Kailan Dapat Inumin ang Gamot? Umaga o Gabi? - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:25.5
Kung kailan the best iniinom ang gamot natin
00:28.6
Para maganda epekto
00:30.0
Para hindi tayo ma-stroke, ma-heart attack
00:32.7
Tawag dito chronotherapy
00:34.9
Isang pag-aaral to
00:36.2
Ang simpleng sagot, syempre, yung doktor nyo magsasabi
00:40.2
Kung umaga o gabi o after meals
00:44.8
Pero misan, kayo mismo, malalaman nyo
00:47.6
Ma-experience nyo kung kailan mas bagay sa inyo
00:52.0
Okay, diba? Tanong sa doktor
00:53.6
Pero otherwise, bibigyan ko kayo ng tip
00:55.3
First, pag-usapan natin na
00:58.6
Gamot sa high blood
01:00.3
Kailan iniinom ang gamot sa high blood?
01:03.4
Ang blood pressure kasi natin
01:04.9
Hindi natin alam kailan tumataas, diba?
01:09.2
Tumataas ang blood pressure natin
01:12.7
Pag madaling araw, pag-ising sa umaga
01:15.5
Pag-ising sa umaga, 6am, 7am
01:19.6
Diyan nagsushoot up ang blood pressure
01:22.0
Morning hypertension
01:23.3
Diyan na-stroke at na-heart attack
01:26.4
Ang tao madalas sa umaga
01:28.0
Pagkagising, sobra excited
01:30.2
Kaya, ang problema dito
01:32.8
Pag ganyan ang nangyayari madalas
01:34.8
Kaya, ang recommended ng doctors
01:37.1
Usually, sa gabi iniinom ang gamot sa high blood
01:43.1
Pag sa gabi iniinom yung gamot sa high blood
01:45.2
Para at least, pag-ising niya sa umaga
01:47.9
Medyo controlled na siya
01:49.6
Hindi ka ma-stroke sa umaga
01:51.7
Eh, kung maaga mo iinomin
01:56.7
Gumising ka ng 6.30am
02:01.9
Eh, na-high blood ka na ng 5am
02:05.4
Kasi, kailangan maghintay ka pa ng isang oras
02:08.9
Dalawang oras bago umupekto yung gamot eh
02:11.2
Kaya usually, sa gabi iniinom yung gamot sa high blood
02:15.4
Yun ang recommended
02:16.3
Pero kung twice a day
02:17.3
Wala tayo, choice twice a day
02:20.4
Paano yung mga with meals or without meals?
02:24.6
Sa akin, usually mga high bloods
02:26.7
Kahit walang meals, okay lang eh
02:28.7
Depende sa tiyan nyo ah
02:30.7
Kung di naman sumasakit ng tiyan
02:32.7
Kahit walang laman ng tiyan, kaya
02:34.7
Merong gamot na pampaihi
02:37.7
Merong diuretics na binibigay pang high blood
02:41.7
Merong mga pampaihi eh
02:45.7
Yung mga pampaihi
02:47.7
Eh, kailangan iinomin mo na sa umaga na
02:51.7
Kasi, kung pampaihi yung gamot mo sa gabi mo iinomin
02:54.7
Di ihi ka ng ihi na umaga eh
02:56.7
Di na buong gabi, hindi ka makakatulog
02:58.7
So, kailangan morning
03:00.7
Kung yung gamot mo ay nakakaihi o pampaihi
03:06.7
Next, gamot sa kolesterol
03:12.7
Ang gamot sa kolesterol
03:14.7
Ang recommended, let's say mga simvastatin, atorvastatin
03:18.7
Usually, sa gabi rin iniinom
03:23.7
Kasi, ang katawan natin
03:25.7
Mas gumagawa ng kolesterol to
03:27.7
Cholesterol biosynthesis
03:31.7
So, sa madaling araw pala tumataas yung kolesterol natin sa katawan
