00:48.7
itong lumang bayan
00:51.6
sa ating bansa ay nakita na po
00:55.1
okay bago tayo magpatuloy
00:57.0
pakisubscribe po muna yung ating
00:59.4
ayan po sa babaan ng video na ito makikita nyo po mga sangkay
01:02.7
yung subscribe button
01:03.8
pindutin nyo lamang po ang subscribe
01:06.1
tapos pindutin nyo yung bell at pindutin nyo po
01:08.4
yung all dahil dito mga sangkay
01:10.2
1.19 million subscribers na po tayo
01:12.7
parami po tayo ng parami mga sangkay
01:14.7
so kung hindi ka po nakakapagsubscribe
01:16.1
alam mo na ang dapat mong gagawin
01:17.5
sa mga nanonood sa
01:19.1
siyempre wag kayo magpalugi
01:20.4
i-follow nyo rin po ang ating facebook page
01:23.8
ngayon ito nga mga sangkay
01:25.2
pag-usapan po natin ito
01:30.7
hindi lamang po lumang
01:35.6
kundi lumang bayan po ito
01:37.2
malaking lugar ito mga sangkay
01:39.1
na lumubog na po sa tubig
01:41.7
na ngayon ayon po dito
01:44.4
bigla na pong lumitaw
01:45.8
itong sinasabing lumang bayan
01:51.0
lumitaw dahil sa pagbaba
01:57.8
ayon po dito mga sangkay
01:59.7
alam nyo ngayon kasi
02:00.4
danas na danas po natin itong climate change
02:05.7
damang dama po ng Pilipinas
02:09.0
dahil mismo po tayo
02:10.0
nahihirapan po tayo mga sangkay
02:11.4
lahat po tayo diba
02:12.4
nagsususpindi na po ng mga klase
02:14.9
dahil nga po sa sobrang initang panahon
02:16.8
nasilayan ang lumang bayan
02:19.3
muling nasilayan ang lumang bayan
02:21.7
ng pantabangan sa Nueva Ecija
02:23.3
dahil sa patuloy na pagbaba ng water level
02:25.7
ng pantabangan dam
02:27.1
apektado ng agrikultura
02:29.0
dahil kulang ng tubig sa mga palayan
02:31.6
nasa front line ng balitang yan
02:33.7
si Shaila Francisco
02:37.7
tingnan nyo ang nagyayari
02:39.4
sa isang dam mga sangkay
02:40.7
kumbaga andito po sa part na ito
02:44.3
na matagal na pong lumubog
02:48.6
Ayan po mga sangkay, lumitaw na. Dahil nga po sa drought na nagaganap o pagkatuyo ng mga kagaya po nitong area, dam, mga sangkay, mga ilog, natutuyo na po, mga dam.
03:03.5
Sinong magaakala na sa ilalim ng malawak na katubigan na ito sa Pantabangan Nueva Ecija ay mayroon palang natatagong isang lumang bayan?
03:13.1
Hmm, lumang bayan mga sangkay na nasa ilalim po ng dam na ito, itong tubig. Ayan, makikita niyo mga sangkay.
03:24.0
Dekada 70 nang sinadyang palubugin ang naturang bayan para bigyang daan ang konstruksyon at operasyon ng Pantabangan Dam.
03:32.4
Lulubog, lilitaw ang lumang bayan, depende sa level ng tubig sa dam.
03:36.6
At ngayon ngang bumaba ang tubig, muling sumilip ang sementeryo at simbahan ng nalubog na bayan.
03:45.3
Nasa 175.65 meters ang antas ng tubig ngayon sa Pantabangan Dam.
03:51.8
Mas mababa ito sa minimum operating level.
03:55.3
At pinangangambahan pa nga abot sa low water level sa katapusan ng buwan dahil na rin sa El Niño.
04:02.5
Bababa pa po ito ng bababa. Ito na po yung pinangangambahan po natin mga sangkay na may mga dam dito sa ating bansa na talagang manganib.
