Jean PIAGET - COGNITIVE DEVELOPMENT | Sensorimotor, Preoperational, Operational, and Formal Stage
00:41.2
So ano nga ba yung cognition?
00:42.9
So yung cognition is yung ability ng mga tao or ng mga ibang organisms
00:46.6
na i-process yung mga information sa outside world.
00:49.8
So basically this is how we interact sa mundong ibabaw.
00:53.8
Kung baka kailangan natin i-proseso kung ano yung nakikita natin, narinig natin, nararamdaman natin,
00:59.6
nalalasahan natin even, para alam natin kung paano mag-navigate,
01:03.8
paano mag-survive basically dito sa mundong ito.
01:06.5
So ang cognition ng tao is arguably the best kind of cognition na meron dito sa mundo
01:11.2
kung di natin i-include siguro yung mga AI.
01:13.2
Although to be fair, hindi pa naman ganun katindi yung cognition ng mga AI.
01:16.7
So arguably yung mga tao pa din yung may pinaka-advanced na cognition.
01:20.7
So ang tanong e, paano nga ba natin pinoproseso?
01:23.0
So yung mga informasyon na nakikita natin sa paligid natin.
01:26.6
So ayon kay Piya J may tatlong processes na parang sinusundan yung cognition ng isang tao.
01:31.1
First is yung organization, second is yung equilibrium, and third is yung adaptation.
01:36.1
So unahin natin yung organization.
01:37.7
So basically sinasabi ni Piya J na yung mga tao daw,
01:40.8
meron tayong tendency i-organize yung mga information na nakakalap natin.
01:45.4
So there are many ways to organize information.
01:47.8
First is yung pagsama-sama natin yung mga para-parehas na bagay sa mga hindi para-parehas na bagay.
01:52.5
So yun yung pinaka-basic.
01:53.9
And then of course yung mga ibang complex like for example making conclusions sa mga information na nakukuha natin or making some concepts.
02:02.0
So kung pagka pinagtatagpi-tagpi natin yung mga information na yan para mag-make sense siya basically.
02:08.7
So once na nag-make sense na yung mga bagay-bagay,
02:11.1
makakabuo tayong mga paniniwala or mga beliefs, mga concepts, mga constructs na based dun sa mga information na napulot natin.
02:18.6
Ang tawag dun sa mga yun is schema.
02:20.6
Let's say for example,
02:21.8
nagkita natin yung crush natin, tumititig sa atin pag tinitignan natin sila, di ba?
02:26.2
O agad-agad may delusion tayo, may schema tayo, na-crush din tayo ng crush natin.
02:31.4
So that's how schema works.
02:33.3
So yung mga schema, nag-uumpisa yan sa mga simpleng schema hanggang sa maging complex na schema na medyo pag-uusapan natin mabaya.
02:39.3
So gusto din ng mga tao na tugma yung internal schema nila sa external information na nakikita or nakakalap nila.
02:46.2
So ang tawag dun is equilibrium, pantay yung dalawang factors na to.
02:50.4
Kasi pag hindi nagpantay, for example, si schema is medyo iba sa new information na nakikita sa labas,
02:56.6
eh, nagkakaroon ng tinatawag na disequilibrium.
02:59.3
So yung disequilibrium na to, ito yung maglilead sa isang tao para bumalik, di ba?
03:04.0
Si equilibrium para mag-make sense pa rin, para ma-organize pa rin ng maayos yung mga information.
03:09.8
So para makapag-adapt, di ba? Yun yung third process.
03:13.4
Para makapag-adapt yung tao, eh, mabalansin niya yun.
03:16.8
So there are two ways of adaptation.
03:19.1
First is yung assimilation.
03:20.1
And then second is yung accommodation.
03:22.6
So sa assimilation, basically, parang wala kang babagoyin sa schema mo.
03:26.5
Yung new information, tatanggapin mo siya kasi aligned siya sa schema mo.
03:30.1
Or ititreat mo yung new information as aligned, no, sa schema mo.
03:34.1
Let's say, for example, sa mga bata, no, yung mga baby.
