* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
MGA KUWENTO NI ZERO
00:30.0
Katunayan, naging palipas oras ko na ito.
00:35.3
Maliban pa diyan, dahil sa pagkawili ko sa pagkikinig,
00:39.9
kahit nasa trabaho ko ay ginawa ko na itong pangpabus ng mood ko.
00:47.1
Noon kasi ay may karanasan ako sa mga kababalagan.
00:51.6
Hindi lang basta nakakatakot, kundi sobrang nakakapangilabot.
00:57.8
At masasabi kong naging panghabang buhay ko.
01:00.0
Hindi ko po kasi inakala na umiral pala yung mga lamang lupa na yan.
01:09.3
Noong kabataan ko pa, madalas akong kinikwentuhan ng tatay ko patungkol sa mga engkanto.
01:16.8
Hindi talaga ako naniniwala, kumbaga, mitolohiya lang.
01:23.3
Until such time na nagkaroon ako ng karanasan,
01:25.7
at ito ang nagpabaliktad ng aking pananaw.
01:30.0
Sa pagkakatansya ko ay nasa edad labing apat na taong gulang ako noon.
01:37.8
Nakatira kami sa lalawigan ng summer, bandang maslog.
01:44.3
Sa liblib na bahagi ito, ito yung lupain na pinagmamayari ng aming angkan.
01:51.6
Buhay ba ang lolo, itan at lola palin ko noon?
01:55.5
Bagamat nasa tagong lugar pero masasabi kong angat ng pamumuhay,
02:00.0
dulot na rin ito ng sakahan na tiba pang negosyong meron ang lola at lolo ko.
02:08.3
ang kasaganaan ng buhay ni lola at lolo ay may nakatagong sekreto pala.
02:15.2
Malalaman natin yan sa kabuuan ng kwento.
02:20.1
Naalala ko pa noon na sinananay at tatay naghiwalay.
02:24.4
Ito kasing nanay ko, ayon sa aking ama,
02:28.4
ay may kinalolokohang kabindahan.
02:31.7
Kaya ayon, walang pag-aalangang nilayasan niya ang aking ina.
02:37.4
Sinaama ako ng tatay at dito na kami nakatira sa bahay ng lola at lolo.
02:43.5
Yung bahay ay parang hasyenda.
02:46.7
Dalawang palapag, ang baba at itaas.
02:51.0
Kapwa may biranda,
02:53.4
ang sa itaas ay nakaharap sa may sakahan,
02:56.4
habang ang sa baba naman ay sa pasilyo patungo sa kalsada.
03:00.0
May ilang mga kapitbahay pero ang lalayo ng agwat noon.
03:07.4
Magiging praktika lang po ako.
03:10.1
Gawa ng ang inilalarawan ko
03:12.9
ay kung ano ang magiging kalalabasan
03:16.0
ng pamilyang may hindi magandang relasyon.
03:21.5
Nasaktan ang tatay ko pero kalaunan ay nakausad na rin.
03:25.8
Sinanay naman ay wala na kaming komunikasyon.
03:28.0
Napakahirap para sa akin pero
03:31.1
magpaganon pa man ay tinanggap ko na lamang ang katotohanan.
03:36.5
Hindi talaga kami mahal ng nanay ko.
03:40.6
Si tatay na ang namahala sa lupain nila lolo at lola.
03:45.1
May mga kapatid naman ang tatay,
03:48.0
kaso ay may mga sariling pamilya at nasa ibang bansa nakatira.
03:53.2
Literal talaga na bukod sa negosyo ay may natatanggap ang buwanan ng lolo at lola.
03:58.0
Mula sa dalawang kapatid ng tatay ko sa abroad noon.
04:01.9
Di ba, hindi na kinakailangan pang magtrabaho.
04:07.7
Maging ako nga noon, may natatanggap din.
04:12.5
Mga dalawang taon sa pananatili,
04:16.2
may napapansin ako kay lolo Ethan.
04:19.7
Madalas itong nasa likod ng bahay.
04:23.0
Bandang likuran ng kubeta.
04:25.9
Nakabukod kasi ang kubeta sa bahay noon.
04:28.0
Tapos ay may malaking puno ng Madre Cacao
04:31.6
at ilan pang nakakakilabot na mga puno.
04:36.3
Yung mga hugis nito ay parang may mga mukha noon.
04:40.1
Si lolo naman ay naroon at naglilibot-libot.
04:44.3
Nakikita kong parang may kinakausap pero
04:46.5
wala namang ibang tao maliban sa kanya.
04:52.6
Gusto kong lumapit kaso pinili kong masdan na lamang siya kasi
04:55.7
hindi ko kinakaya ang lugar.
04:58.0
Sa pustura palang alata nang may hindi maganda.
05:05.1
Malay mo, may ahas pala doon.
05:09.5
Tinatanong ko nalang ang Lola Paling.
05:12.4
Napadaan kasi ito sa aking likuran at patungo sa mga sinampay noon.
05:18.2
Ayon naman kay Lola Paling ay matagal na umunos siyang nagpupupunta doon.
05:25.3
Nitong ilang araw mo lang ba napansin?
05:28.0
Hindi pa sinisilang ang tatay mo.
05:31.5
Diyan na namamalagi ang lolo mo.
05:34.5
Paliwanag sa akin ni Lola noon.
05:37.5
Eh ano naman pong ginagawa niya dyan lah?
05:40.7
Mukhang kinakausap niyang sarili niya.
05:43.5
Para bang nagdarasal?
05:48.3
Si lolo mo yung tanungin mo dyan.
05:51.0
Gustong galing sa kanya ang sagot.
05:54.1
Apo, may kakaiba sa lolo mo.
05:58.0
Nagtaka ako noon.
06:02.2
May kakaiba daw sa lolo ko.
06:05.1
Siyempre ang unang papasok sa isip ko.
06:08.1
Nilayasan ng katinuan si lolo.
06:11.6
Sino ba naman hindi eh parang baliw talaga akong titignan.
06:17.4
Hindi na nagsalita pa ang lola.
06:20.5
Nakangiti lamang ito habang papakit na ng bahay.
06:25.0
Nang mga sandaling yun, hapo na.
06:28.0
Sa pagkakatansya ko ay nasa alas 4 yun.
06:32.9
Si lolo ay narroroan pa rin.
06:36.1
Hanggang sa nakita ko siyang bagyang umupo
06:38.6
tapos ay gumapang na parang pusang may sinusundan.
06:43.7
Sa maniwala man kayo o sa hindi,
06:47.2
pinipigilan ko lang matawa.
06:50.1
Nakakatuwa talaga siyang tingnan nun.
06:53.2
Bigla na lamang hihinto tapos bibilis ang pagkapang.
