POSIBLE KAYANG MAGKAGERA NA MA-INVOLVE ANG PILIPINAS DAHIL SA ISYU NG WEST PHIL. SEA?
01:35.0
pagdating sa South China Sea, kasi ang US naman hindi naman nagkiklaim ng teritoryo doon.
01:39.9
Kahit ang Japan hindi naman nagkiklaim ng teritoryo,
01:42.9
ang US lang, may mga barko silang dumadaan doon.
01:45.6
Saka ang Japan, ang European Union, ang India, ang ibang bansa, Australia.
01:50.5
So, pagdating doon sa Freedom of Navigation, hindi isu.
01:53.9
Ang sabi ng China, hindi namin yan papakialaman.
01:57.0
Kasi international waters yan eh.
02:00.0
International waters, so free ang pagdaan ng mga barko.
02:04.3
Ang talagang may problema lang is Philippines.
02:07.4
Kasi, ang nangyari kasi, yung ginawa ng China na 10-dash line,
02:14.8
mula sa pagkalayo-layong bansa ng China,
02:18.7
ang ginawang 9-dash line,
02:21.7
yung mga teritoryong sakop na bahagi ng Exclusive Economic Zone ng Pilipinas,
02:26.2
ng Vietnam, ng Malaysia, ng Indonesia,
02:31.5
sinakop nung 10-dash line eh.
02:34.5
Pero, ang ibig sabihin nun,
02:37.7
para sa China, hindi nila yan territorial waters.
02:43.8
dahil hindi nila territorial waters, hindi nila yan territorial sea,
02:48.8
pag territorial sea kasi bawal kang pumasok doon.
02:52.5
Pero pag international waters, may Freedom of Navigation.
02:56.7
Yung West Philippine Sea natin,
02:58.6
international water pa rin yan, hindi naman yan natin territorial water.
03:03.1
Ang territorial water natin, yung hanggang lang, malapit lang yan sa pangpang natin,
03:08.2
yan yung mayroon tayong sovereignty.
03:10.9
Pero yung Exclusive Economic Zone, economic rights lang tayo dyan,
03:17.5
ibig sabihin sovereign rights,
03:19.3
tayo lang yung may karapatan manginabang sa mga yaman dyan.
03:23.1
Pero yung pagdaan ng mga barko dyan, hindi bawal.
03:27.1
Kasi international water.
03:28.1
International waters yan.
03:29.8
Ngayon, ano ang point natin dito?
03:33.0
Pagdating kasi sa US, hindi naman pagbabawalan sabi ng China na dumaan ang mga barkos
03:38.1
kasi Freedom of Navigation, international waters.
03:41.2
Pero yung mga teritoryong nandun,
03:43.8
yung Ayungin Shoal, yung Pag-asa,
03:47.3
may mga Chinese name na yan,
03:49.4
ibig sabihin clean name na yan ang China na kanila.
03:52.3
Kaya para sa kanila, sila yung may karapatang magtayo ng structure dyan.
03:55.9
Wala dapat papasok dyan.
03:59.0
Ang US, ang Japan, European Union, Australia,
04:02.4
hindi naman papasok dyan sa mga teritoryo na yan.
04:05.1
Tayo lang, ang Pilipinas.
04:07.3
Kasi para sa atin, exclusive economic zone natin yan.
04:11.1
Kaya ang pagmumulan talaga ng gulo, tayo eh.
04:20.5
hindi naman siya magkakaroon ng flashpoint sa Amerika
04:24.6
kasi dadaan lang naman ang barko ng Amerika.
04:26.9
Hindi yan papakialaman ng China.
04:28.1
Kasi freedom of navigation.
04:31.1
Ang magkakaroon talaga ng pagsisimula ng gulo,
04:36.1
kasi ang China ayaw na tayong patuntungin doon sa mga teritoryong kiniklaim nila.
04:42.1
Kaya nga ang gusto nilang mangyari,
04:45.1
mabulok na yung BRPC Ramadre.