03:34.7
Kaya, gusto mo rin sa gabi
03:36.7
Iniinom yung simvastatin para makontrol yung pagtaas ng kolesterol
03:43.7
Yung gamot sa kirot
03:45.7
Yan, mga pain reliever
03:47.7
Ako, hindi ko gano'n nire-recommend mag pain reliever kayo
03:50.7
Sabi ko, paminsan-minsan lang
03:52.7
Kung talagang sobrang sakit
03:53.7
Pero, kadalasan tumataas yung pain reliever kayo, sabi ko, paminsan-minsan lang kung talagang sobrang sakit
03:54.7
Pero, kadalasan itong mga pain reliever
04:05.7
Lahat ng pain reliever
04:07.7
Kailangan after meals
04:12.7
Paano? Sabihin mo, Dok
04:14.7
Eh, kakakain ko pa lang eh
04:16.7
Masakit na yung katawan ko
04:18.7
Kailangan ko na inumin eh
04:20.7
At least, isang saging
04:22.7
Kumain ka isang saging bago itong pain reliever
04:25.7
Sabayan mo ng pain reliever
04:27.7
Tapos, bukod sa with meals, kailangan maraming tubig
04:30.7
Nga sa basong tubig
04:32.7
Kasi, pag walang laman ang tiyan
04:34.7
Uminom ka ng pain reliever
04:38.7
Gastrointestinal effect
04:40.7
May dumudugo ang tiyan
04:44.7
Pwedeng dumugo ang tiyan
04:46.7
Dito sa mga pain reliever
04:48.7
Isa yan sa mga side effect
04:50.7
So, dapat after meals
04:52.7
Kulunang-kuluan tiyan mo eh
04:58.7
Paano yung gamot sa diabetes?
05:00.7
O, kailangan iniinom ang gamot sa diabetes?
05:04.7
Pag diabetes, tulad ng metformin
05:06.7
Glicloside, glipiside
05:10.7
Usually, iniinom ang gamot ng diabetes
05:12.7
Sabay sa pagkain mo
05:20.7
Kung kumakain ka ng breakfast
05:22.7
Doon mo sasabay yung metformin mo
05:24.7
Glicloside mo, glipiside at iba pa
05:30.7
Bakit? Gusto natin blood sugar mo controlled lang eh
05:32.7
Huwag masyado mataas
05:34.7
Huwag masyado mababa
05:36.7
So, pag kumakain tayo
05:38.7
Tataas ang blood sugar
05:40.7
Kaya gusto mo, isabay mo yung gamot
05:42.7
Yung gamot ang magpapababa ng blood sugar eh
05:44.7
So, habang kumakain ka
05:46.7
Ininom mo yung gamot sa diabetes
05:48.7
So, hindi masyado tataas ang blood sugar
05:50.7
Papano kung yung iba ayaw mag-breakfast
05:52.7
O, kape lang ininom
05:54.7
Tapos uminom ng metformin
05:56.7
Anti-diabetes sa umaga
05:58.7
Ay baka bumagsak naman masyado
06:00.7
Blood sugar mo, mag-hypo ka
06:06.7
Kung kumain ka ng marami
06:08.7
Tapos hindi mo na timing yung gamot mo
06:10.7
Diyan, taas naman ang blood sugar mo
06:12.7
Kaya ang payo ko nga sa mga may diabetes
06:14.7
Yung kain nyo dapat
06:16.7
Medyo normal lang
06:18.7
Dapat normal lang, sabihin
06:20.7
Umaga, ganito karami
06:22.7
Tanghali, ganito karami
06:24.7
Sa gabi, ganito karami
06:26.7
Halos pare-pareho
06:28.7
Para yung dose ng gamot mo
06:30.7
Tableta man or insulin
06:32.7
Hindi masyado nagloloko yung blood sugar mo
06:38.7
Huwag yung hindi kakain sa umaga
06:40.7
Sa tanghali, lalaman mo ng marami
06:42.7
Tapos sa gabi, marami na naman
06:46.7
Masisira yung organs natin