03:36.8
Let's say, for example, yung paglalaro niya sa mga laruan niya is basically pinagpapatong-patong niya,
03:41.6
in-stack niya, di ba? Kasi mga blocks usually yung mga laruan nila.
03:44.5
And then nung binigyan siya ng new toy, which is yung toy cars, di ba?
03:48.7
Yung mga toy cars, bago yan.
03:50.1
So bagong information, meron siyang schema.
03:52.3
So ang gagawin niya, kukunin niyo yung mga toys na yan, and then papagpatong-patong niya.
03:56.1
Okay? So that's how assimilation works.
03:58.5
So sa accommodation naman, on the other hand, e, babaguhin yung internal schema para makapasok yung bagong information.
04:07.2
Going back to the example ng bata, so nakita niya, no, meron siyang schema, pagpatong-patungin yung mga laruan.
04:12.6
Tapos tinry niyang pagpatong-patungin yung mga toy cars niya, and ano nangyari?
04:17.5
Dumudulas, kasi may gulong yung mga yan, basically, di ba?
04:20.1
So ang mangyayari pag accommodation is, babaguhin ng bata yung kanyang schema.
04:24.9
So hindi pala lahat ng laruan, e, pwedeng pagpatong-patungin.
04:28.2
Kasi yung iba dumudulas, okay?
04:29.9
So iniba, no, yung schema na meron para ma-accommodate, or para makapasok yung external information na bago.
04:37.2
So adaptation usually ang dahilan kung bakit yung mga schema na meron yung tao is very complex.
04:42.8
Kasi nagumpisa tayo sa mga simpleng schema, yun nga, simple lang, na yung mga lahat ng laruan, yun yung stock.
04:47.0
Tapos eventually, marirealize ng mga tao, or ng isang bata.
04:50.1
Habang tumatanda siya na marami pang ways, no?
04:53.1
Para mabago yung schema na yun na lapat pa rin sa reality.
04:56.9
So knowing that, ang tanong is, paano nagde-develop yung kognisyon ng isang bata
05:01.2
from the schema na kung paano laruin yung mga laruan
05:04.0
to the point na parang pag-iisipan na kung anong meaning ng buhay na puno ng pigati, no?
05:09.8
Life is suffering, and so on.
05:11.5
So let's discuss the stages of development na dinadaanan ng mga tao
05:14.8
para magkaroon tayo ng capacity para pag-iisipan kung ano nga ba ang meaning ng buhay
05:21.0
Pero sige, ano na yun, kay Pia J. muna tayo.
05:23.9
Stages of Development.
05:31.1
Okay, so first stage of development natin is yung tinatawag nating sensory motor stage, no?
05:36.1
Na nangyayari at the age 0 to 2.
05:38.3
So yung mga ages dito, medyo ano lang sila, rough estimation lang sila
05:42.3
kasi iba-iba yung pacing ng mga tao, no?
05:44.5
Merong iba na parang mabilis lang, yung mga iba parang mabagal, no?
05:48.5
Kaya iba-iba yung magkikita.
05:50.7
Kasi ganun talaga yung mga tao, iba-iba sila, no?
05:53.1
But anyway, hindi naman yung importante.
05:54.8
Ang pinaka-importante sa mga stages na to is hindi yung edad, kung hindi yung mga nangyayari, no?
05:59.3
Kaya doon tayo magpo-focus.
06:00.6
So ano nga ba nangyayari sa sensory motor stage?
06:02.7
So from the word itself, sensory plus motor,
06:05.5
so nakafocus yung cognition natin or yung way of interaction natin with the world
06:09.6
through our senses, no?
06:11.2
Senses, yung sight, yung hearing, no?
06:13.6
Yung smelling, yung touching.
06:15.4
Ano pa ba yung isa?
06:16.2
Lagi ko nakakalimutan yung isa.
06:21.0
So senses and then motor functions, diba?
06:23.8
So kaya makikita natin yung mga baby, diba?
06:26.3
Usually, ang modus operandi nila,
06:28.0
una, makikita nila yung laruan, diba?
06:29.9
Tapos kung marunong man gumapang yan, gagapang yan.
