Tubig, may tulong yan. Malaki. Pero syempre, papacheck kayo sa doktor nyo.
09:46.7
Pag po floss, very important.
09:48.7
Dental floss. Hindi pwede hindi. At least once a day. Alam ko sabihin nyo mahal.
09:55.7
Pero kulang kasi ang toothbrush and toothpaste.
09:58.7
Tongue cleaner, kailangan din. Kasi may pag-aaral.
10:02.7
Pag namamaga ang gums, kasi pag maraming tinga, maraming dumi, magdudugu yan.
10:09.7
Pag nagdugu yan, yung bakteriya sa bibig pupunta sa dugo.
10:13.7
Pag pumunta yung bakteriya sa bibig sa dugo, baka kumalat sa puso.
10:19.7
Pag kumalat sa puso, masisira. Baka kumalat sa dugo.
10:22.7
So may pag-aaral, yung laging maraming sira ang ipin, mas napapaikli ang buhay ng 3 years.
10:32.7
Nababawasan ng 3 taon sa buhay.
10:35.7
So dapat magpapadentista.
10:38.7
Para maayos kung mayroong mga dumi.
10:41.7
Tapos magda-dental floss daily din. Bukod sa toothbrush.
10:47.7
Siyempre, relaxation. Napakaganda.
10:50.7
Kung nasa probinsya, pwede ito. Fresh air.
10:52.7
Eh kung wala tayong fresh air, doon tayo sa loob ng mall. Mas maganda.
10:56.7
Kasi kung talagang mausok, polluted, traffic, hindi ka pwede sa labas.
11:00.7
Mas masisira baga natin sa labas.
11:03.7
Pwede lang itong fresh air kung siguro linggo.
11:08.7
O nasa probinsya tayo.
11:10.7
Relax, pamper yourself physically, mentally.
11:16.7
Diba? Tinuturo ko sa inyo.
11:18.7
Physical. Pero yung mental stress, nakakatanda.
11:21.7
Malaking bagay. Laging galit, laging mainit ulo, laging depressed.
11:26.7
Feel young. Kung senior, feel young. Be happy, be spontaneous.
11:33.7
Mas mainit ang ulo, mas hindi maganda. Diba?
11:37.7
Kailangan masaya sa pamilya. Walang kaaway.
11:41.7
Kung lagi ka may kaaway na basher, di ba? Away kayo ng away.
11:45.7
Hindi nakakunot ka na. Diba?
11:48.7
Bakit pa tayo makikipag-away? Di, lugi lang tayo. Lagi tayo may kaaway.
11:53.7
Yung ginawa niyang masama sa atin, inuulit-ulit natin.
11:56.7
Di lalo lang tayo masasaktan.
11:58.7
So, be happy with your family, with your friends.
12:02.7
Kung merong umaway sa iyo, patawarin mo na.
12:05.7
Tutal, tatapos na naman. Nanira lang siya sa iyo. Masaya na siya. Nakasira na siya.
12:11.7
Huwag mo nagantihan. Pag ginantihan mo, mag-e-escalate.
12:15.7
Nagbato siya. Binato mo ulit, magbabato siya.
12:18.7
Palaki ng palaki yung bato niyo. Mamaya magsusuntukan na kayo.
12:23.7
Umabot pa sa sakitan.
12:27.7
Choose positive and happy friends. Mas maganda yung mga mababait, ang mga kasama mo.
12:33.7
Actually, may pag-aaral yan eh. Kung same group daw, mas maganda.
12:37.7
Let's say pareho kayong religious group, pareho kayong community group, pareho kayong barangay,
12:44.7
pareho kayong walking group or exercise group.
12:49.7
Kung sama-sama kayo, pare-pareho yung isip, mas maganda daw.
12:54.7
Siyempre, maganda makinig rin sa ibang parts, sa mga katunggali.
12:58.7
Pero yung peace of mind and peace of heart, doon ka lang.
13:03.7
Mula sa grupo mo, pwede na daw eh. Mas relaxed ka, mas kalmado ka.
13:07.7
Huwag ka lang magkipag-away sa ibang grupo.
13:11.7
Kayaan mo na, diba? Grupo niyo, happy na kayo. Huwag na tayo tumira ng ibang grupo.
13:18.7
Find your purpose. Ito pinakamahalaga.
13:21.7
Pag alam mo yung purpose mo sa mundo, bakit ka nabubuhay sa mundo, ano bang simple goal?
13:28.7
Ang isang simple goal na maganda, siyempre, lahat naman may hangganan na maganda.
13:33.7
Pero at least nabuhay tayo, nakakontribute tayo ng konting maganda sa mundo.
13:39.7
At least nakabigay tayo ng konting tulong. Nakabigay tayo ng positive.