06:54.7
Mga may sedative effect
06:58.7
Yung mga anti-depressant
07:00.7
Alam nyo ngayon, yung mga kabataan
07:06.7
Kailangan ng anti-depressant
07:10.7
30% na kabataan natin
07:12.7
Kailangan ma-resetahan
07:14.7
O merong depression or anxiety
07:16.7
So yung mga umiinom ng anti-depressant
07:18.7
Luma mga anti-depressant
07:24.7
Basta anti-depressant usually
07:28.7
So pag nakakaantok yung anti-depressant
07:30.7
Recommended sa gabi
07:34.7
Pero minsan yung palagay natin
07:36.7
Yung pasyente yung nagwawala
07:38.7
O yung talagang irritable
07:40.7
Minsan okay lang sa umaga eh
07:42.7
Yun lang nga buong araw medyo antok-antok siya
07:44.7
At least hindi siya masyado naninigaw
07:48.7
Pero usually anti-depressant
07:50.7
Pag once a day lang sa gabi
07:52.7
Para pag inantok man siya
07:54.7
Tuloy tulog na siya
07:58.7
Tapos yung anti-depressant
08:02.7
Bawal isabay sa alak
08:04.7
Ang anti-depressant at maraming gamot
08:06.7
Bawal isabay sa alak
08:08.7
Kasi yung alak, ginagawa niya
08:10.7
Pinapatagal niya yung gamot sa dugo natin
08:12.7
So yung dose ng gamot
08:14.7
Imbis na let's say
08:16.7
100 mg lang tumatagal sa katawan natin
08:20.7
Maghahalo yung alak eh
08:22.7
Mag-aaway yung alak
08:24.7
Pati yung gamot niyo
08:26.7
Kaya hindi nga talaga bagay
08:28.7
May depression ka na uminom ko pa ng alak
08:30.7
Alak is depressant
08:32.7
Lalo ka madidepress magugulo yung dose mo
08:34.7
Mamaya kung ano pa maisip-isip
08:36.7
Masama, kaya huwag na uminom talaga ng alak
08:42.7
Paano ang gamot sa allergy
08:44.7
Yung mga may allergy dyan
08:46.7
Yung mga lumang gamot sa allergy
08:48.7
Alam nyo naman diba mga loratadine
08:56.7
Kaya nga ginagamit na pampatulog yan eh
08:58.7
So yung anti-allergy na lumang anti-allergy
09:00.7
Sa gabi lang iniinom
09:04.7
Bawal nga mag-drive
09:06.7
Yung umiinom ka nitong mga lumang
09:08.7
Pang-allergy, inaantok ka
09:10.7
Nagdadrive, baka makakatulog ka
09:12.7
Pero yung mga bagong gamot
09:14.7
Sa allergy, meron na mga bagong gamot
09:18.7
Bilastine, yung favorite ko bilastine eh
09:22.7
O yung mga levocetiricine, yung mga bago
09:24.7
Usually hindi na nakakanto
09:26.7
Kung meron mga konti-konti
09:28.7
Kakayanin mo na yun
09:36.7
Pag sleeping pills,
09:38.7
Pampatulog, sa gabi talaga sleeping pills
09:40.7
Diba, sleeping pills eh
09:46.7
Maraming Pilipino umiinom ng gamot
09:48.7
Sa tuberculosis, sa TB
09:50.7
Diba, oo ang daming may TB
09:54.7
So ito medyo mahirap, kasi yung gamot sa TB
09:56.7
Marami, usually 4 medicines
09:58.7
Maraming tableta iniinom
10:00.7
Ang gusto ng doktor
10:06.7
Sabay-sabay iinumin
10:08.7
Sabay-sabay iniinom
10:10.7
Ang gamot sa TB sa umaga
10:14.7
Walang laman ng tiyan
10:16.7
Hindi kakakain, within 1 hour
10:18.7
Iinumin mo sabay-sabay yung gamot
10:20.7
Diba, anong purpose nito?