04:48.1
Kasi pag nabulok na ang BRPC Ramadre, hindi na yan lulubog na yan.
04:53.1
Aalis na yung ating navy.
04:55.1
Kasi may navy tayo doon makaestasyon.
04:59.1
Ang gagawin ng China ngayon, tatayuan na nila ng structure yun.
05:02.1
Kasi yung Scarborough Shoal, natayuan na nila ng structure yun eh.
05:10.1
Mga man-made islands na yun eh.
05:13.1
May mga structure na doon ng China.
05:15.1
So ang gagawin ng China, hindi na tayo papayagang magtuntung doon sa mga shoal na yan.
05:21.1
Yan sa mga ayungin.
05:23.1
Kasi may mga Chinese name na yan.
05:27.1
we have sovereign rights dyan sa mga isla na yan.
05:31.1
So sino lang ba ang tutuntung dyan sa mga isla na yan?
05:33.1
Mga shoal, bahura.
05:35.1
Hindi naman USA, tayo.
05:38.1
So ngayon, ang problema natin,
05:41.1
ia-assert ba natin ang ating rights doon?
05:45.1
Ang sabi ng China,
05:46.1
pag in-assert nyo pa yung rights nyo, magkakagulo na.
05:49.1
So yun yung problema.
05:51.1
Pag hindi naman natin in-assert yung rights natin, surrender na tayo.
05:55.1
Parang katulad ng kay Duterte yan.
05:58.1
Yan yung problema.
06:00.1
Pilipinas talaga ang pagmumula ng ano dyan.
06:03.1
Kasi ang issue na kasi, hindi yung pagdaan ng mga barko eh.
06:08.1
Kaya lang naman hinaharas yung barko natin kasi papunta tayo doon sa shoal.
06:13.1
Kaya lang yung barko natin, hindi naman magpapunta sa shoal.
06:19.1
Hindi yan, sabi ng China, hindi namin yan papakialaman.
06:23.1
Katulad ng ang barko ng ibang bansa, hindi namin papakialaman yan.
06:26.1
Kung dadaan lang.
06:28.1
Ang problema, yung barko natin papunta sa mga shoal.
06:35.1
Kasi atin yun eh.
06:36.1
Ang problema, sabi ng China, hindi inyo yan, amin yan.
06:39.1
So talagang ano na to, medyo mainit na talaga ang sitwasyon.
06:43.1
Ang ibig sabihin kasi ng freedom of navigation, dadaan lang ang barko dahil international waters yan.
06:50.1
Para sa China, hindi nila yan kukontrol.
06:53.1
Yes, pero we do not believe that.
06:56.1
Ang sinasabi ng China na kukontrol nila, yung mag-o-occupy ng mga structures nila.
07:03.1
Ngayon, sino ang mag-o-occupy ng mga structures na iyon, yung mga shoal na iyan? Hindi US.
07:10.1
Pilipinas. Bakit Pilipinas? Kasi sa atin yun eh.
07:15.1
Sa atin yun eh. Bakit yun ang exclusive economic zone?
07:18.1
So ang punto dito, ang punto dito,
07:22.1
it's either huwag na tayong, yung ginawa kasi ni Duterte, ganun eh.
07:26.1
Di ba? Sinabi naman ni Duterte, para walang gulo, huwag na tayong makigitgitan kang sa China.
07:32.1
So ibig sabihin, hindi tayo, hindi tayo pumunta doon sa mga shoal.
07:37.1
Ang problema, mayroon tayong mutual defense treaty sa US.
07:41.1
Kaya lang, ang mutual defense treaty kasi, matitrigger lang yan kapag in-attack ang ating navy.
07:50.1
Hindi navy natin yung pinadala. Unaizame yun. Private yun.
07:57.1
Nire-rentahan lang. Unaizame yun.
08:00.1
Hindi yun. Ang magtitrigger talaga dyan, kapag yung BRP Sierra Madre ang nang doon, navy natin yun. Navy.
08:09.1
Kapag in-attack ng China yung BRP Sierra Madre, yan, matitrigger ang mutual defense treaty dyan.
