01:01.5
Ay nakatira kaming mag-asawa
01:03.4
Sa lalawigan ng Quezon Province
01:06.3
Doon kasi ako pinanganak at doon na rin ako lumaki
01:11.7
Buntis ako ng mga panahon yun at nasa limang buwan na
01:16.5
Hindi naman sa nagbubuhat ng bangko Sir Seth pero
01:20.6
Masasabi kong may kaya sa buhay ang asawa ko
01:25.5
Masipag kasi ito at madiskarte sa buhay
01:28.4
Ganon din naman ako
01:29.9
Kaya naman kahit na bagong mag-asawa pa lamang kami
01:33.6
Ay may kanya-kanyang negosyo na kaming pinapatakbo
01:37.2
At may sariling bahay at lupa na rin
01:40.1
Wala naman sanang naging problema
01:43.3
Kung kami lang mag-asawa ang iintindihin ko
01:48.8
May isa akong kamag-anak na napakakulit nun
01:52.2
Palagi siyang nangihiram sa akin ng pera para ipangsugal
01:56.6
Yun ay ang tiyahin kong
02:01.5
Malapit ako sa tiyahin kong ito
02:05.5
Bata pa lamang kasi ay siya na ang nag-alaga sa amin ng mga kapatid ko
02:09.8
Sa tuwing nasa trabaho ang mga magulang ko
02:13.3
Masasabi kong mabait ito
02:16.1
Maasikaso sa mga anak niya at maging sakin
02:19.1
Anak na nga ang turing niya sa akin at sa mga kapatid ko nun
02:25.7
Nung magdalaga na ako at nagtatrabaho na
02:28.8
Ay nabalitaan ko na lamang na nalulong na si Tia Cedis sa sugal
02:33.3
At yun rin ang naging dahilan kung bakit iniwan siya ng kanyang asawa
02:37.8
Nagkaroon siya ng panibagong asawa at may anak na tatlo nun
02:43.4
Kahit na may anak na siyang tatlo sa pangalawang asawa nito
02:47.4
Ay hindi niya pa rin napipigilan ang pagkalulong sa sugal
02:52.9
Hanggang sa umabot na sa puntong
02:54.8
Ang binibigay ng kinakasama niyang perang pang kusumo sana nila
02:58.9
Ay hindi niya yun ipinangbibili ng pagkain para sa mga anak
03:05.0
Ipinangsusugal niya lamang yun
03:07.5
Wala siyang pakialam kahit na wala na sila makain
03:11.5
Basta't ang mahalaga lamang sa kanya
03:16.4
Nung nang nag-asawa na ako at nabuntis
03:21.8
Sa akin lumalapit si Tia Cedis para manghiram ng pera
03:24.8
Nung una ay pinapahiram ko siya dahil sa ang sabi niya sa akin
03:29.4
Ipambibili niya raw ng pagkain sa mga bata
03:32.6
Hindi pa raw kasi nagpapadala ang kinakasama niyang nagtatrabaho sa ibang lugar
03:37.8
Ang mga anak niya naman sa una ay mukhang kinalimutan na siya
03:42.3
Dahil mas kaya ang kamustahin siya
03:44.8
Hindi man lang magawa-gawa ng mayon
03:47.6
Simula kasi nang hiniwalayan siya ng asawa niya
03:51.9
Ay sumama ang kanyang mga anak
03:54.8
Tanging ang bunso niya na lamang ang naiwan sa kanya
04:00.3
Nung mabalitaan ang asawa niyang nagkaroon siya ng kinakasama
04:04.2
Ay kinuha nito ang anak niyang bunso
04:09.8
Niminsan ay hindi na siya dinadalaw ng mga anak niya
04:13.8
Kaya ganun na lamang ang awang naramdaman ko sa kanya
04:17.4
Sa tuwing lumalapit ngayta sa akin ay hindi ko siya tinatanggihan
04:23.1
Sa isip-isip ko kasi
04:24.8
Yun lamang naman ang kaya kong itulong sa kanya
04:27.4
Pero noong napapansin kong palagi nang nanghihiram sa akin ang pera si Tia
04:34.2
Doon na ako binaalaan ng asawa ko
04:37.8
At pinaalalahanan niya akong huwag masyadong maging mapampigay sa tiyahin ko na yon
04:43.1
Sa amin na nga raw kumakain kadalasan ang tatlong anak ni Tia
04:47.9
Palagi pa itong mangungutang ng pera
04:51.0
Para lamang may ipangsugal
04:56.3
Ang dapat dyan sa tiyahin mo
04:58.8
Patulugin sa barangay ng isang linggo
05:01.4
Para matigil niyang pagiging adik sa sugal
05:04.2
Kasama yung mga kamosang niyang sugarol
05:07.2
Aba hindi na normal yung ginagawa niya
05:10.8
Nagkanda baon-baon na siya sa utang para lang may ipangsugal
05:15.6
Wala na nga sila makain halos buong maghapon eh
05:18.8
Magdamag pang nasa sugalan yung tiyahin mo
05:23.5
Mahabang wika sa akin ng ating tiyahin mo
05:24.7
Mahabang wika sa akin ng ating tiyahin mo
05:24.8
Nung minsan nalaman niyang nangungutang na naman ang tiyahin ko
05:29.0
Sinabihan niya akong dapat ay hindi ko na pinagbigyan pa ang tiyahin ko
05:34.7
Malaki na ang utang nito sa amin at nising kong duling ay hindi pa ito nagbabayad
05:40.5
Wala naman sanang magiging problema o manokong uutang ito sa amin
05:45.9
Basta sa pagkain lamang napupunta ang inutang na pera
05:51.7
Pero yung malaman lamang niyang napupunta lamang
05:54.7
Ang inuutang nito
05:57.1
Yun ang ayaw na ayaw niya
06:02.9
Ay binilinan niya akong huwag nang pagbigyan si Tia Cedes
06:06.7
Kapag uutang ulit ito sa akin
06:09.5
Dahil paniguradong sa sugal lang naman mapupunta ang pera
06:14.5
Tiisin ko manuang tiyahin ko
06:17.2
Ganun rin ang sinabi sa akin ng mga magulang ko Sir Seth
06:21.2
Tiisin ko manuang tiyahin ko
06:24.7
Dahil maging silaman ay hindi na nila ito pinagbibigyan
06:27.9
Nung ang araw na lumapit sa akin ang tiyahin ko
06:32.8
At nanghiram ulit
06:34.4
Gaya ng payo sa akin ng asawat ko at mga magulang
06:38.1
Hindi ko pinautang si Tia
06:40.7
Bago umalis ang tiyahin ko
06:45.0
Samotsaring masasakit na salita ang mga sinabi niya