10:24.7
Sabi mo Dok, kala ko gusto ko suwabe
10:26.7
Bakit biglang sinabay sa TB
10:28.7
Kasi lalo na yung mga maraming TB
10:32.7
Na matindi yung bacteria ng TB
10:34.7
Sinasabay-sabay lahat yung gamot
10:36.7
Para tumaas yung level
10:38.7
Ng gamot sa dugo natin
10:40.7
Para yung mikrobyo ng TB
10:44.7
Mamatay sa antibiotics
10:46.7
Kasi salbahe nga yung TB
10:48.7
Kaya nga 6 buwan ginagamot
10:50.7
Gusto niya high dose
10:52.7
Para mapatay talaga sila
10:54.7
Ngayon, paano kung
10:56.7
Sumasakit ang tiyan mo
11:00.7
Wala tayong choice
11:02.7
Pag sumasakit ang tiyan mo
11:04.7
After meals na lang
11:06.7
Pero expect mo na mas mahina yung dosis ng gamot
11:10.7
Or 3 times a day na lang yung gamot sa TB
11:12.7
Pero mas mahina na
11:16.7
So baka mas hindi mapatay yung TB
11:18.7
Pero wala naman tayong choice
11:20.7
Wala tayong choice
11:22.7
Kung talaga sensitive ang tiyan natin
11:30.7
Usually ito sa umaga
11:34.7
Diyan pinakamaganda
11:36.7
Ito naman nire-recommend ko
11:40.7
Pero kung hindi naman malala yung high blood
11:46.7
Kunti lang naman ang difference
11:48.7
Paano yung biogesic
11:50.7
O mga acetaminophen
11:56.7
Very safe ang paracetamol
12:02.7
Pero huwag din isasabay sa alak
12:04.7
Ang acetaminophen
12:06.7
Dumadaan sa liver
12:08.7
May overdose din yan
12:10.7
Kaya kung masyado madalas ang inom
12:12.7
Sinasabay sa alak hindi po maganda
12:16.7
Next paano yung naka warfarin
12:20.7
Yung mga pampalabnaw ng dugo
12:22.7
Yung mga may heart problem
12:24.7
Yung mga may rheumatic heart at iba pa
12:26.7
Ang coumadine o warfarin
12:28.7
Gusto niya malabnaw ang dugo mo
12:30.7
May pro time level yan
12:32.7
Kaya yung dami ng gulay
12:36.7
Normal lang yung dami ng gulay
12:38.7
Kung ang gulay mo ay
12:40.7
Dalawang tasang gulay per day
12:44.7
Huwag yung nakainom ka ng coumadine
12:46.7
Warfarin tapos biglang kumain ka
12:48.7
Napakaraming gulay
12:50.7
Kasi ang gulay maganda
12:52.7
Problema lang sa gulay
12:54.7
Maraming vitamin K
12:56.7
Pag may vitamin K
12:58.7
Mas lumalapot yung dugo
13:00.7
Na hindi lang maganda
13:02.7
Doon sa may specific heart problem
13:04.7
So pag naka coumadine ka
13:06.7
Huwag yung nakainom ka ng gulay
13:08.7
Pero kung wala naman kayong warfarin
13:10.7
At normal na tao tayo
13:12.7
Kumain kayo ng maraming gulay
13:14.7
Walang problema kahit ilang gulay
13:18.7
Para lang nga doon sa naka warfarin
13:22.7
Ito para sa hypothyroid
13:24.7
Yung mga naka L-troxin
13:30.7
Pag hypothyroid kayo
13:32.7
Baka hindi nasabi nung doktor minsan
13:34.7
Ito mga L-troxine, Levothyroxine
13:38.7
Walang laman ang tiyan
13:42.7
Walang laman ang tiyan 60 minutes
13:44.7
Bago kakain 1 hour
13:46.7
Kasi gusto mo maganda dosis
13:48.7
Nang Levothyroxine
13:52.7
Dapat saktong saktong
13:54.7
Hindi pwedeng tumaas konti
13:56.7
Pag sinabay mo kasi sa pagkain
13:58.7
Usually nagugulo yung dose
14:02.7
Itanong sa doktor
14:04.7
Sabihin sa doktor kung ano mga iniinom nyo
14:08.7
Inom ng maraming tubig
14:10.7
At least isang basong tubig
14:12.7
Pag umiinom ng gamot
14:16.7
Huwag durug-durugin yung gamot
14:20.7
Huwag durug-durugin
14:22.7
