* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Pag-aaraw, may sakit na bubudol ng mga dinoktor na doktor.
00:17.7
Ginagamit yung mukha ko, ginagamit yung boses ko para mag-endorse ng ganito.
00:22.1
Along susunod dito? Gagamitin yung mukha ko para mag-endorse ng politiko?
00:25.3
Pati mga jorno ginamit pa sa fake news.
00:30.3
It was my newscast and then I thought I really heard my own voice.
00:35.6
Lalaking naghahanap ng trabaho, siya pa ang nagpasweldo sa mambubudol.
00:41.7
At that time talagang, oh my goodness, paano nangyari sa akin?
00:46.8
At raketerang ina na biktima ng bagong raket ng mga scammer.
00:53.9
Gusto ko pabayaan na lang, kaso kung hindi ito lalabas,
00:57.9
mas maraming mabibiktim.
01:02.6
To see is to believe.
01:08.0
Pero ngayon, abay, siguraduhin nyo muna, totoo ang nakikita nyo.
01:13.8
Baka kasi pekian yung mga video na ginagamitan ng artificial intelligence o AI
01:22.1
para gayahin ang boses, itsura o muestra nang ib Pullin.
01:29.5
ang bagong trabaho
01:31.4
ng mga manluloko.
01:37.2
na sikat na sikat ngayon.
01:39.2
Yung mga text ninyo na job offer,
01:57.9
Mga kapatid, gusto nyo bang manalo
02:04.3
ng 10,000 pesos? Manood lang
02:06.3
ng budol alert para sa chance na magkaroon
02:08.6
ng pera ng walang ginagawa.
02:13.0
Ikaw ang kuha yung
02:14.3
intonation mo, Luchi.
02:15.9
Akala ko talaga ako yun.
02:17.9
Hindi po ako. Ako yung mukha.
02:20.0
Pero hindi po ako
02:21.0
ang nagsasalita. Pero kabuses
02:23.8
ko lahat, no? Nakuha lahat.
02:26.0
Grabe na ang technology ngayon.
02:27.3
Ang tawag dyan, Luchi,
02:29.3
ay deepfake. Pinaghalo siyang
02:31.2
deep learning at fake. Pag sinabing
02:33.2
deep learning, yun ay artificial intelligence.
02:35.9
At dahil nga peke siya,
02:37.5
called deepfake siya pag pinagsama.
02:40.1
Kasi yung intelligence,
02:41.4
yung artificial intelligence, tama
02:43.2
naman yung dapat. Ginagamit sa
02:45.1
tama. Pero ito, ginamit sa
02:47.3
pamimeke. Kinuha yung
02:49.1
mukha mo. Kinuha yung boses mo. At
02:51.0
gumawa ng isang bagay na peke
02:53.3
talaga buo. Correct.
02:55.2
Tapos, ginagamit to sa mga
02:57.2
personalidad, no?
02:59.1
Katulad nung isa nating kapatid,
03:01.0
si news anchor nating Ruth Cabal.
03:03.6
Big tema siya niyan.
03:13.7
Mahusay, may kredibilidad,
03:16.1
at hinahangaan sa mundo
03:19.5
Pero hindi niya inakalang minsan
03:21.2
sa kanyang karera, siya mismo
03:23.1
ang magiging istorya.
03:25.2
Robin Padilla announced a new platform,
03:27.2
to which everyone can make money.
03:29.6
With it, katulad ng mga ganito,
03:32.3
Ikwinento sa akin ang news anchor na si Ruth Cabal
03:35.1
kung paano siya nabiktima ng
03:51.4
nang kumalat ang video ni Ruth
03:53.2
na ipinost ng Facebook page
03:55.0
na Global Review. Kuhang,
03:57.0
nakuha ang outfit ng news anchor
03:59.0
pati ang set ng dati niyang programa.
04:01.7
Mismong si Ruth nga raw
04:03.1
at ang kanyang pamilya,
04:04.6
muntik mapaniwala.
