SEN. TOLENTINO: HINDI TITIKLOP ANG PILIPINAS LABAN SA CHINA
00:46.7
At merong isang malapit-lapit sa atin na ganyan din.
00:50.7
Nagkaroon din ng maritime dispute ang Indonesia and Malaysia sa Celebes.
00:55.9
Ito yung Ambalat area, yung pinag-aagawan nila doon, pinag-aagawan nila, gas and oil.
01:02.3
Napakahabang panahon na nagtatalo sila.
01:06.3
But then again, in 2009, they were able to resolve the dispute.
01:11.6
Nagperumahan din sila ng isang kasunduan.
01:15.0
Meron ding dispute ang China and Vietnam.
01:18.6
Ang haba rin, 1979, nagbarilan pa sila.
01:22.0
So, nagtapos sila ng 1999, after 20 years.
01:25.9
They signed a land border treaty, China and Vietnam.
01:29.9
So, kita niya yung haba, two decades.
01:32.7
So, ang nakikita ko dito, kahit ginagawa natin ito,
01:38.1
yung Joint Maritime Patrol, MCA ang tawag ngayon, Maritime Cooperative Agreement,
01:45.2
dapat tuloy din yung diplomatic engagement natin.
01:48.4
Dapat makipag-usap din tayo sa kanila.
01:52.3
Subalit, dapat palakasin natin yung alliances.
01:55.9
At yung binanggit ko two weeks ago, even with non-defense treaty allies,
02:03.1
Norway, the Netherlands, saman natin ang Chile.
02:07.6
Ngayon nyo lang marinig yung Chile, saman natin ang Chile.
02:10.8
Kasi ang Chile, malaki rin ang coastal area niyan.
02:14.2
So, para sa mga marine and scientific research.
02:18.7
So, I think one former justice of the Supreme Court also espoused that idea,
02:25.9
na mag-concentrate din sa marine research.
02:29.0
But, palakasin natin ang ating maritime capability.
02:34.5
Huwag natin kalimutin.
02:35.7
Pero for now, di ba, ayaw din naman magpag-usap ng China sa atin,
02:40.6
not unless it's bilateral.
02:44.2
So, paano magiging approach if that is the temper of China?
02:51.4
Alam mo siguro, darating din yung panahon na makikipag-usap sila.
02:55.9
Ah, ayaw lang nilang mapahiya siguro ngayon.
03:01.4
Pero, ganun din yung nangyari dito sa mga nabanggit kong mga incidents,
03:06.3
yung Sino-Russia, Sino-Vietnam, at maging yung Malaysia and Indonesia.
03:14.7
May katagalan nga lang.
03:16.9
Umapalag sila kasi gusto nilang ipakita sa kanilang mga kababayan
03:24.1
na hindi naman sila natapos.
03:25.9
May katagalan nga lang.
03:28.4
So, I'm positive na may magandang resolusyon ito.
03:34.9
Kaya lang, sa ngayon, hindi dapat tayo tumiklop
03:39.2
at dapat palakasin natin ang ating not just military alliances,
03:45.0
but even our own internal defense capability.
03:49.8
At ginagawa naman po natin yan.
03:52.7
Mas marami na silang sinira.
03:54.0
Kailan naman sila naging...
03:55.9
Being environment friendly.
03:58.3
Ginawa nga nilang airstrip yung Fiery Cross at saka Mischief Rift.
04:02.8
Mas marami na sila nasira.
04:04.3
So, siguro wala silang karapatan magsabi na nakakasira tayo sa kalikasan.
04:09.8
Sila ang nakasira sa kalikasan.
04:11.7
Sabina Shoal, for example.
04:14.7
Diba, nakita naman ng mga UP marine scientists na iba na yung kulay, discoloration.
04:20.6
Diba, pinakita ko sa inyo yung litrato ng mga nakaraang panahon.
04:29.0
Sa akin, ang nahighlight kasi ngayon yung pagpapakita ng Pilipinas na hindi tayo titiklop.
04:39.9
We are not ready to succumb to the pressure coming from the People's Republic of China.
04:46.3
So, hindi ito nahighlight ng mga nakaraang panahon eh.
04:49.9
Kaya natin nasasabing na-aggravate kasi ngayon tayo nagfe-flex ng ating kaunting mga...
04:55.9
muscles, katulong yung mga kaalyado natin.
04:58.8
So, I don't think that it has been aggravated.
05:03.1
Siguro, ang dagdag lang dito yung water canoning nila at saka yung patuloy na pag-exercise ng dangerous maneuvers.
05:13.1
Pero, ganun pa rin eh.
05:15.1
Kaya, sa akin, stay the course.
05:18.3
Yung mga nabanggit kong incidents kanina, umabot sila ng worst case scenario eh.
05:23.0
Yung border skirmishes ng China with Russia.
05:25.9
Yung Vietnam-China, nagkaroon ng putukan dun eh.
05:31.6
So, siguro, kung magkakaroon ng worst case scenario,
05:35.3
baka malapit-lapit na sa armed violence more than water canoning,
05:42.4
huwag naman mangyari because that would invoke the mutual defense treaty.
05:46.9
So, maingat din din ang China.
05:50.9
Who is the Filipino?
05:55.9
Si Atty. Roque kasi, dinidispute naman siya nung ni na Sekretary Panelo.
06:02.6
So, hindi ko alam kung saan nakuha ni Sekretary Harry Roque yung sinasabi niya.
06:09.5
Unless, katabi siya dun sa naguusap at dun siya nagmarites.
06:14.3
Katabi siya, naririnig niya na ganun.
06:16.5
Hindi naman siya...
06:20.9
Katabi siya, narinig niya yung...
06:24.2
Eh, dini-deny na ni Presidente Duterte.
06:28.2
So, sino magpapatunay na?
06:30.9
Di mag-usap silang dalawa ni si Jing Pint na...
06:33.9
O, nandyan nga si Sekretary Roque.
06:37.1
Di ba, natawa tuloy si ano?
06:39.0
Hindi siguro, ano?
06:40.2
Baka, baka nahihino lang si Sekretary Roque.
06:45.8
Ang kailangan natin protektahan yung sarili nating bansa.
06:51.0
Hindi naman pwede natin ibigay na lang.
06:53.9
Yung ating kasarinlan dahil merong nagsasabi ng ganito.
06:59.1
May nagsasabi ng ganito.
07:01.6
April 9, araw ng kagitingan.
07:05.1
Lahat nung pinaglaban ng ating mga ninuno.
07:10.0
May mga kamag-anak din akong kasama sa death march.
07:14.9
Ibig sabihin, binaliwala na natin lahat yun.
07:18.1
So, lahat ng ito ay hindi dapat mabaliwala.
07:21.1
Ang ating kasarinlan.
07:23.9
Ay hindi dapat ibigay, ipaubaya, pabayaan.
07:28.8
Lalong-lalo na kung titignan natin, yung karapatan din ng mga susunod na saling lahi.
07:34.6
Walang karapatan yung ibang nagsasalita ngayon to decide for the next generation.
07:39.7
If they want to give up Philippine claims, palagay ko maling-mali yun.
07:44.5
For those interested, I have a copy here of the Constitution of China.
07:49.0
Gusto niyo mabasahin.
07:53.9
Thank you, thank you, thank you, thank you.
07:55.9
Kanina siya ang phone to.