06:32.2
So that is motor, diba?
06:33.6
And then, igagrasp yung laruan.
06:35.2
Again, that is motor.
06:36.2
And then, titignan ng mas malapit.
06:38.1
And then, isi-shake, no?
06:39.2
Para kung meron man tumutunog.
06:41.2
And then, of course, susubo, diba?
06:42.9
Kasi iti-taste ng mga bata yung mga yan,
06:46.0
And then, optional, of course, yung paghagis
06:47.7
nung laruan na yun
06:48.8
sa mga taong ayaw nila sa bahay
06:51.5
or minsan sa mga gusto nila.
06:52.6
Ewan ko sa mga baby na yan, no?
06:54.2
So sa stage na to,
06:55.2
ang reality natin is solely based sa mga senses natin.
06:58.4
So kung ano yung nakikita natin, narinig natin,
07:00.5
nalalasahan natin, no?
07:02.1
Nararamdaman natin, eh, yun lang yung realidad.
07:04.3
Yun lang yung mga nag-iexist
07:05.6
na bagay-bagay sa mundo.
07:07.1
So once na hindi na nangkikita ng isang bata,
07:10.0
yung isang muka, diba?
07:11.4
Para sa kanya, it ceases to exist.
07:13.8
Parang hindi na nag-iexist.
07:14.8
Basically, wala na sa mundo, no?
07:17.7
Parang pag pinakita mo ulit yung muka mo,
07:20.1
diba? Doon sa kikikbulaga, ayan.
07:22.1
Parang what the F moment sa kanya.
07:23.8
Parang, uy, diba? Wala ka na.
07:25.0
Ba't bigla ka nabuhay, diba?
07:26.4
So basically, tinatawa na nila yung death and resurrection
07:29.5
So ganun yung sensory motor stage sa mga baby.
07:32.4
But eventually, of course, no?
07:34.1
Through brain development,
07:35.3
syempre nagkakokonek yung mga neurons nila,
07:37.3
dumadami yung mga neurons nila, and so on.
07:39.2
And then, of course,
07:39.8
nagkakaroon din sila ng experience, no?
07:41.3
Lagi kaya nagkikikbulaga, kikikbulaga.
07:43.2
Parang eventually, marirealize din ang bata
07:47.7
na hindi ko nakikita, e, nawawala.
07:49.8
Minsan, kahit hindi ko nakikita yung mga bagay-bagay,
07:52.1
e, nandyan pa rin sila.
07:53.5
Nagiging nagpa-persist pa rin sila.
07:55.7
Permanent yung mga bagay-bagay.
07:57.6
So ang tawag doon sa konsepto na yun
07:59.1
is object permanent.
08:00.6
So once ang bata is na-realize na na yun
08:02.7
na yung mga object is permanent,
08:04.5
kahit hindi nila makita,
08:05.7
continue silang mag-exist,
08:07.3
e, malapit na sila doon sa susunod na stage.
08:09.9
Basically, tapos na sila sa sensory motor,
08:12.0
so pupunta na sila sa pre-operational stage
08:16.4
So sa pre-operational stage,
08:17.7
nangyayari ito from 2 to 6 or 2 to 7,
08:20.1
syempre depende sa mga bata as I've mentioned.
08:22.5
So sa lahat pala ng stages, ganun.
08:24.3
Walang definitive na age range.
08:26.4
Basta nangyayari lang yung mga nangyayari.
08:28.3
So sa stage na ito,
08:29.2
is nagkakaroon ng ability yung bata
08:30.9
sa tinatawag nating symbolic thinking.
08:33.7
they can represent things in reality
08:37.3
So as mentioned nga kanina,
08:38.7
hindi na nila kailangan makita yung actual na bagay
08:40.9
para maalaman nila nag-exist yun.
08:43.1
So mag-extend yun doon sa symbolic thinking
08:45.2
na kung saan yung parang kahit
08:46.9
isang bagay lang,
08:47.7
na hindi naman necessarily yun,
08:50.1
e, nare-represent nila sa isip nila.