04:06.3
Paano niyo po nalaman na meron nga video
04:08.7
na kumakalat nyo ng mga newscast niyo daw?
04:11.1
Noong una merong nag-send sa akin,
04:13.3
parang nung nakita ko yung
04:14.9
thumbnail, parang
04:16.8
dinismiss ko lang siya. And then there was another
04:18.9
person who sent it. So doon ako
04:20.5
nagkaroon ng interest na tignan.
04:24.1
mukha ko yung nakita ko and then it was
04:27.0
my newscast. And then I thought
04:29.2
I really heard my own voice
04:31.1
kasi naalala ko yung damit ko eh.
04:33.0
Pero wala akong nireport na ganong
04:36.9
Isang investment scheme ang
04:38.7
ibinibida kuno ni Ruth sa halos
04:41.0
apat na pong sigundong video.
04:43.3
Ang 14,000 pesos daw
04:45.1
na investment, pwedeng mga
04:46.9
nakumano ng 100 hanggang
04:51.2
kada buwan. Kompletos
04:53.1
rekados dahil may testimonya
04:55.1
pa ng mga kunyaring nag-investor.
04:58.1
You will be able to earn hundreds of thousands
05:00.2
of pesos per month. There are already
05:02.2
some lucky people who have had the chance
05:04.1
to try the program in action.
05:06.2
I earned 130,000 pesos
05:08.0
in the first month. Right now the program
05:10.1
is still running. I am very happy.
05:12.7
The platform allows me to earn
05:13.9
several times more than I could have earned at my job.
05:19.9
Ganon, tinatawag na deep fake
05:22.1
ang video na pinakita sa akin
05:24.0
ni Ruth. Galing ang salitang ito
05:26.2
sa deep learning at fake.
05:28.5
Ito yung mga larawan, tunog
05:30.4
o video na digitally
05:32.0
manipulated o binago
05:33.8
gamit ang teknolohiya para gayahin
05:36.3
o pekein ang itsura,
05:42.2
Hindi lang mga jorno ang target.
05:44.6
Ilang ulit na biktima
05:45.9
ang dating senador na si Laila Delima.
05:48.8
Kasagsagan naman ang kampanya
05:50.2
para sa 2022 elections
05:52.1
nang madawit ang anak ni dating
05:53.9
Vice President Lenny Robredo
05:55.6
sa isang pekeng sex video.
06:04.2
Talamak din abroad
06:05.5
ang paggamit ng malalaking personalidad
06:07.8
para lokohin ang publiko.
06:10.1
Ilan sa mga biktima niyan
06:11.3
ang journalist na si Anderson Cooper,
06:13.7
Canadian Prime Minister Justin Trudeau
06:15.6
at Russian President Vladimir Putin.
06:19.9
Ayon sa eksperto,
06:21.2
ginagamitan ng artificial intelligence
06:23.3
o AI ang pamemeke sa
06:25.6
news report ni Ruth.
06:27.5
Matagal na raw itong style
06:28.9
ng mga online kawatan.
06:30.8
Dati, makikita natin na talagang
06:33.0
pinapalitan lang yung boses.
06:34.5
Parang yung dubbing ng mga pelikulang
06:38.9
tapos Pinoy yung nagsasalita.
06:41.1
Pero ngayon, may mga development
06:43.3
na naman sa technology.
06:45.2
So yung AI, kayang-kayang
06:46.9
yung gumawa ng mga hyper,
06:48.6
tawag hyper-realistic video
06:50.3
na kamukha talaga ng tao
06:51.5
at magsasalita ng mga naparang tao.
06:55.6
Pwede raw itong gawin
07:00.8
ng kahit sinong may computer
07:04.2
Hindi na raw nakapagtataka
07:05.5
kung mga kilalang public personality
07:09.2
So halimbawa, isa kang sikat na tao,
07:11.4
isa kang artista,
07:12.6
ang dami mong samples
07:13.9
na makukuha online at sa YouTube.