06:56.0
Hanggang sa makarating sa likod na mismo ng kubeta
07:00.6
Dito, hindi ko na siya nakikita nun
07:06.6
Kaya, sinuri kong likuran
07:10.0
Nakikita ko ang lolo na nakatayo lang pero may kinakausap
07:15.7
Kung kaya nun, gumilid ako sa dingding ng kubeta
07:22.9
Baka kasi pagalitan ako ng lolo
07:25.7
Lalo pat sa mga sandaling yun
07:28.6
Hindi na mawari ang itsura ko sa tuwa
07:32.3
Konting kiliti na lamang ay sasabog ng bibigos sa tawa nun
07:37.9
Pero maya maya pa
07:41.2
Habang nagsasalita si lolo Ethan
07:44.6
Nakarinig akong may sumasagot
07:49.7
Nakakakilabot ang boses nun
07:51.2
Parabang pusang galit
07:54.1
Pero naiintindihan ko ang mga kataga
07:57.5
Tumatawa pa nga ito at palabiru nun
08:03.7
Kahit man gano'n ay hindi ko tinangkang sumilip
08:10.9
Hindi pa man ako naniniwala noon sa mga katatakutan pero
08:15.1
Talagang kinilabutan na ako nun
08:19.8
Pinili ko noong bumalik ng bahay
08:21.9
Maingat akong naglakad at iniiwasan ko makatapak ng tangkay
08:32.8
Anong ginagawa mo diyan?
08:37.7
Hindi ko alam kung papano niya na lamang naroroon ako
08:42.4
Samantalang hindi ko naman siya napansing nakatingin sa akin nun
08:46.6
Hindi ko din alam kung lalapit ba ako sa kanya o hindi
08:51.9
Hanggang sa muli niya akong tinawag
08:54.8
Dito ay hinanda ako ang sarili ko
08:58.4
Napabuntong hininga pa ako noon tapos sinipat si lolo
09:02.8
Pero nang makarating ako sa likod ng kubeta
09:07.1
Wala naman doon si lolo
09:10.1
Hanggang sa nakarinig ako ng hagikik ng tawa
09:14.3
Mula ito sa boses ng kung ano kanina
09:19.9
Hindi ko alam kung saan nagmumikita
09:22.1
Basta sa pagkakarinig ko ay nasa tabi ko lang yun
09:26.5
Wari ba'y nasa likod lang ito ng tenga ko?
09:32.0
Kumaripas ako ng takbo noon
09:33.6
Yung takbong parang hinahabol ng aso
09:36.8
Saka pa lamang ako huminto nang makarating sa bahay
09:41.3
Muli kong tinignan ang lugar
09:44.2
Pero wala nang lolo ko doon
09:51.9
May kumalabit sa akin na halos panawan ako ng paningin sa gulat
09:57.8
Si lolo itan ang nakita ko
10:01.0
Napaatras ako noon at nalaglag yung paako sa baitang ng hagdan
10:06.2
Dahilan para matumba ako
10:09.1
Si lolo ay hindi magkamayaw sa kakatawa
10:13.3
Habang ako naman ay hindi ako nakapagsalita
10:17.1
Hindi nga ako nasaktan
10:21.7
Nayandak pa ang patan ko sa lupa
10:24.3
Bagkos ay mas nanaig sa akin ng matinding pagkabigla noon
10:28.9
Saan ka ba galing?
10:33.8
Parang gulat na gulat ka ata nang abutan ko
10:36.0
Uy ka ni lolo noon
10:38.4
Binalot ako ng pagtataka
10:41.9
Hindi ko alam kung totoo ba o hindi ang sinasabi niya
10:47.6
Paano nagtanong pa siya sa akin
10:49.2
E alam niya naman talaga kung saan ako galing noon
10:56.2
Tinawag niyo nga ako eh
10:59.9
Huwag mong sabihin bingi ako
11:06.9
Paano ka naman nakarating doon?
11:10.5
Dito ay pinipigilan ko lang talaga ang sarili ko na makapagbitaw ng salita
11:16.3
Tingin ko talaga kasi pinagkakatuwan ako ni lolo
11:22.5
Giniit ko na talagang sinangbit niya ako
11:25.6
At nakita ko din siya doon sa may kakahuyan
11:28.4
May kinakausap nga kayo sa likod ng kubeta
11:32.7
Parang pusa yung boses
11:36.4
Huwag namang kayo magbiro ng ganyan
11:39.3
Ano bang sabi mong nagbibiro?
11:43.1
E noroon ako sa itaas o
11:44.5
Kabababa ako lang
11:45.9
Nakausap ko pa nga ang lola mo
11:48.4
Sabi niya sa akin eh
11:50.4
Nakikita mo ako lagi doon sa itaas
11:51.7
Sabi niya doon sa may likuran
11:52.4
Abay ikaw atang nagbibiro apo
11:55.4
Hindi na lang ako nagsalita noon
12:00.0
Sobrang gulo ng isip ko
12:02.7
Nakikita ko sa mukha ng lolo na
12:05.9
Seryoso naman siya sa pagsasalita
12:08.7
Inbang kapanipaniwala yung salaysay niya
12:12.9
Ilang araw ang nakalipas
12:16.8
Dulot ng matinding paggabagabag
12:19.8
Hindi ako nagsalita
12:21.7
Nakakatulog ng maayos
12:23.2
Paulit-ulit na pumapasok sa isip ko ang tagpong yun
12:27.8
Naisip ko tuloy na ako ang nababaliw
12:32.9
Sino ba namang matinong tao
12:35.9
Na makakasilay ng gano'n?