Baka mawala yung efekto
14:26.7
Paano yung mga vitamins
14:28.7
Actually yung vitamins
14:30.7
Before meals or after meals
14:32.7
Wala namang problema
14:34.7
Kasi usually halo-halo yung
14:36.7
Yung vitamins lang kung pupwede lang daw
14:38.7
Huwag isasabay sa gamot
14:40.7
Let's say may gamot ka
14:42.7
Baka pwede yung vitamins mo sa tanghali
14:44.7
Yung gamot mo sa umaga
14:46.7
Para at least yung vitamins lang
14:48.7
Hindi lang makagulo
14:50.7
Sa absorption ng gamot mo
14:52.7
Sa mga ibang sakit
14:54.7
Pero kung wala tayong choice
14:56.7
Let's say 3 times a day ang gamot mo
15:00.7
Sabay na rin sa vitamins
15:02.7
So bawal isabay ang gamot
15:04.7
Sa ala ka bawal na bawal
15:08.7
Kung kayo ay makakalimot
15:10.7
Parang ako mabilis makakalimot
15:12.7
Mas maganda may taga-remind
15:14.7
Diba sabihin mo kay misis
15:18.7
Anak ko kayo ikaw na magbili
15:20.7
Diba paalala mo sa akin
15:22.7
Nakainom ba si tatay si nanay ng gamot
15:24.7
Or bumili kayo nung pill
15:26.7
Pill anong tawag doon
15:30.7
Morning, noon, evening
15:32.7
Monday, Tuesday hanggang Sunday
15:34.7
Para alam mo kung nakainom ka o hindi
15:38.7
Yung gamot dapat nasa room temperature
15:40.7
Normal temperature
15:42.7
Or pwede lang sa ref
15:46.7
Sa ref pwede rin mas tumatagal yung gamot
15:48.7
Lalo na kung mainit sa atin
15:50.7
Pag ang gamot bawal mainitan
15:52.7
Huwag mo lagay sa kotse yung gamot
15:54.7
Nalagay mo sa kotse
15:58.7
Naisira yung gamot
16:00.7
Ma-expire ng maaga
16:02.7
Yung gamot nilalagay sa wallet
16:04.7
Ako nilalagay ko sa wallet
16:06.7
Mainitan ng puwet natin
16:10.7
Pwede na rin siguro kung kailangan kailangan nyo yung gamot
16:16.7
Dapat sa room temperature huwag maiinitan
16:18.7
Para mas mahaba yung buhay
16:22.7
Expired na yung gamot dok
16:24.7
Expired na dok kaya wala akong pera
16:26.7
Dalawang sagot ko dyan
16:30.7
Syempre kung pag uusapan natin yung
16:32.7
Common sense at legal
16:34.7
At sasabihin ng doktor
16:36.7
Pag expired na expired na
16:38.7
Pag sinabi September ang expiration
16:44.7
Yung tinapay pag tinapay
16:46.7
Hagang Friday lang sabado na
16:50.7
Pero hindi porke lumampas na yung date
16:52.7
Ito yun ang legal answer
16:54.7
Second matipid na answer
16:56.7
Ngayon kung wala kayong pera
17:00.7
Usually naman kahit lumampas na yung date
17:02.7
May efekto pa rin naman yung gamot
17:06.7
Baka hindi na 100%
17:10.7
O pag mas matagal expired
17:14.7
So may efekto pa rin siya
17:16.7
Pag ininom mo yung gamot mo kahit expired na
17:18.7
Pero nasa sa inyo na yun
17:20.7
Nasa sa inyo na yun
17:22.7
Kung talaga walang pera
17:26.7
Kapag na expired na nung Friday
17:28.7
Kinain mo nung linggo wala pa naman mukhang amag
17:34.7
Pag nalagay mo naman yung tinapay sa ref
17:36.7
Nalagay mo yung gamot mo sa ref
17:38.7
Lumampas yung araw
17:40.7
Sa tingin ko a few days wala namang kaso yun
17:44.7
Huwag tayo bumili nung expired
17:46.7
Huwag natin hayaang ma-expire yung gamot
17:50.7
Nasa sa inyo na decision
17:52.7
Eto isa pang problema
17:54.7
Hindi alam kung nainom o hindi
17:58.7
Pag nakalimot kayo ng gamot today
18:02.7
Anong gagawin sa susunod na dose?