07:17.3
Pagsasama-samahin niya yun
07:18.5
at babasahin niyo ng
07:22.4
babasahin ng machine
07:23.6
para kunin yung mga bagay
07:25.6
na gusto mong sabihin
07:27.3
at gusto mong ipasalita
07:31.6
Ang nangyara dun kay Ruth,
07:35.7
para sa trained na mga tao
07:37.9
na laging nakikita to,
07:39.9
obvious na fake talaga.
07:43.6
So pati boses niya,
07:44.6
yung pitch ng boses niya
07:45.6
hindi bagay dun sa pagsasalita niya.
07:50.2
Posibleng AI-generated ang video
07:52.2
kung kakaiba ang buka ng bibig
07:54.2
at mali ang bigkaso.
07:55.6
Nang mapanood ko ang video ni Ruth,
07:59.7
madali kong nakilatis na peke nga ito.
08:02.6
Lalo kung pagmamasdan
08:03.9
ang galaw ng bibig
08:05.1
at kung pakikinggang mabuti
08:06.6
ang pagbigkas na mga salita.
08:08.9
Pero ang nakababahala ayon sa kanya
08:11.1
eh ang posibilidad
08:12.8
na may maniniwala at maniniwala rito.
08:15.5
Paano kung totoo may mag-invest?
08:17.5
May maingganyo na,
08:18.8
ay napanood ko si Ruth Kabal,
08:20.2
ni-report niya sa balita niya
08:21.8
or ni-report niya sa newscast na
08:23.6
may ganitong event
08:24.9
or may ganitong event.
08:25.6
Pwede akong maglagay ng pera.
08:28.9
So dahil nga kilala ako na
08:31.6
or as a journalist,
08:32.8
people might think na
08:34.5
totoo yung sinasabi ko.
08:38.5
Hindi pinalampas ni Ruth
08:40.5
ang high-tech na pambubudol na yan.
08:43.0
Sumulat siya agad sa Meta,
08:44.8
ang kumpanyang nagmamayari ng Facebook
08:46.9
sa pag-asang mabubura
08:48.7
ang peking video.
08:55.6
So yung mga social media platforms,
09:20.6
ano pong role nila dapat
09:22.1
sa pag-prevent nga
09:23.6
yung kumakalat na ganito?
09:25.2
Na paggamit sa AI?
09:28.3
dapat mas, ano sila,
09:31.7
controlling yung mga ganitong
09:35.1
Ang dami na kasi, di ba, may,
09:36.5
kunyari na may online selling na
09:38.1
mahirap siya maiwasan.
09:39.5
Pero siguro naman,
09:40.8
kung may mag-complain na,
09:42.5
that's something they can
09:43.7
immediately look at.
09:45.9
For example, kami na yung nag-complain,
09:47.9
we're a media network,
09:48.9
we're a media company.
09:50.0
Sana naging mabilis yung
09:51.2
pag-take down nila.
09:53.4
Nakipagugnayan din si Ruth
09:54.5
kay Senator Robin Padilla
09:56.0
dahil nabanggit siya sa video
09:57.8
bilang siya umanong pasimuno
09:59.5
ng investment program.
10:01.3
Sinabi niya na rin niya
10:02.4
na wala naman silang kinalaman
10:04.6
whatever platform
10:06.8
or whatever money
10:08.6
or whatever investment program
10:11.6
Anong masasabi mong
10:12.6
red flags na dapat
10:14.3
people should be watching out for
10:16.0
pag nakakakita ng mga ganitong videos?
10:21.5
maikakailan na we're
10:23.8
eto na yung technology.
10:24.5
And then AI has its benefits also,
10:27.5
So parang nakakatulong din siya
10:29.9
or making things,
10:31.2
making your work easier,
10:35.5
huwag siyang maaabuso.
10:36.9
It's because there's too much information,
10:38.8
hindi na nasasala
10:39.7
kung saan kinukuha yung information.