12:43.0
Nakakaloko talaga
12:50.1
Dulot ng pagbibiro
12:51.7
Ang pagdududa ay minatsyagan kong mabuti ang lolo
12:54.2
Himala namang hindi ko na nasilayan doon sa may likuran
13:01.0
Madalas ay nasa itaas na ito ng bahay
13:03.9
Doon ito sa veranda laging nakatambay
13:07.6
Nakatingin ito sa malayo na wari ba'y may malalim na iniisip noon
13:13.2
Ganun lang ang nakikita ko
13:16.2
Hanggang sa inisip ko na lamang noon na baka lahat ng nasilayan ko
13:23.6
Panaginip ng gising
13:27.5
Para lang akong nalipasan ang gutom at kung ano-ano na lamang
13:31.5
Ang sumasagi sa isip at nakikita ko noon
13:37.9
Nagising ako dahil sa sobrang pananakit ng tiyan
13:41.5
Ang naging sanisiguro noon ay yung mga kinain kong langka
13:45.8
Parang sasabog na butse ko noon
13:48.8
Mabuti na lamang at nakaabot pa ako sa isip ko noon
13:52.2
Hindi ko naalintana noon ang dilim
13:56.1
Wala kasing ilaw sa kubeta noon
13:59.3
Doon lamang sa kanto ng bahay
14:02.2
Na kung saan sa kaliwang bahagi ito
14:05.9
Nakikita ko naman pero hindi umaabot ang liwanag hanggang sa may likuran
14:10.8
Habang nakatulala
14:14.9
At nakahinampiling
14:17.2
Imbang nakatukod ang kamay sa baba habang nakaupo noon
14:21.7
Nararamdaman ko talaga yung sobrang sakit ng tiyan ko
14:26.1
Tumitingala ako sa may kisame
14:31.3
Basta ang nanaig talaga sa akin noon
14:37.0
Hanggang sa walang ano-ano
14:40.9
Nakarinig na lamang ako ng mahinang kaluskos
14:45.1
Galing ito sa likuran ng kubeta
14:50.6
Pinakinggan ko yung maingin
14:51.7
Na wala naman pero ilang segundo lamang
14:55.5
Ay bigla na lamang may nagsalita noon
14:58.2
Nakarinig ako ng boses at galing ito
15:05.6
Kakatapos ko lamang noon magbawas
15:09.7
Kung kaya nang makapaghugas na ako
15:11.6
Ay tumungtong ako sa bawl ng kubeta
15:14.1
Sinilip ko ang siwang ng kisame
15:17.6
At doon ay nakita ko ang lolo
15:20.3
Nakatapos ko ang lolo
15:21.7
Nakatayo ng mga dalawang dipa mula sa likod ng kubeta noon
15:24.8
Unang pumasok sa isip ko
15:34.2
Lumabas ako ng kubeta at tinungo ko ang likuran
15:40.7
Alam kong hindi na guni-guni yon
15:44.8
Si lolo talaga at may karap itong
15:48.3
Nakakakilabot na nila lang
15:51.5
Hindi ko maidetalya ng maayos sa mga sandaling yon
15:59.3
Nakatungtong ito sa sanga ng maliit na kahoy
16:02.6
Nakaupo at nakatitig sakin
16:05.8
Yung mga mata ay kitang-kita ko na parang mata ng pusa
16:10.6
Hintong kapag tinatama ng konting liwanag
16:18.2
Kitang-kita ko ang mga ngipin nito
16:21.5
Matutulis at yung iba
16:24.6
Kulay, itim at merong ginto
16:27.5
Gusto kong kumpirmahin kaya lumapit ako dito pero
16:36.2
Gusto ka ng kaibigan ko Warren
16:42.0
Nakangiti ang lolo na parang baliw
16:45.6
Unti-unting pinipihit ang ulo habang nakangiti lang
16:51.5
Yun bang kinunan ng larawan na klase ng ngiti
16:54.9
Kahit lolo ko pa yon
16:57.9
Hindi maganda tingnan at sobrang nakakatakot talaga
17:02.1
Umatras ako pero inangat ng lolo ang kanyang kamay at muling nagsalita
17:12.7
Tinatakot lang kita
17:13.6
Lumapit ka't huwag ka mag-alala
17:16.2
Hindi mananakit itong kaibigan ko
17:20.8
Hindi mananakit itong kaibigan ko
17:21.4
Hindi ko alam kung lalapit ako noon o hindi
17:23.3
Nakatitig pa rin sa akin ang nilalang na yon
17:27.3
Hanggang sa lumundag ito sa lupa at naglakad patungo sa akin
17:37.1
Lampastuhod ko lang ang tindig pero
17:39.5
Napakahaba ng kamay
17:41.9
Sumasayad sa lupa
17:44.2
Nakangiti yon pero magpaganon pa man ay nakakatakot talaga tingnan
17:51.4
Hanggang sa nasa paanan ko na banda at nakatingala ito sa akin
17:56.0
Hindi ako nakagalaw
17:58.9
Lahat ng balahibo ko sa katawan
18:02.0
Ramdam ko ang pananay yon
18:04.8
Yun bang parang inihipan ako ng malamig na hangin
18:09.0
Inangat ng nilalang ang kamay nito na wari ba'y gustong makipagkamay
18:14.8
Gustong awakan ang kamay mo
18:18.3
Para ipaabot na ang nakikita ko ng kamay mo
18:24.3
Ayos lang walang mangyari sa'yo
18:26.8
Sabi ni Lolo sa akin
18:29.4
Kontra man sa loob ko pero inabot ko na lamang din ang kamay ko na yon
18:34.5
Matapos kong iabot
18:37.4
Inaplos ng nilalang ang palad ko
18:40.4
Hindi ako makapaniwala
18:44.0
Naging sobrang gaan ng pakiramdam ko nun
18:47.6
Yung takot sa mga sandaling yon
18:52.4
Parang may kung anong gumagapang sa katawan ko na malamig
18:57.3
At masarap sa pakiramdam
19:04.5
Huwag ka matakot sa akin
19:05.7
Hindi ako nananakit ng tao
19:08.0
Maliban na lang sa hindi kadugo ni Tata Arabol
19:11.8
Uwi ka ng nilalang
19:16.5
Hindi ko alam kung sino itong binanggit niyang Tata Arabol
19:21.4
Hanggang sa bigla nalang nagsalta ang Lolo
19:28.4
Tata Arabol ang tawag niya sa akin
19:31.2
Tata Arabol kasi ang binansag sa akin sa mundo nila
19:35.4
Naliwala ka ba sa mundo na naiiba sa mundo natin, Apo?