08:16.1
Ang ginagawa ng Pilipinas,
08:18.1
nagpapadala tayo ng supply doon sa BRP Sierra Madre. Ang ginagamit natin, private.
08:23.1
Nag-a-artila tayo nung privado. Kaya nga ang pangalan, Unaizame.
08:28.1
Kaya nga, private yun. Bakit Unaizame ang ginagamit natin, nire-rentahan?
08:36.1
Umiiwas din tayo sa posibleng labanan eh.
08:40.1
Kasi kung gagamitin na natin yung navy, halimbawa BRP Antonio Luna,
08:45.1
tapos in-attack yan ng China,
08:48.1
talagang matitrigger ang mutual defense treaty kasi navy yun.
08:53.1
Kapag ang ginagawa ng Pilipinas, ayaw din natin na mag-trigger ng gulo, pinapadala natin, private.
09:02.1
Nagre-renta tayo ng barko ng kasakyang pandagat na private. Yun yung Unaizame. Renta yun. Hindi yan navy.
09:10.1
Ang pagkakaiba kasi ng sitwasyon ngayon, ganito.
09:14.1
Ang panahon kasi ni Pinoy,
09:17.1
ang panahon kasi ni Pinoy, hindi pa kasing igting ng sitwasyon ngayon.
09:25.1
Panahon kasi ni Pinoy, inilaban niya yung issue natin sa paraang legal.
09:34.1
Kaya nga lumaban tayo sa arbitration eh. Yun ang nagawa ni Pinoy.
09:39.1
Ngayon, ang nagawa ni Pinoy, na panalo natin.
09:44.1
Yung ating rights, yung sovereign rights natin dyan sa mga teritoryo na yan.
09:51.1
Ngayon, anong nangyari?
09:53.1
Pagdating ni Duterte, hindi niya in-assert yung panalo natin.
09:58.1
So, ang ginawa ni Duterte, tulad ng lumalabas na ngayon, yung sinasabing secret deal.
10:08.1
Ibig sabihin, ang Pilipinas ayaw makipagitgitan sa China.
10:12.1
Hinayaan na lang ang China.
10:13.1
Hinayaan na lang ang China kung anong gagawin nila.
10:16.1
Ang Pilipinas naman, hindi nag-assert sa China kung anuman ang gusto natin.
10:24.1
Pinayagan tayo ng China na pumunta doon sa BRP Sierra Madre magdala ng pagkain at tubig.
10:33.1
Ang hinihintay ng China, okay, pag nagdala sila ng tubig doon at pagkain, okay, may pagkain yung navy nila doon.
10:41.1
Hindi nila marirepair yun. Hindi makakapagtayo ng structure doon.
10:45.1
So, hindi darating ang time, lulubog na yun. Lulubog na.
10:50.1
Pag lumubog yun, wala na tayong istasyon.
10:55.1
Kaya ang nangyari sa atin, napakalaki ng role ng BRP Sierra Madre kasi mayroon tayong post.
11:01.1
Kumbaga, nagkaroon tayo ng navy post.
11:04.1
Kasi, kumbaga, ano yun eh, imagine ninyo.
11:09.1
Sa matinding sitwasyon na to, tayo ay mayroong unit ng navy na nandun.
11:16.1
Navy ang nandun eh.
11:18.1
Ngayon, hindi naman ma-atake ng China yung navy doon.
11:22.1
Kasi pag in-atake nila yung navy na nandun sa BRP Sierra Madre, matitrigger ang Mutual Defense Treaty.
11:28.1
Kasi navy yun eh.
11:30.1
At yung BRP Sierra Madre, kahit luma yun, nakareflect pa yun as commissioned vessel ng navy.
11:38.1
Ibig sabihin, kahit luma yun, active service pa yun.
11:42.1
Kumbaga, naka-active duty.
11:44.1
Kaya pag in-atake ng China, yung BRP Sierra Madre na active at commissioned na vessel ng navy,
11:52.1
at mayroon doong mga tauhan ng navy, malinaw, military attack yun.