06:48.9
Galit na galit siya at pinanlakihan niya ako ng mga mata
06:52.8
Sinabi yan akong walang utang na loob
06:56.3
Inalagaan niya umano ako simulat sa pulpa lamang
07:00.1
Dahil palaging wala ang mga magulang ko
07:03.3
Tapos hindi ko man lang raw siya pautangin ng pera
07:08.6
Babayaran niya naman umano ito pag nagka pera na siya
07:11.0
Pinapahiya ako raw siya sa mga taong bumibili sa tindahan ko
07:15.1
Dahil sa ginawa akong pagtanggay sa kanya nun
07:18.0
Kung hindi niyo kasi na itatanong
07:22.8
Sinadya talaga akong punta ni Tia sa tindahan ko para
07:26.2
Para lang mangutang ng pera
07:29.0
Nagkataon namang marami ang namimili ng araw na yon
07:32.1
Kaya't agaran ko siyang tinanggihan at sinabi ang wala na akong maipapautang pa sa kanya
07:38.8
Nagiipon kami ng asawa ko para sa kapanganakan ko
07:41.4
Sinabi yan niya akong malayo-layo pa naman ang buwan kung kailan ako manganganak
07:46.6
Kaya't tiyak na makakaipon para kami ng asawa ko
07:49.9
Sinugot ko naman siya na mas mabuti na yung pinaghahandaan habang malayo pa
07:56.0
Para naman hindi na kami magkanda ugaga
07:59.1
At kapusin ang pera pagdating sa araw ng kapanganakan ko
08:05.4
Galit na galit na binulyawan at pinagmumura ako ni Tia Cedes bago ito umalis
08:10.9
Nakonsensya ako sa ginawa akong pagtanggay sa kanya
08:16.8
Alam kong yun ang nararapat para matigil ng tindahan ko
08:21.3
Mahigit dalawang linggo lamang ang nakalipas
08:26.1
Nagpakita sa akin ang tiyahin ko
08:29.0
Kasalukuyan akong nasa bakura ng bahay noon
08:32.8
Kasama ang kasambay kong si Inday
08:35.0
Nakita kong dahan-dahang naglakad papasok ng bakura ng tiyahin ko
08:40.4
Nangangalumatay ito
08:43.0
Na parabang hindi siya nakatulog ng ilang araw
08:48.5
Medyo umimpis rin ang pinagkakataon
08:49.9
At nangangayayat ang kanyang katawan
08:56.7
Ayos lang po ba kayo?
08:59.5
Inday, tulungan mo ako at aalalayan ka si Tia Cedes
09:03.7
Tawag ko kay Inday
09:05.9
Nakasalukuyang nagwawalis ng ardin
09:08.7
Mabilis namang binitawan ni Inday ang walistingting
09:13.3
At patakpong lumapit noon
09:15.5
Bago pa man hinimatay at bumagsak sa lupa ang tiyahin ko
09:19.9
Ay naalalayan na kaagad namin ito
09:22.8
Pinagtulungan naming ipinasok sa loob ng bahay si Tia Cedes
09:27.9
Pagkatapos ay iniga namin sa mahabang upuan
09:31.3
Tapos ay sinabihan ko si Inday
09:34.4
Na bumalik na siya sa pagwawalis
09:36.6
At ako na ang bahala kay Tiyang
09:38.7
Makaraan ng ilang minuto
09:42.7
Nagising na ang tiyahin ko
09:45.1
Kagad ko siyang pinainom ng maligamgam na tubig
09:48.7
Bago tinapos na siya sa loob ng bahay si Tia Cedes
09:49.8
At tinanong kung ano ang nangyari
09:51.3
Bakit siya hinimatay at bakit?
09:55.1
Parang hindi yata maganda ang mga nagdaang araw niya
09:58.1
Pasensya ka na iha
10:01.0
Ikaw lang kasing naisip kong puntahan kaya dumerecho na ako dito
10:04.9
Paghingi niya ng paumanhin
10:07.8
Pero hindi niya sinagot ang tanong ko
10:10.8
Malikot rin ang kanyang mga mata
10:14.0
At parabang iniiwasan niya akong tingnan
10:19.8
Ano po ba yung nangyayari sa inyo?
10:23.3
Bakit bigla ka nalang hinimatay?
10:26.0
Naripasan ka ba ng gutom?
10:29.1
Napansin kong tila nag-aalang ang tumango si Tia Cedes
10:34.1
Pero noong napatingin siya sa tiyan ko
10:37.3
Mabilis niya yung hinawakan at hinimas sabay nagwi ka ng
10:41.5
Ilang buwan na nga tong dinadala mo iha?
10:47.1
Mag-anim na buwan na ho
10:50.0
Kakaiba ang mga ngiti ng tiyahin ko
10:53.9
Habang hinimas-himas ang tiyan ko
10:56.9
At nagsabing malusog umano ang sanggol sa sinapupunan ko noon
11:01.2
Pakainngatan ko umano yun
11:04.1
Kumain ako ng masustansyang pagkain
11:07.1
Para mas lalo pang lumusog ang sanggol na yun
11:10.0
Yun nga po yung ginagawa ko tiyang eh
11:13.6
Kumakain ako ng masustansyang pagkain para
11:16.5
Malusog yung anak ko paglabayad na yun
11:17.9
Alam ko paglabas niya
11:18.8
Teka lang po at ipaghahanda kita ng pagkain tiyang ha
11:22.8
Paalam ko sa kanya
11:25.0
At naglakad na ako patungong kusina
11:27.8
Pero bago pa man matapos ang ginagawang paghahanda ng pagkain noon
11:33.5
Bigla na lamang sumulpot sa likuran ko si tiyang Cedes
11:38.2
Nakangisi itong nagwikang
11:41.6
Tutulungan niya na raw akong maganda ng pagkain noon
11:47.9
Huwag na po tiyang
11:48.5
Ako na po yung maghahanda
11:50.5
Maupo ka na lamang doon at ipaghahain ko na rin ito maya maya pa
11:56.8
Iginiit ni tiyang Cedes na tutulung na raw siya sa paghahanda
12:02.1
Tutal naman ay nakapagpahinga na siya at
12:05.7
Maayos ayos naman na ang kanyang pakiramdam
12:07.9
Sige o, kayo po yung bahala
12:11.7
Tugon ko na lamang
12:13.8
Dahil kahit anong sabihin kong huwag na siyang tumulong
12:17.9
Ay iginigiit niya pa rin palagi ito
12:20.0
Nang matapos na kaming makapaganda ng pagkain
12:24.8
At kasalukuyang kumakain
12:27.1
Napansin kong mahina lamang kong kumain ang tiyahin ko
12:33.9
Ayos lang po ba kayo?