10:42.9
Extra budol alert daw dapat
10:45.0
sa mga kumukonsumo
10:46.3
ng online content.
10:47.8
Kung may usapang pera na,
10:49.6
magdalawang isip na,
10:51.4
malamang budol yan.
10:52.9
Dapat mas maging makilatis,
10:55.1
dun sa mga fina-follow natin,
10:56.8
whether it's a scam or not,
10:58.2
but it involves money.
11:00.1
And yung sinasabi nila na,
11:01.2
if it's too good to be true,
11:05.6
magdalawang isip ka na,
11:09.9
Along susunod dito?
11:11.2
Gagamitin yung mukha ko
11:12.2
para mag-endorse ng politiko?
11:16.4
Isa pang biktima ng deepfake,
11:18.5
doktora at vlogger,
11:20.0
ginamit para magbenta
11:24.5
Makalintal naman.
11:33.5
Mala lang pang bubodol to.
11:36.3
Wholesale pang bubodol to.
11:38.8
publiko na yung niloloko mo eh, no?
11:41.7
lahat pwedeng mapaniwala.
11:43.8
Kung yung isa nating kapatid,
11:45.4
si Newscaster Ruth Cabal, eh, no,
11:47.8
na nagamit para mabudol sa investment scam,
11:50.7
yung isa pa nating kapatid,
11:52.9
makalintal naman,
11:53.9
ay nagamit para pambudol sa kalusugan.
11:57.3
So, hindi lang pera ang mawawala sa'yo, pati kalusugan mo.
12:03.2
Food is medicine.
12:04.6
Alam niyo ba na mayroong epekto ang ilang mga nutrients sa pagkain o pagkain mismo?
12:09.0
Mayroon namang mga online consults kung nalalayuan.
12:11.3
Pakipusuan kung may natutunan.
12:12.7
See you next episode.
12:18.5
Doktor at vlogger in one.
12:20.5
Diyan kilala ang kapatid host na si Doc Dex Macalintal.
12:26.9
Sa ngayon, mahigit 1 milyon na ang followers niya sa Facebook
12:30.2
at mahigit 300,000 naman sa TikTok.
12:33.9
Kaya naman, tinarget din siya ng mga online kawatan.
12:37.2
Nag-crowdsource kami ng ilang mga taong gustong mag-share ng kwento nila.
12:46.6
Ipinose ng FB page na Health Horizon
12:49.4
ang isang sponsored na ad
12:51.4
kung saan makikita ang nasa video na kamukhang kamukha ni Doc Dex.
12:56.3
Mistulang ine-endorso niya rito
12:58.3
ang pinapahiduman ng gamot na Neurogenic Cream.
13:01.8
So, Doc Dex, paano ba nakarating sa'yo na mayroon palang gumagamit nitong mga video mo?
13:06.8
Well, nung una kasi, yung father ko na tinawagan niya ako.
13:11.5
Tingnan mo nga to.
13:13.4
Ine-endorso mo ba itong produkto?
13:15.8
Bakit may mga nagtatanong sa akin
13:17.5
kung mayroon tayong binibenta nito sa...
13:19.4
Tapos, pinakita niya sa akin yung...
13:22.7
Pinakita niya sa akin mismo yung video.
13:24.8
Actually, ang gamot na yan ay madami talaga side effects.
13:27.5
Yung ibang side effects ay mas malala pa.
13:30.3
Kasama ni Doc Dex sa orihidal niyang video
13:32.6
ang kapwa doctor vloggers na si Doc Alvin Francisco at Junji Arapan.
13:38.3
Hango ito sa live broadcast ng tatlong doktor noong November 2022.
13:43.3
Sa vlog na yan, pinag-usapan nila ang mga herbal medicine
13:46.4
at iba pang alternatibong gamot sa mga sakit.
13:49.4
Nakaka-shock kasi akong ako eh.
13:52.2
Mukha ko, boses ko, pero hindi yun yung sinasabi ko.