19:43.5
Nang mga sandaling yon
19:44.6
Hindi ko alam kung totoo ba ang sinasabi ng Lolo
19:49.4
Hanggang sa naalala ko ang mga nalanggit
19:51.4
Ang nangyari kumakailan
19:52.6
Yung mga sandaling nakita ko si Lolo sa likod ng bahay
19:56.5
Tapos nagmisto lang na naginip ako ng gising nun
20:00.1
Tinanong ko ang Lolo patungkol dun
20:08.0
Nagkunwari lamang daw siya dahil hindi pa daw napapanahon
20:12.0
Pinakiramdaman niya kasi muna ang nilalang
20:15.9
Gawa ng unang makita ako nito ay galit na galit sa akin yon
20:21.4
Ewan ko kung bakit nagustuhan kanya
20:24.5
Marahil ay dahil sa lagi kitang nababanggit sa kanya
20:28.2
Ang pangalan niya ay Ago
20:33.9
Ang Lola mo ay matagal nang alam to
20:39.4
Dahil sa kanya ay lumago ang pamumuhay natin
20:43.2
Siya lang naman ang dahilan kung bakit tayo hindi naghihikaos
20:50.4
Hindi ako nakapagalit
20:51.4
Hindi ako nakapagsalita nun
20:52.2
Iniisip kong maigi ang buong sitwasyon
20:55.9
Mula kay Lolo at Lola
20:58.3
Maging si Tatay Rene
21:00.7
Wari ko'y alam din ang ama ko
21:03.4
Sinariwa ko ang bawat alaala
21:06.8
Hanggang sa natulala akong minsang nakita ko din pala si Tatay Rene
21:11.6
Sa may likuran ng bahay
21:14.0
Mabilis kong tinanong si Lolo Itan
21:17.1
Ang sabi ko ay kung ako lamang ba
21:20.3
Ang hindi nakakaalamang
21:21.4
Ang alam ng lahat
21:28.5
Yung tatay mo ay maliit pa siya
21:31.0
Kalarun niya na si Ago
21:33.0
Pasensya na at ayon kasi sa tatay mo
21:37.2
Ay huwag ko nalang ipaalam sayo
21:39.8
Kaso ano bang magagawa ko
21:41.2
Kung ikaw na mismo makakatuklas
21:43.0
Isa pa na gustuhan ka ni Ago
21:47.7
Hindi ako nag alangan na ibunyag sayo
21:51.4
Matapos makapagsalita ni Lolo
21:55.2
Yung nilalang na tinatawag niyang Ago
21:58.3
Naglakad pa ikot sa kinatatayuan ko
22:01.7
Pero ang kamay nito ay nakadikit pa rin sa katawan ko nun
22:07.3
Nasagi pa nga yung pagkalalaki ko
22:12.0
Bagya akong pumitlag
22:13.8
Kamuntikan ko pang matadyakan
22:16.0
Mabilis akong lumayo
22:19.3
Dinuro ko pa ang kamay ko
22:23.7
Ay tumawa pa ito ng tumawa
22:25.2
Hindi na ako nakatiis nun
22:28.7
Kagad akong umuwi ng bahay
22:30.9
At umakit sa itaas
22:32.0
Habang papasok ako ng silid noon
22:35.3
Ay saglit akong napatigil at napatingin
22:37.5
Sa ibabaw ng aparador
22:38.8
Patungong biranda
22:40.9
Nanlaki ang mga mata ko
22:44.1
Nang makita ko ang
22:48.1
Nakahugis noong nilalang na yon
22:51.4
Dito ko palang napagtantunay
22:54.0
Yung bagay na araw-araw kong nakikita
22:56.2
At binabaliwala ko lang
22:57.7
May malalim palang dahilan
23:00.4
Kung hindi ako nagkakamali
23:03.4
Pinaggawa ito ng lolo para
23:06.2
Dekorasyon sa bahay
23:08.1
Ang replika ng ago
23:13.8
Nagtungo ako sa lupain ng lola at lolo
23:16.6
Naroon kasi namamalagi si tatay
23:19.8
At halos hindi na ito
23:21.4
May maliit na kubo na kung saan ito ang ginawa niyang tulugan
23:26.7
Kagad kong tinanong ang patungkol sa aking natuklasan
23:31.2
Ito talagang lolo mo
23:34.5
Sinabi pa talaga sa'yo
23:36.7
Hindi niya sinabi sa'kin tay
23:39.8
Ang natuklasan ko nga diba
23:41.9
Ano ba't matagal na pala to at hindi niya man lang sinabi sa'kin
23:48.6
Wala akong maiisip na may dadahilan
23:51.1
At hindi niya man lang sinabi sa'kin
23:51.4
At kung meron man hindi ka rin naman kaagad maniniwala eh
24:00.0
Panaysabi na daw ni lolo Itan na ako ang hahalili sa lihim ng lolo
24:05.1
Kagad akong kumalma
24:11.7
Lalayas na lamang ako dito tay
24:17.2
Hindi ko gusto ang pagpapasya ng tatay anak
24:21.4
Pero ano ba magagawa natin?
24:24.0
Sabi niya ikaw daw yung nagustuhan ng nila lang eh
24:26.8
Ang akin naman ngayon anak na walang problema
24:29.7
Swerte ang dala ng nono na si Ago na yon
24:33.4
Alam mo bang marami ang mga katulad ni Ago?
24:38.0
Tinitingala ang lolo mo ng mga kauri nila
24:40.1
Ang tawag sa kanya Tata Arabol
24:43.2
Ang ibig sabihin nun
24:50.3
Ang ibig sabihin nun
24:50.9
Agad kong naalala ang sinabi sa akin ng lolo, ang mundo na hindi nabibilang sa mundo ng mga tao, at ang koneksyon nito ay kung bakit tinatawag si lolo na arabol.
25:03.7
Hari pala siya, pero ang tanong, papano?
25:10.1
At maaring nakapunta na si lolo doon sa mundo ng mga nilalang na iyon.
25:13.9
At akong baliw sa kakaisip ng kakahanap ng kasagutan kung papano nangyari ito.
25:23.7
Mula noon, halos araw-araw kong nang nakikita ang lolo sa may likuran.
25:29.1
Nakikita ko rin ang nuno.
25:31.7
Si lola naman ay kala ko hindi nagtutungo sa likod ng kubeta pero, katulad ng lolo, sumisimple din pala ang lola doon.
25:42.7
Minsan ko na rin nakikita.
25:43.9
Nakikita ang lolang may bitbit na makinang nabagay mula sa may likuran.
25:49.2
Parang ginto iyon.
25:51.4
Basta kulay dilaw na halong puti at kumikinang.
25:55.8
Sinubukan kong tanungin ang lola pero, tinatawanan lamang ako habang sinasabi ang mga katagang,
26:03.5
Wala to, nakita ko lang sa likod. Maganda kasi apo.
26:09.7
Matapos noon ang bilis ng lakan ng lola,
26:13.1
kaagad na umakit,
26:16.1
Nakita ko pang napadaan sa bintana sa itaas at dumungaw pa yun sa akin.
26:21.9
Makikita sa mukha nito na animoy nag-aalala.
26:26.5
Parami ng parami ang mga katanungan sa isip ko noon.
26:30.5
Hanggang sa hindi naglaon,
26:33.1
kinain na ako ng matinding kuriusidad.
26:37.9
Gusto ko nang alamin ang kabuan nang sa ganon ay mapanatag ang isipan ko.
26:43.9
Pinili ko noon lumapit sa may likod.
26:47.2
Natatakot man pero tiniis ko lang.
26:50.5
Sa mga panahon yon ay kung hindi ako nagkakamali.
26:56.9
wala ang lola at lolo sa bahay.
27:00.8
Nagtutungo kasi ang mga ito sa bayan para makapamili na makukonsumo noon.
27:06.6
Si tatay naman sa ganong araw,
27:09.1
nakikipag-inuman ito sa mga tao doon sa lupain.
27:12.0
Tinitigan ko ng mata sa mata ang nunong si Ago.
27:19.0
Naroon ito sa ilalim ng malaking puno ng Madre Cacaua.
27:23.7
Hanggang sa hindi ko na namamalayan na unti-unti na akong lumalapit sa kanya.
27:30.2
Umabante ako patungo sa nunong yon,
27:33.4
na hindi ko man lang hinahakbang ang mga paako.
27:37.4
Para akong hinihila ng kung anong pwersa.
27:42.0
At habang nangyayari yon,
27:44.5
ang mga dahon ng Madre Cacaua ay unti-unting bumababa.
27:49.8
Hindi ko alam kung bakit.
27:53.0
Pero kitang-kita ko ang mga sanga ng punong yon na gumagalawa.