08:52.6
So para mas clear,
08:54.8
Parang for example,
08:56.4
nakikita natin sila,
08:57.3
meron silang laruan na block,
08:58.9
rectangular block.
09:00.3
Tapos ang gagawin lang,
09:01.7
and then lalagay nila sa tenga nila
09:04.9
So that is a sign of symbolic thinking.
09:07.5
Kasi yung block of toy
09:09.4
is a symbol for what?
09:12.0
And nakikita nyo yung nanay niya
09:13.3
na nasa phone lagi.
09:17.7
Ganun, ganun, ganun.
09:19.1
Kasi napano namin,
09:20.3
ganun, yung telephone.
09:21.8
Telephone pa nun.
09:22.6
Alam nyo pa ba yun,
09:24.4
Yung icon ng call.
09:26.3
Yun yung telephone, no?
09:27.5
Alam nyo pa ba yun?
09:28.4
Kasi kung din nyo na alam,
09:29.2
feeling ko matanda na ako.
09:30.6
Anyway, so that is symbolic thinking.
09:32.9
So merong mga side effects
09:34.2
or merong mga repercussions
09:36.3
kung bagay yung symbolic thinking
09:37.7
and one of them is that
09:38.9
they can play pretend nga
09:40.0
as mentioned kanina
09:40.8
and another thing is
09:42.0
they will be able to learn language.
09:45.0
Magkakaroon na silang ability
09:46.1
para magsalta, no?
09:50.9
words are symbols.
09:53.0
Yung pag narinig ng bata,
09:54.6
yung word na mama,
09:56.4
It represents the person
09:58.4
na nag-alaga sa kanya,
10:00.0
Yung parang humili sa kanya,
10:01.5
nagpakain sa kanya,
10:03.8
So, sa word lang na mama.
10:05.6
So, ang daming mga concepts,
10:07.4
ang daming mga experiences
10:08.6
ang na-encapsulate sa word na mama.
10:10.9
And then, eventually,
10:11.8
yung word na mama,
10:13.5
and pag nadagdagan yung word na mama,
10:15.1
yung mga concepts
10:15.9
is sasabog bigla.
10:17.7
magkakaroon ng parang
10:18.3
vocabulary explosion
10:19.5
at the age of 3 or 4 years old.
10:22.7
Mas mabilis yung mga babae
10:25.1
kong para sa mga lalaki.
10:28.5
pag nakapag-learn na sila
10:29.6
siguro ng 50 words,
10:31.9
after siguro overnight,
10:34.2
ng mga 1,000 to 5,000 words.
10:42.8
So, once na-master nila
10:45.0
yung pretend play in speech,
10:46.4
may ability na sila
10:48.3
ng kanilang own reality
10:49.5
in the form of fantasies,
10:51.2
Kaya makikita natin
10:52.8
they are role-playing,
10:54.4
Parang, oh, ako si Batman,
10:57.1
o kaya kung ano-ano pang
10:58.8
na out of this world
11:00.2
kasi hindi na natin alam
11:01.2
kung sa sila napupunta
11:03.0
huwag nyo munang bibigyan
11:03.8
ng internet yung bata
11:06.2
yung cognitive development.
11:09.7
ng parang explosion din,
11:11.5
no, in terms of creativity.
11:13.1
Kaya, as much as possible,
11:14.6
dapat ina-encourage natin sila,
11:16.3
no, to play on their own
11:17.8
para hindi ma-stop,
11:19.4
Hindi ma-stop yung parang
11:22.0
ng kanilang exploration.
11:23.3
And speaking of exploration,
11:24.7
yan, nagiging curious din
11:25.8
yung mga bata at this age
11:27.6
kasi nga parang fina-flex nila
11:29.1
yung bagong natutunan nilang skills
11:30.9
which is yung words,
11:32.0
Tanong ng mga tanong yan.
11:33.5
So, pag nagtatanong sila,
11:34.9
do your best, no,
11:36.8
para magtuloy-tuloy nga
11:38.2
yung kanilang cognition.