04:11.3
Dahil nga po sa sobrang init ng panahon at pagkatuyo mga sangkay na mga iniipunan ng tubig o pinagkukunan po ng mga tubig, kagaya po nitong dam.
04:25.6
At ito mga sangkay ang realidad na nagaganap po sa ating mundo.
04:28.8
Hindi po ito biro, hindi po ito tamang trip lamang mga sangkay ng kahit na sino na parang wala-wala lang.
04:35.3
Ito po ay totoo na nagaganap sa ating mundo at ang Pilipinas mismo ay nakakaranas neto.
04:41.3
Ito, mga sangkay, kailangan po natin maintindihan kaya para tayo mismo magkaroon po tayo ng pag-aalala sa ating kalikasan.
04:53.8
Hindi yung pinagpuputol po natin yung mga punong kahoy.
04:56.5
Actually, sabi nga po ng iba kahit po masyado na daw po tayong late kung ngayon pa tayo magtotake ng action.
05:02.9
But we have no choice.
05:05.6
Baga wala na po tayong choice.
05:06.9
Kasi ayan na mga sangkay.
05:09.1
Nag-uumpisa na po itong problem.
05:11.3
Problema ng ating mundo at ngayon mismo naranasan po natin.
05:14.8
So kung anuman ang pwede nating ma-preserve sa ating kalikasan, eh gawin na po natin.
05:20.4
Kung po natin puputulin yung mga punong kahoy, mga sangkay.
05:23.6
Alam nyo yung init ang panahon ngayon?
05:25.3
Sabi ng iba, mga sangkay, nababasa ko.
05:28.2
Dito natin namimiss yung lumang panahon na kung saan yung mga schools may mga punong kahoy,
05:36.1
yung mga barangay hindi pa puputul yung mga punong kahoy.
05:38.9
Kahit kasi doon sa amin.
05:41.3
Sa lugar namin, yung buong barangay namin, before,
05:44.4
yung mismong sentro ng barangay, may mga punong kahoy na nakapaligid sa palibot.
05:49.4
Pero nung after ilang mga taon, mga sangkay marami na po ay pinutol.
05:55.3
Siyempre, yung mga ganyan, magpabawas na ng mga allocation yan.
05:59.2
Pag ito umabot na 1-7-1, stop na.
06:02.3
Wala na ang ating activities.
06:05.9
Kakambal ng problema ng tubig sa Pantabangandap.
06:08.5
Ang kuryente sa Luzon Grid.
06:11.3
Nakadepende kasi sa tubig ng damang kuryente
06:13.6
yung mapuproduce ng tatlong hydroelectric power plant.
06:18.0
So, siyempre, pag kinulang po ng supply ng kuryente,
06:20.6
magkakaroon po ng brownout.
06:22.3
Diyos miyo, Marimar.
06:23.9
Bagamat wala naman itong epekto sa supply ng kuryente sa Luzon.
06:28.8
Itinuturing na critical level kapag mas mababa na ang tubig
06:32.1
sa minimum operating level na 100.
06:34.4
Grabe, tignan nyo oh.
06:36.1
Ang laki na po nang ibinagsak ng dam na itong mga sangkay.
06:41.3
So, kung magpapatuloy, sabi pa naman sa report, mga sangkay,
06:45.0
hanggang Mayo, lalala pa raw po ang init ng panahon.
06:48.2
Biruin mo, maabot tayo sa Pilipinas ng 44 degree.
06:54.0
Yung temperatura natin, sobrang taas po talaga
06:56.5
pag sobrang init ng panahon.
06:58.5
Kahit po makulimlim,
07:00.5
natareko na mga sangkay, kahit makulimlim,
07:02.3
mainit pa rin po talaga.
07:04.4
So, this is something na dapat maging, ano na tayo,
07:10.1
huwag po tayong pakampante.
07:11.3
Naputol lang po tayo, naputol ang mga punong kahoy.