27:58.2
Wari ba'y tao na may sariling buhay?
28:03.7
Siyempre yung pagpipigil na matakot ay sumabog na nun.
28:08.2
Basta't parang hihiwalay ang kalua ko.
28:12.0
Hanggang sa isang dipa na lamang ang layo ko doon kay Agu.
28:16.2
At dito ay nakita ko ang kanyang mga mata na iba na ang kulay.
28:21.3
Mapula-pula at nanlilisik na parang galit nun.
28:28.0
Kung may sadya ka, lumapit ka at huwag kang mag-alangan.
28:32.9
Ikaw walang respeto yan sa akin.
28:35.4
Ano bang sabi ko?
28:37.1
Hindi ako nananakit.
28:39.5
Wika ng nila lang na yon.
28:42.0
Hindi ako kaagad nakapagsalita.
28:45.5
Madalas ko nang nasisilayan si Agu pero
28:47.6
sa puntong yon pa lang ko siya nakitang galit na galit.
28:54.7
Sino ba namang nilapit ka agad?
28:59.3
At kahit hindi ka nananakit,
29:01.6
pangit pa rin yung mukha mo at nakakatakot eh.
29:05.5
Matapos kong makapagsalita,
29:08.2
mas nagalit ang nila lang at tumindig ito ng maayos.
29:12.0
Inangat pa ang dibdib na wari nag-aangas.
29:16.7
Yung mga kamao nito ay nakatikom pa na animo'y makikipagsuntukan.
29:22.6
Binangga pa ako na parang bata tapos nagsalita ng
29:25.4
pangit ako para sa mga mata mo
29:29.6
pero mas pangit ka para sa akin.
29:33.9
Nasa magkakaibang mundo tayo at
29:35.7
natural lang na hindi natin magugustuhan ang isa't isa.
29:40.1
Pero pinaintindi naman kita.
29:42.0
Gusto mo bang lumpuhin kita?
29:46.2
Galit na wika ng agunon.
29:49.5
Ganun na lamang ang paghingi ko ng paumanhin.
29:53.0
Kulang na lamang ay lumoda ko para iparating sa kanya
29:56.0
ang taos puso kong paghihingi ng tawad nun.
30:00.6
Mabuti na lamang at maya maya pa eh
30:02.5
na wala na ang pamumula ng mga mata nito.
30:06.9
Hindi na rin nakasimangot.
30:09.9
Pero kung kumilos,
30:10.9
mahala tamang soplado yun.
30:15.8
Naglakad ang nuno at naupo ito sa ugat ng kahoy.
30:20.0
Kasabay noon ay ang pagangat naman ng dahon ng madrikaw.
30:25.4
Napabuntong hininga ako at gumaan ang pakiramdam.
30:31.7
Anong sadya mo sa akin?
30:35.0
Sinabi ko naman ang pakay ko.
30:38.6
Yung mga katanungang naglalaro sa diwan,
30:40.9
isiniwalat ko lahat nun.
30:45.4
Isa na dyan ang papano nagkaroon ng ugnayan si Lolo Itans sa nila lang.
30:51.7
Ang sabi naman ni Ago,
30:54.5
mula o manong maitayo ang bahay ng Tata Arabol,
30:58.6
doon sa kinatitiri ka ng bahay ng Lolo at Lola,
31:02.8
ang tirahan mismo ni Ago.
31:06.2
Walang pakundangang sinira ang bahay ng nuno
31:09.0
at dahil doon ay nagalit umanoin.
31:10.9
At doon ay nagalit umanoin.
31:12.4
Si Lolo Itan ay nakaranas ng pagkalumpo ng halos isang taon nun.
31:17.7
Hanggang sa nakalapit sa isang medium
31:19.8
at noon ay nalaman itong sanhi.
31:24.6
Kinausap at inalayan si Ago.
31:27.7
Natatawa pa si Ago dahil tipikal na daw mga pag-aalay na wala namang say-say nun.
31:33.9
Kalaunan, naawa ang nila lang.
31:37.9
Nasukat ni Ago ang katatagan kung kaya yun ay binigyan.
31:40.9
Yan niya ng pagkakataon ng Lolo Itan.
31:44.5
Hanggang sa nalaman din ng nila lang na mabuting tao pala si Lolo nun.
31:49.5
Naging magkaibigan sila hanggang sa kinilala na si Lolo Itan
31:52.8
bilang Tata Arabol.
31:57.0
Yan! Yan yung ikakalawang itatanong ko, Ago.
32:01.1
Yang Tata Arabol.
32:03.5
Paano siya tinawag na ganyan?
32:07.4
Dinala ko siya sa mundo namin.
32:10.9
Yun lamang ang tanging sagot ni Ago na siyang nagpahinto panandalian ng aking paghinga.
32:19.0
Tumutugma lahat ng mga hinala ako.
32:22.1
Ang tanong ngayon, ano naman kaya ang itsura ng lugar ng mga nuno?
32:28.5
Pero hindi ko pa man yun na sabi kay Ago, ay muling nagsalita ang nila lang.
32:34.9
Ayon dito, isasama daw ako ni Ago sa kanila.
32:43.9
Nagkibit-balikat na lamang ako noon.
32:46.8
Pero dahil na rin sa gusto ko talagang malaman ng lahat,
32:51.3
tumangu ako at sinabi kong sasama ako.
32:54.8
Pero sa isang kondisyon.
32:57.8
Huwi ka ako pa noon.
33:00.2
Dapat akong maibalik o makauwi noon.
33:03.4
Naku, mahirap na, di ba?
33:07.0
Basta bigla ko nalang naalala yung mga kinikwento ng mga klase ko na hindi ko alam.
33:10.9
Hindi ko naman pinaniwalaan noon.
33:13.8
Na kapag nakapasok ka umano sa mundo ng mga engkanto,
33:17.8
papakainin ka ng mga pagkain galing sa kanila.
33:21.2
Tapos hindi ka na makakauwi pa.
33:25.2
Maaring kaning itimat puti.
33:27.8
Prutas na may kakaibang kulay at mga bagay na ginagawang paninlang ng mga nila lang.
33:33.7
Para maakit ang isang tao at hindi na bumalik pa.
33:38.0
Gaya ng mga ginto at diamante.
33:40.9
Sa oras umano na tanggapin ang mga ito,
33:45.1
hindi ka na makakauwi pa.
33:48.0
Kaya ganoon ang pag-aalala ko noon.
33:51.5
Ang sabi naman ni Ago ay natural na makakabalik daw ako.
33:56.3
Magagalit si Tata Arabol kapag hindi umano ako nakabalik noon.
34:02.0
Mataas ang respeto nila sa lolo ko kaya anumang sinasabi nito ay kaagad sinusunod na mga nila lang nakagaya ni Ago.
34:08.4
Matapos kong makapagmuni-muni,
34:12.4
bigla na lamang nagbago ang buong itsura ng kapaligiran.