18:06.7
Bawal doblihin eh
18:08.7
Siguro sa antibiotics nakalimutan mo sa umaga
18:10.7
Pwede mo pa ihabol
18:12.7
Pero pag nakalimutan mo yung gamot sa high blood
18:18.7
Mau-overdose kayo
18:20.7
Mau-overdose kayo
18:22.7
One dose lang ha? Kaya nga huwag kalimutan. Okay?
18:24.7
Papano kung nakalimut ka
18:28.7
Like ako, nakalimutan ko yung gamot ko
18:30.7
Nakainom ba ako? Hindi
18:34.7
Diba? Pag hindi ako sure kung nakainom ako
18:36.7
Nung metoprolol ko
18:40.7
Alam niyo anong gagawin ko?
18:42.7
Inom na lang ako one fourth
18:44.7
Style ko lang yun
18:46.7
Kung talagang hindi ako nakainom
18:48.7
Nakainom ako ng one fourth
18:50.7
Ay kung nakainom naman na
18:52.7
One half, eh di lalampas lang ako konti
18:54.7
Either lampas ako konti sa gamot
18:56.7
O kulang ako konti
18:58.7
At least meron ako konting gamot
19:00.7
Para protected ako for the day
19:02.7
Style ko lang naman yun
19:06.7
Nakatulong tong tips natin
19:08.7
Sa tamang pag-inom ng gamot
19:10.7
Tamang pag-prepare
19:12.7
Ingatan natin gamot natin
19:14.7
Dapat hindi expired dun lang tayo sa tamang dose
19:16.7
Last na lang, paano yung mga masela nandyan?
19:18.7
Like me, laging may ulcer
19:20.7
Laging masakit ang chan natin
19:24.7
Kung maselan ang chan nyo
19:26.7
Wala tayong choice after meals talaga
19:30.7
Like yung mga antibiotics pala
19:32.7
Usually antibiotics after meals
19:34.7
Pero minsan sinasabi
19:36.7
Dapat nga before meals
19:38.7
Pero ako, pag hindi nyo kaya
19:40.7
Kaysa ma-ulcer, mabutas ang chan
19:42.7
Okay na after meals
19:44.7
Ang pinaka problema lang naman dun
19:46.7
Ay baka mas humina lang yung dose
19:48.7
Anyway, kung hindi naman ganun katina
19:50.7
Katindi yung bacteria ang kalaban mo
19:52.7
Kung hindi naman ganun katindi
19:56.7
O kung hindi talaga life-threatening
20:00.7
Tatalunin mo naman yung mga
20:02.7
Mga mikrobyo sa katawan natin
20:04.7
Okay, share po natin to
20:06.7
Napakahalaga ang tamang
20:08.7
Pag-inom ng gamot
20:10.7
Umaga o sa gabi, nakita nyo na
20:12.7
Tinuro ko na sa inyo, lalo na sa high blood
20:14.7
Yung sa high blood pala
20:16.7
Maganda monitor nyo ang blood pressure nyo
20:18.7
Kailan ba tumataas?
20:20.7
Kasi kung talagang tumataas sa umaga talaga
20:22.7
Yung BP nyo, tanghali
20:24.7
O pwede sa umaga mo inumin
20:26.7
Pero kung tumataas ang
20:28.7
High blood mo sa gabi
20:30.7
Humihilik ka, tumataas sa gabi
20:34.7
Pwede sa gabi mo inumin para protected ka
20:36.7
Ganun din sa blood sugar
20:38.7
Sine-check ng diabetologist
20:40.7
Endocrinologist, kailan tumataas yung
20:44.7
Kung kailan tumataas, dun sinasabay yung gamot
20:46.7
Okay, so meron din niyang
20:48.7
Timpla-timpla sa bawat pasyente
20:50.7
So yung taong maalam
20:52.7
The knowledgeable patient lives longer
20:56.7
Yung taong maalam
20:58.7
Mga nanonood kayo ngayon, sila mas sumahaba ng buhay
21:00.7
Maraming salamat po
21:02.7
God bless po, thank you