11:39.7
Huwag natin silang lolokoin,
11:40.9
huwag natin silang bibiduin masyado,
11:42.9
no, kung hindi nyo na kaya
11:44.7
yung mga tanong nila,
11:45.7
bilhan nyo sila ng libro
11:47.0
kasi ganun yung ginawa
11:47.9
ng mga magulang namin sa amin
11:49.8
kasi marami daw kong masyadong tanong,
11:51.3
ayun, dumami yung mga encyclopedia
11:53.7
na pambata sa bahay.
11:56.9
nagiging creative sila
11:58.1
sa mga panong ito,
11:59.3
eh, meron pa rin silang
12:00.3
konting weaknesses, no?
12:01.4
Kasi nga, dahil bagong salta lang
12:02.7
sila sa mundo, eh,
12:03.7
medyo hindi pa ganun katindi
12:05.9
yung experience nila sa buhay.
12:07.8
Kaya nga sabi ni Pewds,
12:12.9
It's a hard one to get out.
12:21.4
Although, yun nga,
12:22.2
hindi naman sila talaga dumb.
12:23.3
They just lack experience, no?
12:24.9
So, yung mga alam nila,
12:26.8
alam lang nila by their mind,
12:29.9
kumbaga, hindi pa nila
12:30.7
gaano na po practice
12:31.9
yung mga natututunan nila.
12:34.1
Can we count backwards?
12:36.5
Alright, here we go!
12:41.8
Kaya ang tendency,
12:42.9
yung nagiging modus operandi
12:44.0
ng mga pre-operational na bata
12:45.4
is they are very egocentric.
12:48.6
they only see the world
12:50.5
in their own perspective,
12:52.2
in the most literal sense, no?
12:55.1
pag nakikipaglaro ka
12:56.2
sa mga pre-operational na bata
12:57.6
at nang tagu-taguan,
12:59.1
itatago lang nila yung ulo nila
13:00.4
tapos sakala nila
13:01.2
hindi mo na sila nakikita
13:02.3
kasi sa perspective nila,
13:04.1
pag di ka nila nakikita,
13:05.8
hindi mo rin sila nakikita.
13:07.9
Kasi nga, egocentric.
13:09.0
So, kung ano lang yung alam nila,
13:10.3
ipo-project nila yun
13:11.7
sa mga ibang tao.
13:13.3
So, isa pang manifestation
13:14.3
ng kanilang egocentrism
13:15.5
is yung over-reliance nila
13:16.7
sa intuition, no?
13:17.7
Kaya parang kung ano lang yung mukhang tama,
13:20.2
diba, yun yung tama sa kanila.
13:27.4
Kaya parang pag binigyan mo sila
13:29.0
ng dalawang baso, diba?
13:30.3
Kunyari, yung isang baso matangkad,
13:32.7
tapos yung isang baso,
13:34.6
pero medyo chonky.
13:36.2
Tapos lagi mo ng juice yun
13:37.5
or kung ano bang drinks.
13:38.8
Ang lagi nilang pipiliin
13:40.3
kung nasa matangkad, no?
13:41.7
When in reality, eh,
13:42.9
parehas lang naman yung laman ng dalawa, no?
13:44.6
Magkaiba lang yung shape.
13:47.7
for their entire life, no?
13:49.6
Dahil maliit sila, no?
13:50.8
Tapos kung tumatanda sila,
13:51.8
lahat na nakikita nilang
13:52.8
mas matangkad sa kanila,
13:54.2
it's usually mas better sa kanila,
13:56.1
mas matanda sa kanila, diba?
13:58.5
And basically, parang mas magaling sa kanila.
14:00.7
So, ang tendency,
14:01.5
generalize nila yun.
14:02.8
So, kahit sa baso, no?
14:05.9
Mas magaling yun.
14:07.3
Mas maraming laman yun.
14:10.3
Through brain development
14:12.4
syempre, experiences na rin,
14:14.2
eh, marirealize din nila
14:15.2
na parang hindi lang generalization
14:18.0
Ng pag-o-organize
14:18.9
ng mga bagay-bagay.