34:16.4
Totoong nagbago at yung malaking puno ng Madre Cacaua naging puno nang hindi ko matukoy na kung ano.
34:26.4
Sobrang laki ng punong iyon.
34:30.4
Buhay na buhay ang kulay at sa itaas may mga nakikita kong nagtatalunan.
34:37.4
At sa itaas, may mga nakikita kong nagtatalunan.
34:37.6
Palipat-lipat ito ng sanga hanggang sa unti-unting bumababa ng puno noon.
34:45.6
Mga kauri yun ni Ago na nagbubungisngisan pa.
34:50.6
Animoy tuwang-tuwa ng masilayan ang presensya ko noon.
34:55.6
Sa pagkakatansya ko ay nasa lampas 20 ito.
35:00.6
Iba-iba ang kasuotan pero makikinang.
35:04.6
Si Ago lamang ang nakikita ko noon.
35:06.6
Bapano ba naman kasi?
35:10.6
Halos lahat ay malinis tingnan tapos may mga magagandang suot.
35:16.6
Samantalang itong si Ago ay parang pulube.
35:20.6
Ang takip lamang kasi sa katawan ay balat ng kahoy noon.
35:24.6
Tapos kung titignan si Ago ay parang napakabaho pa.
35:30.6
Hindi na kontento ang aking paningin.
35:33.6
Iginala ko pang ito at sinipat ang kinaroroonan ng bahay namin.
35:39.6
Ganun na lang ang panlalakay ng mga mata ko.
35:43.6
Dahil may bahay doon na malaginto sa kinang.
35:47.6
Maliit lamang ito pero sobrang ganda.
35:51.6
Ang sabi ni Ago, bahay umano niya yun.
35:56.6
Pero hindi niya na tinitirahan pa dahil nasa puder ni lolo at lola ito.
36:01.6
Kapag nanatili si Ago doon ay magbabago ang lahat.
36:06.6
Magkakaroon ng sumpa ang bahay imbis na swerte.
36:11.6
Ang likod naman noon ang naturang bahay niya ay gibana.
36:15.6
At ito ang tinamaan ng mga taong gumawa noon ang bahay ni lolo at lola.
36:21.6
Dagdag pa ni Ago ay siya umano ang tata Arabol dati.
36:26.6
Pero pinasa niya ito sa lolo ko.
36:29.6
Tinanggap ni Ago ang magiging kapalara nito.
36:33.6
Ang paglipat kasi ng kanyang bansag, ang magiging kapalit nito ay ang pagiging duka sa mundo nila.
36:41.6
Pero masaya naman siya kahit pa nagkaganon.
36:45.6
Walang kwenta umano ang pagiging mayaman kung wala namang natutulungan.
36:50.6
Si lolo Ethan umano ay may mga natutulungan noon.
36:57.6
Matapos niyang malaman ang kabutihan ng loob ng lolo ko, si lolo Ethan na ang naging tata Arabol.
37:07.6
Napabitaw ako ng mga mabigat na salita noon.
37:11.6
Hindi dahil sa namangha ako sa malagintong bahay.
37:15.6
Bagkos ay namangha ako dahil itong mga nuno ay para din mga tao.
37:21.6
Pwedeng magsakripisyo para sa iba.
37:25.6
Makamtan lamang ang hinahangad na pagtulong.
37:29.6
Siguro, ito yung nakakapagpasaya sa kanila.
37:33.6
Di ba ganun naman tayo?
37:36.6
Pwera na lamang sa mga hindi mabuting tao.
37:39.6
Masaya tayo kapag nakakatulong.
37:43.6
Napagtantuko na hindi pala dahil sa malaki ang lupain kaya masagana ang buhay ng lolo at lola.
37:51.6
Hindi din dahil sa pinapadala ng mga anak na nasa buhay.
37:53.6
Bagkos ay dahil ito sa nuno.
38:00.6
At alam ko na yung hawak ng lola.
38:06.6
Kung hindi ako nagkakamali.
38:09.6
Maaring ibinigay ito ni Ago para sa pangangailangan namin noon.
38:15.6
Pagkatapos ng lolo mo, ikaw na ang susunod na tata Arabol.
38:21.6
Ayaw kasi ni Rene.
38:23.6
Sobrang garboso niyang tatay mo.
38:26.6
Ayaw umasa sa amin.
38:28.6
Sabagay, napalaki ni tata Arabol ang anak niyang hindi umaasa sa iba.
38:37.6
Hindi na ako sumagot sa mga sinabi niyang iyon.
38:41.6
Nagdadalawang isip ako, Sir Seth.
38:44.6
Bagamat alam kong giginhawa din ang buhay ko pero,
38:48.6
hindi ko alam ang pwede o nakalakip na responsibilidad noon.
38:53.6
Sa kataga pa lang na pagtulong sa kapwa,
38:58.6
naiisip ko noon na mabigat ito.
39:01.6
Hindi naman sa pagiging makasarili pero,
39:05.6
pinag-iisipan ko talaga ang mga disisyon para hindi ako magsisinon.
39:11.6
Ilang segundo lang,
39:14.6
habang tinatanaw ko ang malagintong buhay,
39:17.6
ay unti-unti itong nagbabago.
39:22.6
Yung magandang bahay ay bigla na lamang nawala,
39:26.6
bagkos ay napalitan ito ng bahay namin.
39:30.6
Na mga sandaling iyon ay nawala ang pag-aalala ko.
39:34.6
Nakabalik na ako sa tunay na mundo.
39:37.6
Pero ang ipinagtataka ko lang,
39:40.6
ay bakit nasa ibang direksyon ang araw?
39:44.6
Nasa silangan ka na,
39:46.6
nasa silangan kasi ito kanina pero ngayon,
39:51.6
Nakita ko pa ang tatay na naroon sa buluwagan ng bahay,
39:55.6
usap ni Lolo Ita nito,
39:58.6
at halatang balisa mo ka.
40:01.6
Tiyak na kanina ka pa hinaanap ng tatay mo.
40:05.6
Iba ang oras sa mundo ng mga engkanto.
40:08.6
Ang ilang minuto mo ay sampung oras na sa amin.
40:12.6
Kaya huwag kang magtaka kung bakit hapon na.
40:16.6
Uwi ka ni Agonon.
40:18.6
Hindi na ako nagsalita pa.
40:21.6
Kaagad kong napagtanto na dahil pala iyon sa lugar ni Lago.
40:26.6
Umuwi ako at nang palapit na ako ng bahay,
40:30.6
nakita ko ang tatay na paparating sakin.
40:34.6
Malayo pa lamang ay naririnig ko na ang mabibigat na salitang binibitawan niya.
40:40.6
Kala ko kung nasaan ka na eh.
40:43.6
Alam mo bang maghapon kitang hinanap?
40:45.6
Nariyan lang naman ako sa likod tay.