12:36.8
Masama pa rin ba yung pakiramdam nyo?
12:39.3
Ang konti lang po kasi ng kinakain ninyo eh
12:41.2
Pag-aalala ang wika ko sa kanya
12:43.8
Malam lamang mga matang nagsabi ko na
12:47.7
Sabi siyang ayos lamang ito
12:49.2
Edyo lumakas-lakas na umano siya ngayon
12:52.3
Hindi gaya noong nakaraang wala talaga siyang ganang kumain
12:56.4
Tinanong ko siya kung ano ang nangyari sa kanya
13:00.6
Bakit wala siyang gana
13:02.9
At maging sa pagtulog niya ay hindi rin maayos nun
13:09.2
Hindi ko alam kung bakit
13:11.5
Nagsimula lang naman yung ganitong pakiramdam ko
13:14.6
Nung sumama ko sa inuman ng mga kaibigan ko
13:18.2
Sabi ko naman kasi sa inyo tiyang
13:22.4
Walang magandang idudulot yung pagsusugal nyo eh
13:25.5
Dapat tuminto na kayo ng ganong gawain
13:30.1
Sa mahinang boses ay sinabi ng tiyahin kong
13:34.2
Susubukan niya ng iwasan ng pagsusugal
13:39.6
Alang-alang sa mga anak niya
13:42.5
Ngayon lang daw kasi niya naisip
13:44.9
Na napapabayaan niya na pala ang mga anak niya
13:47.7
Naantig ang puso ko sa sinabi ng tiyahin ko
13:52.8
Kaya naman naisip ko na kung talagang seryoso siya sa sinasabi niya
13:57.3
Aalokin ko siya ng trabaho para naman may pagkakaabalan siya
14:02.1
At hindi na bumalik sa pagsusugal nun
14:04.0
Tihang, kung gusto niyo po
14:07.4
Tulung-tulungan niyo na lang po ako sa tindahan
14:09.7
Alam niyo kasi palaging wala yung tindera kong si Noemi eh
14:13.7
Palaging umaabsent yun kaya minsan
14:16.1
Ako lang mag-isa sa tindahan niya
14:17.7
Huwag kayong mag-alala
14:19.8
Babayaran ko po yung servisyo mo para naman kahit pa pano
14:23.3
Makabili kayo ng pagkain para sa mga anak mo
14:26.1
Nakangiting sunod-sunod na tumanguang tiyahin ko
14:31.7
Nagpasalamat ito dahil sa magiging abala na siya
14:36.1
At makakalimutan niya ng pagsusugal nun
14:38.3
Natuwa naman ako sa isipin matutulungan ko ang tiyahin kong
14:43.3
Nag-aruga sa akin noon Sir Seth
14:45.6
Bukod sa matutulungan ko
14:47.7
Ay mailalayo ko pa siya sa pagiging lulong sa pagsusugal noon
14:52.4
Dumaan na mga araw
14:56.0
Naging maayos naman ang lahat
14:59.2
Kasakasama ko si Tia Cedes sa lahat ng mga ginagawa ko sa tindahan
15:03.6
Sabay rin kaming kumakain sa tanghalian
15:07.2
Pagdating naman ng hapon
15:09.6
Pag nagsasara na ako ng tindahan ay umuuhin na rin siya sa bahay nila
15:13.7
Isang tindahan na rin siya
15:18.1
Nakaupo ako sa balkonahe
15:20.7
Nagpapahangin nang may napansin akong figura ng isang babae
15:25.3
Sa hindi kalayuan
15:27.1
Pamilyar sa akin ang figurang yon
15:30.6
Kaya tumayo ako mula sa pagkakaupo
15:34.1
At tinitigang maigi ang bulto ng taong natatanaw ko
15:38.6
Bagya kasi yung natatamaan ng liwanag ng ilaw sa poste
15:44.0
Kaya medyo naaaninagan ko yon
15:47.7
Noong matitigan ko na kung sino ang babae
15:51.8
Ay napakunotno ako
15:54.2
Dahil sa nakita ko si Tia Cedes
15:57.8
Nakatayo ito sa labas na bakuran
16:01.3
Malapit sa may puno ng mangga
16:03.6
Habang nakatitig sa gawi ko
16:07.0
Sa pag-aakala kong may kailangan siya sa akin
16:11.2
Kaya naman hinayaan ko na lamang siyang lumapit sa akin noon
16:14.7
Sa palagay ko naman
16:17.4
Kapag may kailangan talaga siya sa akin
16:20.0
Tiyak naman akong lalapit siya
16:22.6
Ganun naman palagi yung ginagawa niya eh
16:28.4
Lumipas na lamang ang ilang minuto
16:31.6
Ay nanatili pa rin nakatayo ang tiyahin ko sa kinaroroonan nito
16:36.6
At hindi siya gumagalaw
16:39.6
Ano kayang ginagawa ni Tia Cedes?
16:44.8
Bakit hindi siya lumapit sa akin kung talagang may kailangan siya?
16:49.4
Aba ka naiiya lang siguro
16:52.4
Sandalingat ako nalang yung lalapit sa kanya
16:57.4
Naglakad na ako palabas ng balkonahe
17:00.4
At pupunta na sana si Tia
17:06.4
Narinig ko ang asawa kong si Hernan
17:10.4
Tinawag niya ako at tinanong kung saan ako pupunta
17:13.4
Bakit ako lalabas sa manoga yung madilim na?