13:55.0
And I'm very sure na yung video na yun is really for debunking
13:58.8
ng myths on herbal supplements,
14:01.1
on mga alternative medicine na hindi naman maganda.
14:04.5
Ang tagal-tagal na namin gustong gawin talaga ito.
14:07.1
Ang tagal-tagal ko na rin gustong i-edit.
14:08.7
Pero sa ilang buwan na nakalipas,
14:10.4
nakita-kita kami tatlo nila, Doc Junji at Doc Alvin.
14:13.1
Nag-crowdsource kami ng ilang mga taong
14:15.0
gustong mag-share ng kwento nila
14:16.6
tungkol sa herbal medications and alternative medications.
14:20.1
Nag-crowdsource kami ng ilang mga taong
14:22.1
gustong mag-share ng kwento nila
14:23.7
tungkol sa topical cream na ito
14:25.3
for neuropathy or muscle pain relief,
14:27.9
ang Neurogenic Cream.
14:29.4
Kumayag silang magpa-interview.
14:31.4
So, sa video na ito ay ipapakita namin
14:34.0
ang karanasan ng isang nanay
14:35.5
na nakakaranas ng pamamanggid
14:37.5
at pangangalay sa kanyang braso.
14:41.2
Para malaman kung totoo o rig o legit
14:43.8
ang video ng isang kilalang tao,
14:45.8
i-check kong official page nila
14:47.9
ang nag-post ng anunsyo.
14:50.1
Hindi rin nakaligtas sa pamemeke
14:52.6
ang isa sa mga case studies sa vlog
14:56.0
Pinagmuka kasing nagbigay pa siya
14:57.8
ng testimonya para sa umanoy
14:60.0
ine-endorseong produkto.
15:02.5
Pero sa totoong video,
15:04.2
nagkwento siya tungkol sa paggamit
15:07.4
Nung ininom ko niya yung lagundi,
15:09.3
parang nawawala daw po yung pagbabara ng ilong niya.
15:11.9
So, isang sangas, marami-rami yung dahon.
15:14.1
Yun, tinutupi-tupi ko lang siya.
15:15.8
Pagkahugas, tinutupi ko siya.
15:17.5
Yung tawa-tawa, mga around,
15:22.3
Isang araw, habang
15:24.0
nag-fe-Facebook ako,
15:25.7
dumaan sa newsfeed ko ang video
15:27.8
ng tungkol sa neurogenic cream.
15:29.6
Pinapahid lamang, kaya sinubukan ko
15:36.6
Binaliwala lang daw ni DocDex
15:38.2
ang video na yan nung una.
15:40.3
Pero nabahala na raw siya
15:41.8
ng sunod-sunod na mag-message
15:43.8
sa kanya ang ilang followers niya.
15:49.4
Ano ba ang dangers
16:00.4
ng paggamit ng ganyan,
16:03.1
fake na AI videos,
16:04.7
lalo na sa public health?
16:05.8
Siyempre, magmumukhang ini-endorse ako
16:07.3
itong produkto nito.
16:08.4
Magmumukhang subok namin itong produkto nito.
16:10.6
Mukhang alam namin yung laman ng produkto nito.
16:12.7
At siyempre, mukhang FDA approved.
16:15.4
When in fact, una, hindi ko naman na-check
16:16.9
kung FDA approved siya.
16:18.3
Pangalawa, hindi ko rin
16:19.3
naman alam kung ano yung mismo produkto.
16:20.9
O ano yung laman ng produkto
16:21.8
para sa inyong produkto.
16:23.2
Dahil kilalang personalidad si DocDex,
16:25.8
madaling nakakuha ng sample voice
16:28.5
mula sa available videos niya online.
16:31.6
So, bali mga kapatid,
16:32.7
gumagamit tayo ngayon ng AI na software.
16:36.0
kumpaya nga natin
16:36.7
gayahin yung boses ni DocDex
16:40.0
So, nagsunod ako ng maikling script dito.