11:57.1
Dahil military attack yun, sakop yan ng Mutual Defense Treaty.
12:02.1
So, yun yung ano.
12:03.1
So, ang hinihintay ng China, huwag natin silang atakihin.
12:07.1
Kasi magkakagira talaga. Susuportahan ng US yan.
12:10.1
Hayaan na lang nating mabulok yan.
12:12.1
Pag nabulok yan, aalis na yan.
12:15.1
Di wala na silang navy doon.
12:17.1
Itutuloy-tuloy na nila yung pagtayo ng istruktura doon sa shoal.
12:21.1
Sa Ayungin Shoal.
12:23.1
So, yan talaga ang gustong mangyari ng China.
12:25.1
So, ngayon, ang ginawa ni Duterte, wala talaga siyang ginawa sa six years.
12:31.1
So, parang walang tensyon.
12:33.1
Kasi wala naman siyang ginawa.
12:35.1
Nayaan niya lang yung China kung anuman ang ginagawa.
12:39.1
So, ngayon, iba na talaga ang sitwasyon ngayon kay Marcos.
12:43.1
Kasi ang issue na talaga ngayon,
12:45.1
pag hindi pa rin natin rinipir yung BRP Sierra Madre, mabubulok talaga yun.
12:50.1
Pag hindi tayo nagtayo doon ng struktura doon sa shoal,
12:54.1
walang masisilungan ang navy natin.
12:57.1
At malaking kawalan sa atin pag nawala yung navy natin doon.
13:01.1
Kasi yan yung ating custody doon.
13:03.1
Yan yung ating bantay doon.
13:05.1
So, kaya ngayon, kailangan i-assert ng Pilipinas na magpadala tayo ng pang-repair doon.
13:12.1
Kaya lang, ang sabi ng China, pag ginawa nyo yan,
13:15.1
talagang namin kayo.
13:18.1
Gagamit na na namin kayo ng takas.
13:20.1
So, ang challenge ngayon,
13:25.1
tayo ba'y titiklop?
13:27.1
Ibig sabihin, susundin talaga natin yung gustong mangyari ng China na hindi na tayo magpapadala doon,
13:34.1
ng pang-repair ng BRP.
13:37.1
Ngayon, pag ginawa natin yan,
13:40.1
pag ginawa natin yan, ang warning ng China ay talagang nag-i-invite na tayo ng gulo.
13:47.1
So, sa ngayon, ako ang tingin ko, ang malinaw dito, ang China ayaw din na ma-trigger ang mutual defense treaty.
13:55.1
Sa tingin ko lang.
13:57.1
Kasi, kahit naman ang China, nang ano lang yan na may gagyera,
14:02.1
pero hindi rin pabor sa kanya ang gera.
14:05.1
Kasi pag nagkagira, magugulo ang mundo.
14:10.1
Negosyente ang China, negosyente ang Amerika.
14:13.1
Matitigil ang negosyo ng mundo pag may gera.
14:19.1
kaya ako, sa tingin ko lang, ayaw ng China na ma-trigger ang mutual defense treaty.
14:27.1
Kaya nga, hindi niya pinapakialaman yung BRP Sierra Madre.
14:32.1
Kasi kung gusto talaga ng China na, ano na, i-assert na ng China yung kanyang control doon,
14:38.1
ay di bubumbahin niya na ng tubig yung BRP Sierra Madre,
14:42.1
yung navy doon na nandun, aanohin niya na, i-harass niya na.
14:46.1
Pero ba't hindi niya ginagawa?
14:48.1
Kasi alam niya na kapag in-attack niya yun,
14:51.1
kapag in-attack niya yun, mag-trigger yan ng mutual defense treaty.
14:56.1
Kasi military target yun. Navy yun eh.
15:01.1
mayroon ding nagsasuggest,
15:04.1
dapat kasi ang mag-deliver na doon ng supply doon sa BRP Sierra Madre,
15:10.1
ay navy na natin.