17:16.4
Nilingon ko siya at sinabihang pupuntahan ko lang si Tia Cedes noon
17:26.4
Saan mo naman siya pupuntahan?
17:32.4
Akmang ituturo ko na sana kung saan naroon si Tia noon
17:37.4
Nang sa pagbalik ko nang tingin ko sa tawid ng daanan
17:41.4
Sa may puno ng manggang malapit sa posse ng ilaw
17:44.4
Wala nang matanda
17:48.4
Nagulat at napakunot na ako at
17:51.4
Naitanong sa isipan kung nasaan ang tiyahin ko nayon
17:57.4
Nasaan ba si Tia Cedes?
17:59.4
Kanina lang naroon siya sa...
18:02.4
Hindi ko na naituloy pa ang sasabihin
18:05.4
Dahil sa sinabihan ako ng asawa kong pumasok na sa loob ng bahay noon
18:10.4
Huwag na raw akong lumabas
18:15.4
Siguro namamalit matakalang
18:22.4
Nilapitan ako at hinawakan ng kamay at inayaan ang papasok sa loob ng bahay
18:28.4
Hindi na lamang ako nagsalita pat
18:30.4
Sumunod na lamang sa asawa ko
18:33.4
Pero bago pa man kami makapasok sa bahay noon
18:37.4
Ay may narinig kaming malakas na angil ng pusa
18:41.4
Bigla na rin nagiba ang klima ng hangin
18:45.4
At para bang bigla na lamang iyong umalinsangan
18:48.4
May nalanghap rin akong mabahong amoy
18:52.4
Yun bang parang mapanghina
18:55.4
Parang galing sa matandang ilang linggong hindi nagpapalit
18:59.4
ng pangiba bang panloob na kasukotan
19:02.4
Biniro pa nga ako ng asawa kong nangangamoy na umano ako noon
19:07.4
Dapat ay nagpalit raw ako ng panloob
19:10.4
Inampas ko naman siya at sinabing hindi ako yung nangangamoy
19:14.4
Kako, baka siyang nangangamoy
19:18.4
Magsasalita pa sana si Hernan
19:21.4
Pero muli na naman namin narinig ang angil ng pusa
19:25.4
Kaya't nagpalingalinga kami at hinanap ang ingay ng hayop na iyon
19:34.4
Halika na Ophelia! Bilisan mo nang pumasok sa loob ng bahay!
19:40.4
Huwi ka ng asawa ko at tila ba natataranta?
19:44.4
Nagmadali naman akong sumunod sa kanya
19:47.4
At nagtanong kung bakit minamadali niya akong pumasok noon
19:51.4
Mamaya ko na sasabihin sa iyo
19:55.4
Basta! Bilisan mo nang maglakad!
19:58.4
Nung makapasok na kami sa loob ng bahay
20:03.4
Mabilis niya nang isinarang pintuan
20:06.4
Ano ba kasi't nangyari? Bakit halos kalagkarin mo na ako papasok?
20:09.4
Tanong ko muli sa kanya
20:14.4
Napahugot siya ng malalim na hininga bago nagsalita noon
20:19.4
Aniya! Kanina o mano habang hinahanap namin ang angil ng hayop na naririnig namin
20:29.4
Ay may nakita siyang malaking pusa
20:33.4
Alam niyang hindi pang karaniwang pusa iyon
20:37.4
Dahil kasing laki yon ng aso
20:40.4
Halos makalbunat, butot balat na ang pusang iyon
20:44.4
Puno rin ng galis ang buong katawan na parabang binanlian iyon ng mainit na tubig
20:51.4
Pero ang mas ikinagimbal at ikinatakot niya
20:55.4
Ay noong makita niya ang namumulang mga mata nito
21:00.4
Walang tigil sa pagtulo ang malalapot na laway sa bunganga
21:05.4
Na may matutulis na mga ipin
21:08.4
Sinabi ko sa kanyang baka aso ang nakita niya at hindi pusa noon
21:13.4
Iginiit niya namang pusa talagang nakita niya
21:17.4
At siguradong sigurado siyang hindi siya namamanit mata lamang
21:23.4
Bago pa man ako makapagsalita
21:26.4
Ay nakarinig kami ng malakas na hunin ang ibon at kakaibang hunin na iyon
21:32.4
Dahil sa tanambuhay ko,
21:34.4
Ni isang beses ay hindi ko pa iyon narinig
21:38.4
Sinasabi ko na nga ba eh
21:41.4
Untag na wika niya
21:44.4
Ano bang pinagsasasabi mo?
21:47.4
Natatakot na tanong ko sa kanya noon
21:50.4
Nagulat naman ako nang biglang sumulpot sa harapan namin si Inday
21:55.4
At sumabat sa usapan
22:00.4
Isang aswang yung huling naririnig ko
22:05.4
At sinabitan ng isang supot na asin ang pintuan ng bahay
22:09.4
Naglagay rin siya ng tigi-isang dakot ng asin sa bawat bintana
22:13.4
Bago yun isinarang maigi
22:18.4
Hindi ka na po lumalabas ng bahay kapag magdidilim na
22:23.4
Mabangho sa aswang yung mga buntis
22:25.4
Kaya palagi kayo mag-iingat
22:27.4
At hindi ka na po lumalabas ng bahay kapag magdidilim na
22:31.4
Hindi kayo mag-iingat
22:34.4
Matapos maglagay ng asin noon
22:39.4
Bakit may alam kang mga pangontra sa aswang?
22:43.4
May nakapagturo ba sa'yo nun?
22:46.4
Tumangu siya at sinabing isang manggagamot ang kanyang ama
22:50.4
Kaya kahit papano ay tinuruan siya ng mga pangontra
22:55.4
Marami pang mga sinabi sakin si Inday tungkol sa kanyang amang manggagamot pero ah,
22:59.4
Marami pang mga sinabi sakin si Inday tungkol sa kanyang amang manggagamot pero ah,
23:00.4
Hindi ko na pinakinggan pa
23:03.4
Bagya kasing kumirot ang tiyan ko
23:06.4
Kaya sinabi ko sa asawa kong mauna na ako sa silid noon
23:10.4
Magpapahinga lamang ako dahil parang hindi maganda ang pakiramdam ko
23:17.4
Bago ako pumunta sa tindahan
23:20.4
Ay may inabot sakin si Inday
23:23.4
Nakabalot yun sa pulang tela kaya tinanong ko siya kung ano ang bagay na ibinigay niya
23:28.4
Luyang itim yan ate?