16:42.7
Tapos, kitignan natin kung magagaya nga
16:45.1
yung tunog ng boses nito.
16:47.3
Kumusta mga kapatid?
16:49.6
Ako si DocDex Makalintal.
16:51.0
Wala po akong iniendorsong anumang produkto
16:53.2
na hindi uturisado ng Food and Drug Administration.
16:56.4
Ang paalala ko sa inyo,
16:57.8
maging alerto at huwag magpapahudol.
17:01.1
Pati yung intonation ng boses ni Doc,
17:03.5
kuhang-kuhan niya.
17:05.5
Pero kahit na gaya ang boses ni DocDex,
17:08.5
hindi pa rin daw ito lusot
17:09.9
kapag mas maiging kinilatis.
17:13.1
Napaka-rough pa nung pagkakagawa.
17:15.5
So, makikita mo yung ngipin,
17:18.6
So, yung buka ng bibig,
17:20.8
Sa'yo yung mga babantayan mo,
17:22.0
yung mga maliliit na bagay.
17:28.4
Ang sa tingin ko na target ng mga ganito,
17:30.5
una, yung mga gullible na tao.
17:32.3
Pangalawa, yung followers niyo
17:33.9
na sa tingin natin,
17:35.6
ay hindi masyado pang naaarok
17:37.2
yung kung ano ba talaga siya sabi mo.
17:39.7
At saka pangatlo,
17:40.7
yung mga matatanda
17:41.4
na hindi masyadong techie.
17:43.3
Hindi na raw na i-report ni DocDex
17:45.4
ang Facebook page na Health Horizon.
17:47.3
Lalo't hirap siyang i-trace
17:49.0
kung sino ang nasa likod nito.
18:18.0
At lumaganap na ito na lumaganap.
18:20.1
Ginagamit yung muka ko,
18:22.1
ginagamit yung boses ko
18:23.1
para mag-endorso na ganito.
18:24.4
Along susunod dito?
18:25.5
Gagamitin yung muka ko
18:26.5
para mag-endorso ng politiko?
18:31.3
Kung nagaya ng AI
18:32.9
ang mga sikat na tao
18:34.1
at ginagamit ito sa maling paraan,
18:36.9
maaaring dumating din ang panahon
18:38.5
na pati mga ordinaryong tao
18:41.1
maging biktima sa panluloko.
18:44.2
wala pa tayong batas
18:48.1
ang Department of Information
18:49.2
and Communications Technology
18:51.8
na posibleng dumami
18:53.2
ang deepfake contents.
18:54.8
Ngayong papalapit na
18:55.7
ang 2025 elections.
18:59.9
Nakabinbin pa rin sa kamera
19:01.5
ang House Bill No. 9425
19:03.6
o Penalizing Deepfake Act.
19:07.4
mabigat ang parusa
19:08.3
laban sa mga gagamit ng deepfake
19:11.2
at mangulimbat ng pera.
19:12.8
Sa mga mambabatas natin diyan,
19:15.2
bilis-bilisan naman natin
19:17.3
so nagawa na ito ng Australia,
19:19.3
dinimanda nila ang Facebook
19:20.8
at napilitan ang Facebook
19:23.3
na tanggalin yung mga
19:24.3
celebrity na ginagamit
19:28.3
So kaya dapat kumilos na ang gobyerno dito,
19:30.8
hindi ito masusolve ng
19:32.3
basta-basta lang.
19:33.8
Inanunsyo ng meta nitong Pebrero,
19:35.8
nasisimula na nilang lagyan ng label
19:38.3
ang mga AI-generated pictures at videos
19:41.3
na ipinopost sa Facebook, Instagram at threads.
19:46.3
dapat masanay maging matalino
19:48.3
sa pangingilatis ng mga kumukonsumo
19:50.3
ng online content.
19:52.3
Kaya mga ate, kuya, tatay, nanay, lolo at lola,
19:56.8
pati na rin si bunso,
19:58.3
hindi lahat ng nakikita sa social media
20:02.3
Ang pinakamagandang indicator,
20:04.8
pag ito hindi galing sa mainstream media,
20:07.8
radio, TV, print,
20:10.3
pagdudahan mo na kagad.
