8 Signs ng Fatty Liver. Bantayan ang Atay Natin. - By Doc Willie Ong (Internist & Cardiologist)
00:36.5
Malakas uminom ng alak.
00:38.0
Lagi natin sinasabi, pag alak, masama sa atay.
00:42.6
So pag sobra sa alak, pwede masira yung atay.
00:46.2
Umpisa fatty liver, pag malala na, cirrhosis.
00:51.1
Ito ang normal liver.
00:53.1
Ito ang liver failure.
00:55.0
Ito, sira na yung atay.
00:56.4
Hindi na gumagana.
00:57.4
Delikado na yung pasyente.
00:58.9
Tagilid na ang pasyente.
01:00.2
Dito sa gitna, mga alanganin pa.
01:04.2
So mula healthy bago sa liver failure, nagiging fatty liver muna siya.
01:11.9
Palagay natin, sinabi ko number one is alkoholik.
01:17.0
Pangalawa, pwede rin yung mahilig sa matataba,
01:19.8
overweight, high blood, diabetes, mahilig sa matatamis, fatty liver.
01:25.3
Pag hinayaan mo rin itong pagkain mo, naging overweight ka,
01:29.4
hinayaan mo siya tuloy-tuloy, pwede rin umabot sa liver cirrhosis at liver failure.
01:36.4
Ito, delikado na ito.
01:38.9
Kaya, umpisa pa lang babantayan na natin.
01:43.6
Yan, pwedeng genetic, obesity, diabetes.
01:47.5
Yan ang mga causes ng fatty liver.
01:49.7
So ano itong mga senyales natin?
01:52.5
Actually, itong eight na mga risk factors and senyales.
01:56.1
Kung meron ka nito, mas malaki chance.
01:59.4
geroon ng fatty liver.
02:01.4
One is, malaki ang bilbil.
02:04.6
Ayon sa pag-aaral,
02:05.9
basta overweight,
02:07.1
overweight ng 20 pounds, 30 pounds,
02:09.5
malaki ang bilbil,
02:11.0
malaki chance na pag inultrasound
02:13.5
ang atay, may fatty liver.
02:17.9
mataas ang kolesterol.
02:19.4
Mataas ang kolesterol sa dugo.
02:21.9
Pag chinek, mahilig sa matataba.
02:25.4
higher cholesterol,
02:27.2
malaki chance may fatty liver.
02:29.4
Kasi nga yung kolesterol,
02:31.4
yan ang bumabalot din dun sa atay natin.
02:36.3
mga may high blood.
02:39.1
yung mga taong may high blood pressure,
02:43.1
nagkakaroon ng fatty liver.
02:45.6
So, may connection yan.
02:46.8
Actually, pati diabetes.
02:48.8
Mas may high blood,
02:50.0
mas may diabetes,
02:51.6
siguro mas namamagay ang mga ugat,
02:54.3
nagkaka-fatty liver din siya.
02:56.0
Parang magkakasama itong mga sakit.
03:01.9
Minsan, ang fatty liver,
03:05.7
Walang nararamdaman.
03:08.2
pag lumalala na yung fatty liver,
03:10.6
papunta na sa liver cirrhosis,
03:13.1
pag medyo hindi na gumagana yung atay natin,
03:16.0
dyan medyo nanghihina na.
03:18.0
Tiredness and fatigue.
03:23.8
kung talagang namamagana yung atay,
03:26.0
minsan sumasakit na dito sa may kanan.
03:28.5
Medyo rare, pero medyo pwede rin.
03:32.1
Parang mabigat o masakit dito sa may kanan.
03:35.2
Pero usually kasi,
03:40.7
Parang lagi siyang gutom.
03:43.5
Laging may craving.
03:45.0
Hanap ng hanap ng pagkain.
03:46.7
Yung pala may fatty liver siya.
03:49.0
Early sign din pala ng liver damage.
03:52.0
Siguro nasisira yung atay,
03:53.7
nagkakaroon din tayo ng craving.
03:59.0
pag nag fatty liver,
04:01.0
nasisira na yung atay natin.
04:03.0
Ayan, yung bile duct.
04:07.0
dahil nga sa bile, nangangati.
04:09.0
Nag-accumulate yung bile.
04:11.0
Tumatas yung histamine sa katawan.
04:17.0
At kung malala na nga yung fatty liver,
04:20.0
papunta na sa liver disease,
04:22.0
papunta na sa liver cirrhosis,
04:24.0
ito mga spider angioma
04:26.0
sa dibdib nakikita, at sa tiyan.
04:28.0
So actually, maliliit lang yan.
04:31.0
Maliliit lang yan.
04:33.0
Para siyang spider.
04:36.0
Tapos pag pin-rest mo yan, nawawala.