07:14.2
Diyos, Mayo, kahit nasa probinsya kayo,
07:16.6
huwag na huwag po natin gagawin ang pinuputol po yung mga punong kahoy
07:20.1
ng wala-wala lang tapos wala kayong ipapalit na tanim na punong kahoy.
07:24.4
Ito po ang, ito po yung kabayaran
07:26.6
ng problema na ginawa po ng isang tao.
07:32.4
Particular ang sektor ng agrikultura
07:34.3
sa mga pinaka-apektado ng pagbaba ng tubig sa dam.
07:39.1
Sino ma-apektuhan?
07:41.3
Pag na-apektuhan po yung agrikultura,
07:43.6
anong mangyayari?
07:44.2
Gutom tayo lahat.
07:45.2
Kasi sino ba ang gumagawa ng pagkain?
07:49.6
Kabilang dyan ang mga manging isda.
07:52.5
Sa kumukonte ang mga pangisdaan.
07:55.6
Gayon din ang mga magsasaka
07:57.1
na umaasa sa dam para sa irigasyon.
08:02.1
Kaya mahalaga po talaga ito mga sangkay.
08:05.0
Actually, dami na pong nagkakaproblema nito ngayon
08:07.6
kahit po yung ibang mga bansa.
08:09.8
nang nabasa kong article,
08:11.3
baka dumating yung time na mismo yung mga bansa
08:13.4
ititigil na po nila yung kanilang pag-iexport
08:15.8
ng kanilang mga goods or mga supply
08:18.6
sa ibang mga bansa
08:20.2
na umaangkat sa kanila,
08:22.1
kagaya po ng bigas.
08:23.8
Kasi baka sila naman po ang maubusan,
08:25.9
kagaya po na itong nangyayari gayon mga sangkay.
08:28.8
Sa taya ng National Irrigation Administration,
08:32.5
nasa siyam na libong magsasaka
08:34.0
sa higit anim na libong ektarya ang apektado.
08:37.3
Lalo't di na napatubigan ang palayan.
08:39.7
Pero paglilinong nila,
08:41.3
hindi gano'n kalaki ang epekto.
08:43.9
Lalo't na aga pa naman nila ito.
08:47.8
hindi ko alam kung gaano katotoo ito
08:49.3
na hindi gano'n katindi yung epekto.
08:52.0
Pero yan po yung ano nila mga sangkay,
08:54.1
kasi napaghandaan kahit papano.
08:57.8
Ang advice namin,
08:59.6
magsatanong sila ng high value crops
09:01.8
or mga other crops,
09:03.9
such as watermelons,
09:08.4
May mga ilan-ilan lang naman mga.
09:11.3
Talagang kinabihan nalang.
09:14.3
gusto pa rin nilang magtaning ng rice.
09:17.3
Kasi medyo alam naman natin
09:20.3
na tumaan siya ang bigasan.
09:23.3
Nakahanda naman ang Task Force El Niño
09:25.3
na magpaabot ang financial assistance at food packs
09:28.3
sa mga magsasaka at sa mga pamilyang apektado
09:31.3
na matinding ini.
09:34.3
Ayan mga sangkay, nangyayari.
09:37.3
So climate change is real.
09:39.3
Samahan pa po nitong El Niño.
09:44.3
hindi pa ba tayo matatauhan mga sangkay
09:46.3
sa mismong pagsira sa ating kalikasan?
09:50.3
Ayan po ang nagiging resulta.
09:53.3
Tayo rin po magsasuffer niyan.
09:55.3
So ano po ang inyong komento?
09:56.3
I-comment nyo na lamang po sa iba pa.
09:58.3
Meron po akong isang YouTube channel, guys.
10:00.3
Ito po isang kaya Revelation.
10:01.3
Hanapin nyo po ito sa YouTube, okay?
10:04.3
i-click nyo yung subscribe,
10:05.3
i-click ang bell,
10:06.3
at i-click nyo po yung all.
10:09.3
Ayan po yung magpapaalam.
10:10.3
Mag-iingat po ang lahat.
10:11.3
God bless everyone.
