LUMITAW NA NAMAN ANG KATA*GAHAN NI PADILLA SA ISYU NG 'SEPARATION OF CHURCH AND STATE' DAW
02:13.6
Separation of church and state.
02:16.2
So sagutin natin ito, sagutin natin itong sabi ni Robin Hood Padilla.
02:21.5
Ano, totoo ba? Tama ba yung sinabi ni Robin Hood Padilla?
02:26.4
Na dapat igalang yung separation of church and state.
02:30.0
Parang sinasabi niya na itigil na yung pagdinig ng komite ni Sen. Risa Juntiveros.
02:36.0
Kasi parang sinasabi ni Robin na ang usapin na pinag-uusapan ay hindi tungkol kay Kibuloy lang.
02:47.7
Ito'y tungkol sa relisyon.
02:50.5
Dahil tungkol ito sa relisyon, violation na ito o paglabag na ito ng separation of church and state.
02:56.3
Hindi dapat sinasaklawan ng Estado.
03:00.0
Ang mga affairs, uusapin na pang relisyon.
03:03.4
Ganon ang ibig sabihin niya ni Robin Hood Padilla.
03:07.5
Unang-una, nagbabanggit ng mga ganyang bagay si Robin.
03:14.2
Hindi niya naman yata naiintindihan.
03:16.3
Anong yata? Parang hindi yata.
03:18.9
Sigurado tayo, hindi niya buo-buong naiintindihan ang ibig sabihin niya.
03:24.0
Ang ibig sabihin ng provision sa Constitution na separation of church and state.
03:30.0
Actually, ang provision na yan, ang buo-buong ano niyan, freedom of religion yan.
03:36.2
Yung kalayaan sa pananampalataya, freedom of religion.
03:41.5
Sa freedom of religion, may dalawang importanteng principles dyan actually.
03:46.7
Yung non-establishment clause, saka yung free exercise clause.
03:52.8
Baka nga hindi alam ni Robin yan.
03:55.9
Non-establishment clause, saka free exercise clause.
04:00.0
Ang provision kasi na yan ng Constitution, ang kumpletong sinasabi dyan,
04:06.3
ang gobyerno o ang estado, hindi pwedeng mag-promote ng reliyon.
04:12.1
Hindi pwedeng mag-promote ng reliyon ang estado.
04:16.3
Yun ang ibig sabihin.
04:18.0
Yan yung tinatawag na non-establishment clause.
04:24.7
Kasi ang Pilipinas, wala tayong state religion.
04:28.8
Yun lang naman ang ibig sabihin nun, na wala tayong state religion.
04:32.4
Kasi, nung panahon ng Kastila o ng Espanyol, mayroong state religion.
04:43.1
Yung reliyong katuliko, yan yung state religion nung panahon.
04:46.7
Nung panahon ng Espanyol.
04:48.4
Pero nung panahon ng Amerikano, kahit pa pumasok dito yung mga protestante na mga reliyon,
04:54.8
na yun naman ang pagpasok ng Amerikano.
04:58.8
Yun naman ang reliyon na pumasok dito.
05:02.2
Protestant religion.
05:03.7
Pero, kahit panahon ng Amerikano, hindi naging state religion ang protestantism.
05:09.6
Pagpasok ng Amerikano, sa prinsipyo ng demokrasya,
05:13.8
sa prinsipyo ng liberalism,
05:16.4
sa prinsipyo ng republicanism,
05:20.1
wala na tayong state religion.
05:23.0
Kaya, itong 1935 Constitution,
05:25.7
1973 Constitution,
05:27.1
1987 Constitution,
05:29.2
ang nakalagay dyan,
05:31.0
wala tayong ipopromote o i-establish na state religion.
05:36.0
Ang ibig sabihin,
05:37.3
ang state ay walang itinatayong religion,
05:39.9
wala itong pinopromote na religion,
05:42.1
wala itong papaboran na religion.
05:48.2
Hindi tayo tulad, halimbawa,
05:52.9
na talagang nakalagay constitution nila.
05:55.0
Islam ang reliyon.
05:57.1
Nang Estado nila.
05:59.1
Ganon din ang mga Muslim countries.
06:01.3
Karamihan ng mga Muslim countries,
06:03.3
Islamic countries,
06:04.6
ang state religion nila, Islam.
06:07.3
Ang Great Britain,
06:09.3
ang Great Britain, mayroon silang state religion, ang Glicanism.
06:15.4
Ano ba, ano ba ang ibig sabihin ng state religion?
06:18.0
Ang ibig sabihin ng state religion,
06:20.4
ang gobyerno, yan ang ipopromote na reliyon.
06:24.1
At yan ang gagastusan ng gobyerno na reliyon.