14:20.1
Once na-realize na nila ito,
14:21.4
eh, pwede na silang pumunta
14:22.4
sa next stage of development
14:23.9
na tinatawag nating
14:25.1
concrete operational stage.
14:28.0
So, ang concrete operational stage
14:29.5
is ang nangyayari ito
14:30.4
from 7 to 11, no?
14:32.1
Elementary school, no?
14:33.1
So, school age na.
14:34.2
So, dito, nagkakaroon na sila
14:35.5
ng logical thinking, no?
14:36.8
Kasi kung papansin ninyo,
14:37.8
sa pre-operational,
14:38.8
hindi pa logical.
14:39.7
Masyado silang generalize
14:40.3
masyado silang intuition-based.
14:42.9
So, dito, sa stage na ito,
14:44.1
marirealize nila yun
14:44.9
ng mundo is very complex, no?
14:46.9
And usually, parang
14:47.8
kailangan pag-isipan talaga, no?
14:50.1
Yung mga bagay-bagay,
14:51.2
lalo na yung mga problema
14:52.2
na sinosolve nila
14:53.1
sa araw-araw nilang buhay.
14:54.5
So, sa stage na ito,
14:55.3
marunong na silang
14:55.9
mag-logical problem solving, okay?
14:58.1
Hindi na sila masyadong utu-uto
14:59.4
kasi nung pre-operational,
15:00.8
kung anong sasabihin mo sa kanila,
15:02.3
paniniwalaan nila yun
15:03.3
with all their lives, no?
15:05.3
dahil meron na silang
15:06.2
logical thinking, no?
15:07.3
Na pwedeng ibangga
15:08.4
sa mga sinasabi ng ibang tao
15:10.1
and minsan nagka-counter-argument
15:12.3
hindi naman counter-argument,
15:13.9
more like counter-examples,
15:15.9
Sa mga bagay-bagay.
15:17.1
So, hindi na sila ganun kabilis
15:18.4
parang ma-encourage
15:19.7
or ma-persuade, no?
15:21.4
So, pagbibigyan mo sila
15:22.6
ng mas matangkad na baso, no?
15:24.0
Parang pag-iisipan muna nila
15:25.3
kung mas marami nga talaga yan
15:26.7
kasi hindi nalang tangkad
15:28.2
yung tinitignan nila,
15:29.1
tinitignan na rin nila
15:30.6
ng mga bagay-bagay.
15:33.3
may measurement yan, diba?
15:34.5
Parang binibigyan mo sa kanila
15:38.5
Kasi meron na rin silang
15:39.7
mathematical thinking
15:40.6
or arithmetic thinking.
15:42.0
Alam na nila yung numbers, no?
15:44.2
Yung quantity ng mga numbers.
15:46.6
kung paano mag-add,
15:47.6
mag-subtract, no?
15:49.8
multiplication and division
15:51.0
as they grow old.
15:52.3
So, ganun naka-advance
15:53.3
yung perception nila
15:54.4
sa reality ng mundo.
15:56.2
yung logical problem-solving skills nila
15:58.1
is mas applicable lang
15:59.4
sa mga concrete na objects, diba?
16:02.3
kaya nilang isolve
16:03.5
yung problem na kung saan
16:05.0
ilang mansanas na lang
16:06.9
yung natira kay Jose, no?
16:08.7
Nung kinuha ni Procopio
16:10.6
mula doon sa sampo
16:11.9
na meron si Jose.
16:13.6
yung sagot doon is 5.
16:15.1
Pero kung tatanungin mo sila,
16:16.5
deserve ba ni Jose
16:17.5
na makuhanan siya
16:19.2
ng limang mansanas?
16:20.7
Bakit or bakit hindi?
16:22.2
Medyo mahihirapan silang sagutin yun
16:24.1
in a justifiable way.
16:26.3
limited sa concrete things, no?
16:28.0
Yung kanilang logical thinking.
16:30.7
concrete operational.
16:32.6
once na nagkaroon na sila
16:34.5
brain development,
16:36.6
and then eventually,
16:37.9
magkakaroon na sila
16:38.6
ng capacity to grasp
16:40.0
yung mga abstract na concept.