23:29.4
Nakaraan kasi may nadaanan ako sa palengking luyang itim
23:32.4
Naisip kita kaya bumili na ako
23:33.4
Ano naman yung gagawin ko dyan Inday?
23:35.4
Ano naman yung gagawin ko dyan Inday?
23:37.4
Ano naman yung gagawin ko dyan Inday?
23:40.4
Sinabi niyang ilagay ko lang raw yun sa bulsa
23:42.4
Huwag ilalabas hanggat hindi pa ako nakaka-uwi sa bahay
23:48.4
Saka ko na lamang raw ialis sa bulsa ko kapag magpapalit na ako ng damit sa bahay nun
23:54.4
Hindi ko sana tatanggabi ng binigay ni Inday eh
23:57.4
ni Inday eh. Pero talagang
24:01.6
Kaya naman wala na akong nagawa kung hindi
24:03.5
kunin ang bagay na binigay niya
24:05.6
at nilagay ko na sa bulsa
24:09.6
Ate, sandali lang.
24:11.7
Tawag sa akin ni Inday nang maglakad na ako
24:15.4
Ano na naman, Inday?
24:17.4
Sagot ko. At pigil
24:19.5
na pigil ang inis na nararamdaman ko noon.
24:23.5
kung ano-ano na naman ang sasabihin ito.
24:27.4
Nagulat naman ako
24:28.7
nang sabihin sa akin ni Inday
24:30.2
na mag-iingat ako
24:32.7
palagi sa tiyahin kong
24:34.0
si Tia Sedes noon.
24:38.8
tinanong ko siya kung bakit niya ako
24:40.4
pinag-iingat kay Tia.
24:45.2
mag-iingat na lang po kayo palagi.
24:48.1
Tsaka hanggat maaari,
24:50.7
sana muna yung tiyahin niyo.
24:55.8
kung ano-ano na naman yung
24:56.7
pumapasok dun sa akin,
24:59.0
Bakit naman ako mag-iingat kay Tia Sedes
25:01.1
gayong halos sa tanambuhay ko?
25:03.3
Kasakasama ko na siya.
25:05.7
Alam mo, mas mabuti pang bumalikan na
25:07.3
sa kusina para maglinis.
25:11.0
Napapailing-iling na lamang ako
25:14.4
ay parang may sayad yata sa utak si Inday.
25:19.1
Biruin mo ba namang pinag-iisipan niya
25:20.8
ng hindi magandang tiyahin ko?
25:24.5
Hinayaan ko na nga siya
25:25.5
sa mga ginagawang
25:27.7
anikanik na pangontra
25:31.2
Paati ba naman tiyahin ko?
25:33.6
Pag-iisipan niya pa
25:34.5
ng hindi maganda.
25:37.6
Wala na yatang magawa si Inday, ha?
25:40.1
Pati si Tia Sedes
25:41.0
kung ano-ano na yung iniisip niya.
25:44.6
Makalipas pang ilang minuto,
25:47.1
nakarating na ako sa tindahan.
25:51.6
Malaki na ang pagkakangisi
25:55.5
Pero noong makalipas,
25:56.5
nalapit na ako sa kanya,
25:58.7
ay bigla na lamang itong sumimangot
26:00.8
at tumalas ang paningin.
26:04.4
Lalapitan ko na sana siya
26:06.6
nang bahagya itong lumayo.
26:11.3
Noong mabuksan na ang tindahan,
26:13.5
ay nagpatiuna ng maglakad
26:15.0
si Tia Sedes noon.
26:17.9
Sa maghapong yun,
26:19.8
napansin kong bihira lamang
26:21.3
akong nilalapitan ng tiyahin ko.
26:24.6
Papansinin niya lamang ako
26:25.9
kapag may importanteng bagay
26:27.7
siyang sadya sa akin.
26:30.6
Naging malikot rin
26:31.8
ang kanyang mga mata.
26:33.8
At sa tuwing lumalapit sa akin
26:35.3
ay para siyang nanggagala itit.
26:37.8
Walang tigil sa paggamot.
26:42.4
ang kanyang mga ngipin
26:43.6
na para bang sinasadyang
26:45.5
pagkukuskusin yun.
26:48.7
Dalsa hindi ko na maatim pa
26:50.0
ang kakaibang kinikilos ni Tia
26:51.9
at ang pag-iwas niya
26:54.0
sa akin sa buong maghapon.
26:57.8
ng masinsinan kinahaponan
27:03.8
may problema po ba?
27:06.3
Tanong ko sa kanya.
27:09.0
Malikot ang mga mata niyang
27:10.2
umiling-iling at nagsabing
27:12.0
wala naman umano siyang problema.
27:16.5
Sigurado po kayo.
27:20.4
Kanina ko pa napapansin
27:21.8
parang iniiwasan niyo ako.
27:24.3
Akala ko galit po kayo sa akin.
27:25.9
Gumisi ang tiyahin ko
27:29.4
at sinabing hindi niya
27:33.8
Hindi lamang raw maganda
27:35.1
ang pakiramdam niya.
27:37.9
Siya, sige na iha.
27:40.2
Mauna na akong umalis ha.
27:42.2
May dadaanan pa kasi ako.
27:45.8
at hindi pa man ako
27:48.5
ay umalis na ito kagad.
27:53.1
Sa pagdaan pa ng ilang araw
27:55.1
at hindi pa man ako makapagsalita
27:55.8
at hindi pa man ako makapagsalita
27:55.9
ay ganon at ganon palagi
27:60.0
Pakiramdam ko ay parang iniiwasan
28:02.0
talaga ako ni tiyah.
28:04.0
At kung minsan pa nga ay nahuhuli
28:06.0
ko siyang tumititig sa akin ng hindi maganda.