15:12.1
Yung BRP Antonio Luna halimbawa.
15:14.1
Para hindi talaga kayang anuhin ng China, pastusin ng China.
15:19.1
Ngayon, pwede bang gawin yun?
15:23.1
Pwedeng gawin yun, pero may risk talaga yun.
15:25.1
May risk talaga yun.
15:27.1
Kasi baka, atakihin talaga ng China.
15:30.1
And once na-atakihin talaga ng China yun, mag-trigger talaga yun ng mutual defense treaty ng US.
15:36.1
So, may-involve ang US sa issue.
15:39.1
Ngayon kasi, hindi makagalaw ang US kasi hindi naman military attack eh.
15:44.1
At hindi rin military. Ang unay sa may private eh.
15:47.1
Kung sa tanong, tama ba ang ginagawa ngayon ng administration ni Marcos?
15:51.1
Tama dahil binago na ni Marcos ang policy na, ang foreign policy natin.
15:59.1
Iba na ito kaysa kay Duterte.
16:01.1
Yung kay Duterte talagang pagpapatuta sa China yun eh.
16:06.1
So, tama lang itong ginagawa ngayon ng administration ni Marcos, ang foreign policy niya.
16:12.1
Tama yung ginagawa.
16:15.1
Ang isang foreign policy, ang isang policy ngayon sa West Philippine Sea, ang tawag ni Roque sa policy ni Marcos, microphone diplomacy daw.
16:26.1
Ang microphone diplomacy,
16:28.1
yung mga nangyayari sa West Philippine Sea, bawat nangyayari binobroadcast sa Pilipinas at sa buong mundo.
16:35.1
Noong kasing panahon ni Duterte, hindi yan ginagawa.
16:38.1
Kasi nga, sinisikreto yung mga nangyayari.
16:42.1
Para ano, ngayon kay Marcos iba.
16:45.1
Pinapaalam talaga.
16:47.1
Kaya makikita niyo, bawat pagpunta doon ng RO-RE-RO.
16:52.1
Ano? Ro-RE. Ro-RE. Rotation and Resupply Mission.
16:57.1
Laging may medyang kasabay.
16:59.1
At kapag may nangyayari, nalalaman ka agad ng Pilipinas at ng buong mundo.
17:03.1
Sa tingin ko tama yun.
17:05.1
Para na ipapakita talaga sa mundo at sa Pilipinas ang ginagawa ng China.
17:10.1
Ang pangalawang tamang ginagawa ng gobyerno ni Marcos, ako sa tingin ko tama.
17:16.1
Ang gusto kasi ng China, tayo lang ang mag-usap.
17:20.1
Dahil tayo lang daw ang may problema, Pilipinas at China, dapat bilateral lang.
17:25.1
Kung maga yun daw ang gawin natin, bilateral.
17:29.1
Ang problema ng bilateral, kapag kinakausap tayo ng China, hindi naman kagalanggalang ang China sa usapan.
17:38.1
I-bully. At saka walang nakakarinig ng usapan, tayo lang.
17:42.1
So tama lang na huwag tayong papasok sa bilateral. Multilateral na lang.
17:48.1
Ibig sabihin ng multilateral, maraming bansa. Kaya nga sa ngayon, trilateral.
17:55.1
Okay? Trilateral. Japan, US, Philippines.
17:59.1
Pero sa susunod na mga buwan, taon, magiging multilateral na.
18:04.1
Papasok na ang Australia, papasok ang South Korea, India, pati mga bansa sa South East Asia.
18:11.1
Yun ang maganda talaga. Kasi ang kailangan talaga nating response, multilateral.
18:15.1
Kaya yan naman yata ang pinapupuntahan ni Marcos. Multilateral. So okay tayo doon.
18:22.1
Kailangan talaga natin ng multilateral na approach.
18:25.1
Huwag tayong papasok doon sa gusto ng China na bilateral.
18:29.1
Ngayon, ang isa pang tama na ginagawa ng gobyerno, yung naghahanda tayo.