16:42.7
to the last cognitive stage
16:45.4
na tinawag niyang
16:46.3
formal operation stage
16:49.2
at the age 12 and above.
16:51.7
merong ibang mga research
16:53.2
na parang hindi lahat
16:55.6
kung pag-uusapan natin yun,
16:58.3
just putting it out there.
17:01.4
yung mga adolescent,
17:02.3
eh, may capacity na sila
17:04.7
abstract concepts.
17:05.7
So, ano ba yung mga
17:06.2
abstract concepts?
17:14.1
Mga abstract concepts
17:16.3
hindi mo nakikita,
17:19.6
at least in our mind.
17:21.0
So, parang higher level
17:23.8
they represent something
17:26.4
hindi sila parang,
17:28.6
Di ba yung mansanas,
17:29.9
Pero, yung freedom,
17:30.6
mahawakan mo ba yung freedom?
17:33.4
na may konsepto ng freedom.
17:35.8
abstract concepts
17:37.7
So, yung mga adolescent,
17:40.0
dapat alam na nila
17:40.8
kung paano iproseso
17:43.1
klaseng mga topics.
17:44.8
parang sabi nga ni P.A.J.,
17:46.0
dito na yung stage na
17:47.1
kung saan nagde-develop na
17:48.4
yung mga complex morality
17:51.6
So, ang mga schema
17:52.6
na meron yung mga tao
17:53.8
at this stage in life,
17:55.3
mas complicated na
17:56.3
kumpara dun sa mga
17:58.1
noong pre-operational
17:59.1
or even sensory motor.
18:01.2
mas marami na tayong experience,
18:02.7
mas marami na tayong
18:03.4
accommodation na ginawa,
18:04.6
mas marami na tayong
18:05.3
adjustment na ginawa
18:06.4
sa mga schemas natin.
18:07.7
So, it makes sense, no?
18:10.1
or mas higher order na
18:11.6
yung thinking natin, no?
18:13.8
we can also think
18:14.9
about our thinking,
18:16.4
The fact na pinag-uusapan natin
18:19.0
this is a form of
18:20.0
formal operation.
18:21.8
So, parang pinag-iisipan natin
18:23.2
yung pag-iisip natin.
18:24.9
So, ang tawag dun sa English
18:26.2
is metacognition.
18:27.6
So, at this stage din,
18:28.6
kaya na rin natin
18:30.0
sa mga hypotheticals
18:31.3
or sa mga what-if
18:32.3
scenarios ng buhay, no?
18:33.6
Parang, basically,
18:34.9
ng mga fantasies natin
18:36.2
noong pre-operational stage, no?
18:37.6
Pero yung pinagkaiba lang
18:39.9
since meron na marami
18:40.7
na tayong experience, no?
18:42.3
logical thinking,
18:43.5
yung mga realities
18:44.4
na pinaproject natin, no?
18:46.4
sinisimulate natin
18:48.0
is mas realistic na
18:49.4
kumpara dun sa mga
18:50.9
fantasies na meron tayo.
18:52.7
Like, for example,
18:53.7
yung mga trivial things
18:56.4
hindi siya in-execute
18:59.4
sa Pilipinas, di ba?
19:00.5
Yung mga trivial na gano'n
19:01.5
kaya na natin pag-usapan.
19:02.8
Kaya natin pag-debatean
19:04.7
Or pwede din naman
19:05.5
sa mga practical things, di ba?
19:07.8
ng crush mo, di ba?
19:09.3
Anong mangyayari sa'yo, di ba?
19:11.5
Magkakatuloyan ba kayo
19:14.1
Yung mga delulo natin,
19:17.0
kahit hypothetical yan, di ba?
19:18.3
Ang useful pa rin nila
19:19.5
kasi pag hindi ko pag-isipan
19:20.8
yung mga bagay-bagay
19:23.0
hindi ka magiging ready
19:24.4
once na dumating na sila, di ba?
19:25.9
Once na nag-confess
19:26.7
na yung crush mo,
19:28.0
or something like that.
19:29.7
According kay Pia J,
19:30.7
ito na yung last stage
19:31.6
of development natin.