28:09.8
Pero tuwing kakain naman kami sa tanghalian
28:12.1
marami siyang binibigay
28:14.2
ng pagkain sa akin.
28:17.6
dahil sa buntis ako
28:19.4
ay kinailangan kong kumain
28:23.5
Lalo na ang masastansyang pagkain.
28:25.9
Kaya naman ay pinagluluto niya ako
28:28.2
ng masasarap na pagkain noon.
28:31.0
Ubusin ko raw yung kainin
28:32.3
para sa sanggol na tinadala ko.
28:36.0
Sa pagkakalang nag-aalala lamang
28:38.1
ang tiyahin ko sa akin.
28:40.4
Kaya naman hindi ako naghinala pa
28:42.2
ng kung ano noon.
28:44.7
Gaya ng sinabi niya
28:45.7
ay masayang kinain ko
28:47.8
ang pagkain binigay niya.
28:53.0
kasagsagan ng malakas na ulan noon
28:55.8
kaya naman sumama sa akin
28:57.9
sa bahay si Tia Cedis.
29:01.0
Sinabi ko sa kanyang
29:01.8
magpapatila na muna siya ng ulan
29:03.4
bago umuwi sa bahay nila.
29:07.2
Dito ka nalang muna
29:07.8
magkapunan, Tiyang.
29:09.8
Ipapatid na lamang kita mamaya
29:11.1
kay Hector pag medyo
29:12.2
humina na yung ulan.
29:17.3
Nakangiting tumangon naman
29:22.3
Nagtataka naman ako
29:23.3
sa kasambahe kong si Inday.
29:25.8
Dahil sa agaran siyang
29:27.6
at sinabihan niya akong
29:28.7
sasamahan niya raw
29:30.7
akong pumunta sa silid ko
29:32.0
para makapagpalit ng damit.
29:38.0
yung binigay ko sa'yo
29:38.7
yung luyang itim na
29:39.6
nasa bulsa mo pa ba?
29:41.8
Pabulong niyang tanong sa akin.
29:51.1
sagutin niyo nalang po ako.
29:54.2
Nasa bulsa mo pa ba
29:55.3
yung luyang itim?
29:55.8
Yung itim na binigay ko.
29:59.8
at sinabi kong nailaglag ko yata
30:02.3
kaninang hapon ng luya.
30:04.6
Pero hindi ko alam
30:05.6
kung saan nalaglag.
30:08.2
Sinasabi ko na nga ba eh.
30:14.0
nagugulan na talaga ako sa'yo.
30:16.7
Pati ba naman dito
30:17.3
sa loob ng silid eh
30:18.2
sasamahan mo ako?
30:20.4
Anong titignan mo ba
30:21.3
kung magpalit ng damit?
30:25.8
Hindi pinakinggan ni Inday
30:29.4
Sa halip ay nagwi ka siyang
30:31.5
kung lumabas ng silid noon.
30:34.0
Dahil kukuha lamang siya
30:38.4
umano sa silid niya
30:39.5
kung may natira pa ba.
30:44.4
ang maikit isang minuto.
30:46.9
Bumalik na si Inday.
30:49.1
May bitbit na siyang
30:50.9
at agad na inabot niya
30:54.5
Ilagay ko umano yun
31:00.9
anuman na mangyari.
31:04.2
Tatanggapin ko lang yan
31:05.1
kung sasabihin mo sa akin
31:06.2
kung bakit mo ako
31:09.4
Nandito naman tayo
31:10.0
sa loob ng bahay.
31:11.9
Sigurado akong ligtas tayo
31:13.3
at hindi makakapasok
31:22.0
umano kami ng bahay
31:23.2
kailanman na hindi kami
31:30.1
sa loob ng bahay.
31:40.8
Kung alam ko lang
31:42.5
sa bayang tiyahin mo
31:43.6
di sana hindi ko na
31:45.5
tinanggal yung mga asin
31:47.0
sa pintuan at bintana.
31:50.5
yung buong bahay kanina.
31:52.7
Hinalis ko yung mga asin.
31:58.6
Hindi talaga kita
32:02.6
tungkol sa mga panguantra
32:06.1
iwasan ko yung tiyang.
32:08.1
Pero hindi mo naman ako
32:09.3
binibigyan ng dahilan
32:13.3
Tatapatin na kita ate ha.
32:16.1
Malakas yung pakiramdam ko
32:22.3
nung minsang pumunta
32:24.1
siya dito sa bahay
32:24.9
para manghiramdaman.
32:27.8
Kumulo yung bitbit
32:31.5
may kakaiba sa tiyahin mo.
32:36.8
Dagdag niya pang wika.
32:43.8
ay binigay pa yun
32:58.8
Kaya't siguradong
33:02.3
ang tiyahin ko nun.
33:08.5
lanang sinasabi mo ha?
33:12.2
ng walang basihan.
33:17.6
Dahil sa totoo lang
33:23.3
Kaya't napakaimposible
33:24.9
ang mga sinasabi niya.
33:40.7
hindi ka maniniwala.
33:51.4
Sa isip-isip ko pa
33:58.8
pakialam kahit na
34:03.1
nagtitimpi ako noon.
34:08.1
boses ay sinabi ko
34:09.6
lumabas na lamang
34:39.4
nakakauyang asawa ko.
34:43.3
kaming kumain noon.
34:48.8
na kapag umabot pa
34:53.6
Sa bahay na lamang
34:56.4
Huwag siya mag-alala
34:57.2
dahil sasabihin ko
34:58.8
bukas sa mga anak niyang
35:03.2
Mukhang may bagyo
35:04.1
yata ngayon Tiyang.
35:13.6
ang pagdating ni mister.
35:25.0
mabilis na tumahip
35:30.5
ng nakita kong matalim
35:33.2
sa akin si Tia noon.
35:38.3
patungo sa dibdib niya
35:40.9
habang naglalabas
35:43.4
siya ng kakaibang
35:45.1
para bang magkahalong
35:53.0
ang mga balahibo niya.
35:55.8
pinagtulungan siyang
36:01.5
ng mga sandaling yon
36:04.4
sakit na kakaibang
36:12.8
aakalain mong hepa.
36:16.7
Mabalasik na tinitigan
36:18.1
niyang Tian Gonon.