04:38.0
Nawawala yung dugo.
04:40.0
Pag binitawan mo, lalabas ulit.
04:42.0
Common din yan sa non-alcoholic fatty liver disease.
04:46.0
So ito yung mga seven signs.
04:48.0
Pero pwede rin naman, walang nararamdaman.
04:51.0
Ano gagawin natin?
04:55.0
Siyempre, kung uminom kayo ng alak,
04:57.0
tigil alak. Zero talaga.
04:60.0
Basta fatty liver, zero alcohol.
05:03.0
May konting tikim, huwag nyo na subukan.
05:07.0
Sa matataba, sa fast food, yan talaga pang fatty liver.
05:11.0
Kung napanood nyo yung palabas na Super Size Me,
05:15.0
di ba may isang reporter,
05:17.0
kumain siya sa fast food,
05:20.0
araw-araw, nag-soft drink siya,
05:22.0
tumaas ang liver enzymes niya.
05:24.0
Nasira yung atay niya.
05:26.0
Kaya mo sirahin yung atay mo,
05:29.0
mag-araw-araw ka lang ng fast food.
05:31.0
At yan lang ang umaga, tanghali, gabi mo.
05:35.0
Non-alcoholic fatty liver disease.
05:38.0
Paano natin manalaman?
05:40.0
Blood test, SGPT, SGOT, papacheck natin.
05:45.0
Pag fatty liver, tumataas yan.
05:48.0
Ang normal, ito hanggang mga 45, hanggang mga 40.
05:52.0
So pag SGPT, SGOT, chinek natin yan.
05:55.0
Mataas. Actually, hindi lang dapat 76.
05:58.0
Misan, 100 yan. Lampas 100 ang maabot.
06:02.0
Ibig sabihin, namamaga na yung atay.
06:05.0
Bukod sa nakabalot ng taba yung atay, namamaga na.
06:09.0
Yan ang pinapacheck natin, liver enzymes.
06:12.0
Pa-blood test kayo.
06:14.0
Pag tumataas na itong dalawa, namamaga yung atay.
06:18.0
Baka fatty liver, yan.
06:20.0
Pangalawa, papa-ultrasound natin.
06:23.0
Sa ultrasound, kita ng ultrasonologist kung fatty liver.
06:28.0
Ito ang normal na itsura ng atay.
06:31.0
Hindi naman tayo expert sa ultrasound.
06:33.0
Pero nakikita nyo, ito parang grainy. Ang normal.
06:37.0
Pag fatty, parang makinis. Mataba eh.
06:41.0
Pag liver cirrhosis, sira. Ganito na. Parang patsi-patsi na siya.
06:45.0
Pag liver cirrhosis, ano talaga ito? Namamayat na.
06:54.0
Dumudugo na yung iba't ibang party ng katawan.
06:57.0
So, malala itong liver failure.
06:60.0
So, ito, umpisa pa lang yan, fatty liver.
07:02.0
Sa ultrasound, doon madadiagnose.
07:06.0
Tulad na sinabi ko, fast foods, bawasan.
07:10.0
Kahit matatamis, bawasan.
07:12.0
Sinabi ko, mas overweight, mas hindi maganda.
07:15.0
Sigarilyo, tigil completely.
07:19.0
Alak, tigil completely.
07:21.0
Tapos, syempre, exercise din.
07:24.0
May mga pagkain na nakakatulong sa atay, diba?
07:29.0
Syempre, alam naman natin yung mga gulay at prutas.
07:32.0
Pero, merong mga special gulay at prutas eh.
07:35.0
Gusto nila, avocado, healthy oil.
07:38.0
Broccoli, cauliflower, anti-cancer.
07:42.0
Apple, turmeric, napakaganda.
07:45.0
Bawang, citrus fruits, lahat ng mga asing, maganda rin yan.
07:51.0
Pag hinalo-halo nyo ito, ito yung parang detox eh.
07:55.0
Diba? Kung gusto nyo mag-detox, kumain lang kayo marami nito.
07:59.0
O yung iba, sineshake, pwede rin.
08:02.0
Sa mga fats, good fats lang, may omega-3 fatty acids.
08:07.0
Fish oil, isda, pwede.
08:09.0
Salmon, hasa-hasa, tamban, pwede rin bang gusto omega-3.
08:14.0
Huwag lang masyadong prito at mamantika.
08:17.0
Meron ding fish oil.
08:19.0
Meron ding oatmeal.
08:20.0
Meron ding avocado.
08:21.0
Meron ding olive oil.
08:23.0
Mani na hindi siya prito.
08:29.0
Spinach, napakaganda.
08:35.0
Okay, mga nuts, pwede.
08:39.0
Anti-cancer, strawberry.