19:32.8
Although may mga nagsasabi, no?
19:34.2
Yung mga neo-Pia J
19:35.2
siya na tinatawag na
19:36.2
continue yung tradition
19:38.5
at parang nilagyan nila
19:40.9
downloadable content, no?
19:42.5
Parang meron silang
19:43.2
sinasabi na next stage
19:45.0
post-formal thought.
19:46.2
So, parang mas complicated
19:48.3
ng formal operations
19:50.0
but that's a topic
19:52.3
So, yan ang proseso
19:55.7
ayong kay John Pia J.
19:57.9
So, as you can see,
19:58.8
di ba, yung schema natin
20:00.0
nagumpisa sa very simple
20:01.3
what I cannot see
20:03.5
tapos hanggang sa
20:04.5
nag-develop siya, no?
20:05.9
What if I cease to exist?
20:07.4
What if mamatay ako?
20:08.2
Ano mangyayari, di ba?
20:09.3
So, hindi nangyari
20:11.1
development na yan, no?
20:12.5
And kaya din siguro
20:16.2
ang simple ng buhay,
20:17.8
Kasi nung bata tayo
20:18.7
iniisip lang natin
20:19.6
yung sarili natin
20:20.6
yun lang yung nakikita
20:22.8
wala namang masama doon.
20:24.5
as we grow old, di ba,
20:25.9
nare-realize natin
20:26.8
na marami palang perspectives, no?
20:28.9
Marami palang approaches.
20:30.6
Marami palang ways
20:34.4
Kaya, ayan, di ba?
20:35.4
Mas naging complex
20:36.4
yung buhay natin.
20:38.5
naging complex din
20:40.1
So, baka tama din
20:41.3
yung mga matatanda
20:42.0
nung sinabi nilang
20:42.7
simple yung buhay nun.
20:44.8
the point remains
20:45.7
na yung complexity
20:46.8
ng kognisyon ng isang tao
20:48.2
is hindi yan nangyayari
20:49.6
ng isang biglaan lang.
20:51.9
na pinagdadaanan yan.
20:54.4
the main contribution
20:56.6
sa cognitive development.
21:00.9
So, ayan, napag-aralan natin
21:03.1
and paano ito nagde-develop
21:04.3
ayon kay John Pia Jay.
21:05.7
So, I hope may natutunan kayo
21:07.2
and nag-enjoy kayo
21:08.3
kahit pa paano, no?
21:09.2
Huwag niyong kalimutang
21:09.8
i-like at i-share niyo na rin to
21:11.2
sa mga cognitively advanced
21:13.2
na nasa post-formal thought
21:15.7
And huwag niyo rin
21:16.3
kalimutang mag-subscribe, no?
21:18.3
So, maraming maraming salamat din
21:21.0
sa ating channel directly.
21:22.8
So, kung gusto niyo rin
21:23.7
supportahan yung channel natin
21:25.2
while also doing deep dives, no?
21:27.8
na pinag-uusapan natin dito.
21:29.3
Eh, pwede kayong mag-join, no?
21:31.6
Sa tabi ng subscribe button,
21:33.0
click niyo lang yung join, no?
21:34.1
Tapos, piliin niyo yung mga tiers
21:35.5
na gusto niyong salihan.
21:36.8
So, kung nagpa-prepare kayo
21:39.5
ng psychometrician, yan.
21:41.5
yung mga live lectures
21:42.6
and yung mga lectures
21:43.6
na in-depth talaga
21:44.6
natin pinag-aaralan.
21:48.2
maraming maraming salamat
21:49.2
sa pagkikinig and panunood
21:50.6
kung ano man yung ginawa nyo,
21:52.2
kung ginawa nyo man yung podcast.
21:53.6
And I will see you
21:54.9
next, next week, no?
21:56.4
For another topic
21:57.5
which is si Broadfen
22:02.2
So, yun muna sa ngayon
22:03.4
and maraming maraming salamat.
22:13.4
Hindi na ba madilim?
22:15.5
Parang madilim kasi yung last time, eh.