36:24.6
At hindi ko maiwas
36:27.3
Dahil sa nakita kong
36:28.9
tila takam na takam
36:32.9
nasa harapan niya.
36:38.7
sa paggalawang ulo
36:39.9
na para bang manok.
36:43.7
lamang ang ginagawa niya.
36:46.8
Noong sinubukan niyang
36:48.8
at akmang kakalmutin
36:53.6
at nangatakalmutin
36:54.6
at muling umangil
36:59.8
Bahagya naman akong
37:06.1
Nakailang beses niya pa
37:07.2
akong pinagtangka
37:11.0
at sa hindi malamang
37:18.7
ako malapit-lapitan.
37:28.7
banganganak na yata
37:34.4
at muling sinambit
37:37.2
pero mukhang wala na yata
37:39.9
sa sariling wisyo
37:41.8
na hindi man lamang
37:44.6
o hindi man lamang
37:50.9
Mabagsik na nakakapangilabot
37:52.6
pa rin yung pagmasdan.
37:54.6
Nang mga sandaling yun
37:56.6
kinakabahan na talaga ako
38:01.2
hindi na si Tia Cedes
38:02.6
ang nasa harapan ko
38:03.8
sa halip ay ibang tao na siya.
38:09.5
ay nagulat na lamang ako
38:10.9
nang biglang sinunggaban
38:16.1
ang isang garapong asin.
38:21.3
Pumasok ka sa kwarto mo.
38:24.6
Bilisan mo nang tumakbo
38:26.0
at papuntang kwarto mo.
38:27.7
Muling sigaw niya.
38:30.4
Dagdag niya pang uwi ka.
38:33.7
kung nasa loba ko
38:35.6
dahil may mga pangonta
38:37.5
siyang inilagay doon
38:41.6
ang tiyahin kong aswang.
38:47.1
at nag-aalalang tugon ko nun.
38:51.2
Sinabihan ako ni Inday
38:52.4
na huwag ko raw siyang alalahanin.
38:54.6
Dahil kayang-kaya niya raw
38:58.4
Basta tumakbo na lamang ako
38:59.8
papunta sa silid ko
39:01.0
dahil susunod ka agad siya.
39:04.8
Yun ang ang ginawa ko.
39:07.4
Hawak-hawak ang tiyan.
39:09.4
Mabilis na akong tumakbo
39:10.5
papunta sa silid pero
39:11.8
bago pa man ako tuluyang
39:14.5
makarating sa silid nun.
39:17.0
Sandaling nilingon ko
39:20.7
Nakita kong patuloy pa rin
39:22.3
siyang nakikipagdumugan.
39:24.6
At pilit na inginungud-ngud
39:26.4
sa sahig na may asinang tiyahin ko.
39:32.0
kung hindi nyo na itatanong,
39:34.4
kilos lalaki si Inday nun.
39:37.3
Kahit na nasa edad 18
39:40.5
ay kayang-kaya nitong mabuhat
39:41.9
ng isang sakong bigas.
39:45.0
Batak na batak ang katawan nitong
39:46.2
mabuhat ng sako-sakong kamote at palay.
39:49.4
Dahil yun ang hanap buhay
39:50.3
ng kanyang mga magulang.
39:52.4
At dahil sa siyang panganay at wala siyang kapatid,
39:56.9
Kung kaya't mapagawain o trabaho man
40:02.8
Matulungan niya lang ang kanyang mga magulang.
40:06.6
Yun nga lang ay medyo may pagkawirdo lamang siya
40:08.7
dahil masyado siyang mapamahiin
40:10.3
at maraming anik-anik na suot sa katawan.
40:14.6
Gaya na lamang ng medalyon at pulseras
40:16.5
na pangontraw mano sa aswang.
40:20.8
Noon nga makita ko kung paanong
40:22.8
nakipagdumugan si Inday.
40:25.5
Nag-aalala akong baka
40:28.7
Pero nang sipatin niya ako ay muli na
40:30.6
naman siyang sumigaw at sinabihan
40:32.9
niya akong pumasok na sa loob ng kwarto ko.
40:37.0
Mabilis na nga akong pumasok.
40:39.2
Isinarang maigi ang pintuan.
40:42.1
Tanging kalabugan,
40:43.9
sigawan at pag-atungal
40:45.3
na lamang ang naririnig ko noon.
40:48.6
Napatakip naman ako ng bibig
40:50.2
at pilit na pinapakalmang sarili.
40:54.6
Katuloy pa rin sumasakit ang tiyan ko
40:56.4
na tila ba gumagalaw ang sanggol
40:59.2
sa sinapupunan ko noon.
41:02.2
Maya-maya pa ay narinig ko na
41:03.8
ang boses ni Hector.
41:06.4
Sumigaw ito at sa palagay ko
41:07.8
ay tinulungan niya si Inday.
41:11.4
Makaraan lamang ang ilang sandali.
41:14.4
Napaiktad ako nung may biglang
41:15.9
kumatok sa pintuan.
41:20.5
Buksan mo na yung pinto.
41:24.6
Rinig kong wika sa labas ng kwarto.
41:28.9
Mabilis kong binuksan ang pintuan.
41:31.7
Bumungad sa akin ang asawa kong may bahit ng dugo.
41:35.9
Nag-aalang ang tinignan ko siya
41:37.4
at magtatanong na sana ako pero
41:39.7
mabilis siyang nag-wika na huwag ko raw siyang alalahanin
41:43.7
dahil maayos lamang siya noon.
41:48.0
Tinanong ko kung ano nangyari kay Tia.
41:51.4
Sinabi niya naman sa aking nasa sala ang tiyahin ko.
41:54.6
Itinali niya yun para hindi na makapaminsalap at makapanakit.
42:00.9
Tinanong ko kung nasaan si Inday.
42:05.6
Inutusan niyang sunduin ang mga anak ni Tia Cedes
42:08.0
at sabihin na rin sa mga magulang ko ang nangyari noon.
42:12.8
Hindi kasi pwedeng siyang umalis
42:14.4
dahil baka mamaya'y pagalis niya.
42:17.9
Makawala si Tia Cedes at baka masaktan na naman ako.