40:53.6
Umabot ako hanggang sa liblib ng lugar hindi kita natagpuan ah.
40:57.6
Tapos sasabihin mong nasa likod.
40:59.6
Sobrang nag-aalala ako ah.
41:02.6
Hinanap ko pa si Ago pero hindi nagpakita.
41:05.6
Sumama po ako sa kanya tay eh.
41:12.6
Paano kung hindi ka nakanakabalik?
41:14.6
Paano kung nasilaw ka sa mga bagay at nanatili ng isang linggo?
41:19.6
Anak, ang isang linggo doon.
41:22.6
Maraming taon na dito sa mundo natin.
41:29.6
Nabisuwan ko na siya, Rene.
41:31.6
Hindi lalampas ng sampung minuto kapag gusto dalhin ni Ago ang apo ko.
41:36.6
Ano bang sabi ko sa'yo kanina?
41:39.6
Mamayang hapon lamang ay lilitaw ng anak mo.
41:42.6
Ayan, sumulpot na rin.
41:46.6
Sa susunod na gusto mong punta doon ay magpaalam ka, apwa.
41:50.6
Ayos lang naman sa akin kasi kapag nasa loob ka ng lugar ni Ago,
41:54.6
hahaba ang buhay mo.
41:57.6
Kapag nanatili ka doon ng isang buwan,
42:00.6
paglabas mo'y matanda ng tatay mo.
42:03.6
Siguro kami ng lola mo wala na.
42:06.6
Hm, hindi mo ba napapansin?
42:09.6
Tingnan mo eh, halos magsing edad lang kami ng tatay mo kung titignan.
42:16.6
May punto ang lolo noon.
42:19.6
Hindi talaga siya masyadong matanda tingnan.
42:22.6
Parang kapatid lamang ni tatay.
42:25.6
Maging ang lola ay ganun din.
42:28.6
Parang nasa edad 50 anos lamang kong titignan ang mga ito.
42:33.6
Hindi na nagsalita pa si tatay noon.
42:37.6
Pagkasito at nakita kong umiiling habang papalayo.
42:41.6
Sa kabila ng pagiging payapa ng isipan ko,
42:45.6
dahil nalaman ko na ang totoo,
42:48.6
hindi pa pala doon naudyo ka ng lahat.
42:55.6
may mga abilidad ito na hindi ko maipaliwanag.
43:00.6
Siyempre, dahil bukas na ako sa paniniwala sa kakaibang nila lang,
43:05.6
naging mas malapit ako kay lolo at lola.
43:09.6
Pero may natuklasan ako noon.
43:12.6
Ang lolo ko ay marunong manggamot.
43:16.6
Maging ang lola, ganun din.
43:20.6
May okasyon kasi noon sa pagkakaalala ko.
43:24.6
Kaarawan ang tiyo kong nasa labas ng bansa noon.
43:28.6
Hindi man nakauwi ang tiyo pero nagdiwang ang lolo at lola.
43:33.6
Maraming tao noon sa bahay,
43:38.6
mga kaibigan at mga nakatira doon sa mailupain.
43:42.6
Hindi na nga nabigyan ng pansin ang iba,
43:45.6
dahil hindi napaglalaanan ang panahon.
43:48.6
Sobrang abalakas rin ang lolo at lola ko noon.
43:52.6
Noong hapon na, may dumulog kay lolo na mag-asawa,
43:58.6
sina aling Lorna at Mang Jerome.
44:01.6
Nanghihingi ito noon,
44:02.6
nanghihingi ito ng tulong dahil ang anak o mananilang babae ay nahinto sa pag-aaral.
44:08.6
Nagkaroon naman noon ng sakit na hindi matukoy ng doktor kung ano.
44:13.6
Nadala pa nga daw sa Maynila para bigyan ng ikalawang opinion.
44:18.6
Cancer kasing hinala ng unang doktor.
44:21.6
Pero kahit nadala pa sa modernong ospital sa Manila ng mga panahon yun,
44:27.6
hindi pa rin matukoy kung anong sakit niya.
44:30.6
Wala naman kasing mga palatandaan maliban na lamang sa bagyang paglaki ng kaliwang parte ng balakang.
44:37.6
Ang lahat ng eksaminasyon ay normal at wala ding nakitang komplikasyon sa tiyan noon.
44:46.6
Kumapal lamang umano ang taba pero hindi naman piligro.
44:51.6
Pero hindi umano titigil ang doktor sa kasusuri.
44:55.6
Ang problema nga lang,
44:58.6
magastos at halos masimot na ang ipo nilang mga pamilya.
45:06.6
lumapit na kay lolo para humingi ng pabor.
45:09.6
Manghihiram ng pera noon.
45:13.6
Nang mga sandaling yun ay iilan na lamang ang tao sa bahay.
45:17.6
Ang iba ay umuwi na.
45:19.6
At ang naiwan na lamang ang mag-asawang sina aling Lorna at Mang Jerome.
45:25.6
Nasa labas kami ng bahay noon.
45:27.6
Nakaupo sa harang ng beranda.
45:35.6
Tapos kinukulang na kayo sa gastos.
45:38.6
Naipatingin niyo na ba sa albularyo yan?
45:43.6
Umiling si Mang Jerome.
45:46.6
Ang sabi ay hindi umano gawa nang hindi naman sila naniniwala sa albularyo.
45:52.6
Ang sabi naman ng lolo,
45:55.6
dapat ay paniwalaan umano nila ang mga bagay na hindi pangkaraniwan.
46:01.6
Lalo na ang nangyari sa kanilang anak.
46:04.6
Literal na hindi na ito pangkaraniwan.
46:11.6
nag-aya ang lolo na dalhin sa bahay ang anak ng mag-asawa.
46:16.6
Nagtanong naman ang mga ito kung anong gagawin ng lolo ko.
46:20.6
Siyempre, gagamutin ko.
46:23.6
Albularyo ako eh.
46:25.6
Bukas na bukas din dalhin niyo dito ah.
46:28.6
Sino ba sa anak niyo?
46:30.6
Yung si Analisa ba?
46:32.6
Nagkatitigan ang mag-asawa.
46:36.6
Mahahalat ang nagtataka ang mga ito.
46:39.6
Magpaganon pa man ay sinabi ng mag-asawa na si Analisa nga daw
46:44.6
na sing edad ko lang halos noon.
46:50.6
umalis na ang mag-asawa.
46:52.6
Parang ang walang tiwala kay lolo pero,
46:55.6
ganun na lang ang gulat ko
46:58.6
nang kinabukasan ay bumalik ang mag-asawang ito.
47:01.6
Dala na nito ang anak na patpating babae at maputlang mukha noon.
47:08.6
abay, akala ko'y hindi kayo babalik.
47:11.6
Para kasi kayong dismayado.
47:16.6
Nagbaba ka sakali lang ah, Ethan.
47:20.6
Baka magamot ng isang himala eh.