18:36.1
Ibig sabihin, diba nag-budget tayo ngayon?
18:39.1
Yung nakuha doon sa confidential funds ni Sara, gagamitin na sa pagtatayo ng mga istruktura natin.
18:46.1
Kaya nga magre-repair na sana tayo ng BRPC Ramadre. Dapat ituloyan. Ituloyan.
18:52.1
Kaya lang, mayroon tayong mga nakikita rin.
18:55.1
Nakahinaan ni Marcos. Ang unang-una, alam niyo ba na sabi ni Marcos ngayon habang nasa US, tinanong siya ng media?
19:02.1
Sabi ng media, anong masasabi niyo po kay Vice President Sara? Alam niyo kung anong sabi ni Marcos?
19:08.1
Ang sabi ni Marcos, si Vice President Sara kasama natin yan sa stand ng administration against China. Anong klase ba?
19:19.1
Diba? Yun yung nakikita kong ano eh.
19:24.1
Hindi consistent eh. Dapat kay Marcos tama na yung ginagawa niya ngayon. Maging consistent eh.
19:32.1
Pagdating kay Duterte, alam niya naman na tuta naman talaga ng China si Duterte.
19:43.1
So dapat talaga dumistan siya na siya kay Duterte. Bakit? Ngayon niya lang ba nalaman na may secret deal si Duterte sa China? Bukas naman ang issue yan eh.
19:52.1
Kailangan niya na talagang i-confront si Duterte. Kasi nakikita niyo ba ngayon? Ang propaganda nila ng Roque, nila Panelo. Kahapon pinapanood ko si Atty. Victor Rodriguez.
20:05.1
Ito, nagpo-programa na si Atty. Victor Rodriguez sa kasi ano ah, si Sele, si Badoy. Magkakasama sila. At alam niyo kung ano ang narrative na sinasabi nila? Ganito ang narrative nila ha. Ang narrative nila, si Marcos ang may secret deal, hindi si Duterte.
20:22.1
Ang secret deal daw ni Marcos ay secret deal sa US. Ang usapan daw ni Marcos at ng US, ang Pilipinas ay sa US na magpapakatuta. Susundin na ng Pilipinas ang US. Amo na ng Pilipinas ang US.
20:41.3
Tapos ang kapalit nun, yung mga nakaw na yaman ni Marcos na nasa US na hindi nakukuha, papayaga na ng US na makuha. Yan yung secret deal.
20:52.2
Kumbaga, ano to eh, talagang nagdi-disinformation at nag pi-fake news itong kampo ng Duterte. Talagang gumagamit sila ng lahat, ng paraan. So dito, dapat ang Marcos, ang administration ni Marcos, i-confront na talaga ang Duterte.
21:11.3
Ang problema parang malambot eh. Malambot eh. Tulad nitong kay Sarah. Bakit dinor-depend sa paninarco si Sarah?
21:21.1
Ang linaw-linaw naman na si Sarah. Si Sarah. Ganyan, si Sarah. Si Sarah. Si Sarah.
21:22.1
para ay katulad ng ama.
21:24.3
Bakit sinabi pa ni Marcos na,
21:27.6
the vice president is with my administration
21:34.6
as regards the issue on China.
21:37.4
Sabi ko, ano ba yan?
21:39.6
Lutang yata itong si Marcos
21:41.1
pagdating sa issue na yan.
21:44.4
Yun lang yung maano ko.
21:45.4
Dapat si Marcos din maging consistent eh.
21:48.5
Maging consistent.
21:49.6
Hindi yung medyo malambot eh.
21:52.1
Bunyog, halikan na kasama ka.
21:57.2
Bunyog, kapag buklot ay may pag-asa.
22:02.6
Tusong Visayas, Mindanao, isang pananaw.
22:07.7
Sa bagong Pilipinas, ang bunyog isisigaw.
22:14.2
Bunyog, bunyog, bunyog.
22:22.1
Sa bagong Pilipinas, ang bunyog isisigaw.