20:24.3
Libo-libong pisong kita kahit palike-like ka lang
20:27.3
ng videos online?
20:30.3
Walang bibitaw sa Budol Alert.
20:44.3
want a job that pays you 14,000 a day?
20:48.3
Ang dami kong mga ganyan.
20:49.3
Too good to be true, di ba?
20:52.3
Ang tawag dyan, tasking scam.
20:56.3
Tasking, as in task, trabaho, di ba?
20:59.3
May kailangan kang gawin.
21:00.3
So, kadalasan, umpisan yan,
21:02.3
meron lang sa'yo ipapalike na post
21:04.3
ng mga established na brand at mga kumpanya.
21:06.3
Kaya sabi mo, okay, mga legit naman.
21:08.3
Wala naman, okay lang yun.
21:09.3
Wala lang mga brands ko.
21:10.3
Oo, ginagawa naman talaga yun.
21:12.3
At pag ginawa mo yan, makakatanggap ka ng
21:13.3
100 to 150 pesos.
21:15.3
Agad-agad, wala pang 30 minutos.
21:17.3
Okay rin yun, okay lang yun.
21:19.3
Ano ba naman yun, nag-like ka lang.
21:21.3
So, where's the scam?
21:23.3
pag gusto mo pang kumita, maglalay ka ulit.
21:25.3
Pero bago mo magawa yun,
21:27.3
kailangan mo muna magpadala sa kanila ng pera.
21:30.3
Parang top-up, kumbaga lucci.
21:32.3
Ah, so pagka nakailan ka na,
21:34.3
nakumita ka na ng whatever,
21:36.3
gusto mo pa ng dagdag na kita,
21:38.3
magbabayad ka muna.
21:41.3
So, ang dami pa rin na logos.
21:43.3
Lolo ko sa ganun.
21:45.3
Dahil pinapabayad na sila.
21:46.3
Kasi kumita na ako eh.
21:47.3
Baka sakaling pag nagbigay ulit ako ng pera,
21:51.3
Sa 150 yung kitain ko.
22:02.3
Kapag sinabing instant,
22:04.3
marami sa atin ang kakagat agad.
22:06.3
Lalo na kung petiks-petiks lang,
22:08.3
magkaka-pera ka na.
22:11.3
Sa patibong na yan,
22:12.3
nahulog ang housewife na si Jane.
22:14.3
Hindi niya tunay na pangalan.
22:16.3
Desperado na si Jane na makahanap ng trabaho
22:19.3
nang makatanggap siya sa kanyang cellphone
22:21.3
ng mensahe mula sa isang unknown number.
22:28.3
Nag-chat na po sa akin yung Marie.
22:31.3
Yun po yung sabi niya HR po siya.
22:33.3
May offer daw po siya ng easy job.
22:35.3
Pero nag-try po kasi akong mag-apply sa
22:40.3
yung isang apps na on-the-job po ba yun.
22:43.3
Yung sa mga call center po at saka visual assistant.
22:46.3
Pero lagi pumabagsak kasi hindi po pwedeng work from home.
22:51.3
Dahil wala pa po akong experience sa on-site.
22:54.3
Kaya po nahook ako doon kay Marie
22:56.3
kasi akala ko isa po siya doon sa mga napasahan ko mo.
23:05.3
Nasilaw si Jane sa malaking offer na hanggang 3,000 pesos sa isang araw.
23:10.3
Lalo't maliit lang ang kita ng kanyang mister na isang delivery rider.
23:15.3
Hindi na raw ito sumasapat para sa tatlo nilang anak.
23:18.3
Swak daw kay Jane ang work from home job
23:21.3
dahil hindi niya pwedeng iwanan sa bahay ang bunso niyang may autism.
23:32.3
Pero nakalagay ba daw kung ano daw gagawin mo?