47:28.6
Totoo ang sinasabi ko.
47:34.6
Dahan-dahan lang ah.
47:39.6
Asan na ba tong gurang na to eh?
47:42.6
Itigal mo muna yung kakakalkal ng lupa diyan.
47:46.6
Naroroon kasi ang lola sa likod ng bahay noon.
47:49.6
Tatamnan niya ng bugambilyang gilid ng kobeta
47:53.6
para hindi umano makita ang kung anong nasa likod.
47:57.6
Baka kasi isipin ang mga tao ay nababaliw na kami.
48:00.6
Lalo pat napapadalas na rin ang pagtungo ko sa likod noon.
48:04.6
Na kung titignan ng iba,
48:07.6
kinakausap ko ang sarili ko.
48:10.6
Hindi kasi nakikita ng ibang tao ang nila lang,
48:14.6
maliban na lamang sa amin.
48:17.6
Nag-usap si lolo at lola,
48:21.6
habang yung mag-asawa at ang anak nitong si Ana Lisa
48:25.6
nasa sala at nakaupo sa antigong upuan.
48:28.6
Ako naman ay nakabungad sa hagdan pakit ng bahay.
48:33.6
Hindi ko alam kung anong mangyayari
48:36.6
dahil wala naman akong idea pa dyan sa albu-albularyo na yan.
48:40.6
Matapos makapag-usap ng lola at lolo,
48:45.6
ay lumapit na ang lolo Ethan sa mag-asawa.
48:49.6
Nagmungkahi ang mga ito na maghantay lamang na mga apat na oras.
48:54.6
Sa bahay na lamang umano sila man ang halian noon.
48:57.6
At kapag nakaramdam ng pagkapagod ay may silid naman sa baba doon
49:02.6
at pwede silang magpahinga.
49:05.6
Nagreklamo si Mang Jerome.
49:08.6
Ang sabi nito ay bakit mag-aantay pa sila ng apat na oras.
49:12.6
Wala daw pinag-iba sa ospital.
49:14.6
Pinag-aantay din sila noon.
49:17.6
Gusto mong gumaling ang anak mo diba?
49:21.6
Pwes mag-antay ka.
49:26.6
Tapos ay nagtungo ito sa likod ng bahay.
49:29.6
Doon ay nakita ko si lola pilang na naglalakad patungo sa likod ng kobeta.
49:35.6
Na mga sandaling iyon.
49:38.6
Alam ko na ang mangyayari.
49:40.6
Papasok si lola doon sa lugar ni Lago.
49:43.6
At dahil madali lamang ang oras doon kung kaya't pinag-aantay ng lolo ang mga bisita.
49:50.6
Ang tanong. Ano naman kaya ang pakay ng lola doon?
49:55.6
Gusto kong magtanong kaso minabuti ko na lamang magmatiyag.
50:00.6
Ayoko naman maka-distorbo noon.
50:03.6
Baka kasi napakasela nito at hindi pwedeng mabunyag.
50:08.6
Matapos ang apat na oras ay bumalik.
50:11.6
Matapos ang apat na oras ay bumalik ang lola.
50:14.6
Dito na ako lumapit.
50:17.6
Nag-usap ang dalawa.
50:19.6
Ang sabi ng lola ay saglit lamang siya doon.
50:23.6
Hindi naman malayo ang mga halamang gamot na mga nuno.
50:29.6
Ako pa'y sinabihan mo diyan eh. Ako ang arabol.
50:32.6
Magpakulo ka ng tubig.
50:35.6
Oh, nariyan ka pala po.
50:39.6
Malaman mo ngayon ang sekreto ng lolo mo.
50:42.6
Bukod sa pagiging tatarabol.
50:45.6
Yan kasing bisita natin. Kinukulam yan.
50:49.6
Hindi yan mapapagamot ng doktor.
50:54.6
Hindi ako nakapagsalita noon.
50:57.6
Tumangulang bilang pagsangayon at sumunod ako sa lolo papasok ng bahay.
51:03.6
Lumapit siya kay Analisa at tinabihan niya ito sa may upuan.
51:07.6
Lumapit siya kay Analisa at tinabihan niya ito sa may upuan.
51:08.6
Yumag-asaway halatang bagot na,
51:14.6
apat na oras na walang ginawa kong hindi ang mag-antay.
51:18.6
Maging ako mababagot nun.
51:19.6
Maging ako mababagot nun.
51:20.6
Pinaliwanag ng lolo na kinukulam si Analisa.
51:25.6
Hindi ko alam kung pa'ano natukoy ng lolo ang sakit nayon.
51:29.6
Ang mag-asaway kumunot ang mukha na parang hindi naniniwala nun.
51:32.6
Ang mag-asaway kumunot ang mukha na parang hindi naniniwala nun.
51:35.6
Umiling lamang ang lolo.
51:36.6
Umiling lamang ang lolo.
51:37.6
Pagmamang ang lolo, nagkibit balikat. Ilang saglit lang ay may inabot na si Lola Pilang na tasang may mainit na tubig nun.
51:49.1
Dito ko na nakita ang kung anong inabot ni Lola kay Lolo sa likod ng bahay.
51:55.2
Maliliit na bilog ito, na parabang paminta. Tapos ay nilagay yon sa mainit na tubig.
52:02.3
Nakita ko ang pagsabog ng kulay dilaw sa tubig na yon. Itim yung mga maliliit na bilog pero ang kinalabasan ay naging dilaw yon.
52:15.3
Kitang kita ko yon. Sobrang nahiwagaan ako.
52:20.9
Ilang saglit lang, inabot na ang tasa sa mag-asawa. Nagmungkay ang lolo na ipainom ang tubig sa anak nito.
52:31.3
Napatakip ako ng tubig.
52:32.3
Ipapainom ang bibig nun.
52:36.6
Paanong ipapainom?
52:39.3
E umuusok pa nga sa init yung tubig na yon.
52:43.1
Maging si Mang Jerome ay nagreklamo.
52:48.3
Ang sabi pala lamingin daw muna bago ipainom at baka mapaso nun.
52:54.3
Huwag ka namang magbiro ng ganyan, Ethan.
52:59.3
Mainit lang yan sa tingin mo.
53:03.8
Malalaman mong parang tubig lamang ito na galing sa gripo.
53:08.4
Ginawa naman yun ni Mang Jerome.
53:11.2
Makikitang nagkatitigan sila mag-asawa.
53:15.0
Tumango si Mang Jerome at sinabing hindi nga mainit nun.
53:18.9
Kahit umuusok ay hindi siya napapaso.
53:22.8
Muling nagsalita ang lolo.
53:25.9
Ipainom ka agad ito dahil mamaya'y mawawala pa daw ang bisa nito.
53:32.3
Kapag nawala daw ang usok,
53:34.9
kasabay nito ay ang pagkawala ng gamot.
53:38.9
Sa loob ng tasang yon.
53:44.3
Pagkawala ng gamot.