42:22.9
Noon nang dumating ang mga magulang ko,
42:23.8
at ang mga anak ni Tia.
42:28.2
Halos hindi sila makapaniwala.
42:31.6
Gagad naman umalis si Hector at ang ama ko
42:33.8
para maghanap ng albularyong gagamot kay Tia noon.
42:38.7
Malayo kasi ang tinitirahan na lugar ng mga magulang ni Inday
42:41.8
kaya't hindi agad-agad nila mapupuntahan.
42:46.3
Kaya naman naganap na lamang sila ng mga gagamot na medyo malapit lang.
42:51.3
Ayon kasi sa aking ama,
42:52.4
hindi doktora makapagpapagaling sa tiyahin ko
42:56.3
dahil malakas ang kutom niyang nahawaan ito ng pagiging aswang.
43:03.8
Habang nagaanap sila ng mga gagamot,
43:07.3
may sinabi sa akin ang panganay na anak ni Tia Cedes.
43:13.8
nakaraang linggo niya nang napapansing may kakaibang nangyari sa kanilang ina
43:17.9
dahil tuwing nagigising siya ng hating gabi,
43:21.1
ay wala ang kaligasan.
43:23.4
may sinabi sa akin nang napapasing may kakaibang nangyari sa kanilang ina
43:24.4
dahil tuwing nagigising siya ng hating gabi,
43:25.4
ay wala ang kaligasan.
43:25.4
Isang hating gabi nga,
43:27.3
hinintay niya ang umuhi ang kanyang ina.
43:30.3
Pasado alas tres na ng madaling araw nang umuhi ang kanyang ina noon
43:33.6
at nakita niyang nanlilibahid umano ng dugo
43:37.4
ang damit at muka nito.
43:41.6
Natataranta pa nga umano nung nagmamadaling pumasok ang kanyang ina
43:46.1
para kumuha ng damit at naligo noon.
43:50.7
Ang nasa isip niya noon,
43:52.4
baka may nabatay na tao ang kanyang ina
43:55.2
dahil sa bakit nanlilibahid yun ng dugo at natataranta.
44:01.4
Kaya nga lang kinabukasan,
44:04.4
nabalitaan niya na lamang napatay na
44:06.3
ang alagang hayop ng kapitbahay nila
44:08.7
at ang pinaghihinalaan ng mga iyon
44:12.1
ay isang aswang umano
44:17.9
Naging balibalita ito
44:20.7
patungkol sa aswang nanabatay na tao.
44:22.2
At sa aswang nanabatay na tao,
44:22.4
may aswang na nabibiktima.
44:25.4
Napapaisip ako kung bakit
44:26.7
walaman lamang akong nabalitaan
44:28.3
tungkol sa aswang
44:29.2
dahil magkalapit lang naman ang baryo namin
44:34.0
Bakit hindi nakarating sa akin
44:35.9
ang tungkol sa balitang
44:37.1
may aswang na nabibiktima noon?
44:42.0
Bakit hindi mo kagad sinabi sa amin
44:43.8
ang tungkol sa napapansin mo sa inang mo?
44:46.7
Tanong ko sa kanya.
44:49.5
Naging abala po kasi ako
44:52.4
Nakapasok na kasi ako ng trabaho
44:54.0
at gabi na rin ako kung makauwi.
44:56.7
Hindi ako nagkaroon ng pagkakataong
44:58.1
pumunta sa bahay mo para
44:59.2
sabihan ka itong tungkol sa napansin ko
45:05.9
Natigil lamang ang usapan namin noong
45:07.8
dumating na ang asawa ko at si tatay
45:10.3
kasama ang albularyong
45:12.2
titingin kay tiyak.
45:15.5
Noong tinignan ang albularyong
45:19.1
kumpirmadong na iyang gaw ito.
45:21.5
At mukhang ako na rin
45:22.2
mukhang kilala umano ni tiyas
45:23.8
sedes ang may gawa nito sa kanya.
45:27.4
Sinabi pa ng albularyong
45:28.9
kailangan sa ibang bahay niya
45:30.4
gamutin ang tiyako.
45:32.8
Hindi pwedeng sa bahay namin
45:34.3
dahil buntis sumanukot.
45:36.3
Malakas sa pangamoy ng mga aswang
45:40.4
Mahihirapan siyang gamutin si tiyah
45:42.1
dahil kakapit at kakapit
45:44.5
sa sekmura nito ang nilalang
45:46.0
na ginagamit ng aswang
45:47.4
para mayanggaw siya.
45:54.0
inuwi ng tiyahin ko sa bahay nito
45:55.9
para doon na ipagpatuloy
45:58.7
ang gamutang gaganapin.
46:02.2
Noong nang matapos ng gamutan,
46:05.7
ang mismong kainuman pala ni tiyah
46:08.1
ang siyang yumanggaw sa kanya.
46:11.4
Yun yung bagong kamosang nilang
46:13.2
sugarol sa inuman.
46:15.4
At kaya pala nanlibri yun
46:16.9
dahil sa binabalak pala nitong
46:19.3
iyang gawin ng tiyahin ko.
46:20.5
Sa kadahilan ng napag-interesan
46:24.3
ang tiyahin kong sugarol.
46:28.7
Pasalamat na lang talaga
46:30.6
dahil hindi pa siya nakakakain
46:33.4
ang laman at dugo ng tao.
46:36.1
Ahil kung nagkataong
46:37.3
tuluyan akong nabiktima ni tiyah,
46:40.8
tiyak ay tuluyan na umanong
46:42.5
magiging aswang ang tiyahin ko.
46:46.9
Laking pasasalamat ko rin
46:49.0
na binigay sa atin.
46:52.0
Dahil ang sabi ng albularyo,
46:54.9
yun ang dahilan kung bakit
46:56.2
hindi ako nalapitan
46:57.3
ang bagong yanggaw.
46:59.7
Maging ang isang garapong asin rin
47:01.5
na ibinuhos ni Inday noon.
47:07.6
tuluyan nang ang tinigilan ni tiyang
47:09.4
ang pagiging sugarol.
47:11.9
Hindi na rin siya nakikipag-inuman
47:13.8
kung kani-kanino.
47:16.1
At itinuon niya na lamang
47:34.6
Thank you for watching!