06:27.1
Pwedeng gamitin ang pondo ng gobyerno sa reliyon na yan.
06:31.1
Kasi yan yung state religion eh.
06:33.1
Sa atin, walang ganon.
06:35.1
Wala tayong state religion.
06:37.1
Kahit majority ng Pilipino ay katoliko,
06:41.1
hindi natin ina-adapt ang katolisismo bilang state religion.
06:45.1
Pantay-pantay ang mga reliyon.
06:47.1
Kaya ang state, hindi pwedeng mag-allocate ng pondo para magamit ng isang particular na reliyon.
06:54.1
Yan ang ibig sabihin ng non-establishment clause.
06:56.1
Yan ang ibig sabihin ng non-establishment clause.
06:57.1
Hindi mag-i-establish ang gobyerno ng reliyon.
07:01.1
Separate ang state sa reliyon.
07:03.1
Yan ang ibig sabihin nun.
07:05.1
May separation of church and state.
07:12.1
Nung panahon ng Espanyol, may union ang church and state.
07:20.1
Ngayon, wala na yan.
07:22.1
Hindi tayo nag-promote ng state religion.
07:25.1
Kahit pa majority ng Pilipino ay katoliko,
07:28.1
officially, hindi natin ina-adapt ang katolisismo bilang reliyon ng state.
07:33.1
Kaya nga, kahit kami sa Korte, kaming mga abogado,
07:39.1
yung prayer namin sa Korte, hindi yan Christian prayer.
07:45.1
Hindi rin yan Catholic prayer.
07:47.1
Hindi rin yan Muslim prayer.
07:51.1
Ang tawag niyan, ecumenical prayer.
07:55.1
Kaya sa amin sa Korte, may nakalagay doon, ecumenical prayer for the courts.
08:00.1
Ibig sabihin, nag-a-apply yung prayer na iyon, anuman ang reliyon mo.
08:05.1
Katoliko ka man, protestante ka man, born again ka man, Islam ka man,
08:09.1
Iglesia ni Cristo ka man.
08:12.1
Kaya kami sa Korte, mayroon kaming nire-recite na prayer pag nagsisimula.
08:16.1
Pag sisimula ng hearing, ang tawag doon, ecumenical prayer of the courts.
08:21.1
Kaya diba, pag may mga okasyon tayo, halimbawa,
08:24.1
inauguration ng president, o kaya mag-secession, state of the nation address,
08:31.1
may prayer, may magdadasal ng Islam, may magdadasal ng protestante,
08:38.1
may magdadasal ng katoliko o kristyano.
08:40.1
Yun ang ibig sabihin nun.
08:42.1
Wala kasi tayong state religion.
08:45.1
Yan po ang ibig sabihin.
08:47.1
Separate ang church and state.
08:50.1
Hindi siya magkasama, magkasanib.
08:53.1
Yun ang ibig sabihin, Rubin, ng separation of church and state.
08:58.1
Para maintindihan mo.
09:03.1
Ngayon, ang tanong, pinapakialaman ba ng Estado ang sekta ni Kibuloy?
09:12.1
Pinapakialaman ba yung sekta ni Kibuloy?
09:15.1
Wala, hindi naman pinapakialaman.
09:20.1
Ang pinag-uusapan sa pagdinig sa Senado doon sa komite ni Senadora Risa Honteberos,
09:26.1
hindi naman tungkol sa doktrina ng reliyon ni Kibuloy.
09:29.1
In fact, hindi doon ang iniimbestigahan yung simbahan.
09:33.1
Hindi naman yung doktrina o yung mga paniniwala ng simbahan ang pinag-uusapan doon.
09:38.1
Hindi pinapakialaman yun ang komite ni Senadora Risa Honteberos.
09:42.1
Wala, hindi pwedeng pakialaman yun.
09:44.1
Ang pinapakialaman doon ng Estado, ng Senado,
09:48.1
ng komite ni Senadora Risa Honteberos,
09:51.1
yung mga diumanoy krimen na nagagawa ni Kibuloy,
09:54.1
at yung mga nagaganap na diumanoy krimen sa loob ng sekta na iyon.
09:58.1
Yung child trafficking,
10:00.1
yung paggamit ng mga miyembro para mamalimos,
10:05.1
yung mga paggamit ng mga miyembro na tinatawag nilang church workers
10:09.1
or volunteer workers na hindi siniswilduhan.
10:12.1
Yan yung issue doon.
10:15.1
Hindi naman tungkol sa...
10:18.1
Hindi naman tungkol sa reliyon ang pinag-uusapan doon.
10:22.1
Kapag pinakialaman na yung reliyon ng mga miyembro ni Kibuloy,
10:27.1
yung sekta niya, mali na yun.