08:41.0
Wala tayong blackberry, blueberry.
08:43.0
Tsaka ito, fish oil, napakaganda.
08:49.0
ito, 3 liver health yan.
08:53.0
Kailangan pala ng atay natin maraming maraming tubig.
08:56.0
8 to 10 glasses of water.
08:59.0
Mas maraming tubig, mas gumagana siya.
09:02.0
Pag hindi ka uminom ng tubig, hindi siya gagana.
09:06.0
Nade-dehydrate siya, hindi maganda.
09:08.0
So, kailangan mo maraming tubig para gumana yung organs natin.
09:12.0
Kasi trabaho niya mag-metabolize.
09:14.0
Tinatanggal niya yung mga dumi.
09:16.0
So, bukod sa kidneys,
09:18.0
nagtatanggal ng dumi ng katawan siya.
09:20.0
Yung mga ininom nating gamot,
09:22.0
pagkain, kung ano man yan.
09:24.0
Pati yung alak na ininom mo na bawal,
09:26.0
siya nagme-metabolize.
09:28.0
Yung masamang chemical,
09:30.0
ginagawa niyang harmless.
09:34.0
o baka poisonous,
09:36.0
gagawin niyang harmless.
09:38.0
Malaki trabaho nitong atay, kaya nga liver siya.
09:40.0
Kailangan maraming tubig.
09:42.0
8 to 10 glasses para gumana siya.
09:44.0
Bawas asin para hindi ma-high blood.
09:47.0
Ito yung apat na sample ng detox.
09:50.0
Ito yung mga common detox.
09:53.0
So, nasa sa inyo na kung anong halo gusto nyo.
09:55.0
Pero maganda siya tingnan.
09:59.0
Mga citrus, lemon,
10:03.0
luya, pinaghalo-halo.
10:05.0
Ang sarap po ginamang juice.
10:07.0
Pwede konting sugar, konting honey para may lasa.
10:11.0
Ito, ibang halo naman. Puro red.
10:18.0
Ito, wala tayo dito.
10:22.0
Siguro hanggang strawberry lang tayo.
10:26.0
Ito, detox naman siya.
10:30.0
Kalamansi, orange.
10:32.0
May konting luya.
10:36.0
Strawberry, blackberry, blueberry.
10:40.0
Lahat yan, liver detox.
10:44.0
Pero syempre, medyo mataas din calories nito.
10:49.0
So, babawasan nyo konti yung ibang kinakain nyo.
10:53.0
Lahat ng gulay pwede.
10:55.0
Okay, local naman. Anong gusto natin?
10:57.0
Local, mongo, malunggay, kamatis, isda.
11:01.0
Diba? Local yan. Pwede yan.
11:03.0
Pang fatty liver.
11:05.0
Bangus, pinakbet.
11:07.0
Huwag lang maalat masyado.
11:09.0
Bawasan ng bagoong.
11:11.0
Yan, mongo, daing.
11:16.0
Diba? Napakaganda. Ampalaya.
11:19.0
Fatty liver disease.
11:21.0
So, nakita nyo na?
11:23.0
So, yan ang mga tips natin para umiwas sa sakit sa atay.
11:28.0
Kung may high cholesterol, gagamutin.
11:32.0
Kung may high blood, gagamutin.
11:34.0
Kung may diabetes, gagamutin.
11:37.0
Pag may yogurt, may konting pag-aaral.
11:40.0
Baka daw may tulong ang yogurt.
11:43.0
Tapos, magingat din sa pag-inom ng gamot.
11:47.0
Bawal ma-overdose sa gamot.
11:50.0
Kahit paracetamol para sa lagnat.
11:52.0
Sa tamang dosis lang.
11:54.0
3 times a day, 4 times a day, every 4 hours.
11:57.0
Huwag din sosobrahan ng paracetamol.
11:59.0
Nakakasira ng atay.
12:01.0
Baka ma-overdose ka sa paracetamol.
12:04.0
Ingat din sa mga aspirin, antibiotics, gamot sa TB.
12:08.0
Kailangan naman inumin pero sa tamang dose lang.
12:11.0
Para hindi masira atay.
12:13.0
Kahit supplement, pinag-iingatan.
12:16.0
Hindi lahat ng supplement safe.
12:18.0
Ipaalam nyo muna sa doktor nyo.
12:20.0
Baka may supplement na makasira sa atay.
12:23.0
So yan, green leafy vegetables.
12:25.0
At exercise, syempre.
12:27.0
More exercise, mas papayat.
12:30.0
Mababawasan ang body fat.
12:32.0
Bababa ang triglyceride at cholesterol.
12:35.0
Mas maganda sa fatty liver.
12:39.0
Pag mataas syempre itong mga cholesterol, may gamot din tayo dyan.