13:45.7
Hindi tayo ng gulo, nanira, nakasira sa buhay ng ibang tao.
13:51.7
Mas marami tayo na gawang positive.
13:54.7
Kasi kung may purpose ka, masahaba yung buhay.
13:58.7
Let's say ang purpose mo, makita mo yung apo mo, mag-asawa.
14:02.7
O pwede yun. Diba? Hinahabol mo yun.
14:06.7
O matapos mo itong project para sa community niyo, pwede rin yun.
14:12.7
Matapos mo yung libro mo, yung work of art mo, kung anong project mo, pwede po.
14:18.7
Enjoy laughter, pwede manood na. Basta relax lang. Bawas stress, pampabata rin yan.
14:27.7
Volunteer work, malaking bagay.
14:30.7
Pag alam mo nakakatulong ka, mas happy ka.
14:33.7
Mas happy ka. Imbis na yung pera mo, ginagamit mo lang sa sarili mo para mag-travel, kumain, bumili ng kotse at relos.
14:42.7
Hindi naman nakakahaba ng buhay yun eh pagbili ng bahay at kotse.
14:48.7
Kala nyo lang pababa ng buhay pero tingnan nyo yung super yaman.
14:52.7
Hindi rin sila happy. Yung mga nagbo-volunteer, sila ang mas masaya.
14:58.7
Peace in the family.
14:59.7
Kasi pag kaaway mo tatay mo, nanay mo, kaaway mo kapatid mo, kaaway mo anak mo, walang katahimikan eh.
15:08.7
Walang peace. Better pa peace sa kaibigan at peace sa pagtulog.
15:15.7
Siyempre pag darasal, depende na po sa paniniwala ninyo.
15:20.7
Hindi ko na i-impose kung ano man ang paniniwala. Siyempre may iba-ibang religion po tayo.
15:27.7
Find a good doctor.
15:28.7
Siyempre importante, pag tumatanda na may nararamdaman.
15:32.7
Yung akin ay general tips lang.
15:34.7
Hanapin nyo kung ano yung babagay na doktor.
15:37.7
Pag sakit sa puso, di sa cardiologist.
15:40.7
Sakit sa kidney, di sa nephrologist.
15:43.7
Diabetes, sa endocrinologist.
15:47.7
May mga pag-aaral.
15:49.7
Ito yung mga exercise is good, sigarilyo, iwasan.
15:54.7
Tapos yung maintenance medicine, siyempre.
15:56.7
Malaking tulong pang pahaba ng buhay.
15:59.7
Dati nga, tingnan nyo, by history, 200 years ago, gano'ng kahaba ang buhay ng tao?
16:04.7
50 years old lang.
16:06.7
45 to 50 years old, namamatay na sila before.
16:09.7
Ngayon, umabot na ng 70, 80, 90. Bakit?
16:15.7
Mainly dahil sa gamot yan.
16:17.7
Ito talaga, ito, napag-aralan. Gamot sa high blood.
16:21.7
Kung walang gamot sa high blood, di lahat na-stroke na na maaga.
16:24.7
Ito, may aspirin para sa heart attack.
16:28.7
Para lang sa heart attack, huwag iinumin agad ng sino-sino.
16:32.7
Metformin para sa diabetes. Maganda, metformin.
16:35.7
Huwag maniwala sa fake news.
16:37.7
Paulit-ulit po, wala po ako i-ne-endorse.
16:40.7
Kahit anong bagay, maganda ang metformin.
16:42.7
Marami lang talagang fake news na lumalabas sa lahat ng larangan.
16:47.7
Sa entertainment, puro fake news.
16:50.7
Sa politika, puro fake news.
16:51.7
Ngayon, pati health, pini-fake news ninyo.
16:54.7
Meron kasi talagang taong ganun.
16:56.7
I-pray natin yung kaluluwan nila at kinokorek ko lagi.
17:01.7
Wala akong i-ne-endorse. Ito yung mga magagandang gamot.
17:04.7
Kaya nga lagi ko sinasabi, punta kayo sa doktor nyo.
17:07.7
Sundin nyo yung doktor nyo. Dagdag tips lang ako.
17:10.7
So, maintenance medicine as needed.
17:12.7
BP mo dapat mababa.
17:14.7
Pag sobra dito, kailangan mo na maintenance.
17:17.7
Blood sugar mo dapat ganyan, less than 100.
17:20.7
Cholesterol mo dapat less than 200.
17:24.7
Final slide, how to stay young.
17:27.7
Tulog, exercise, skin care, moisturizer, fresh mind, low stress, balanced diet.
17:35.7
Maraming tubig, no bad habits.
17:38.7
Tsaka yung mga healthy foods na sinasabi natin.
17:41.7
Sana pa nakatulong itong video natin.