10:29.1
Kasi hindi pwedeng pakialaman ng Estado yung mga paniniwala ng isang particular religion.
10:36.1
pag-uusapan din natin yung pangalawang bahagi,
10:39.1
yung Free Exercise Clause.
10:42.1
Anong ibig sabihin ng Free Exercise Clause sa Freedom of Religion?
10:46.1
Na malaya ang bawat individual, bawat tao,
10:52.1
malayang maghayag kung ano ang paniniwala niya sa reliyon.
10:56.1
Yun ang freedom of religion, free exercise.
10:59.1
Pero ang free exercise ng reliyon may dalawang components or aspects.
11:05.1
Ang isa, yung freedom to believe.
11:08.1
Yung kalayaang maniwala.
11:13.1
Ang pangalawa, yung freedom to act.
11:18.1
Ang freedom to believe, wala yun, nasa isip yun.
11:23.1
Hindi pwedeng saklawin yan ng gobyerno.
11:26.1
Hindi pwedeng pakialaman yan.
11:28.1
Kaya, kung ang tinuturo ng sekta ni Kibuloy ay point and son of God si Kibuloy,
11:34.1
Pwede bang pakialaman ng Estado yun?
11:36.1
Hindi, kasi freedom to believe yun.
11:40.1
Kalayaan yan ng paniniwala.
11:43.1
Kung ano man ang paniniwalaan,
11:45.1
mayroon nga ang mga reliyon na sinasamba nila si Rizal.
11:48.1
Sa tingin nila, Diyos si Rizal.
11:50.1
O, pwede bang ibawal yun o pakialaman yun?
11:53.1
Hindi, kasi freedom of belief yun.
11:55.1
Yung freedom to believe, yung kalayaan mong maniwala.
11:59.1
Anong klase man ang paniniwala mo, hindi ka pwedeng saklawin.
12:03.1
Kasi kalayaan mo yan kung ano ang paniniwala mo.
12:06.1
In the same way, kung ayaw mong maniwala sa Diyos, kalayaan mo rin yan.
12:10.1
Kalayaan mo rin yan, yung mga atheista, yung atheists.
12:16.1
Yung mga naniniwala sa Diyos, kalayaan nila yan.
12:19.1
Yung mga hindi naman naniniwala sa Diyos, kalayaan din nila yan.
12:23.1
Yung mga naniniwala na si Kristo ay hindi Diyos, tao lang siya.
12:28.1
O, paniniwala din nila yan.
12:30.1
Mayroon din ang katoliko na tatlong persona sa iisang Diyos.
12:35.1
God the Father, God the Son, God the Holy Spirit, Holy Trinity.
12:38.1
Wala naman yan sa ibang reliyon.
12:40.1
So, ang kanyang tao, kanya-kanyang paniniwala,
12:43.1
yan ang freedom to believe.
12:45.1
Yung paniniwalaan mo, hindi ka pwedeng ikialaman ng gobyerno o ng Estado.
12:50.1
Yan yung freedom to believe.
12:52.1
Pero yung freedom to act on one's belief,
12:55.1
yung kalayaan mo na gawin ang isang bagay batay sa paniniwala mo,
13:00.1
yun ang pwedeng i-regulate o kontrolin.
13:03.1
Halimbawa, halimbawa, yung ginagawa na ngayon ng sikta ni Kibuloy,
13:08.1
yung kumukuha ng mga trabahador, yung mga workers, charge workers,
13:13.1
na nagpatrabaho 8 to 5,
13:16.1
mga empleyado na halos ang trabaho nila,
13:19.1
tapos hindi sila siniswelduhan kasi ang paliwanag, yun ay mga church workers.
13:24.1
Pwede bang pakialaman niya ng Estado?
13:27.1
Pwede. Pwede. Kasi labor na ang involved dyan. Labor law na yan.
13:31.1
At saka, pag nakakakumit na ang isang sekta ng reliyon,
13:36.1
ng mga krimen, tulad nga ng child trafficking,
13:39.1
yung tulad ng nangyayari niya ngayon kay Kibuloy,
13:43.1
halimbawa, nagkakaroon na ng child marriages,
13:46.1
kinakasal na ang mga bata, tulad nung ginawa ni Sr. Aguila,
13:51.1
kahit papaniwala nila yun, hindi pwede yun.
13:54.1
Kasi yung paniniwala, kung paniniwala lang sa isip, okay lang yun.
13:59.1
Pero kapag ginawa mo na yan na aktwal,
14:01.1
tulad nung kinakasal mo na yung mga bata, bawal yun.
14:04.1
Hindi pwedeng sabihin na hindi ka na pwedeng pakialaman doon.
14:12.1
Halimbawa, kinakasal mo na yung mag-iina, yung mag-aama, hindi na pwede yun.
14:17.1
Kahit paniniwala nyo yun, tama si Tiger Lili, ibang usapan na yun.
14:22.1
Yung paniniwala, kalayaan mo yun.
14:26.1
Pero yung mga ginagawa mong bagay na labag na sa batas,
14:30.1
halimbawa, nagkakaroon na ng mga ritual, halimbawa, nagkakaroon na ng sex orgy, bawal yun.
14:39.1
Hindi pwede yun. Krimen na yun.
14:41.1
Yung child trafficking, krimen na yun.
14:44.1
Kahit paniniwala nyo yun sa reliyon, hindi pwede yun.
14:49.1
Kasi yung paniniwala, pwede.
14:51.1
Pero yung pag-akto ng paniniwala mo, labag na sa batas, pwede nang makialam ang estado doon.
15:00.1
Yung freedom of religion, yung separation of church and state, yung free exercise ng religion, hindi yan absolute.
15:07.1
Mayroon niyang limitation. Ganun yun.
15:13.1
Kaya, itong si Rubin Udpadilla, ang argumento niya, huwag daw pakialaman ang ano, ang reliyon ni kay Buloy,
15:20.1
kasi violation daw yan ng church and state, separation of church and state.
15:26.1
Tama kakabunyog Jouber Segundo.
15:28.1
Parang pang barangay kagawad lang tong si Rubin eh.
15:32.1
Hindi ganun ka-simplistic yun.
15:34.1
Akala niya ganun lang yun.
15:40.1
Yan yung ano, yan yung paliwanag dyan.
15:44.1
Sana may nanunood dito na pwedeng i-share ito kay Rubin para may matutunan siya.
15:51.1
Ang free exercise of religion na nasa Constitution may dalawang aspects.
15:57.1
Freedom to believe, freedom to act based on one's belief.
16:02.1
Ang freedom to believe, absolute.
16:05.1
Kasi thought lang naman yan.
16:07.1
Nasa isip lang yan.
16:08.1
Hindi pwedeng pakialaman.
16:10.1
Pero yung freedom to act based on one's belief.
16:13.1
Yun ang pwedeng pakialaman.
16:15.1
Kapag mayroon ng nalalabag na mga batas.
16:20.1
Yung freedom to act based on one's belief.
16:26.1
Naalala ko sa Surigao.
16:28.1
Mayroong nangyari doon na parang ano na eh.
16:30.1
Yung relihiyon doon inufer.
16:32.1
Sinunog yung kanilang ina.
16:35.1
Yung kanilang lola ba yun?
16:37.1
Parang una ng ganun eh.
16:40.1
Hindi na pwede yun.
16:41.1
Kahit naniniwala sila na parang offering nila na yun para sa Diyos nila.
16:50.1
O yan mga kabunyog.
16:52.1
Ang ating discussion ngayon.
16:57.1
Sige mga kabunyog mga kababayan.
16:58.1
Sana nailinaw natin ito.
17:00.1
Ang punto lang dito.
17:02.1
Ang investigation ni Senadora Riza.
17:04.1
Hindi tungkol sa doktrina.
17:06.1
Nang simbahan ni Kibuloy.
17:09.1
Hindi naman tungkol sa doktrina.
17:11.1
Pinag-uusapan ba doon yung paniniwala na si Kibuloy ay appointed son of God?
17:18.1
Hindi pwedeng questionin yun ng Senado.
17:19.1
Pero yung mga ginagawa na
17:26.1
miyembro ng simbahan.
17:30.1
Tapos hindi sinisilduhan kasi church workers naman daw sila.
17:33.1
Parang ginagamit yung church workers.
17:35.1
Nagiging church worker.
17:37.1
Para matakasan ang obligasyon sa labor law.
17:39.1
O. Ganun ang nangyayari dyan eh.
17:41.1
Para hindi gumasto si Kibuloy ng mga bayad sa tsweldo.
17:45.1
Hindi niya susundin yung ano.
17:49.1
Yung mga labor standards.
17:51.1
Yung night shift differential.
17:53.1
Yung mga batas sa labor.
17:55.1
Hindi niya susundin yun kasi
17:57.1
hindi niya naman daw mga empleyado yun.
17:59.1
Mga church workers yun.
18:02.1
Ginagamit ng paraan yung mga church workers.
18:04.1
Para makalusot sa labor.
18:06.1
Ah. Hindi na pwede yun.
18:08.1
Hindi na pwede yun.
18:10.1
Okay. Sige mga kabunyog mga kababayan.