23:34.3
Una niyang nilagay is yung *** nila na i-review ko daw po.
23:37.3
I-rerate ko lang daw po ng 5 yun.
23:40.3
Tapos magkocomment lang ako ng kahit anong comment na nagustuhan ko yung accommodation.
23:47.3
Tapos nagbigay na siya sa akin ng code.
23:49.3
Bali yung code na po yun ipapasok ko daw po doon kay Irene.
23:53.3
Sino naman si Irene daw?
23:54.3
Yun po yun nasa telegram po na receptionist daw po.
23:57.3
Chinik mo ba kung totoo yung account nila?
23:59.3
Hindi ko na po napansin eh.
24:01.3
Pero sabi ko try na po.
24:04.3
Hindi naman ako maglalabas ng pera.
24:10.3
Ipinakilala ni Marie si Jane sa receptionist daw na si Irene.
24:17.3
Sa kanya raw makiklaim magsaswelduhin mula sa pag-like at pag-rate ng iba't ibang videos online
24:23.3
ng kung ano-anong brand ng damit at luxury hotel.
24:27.3
Wala pang 2 minutes na sa akin na yung 100.
24:31.3
Anong pakiramdam mo doon?
24:32.3
Sabi ko, ah ba legit nga, totoo nga may pumasok na 100.
24:36.3
So ang kailangan mo lang gawin, i-rerate mo sila?
24:38.3
Kaya nakaka 100 pesos ako kasi per rate po is 20 pesos.
24:43.3
Nakakailang rate ako ng buong araw ng 24.
24:48.3
Bali doon sa rate pa lang kumita na ako ng 600.
24:52.3
Above minimum, di lalo na po akong nahook.
24:55.3
Sabi ko, ah ba above minimum pa ako?
24:57.3
Mas wala kang pag-asawa ko sa asawa ko.
25:04.3
Kwentahin nga natin kung sasweldo si Jane
25:07.3
ng 3,000 pesos sa isang araw,
25:09.3
sa isang buwan, pwede siyang kumita ng 60,000 pesos tax-free.
25:16.3
Parang naka-jackpot si Jane sa kanyang work from home job kuno.
25:20.3
Wala naman kasing masyadong hinihingi si Irene,
25:22.3
kundi mga screenshot o patunay na nagla-like at nag-rate nga si Jane
25:27.3
sa mga ipinapadala nilang link.
25:29.3
Hindi, eto na po, nandun na po sa kalagitnaan na ako
25:34.3
ng mga bandang hapon po ng 2020.
25:37.3
Naisipan ko, what if itong 1,000 na nabuo ko,
25:41.3
dahil may 600 ako, sa'yo may 400 na ako.
25:44.3
Paano kung i-invest ko, try ko, newbie ako, 1,000 lang naman lalabas ko?
25:50.3
Doon po sa welfare task nila.
25:52.3
Wait, so bigla silang nag-offer sa'yo ng welfare task?
25:55.3
Nag-check po si Irene na pag hindi daw po sumalis sa task,
25:59.3
Ah, so matitigil yung pag ano mo, yung kinikita mong 100?
26:07.3
Welfare task o prepaid task ang tawag sa susunod na level
26:14.3
kapag nagawa na ang mga simpleng task ng pagla-like at pag-rate sa iba't ibang online content.
26:20.3
Sa pagkakataong ito, makakasali ka lang sa task kung mag-iinvest ka ng 1,000 pesos hanggang 200,000 pesos
26:29.3
sa pangakong tataas ng tataas ang kita mo habang tumataas din ang inilalagak mong pera.
26:36.3
Papasok na rito si Lucio na siyang namamahala sa mga group task.
26:50.3
Nag-hinala na si Jane.
26:52.3
Bakit siya pa ang kailangang maglabas ng pera kung siya nga itong nangangailangan?
26:57.3
Bawal din daw makipag-chat sa ibang ni-recruit.
27:00.3
Pero dahil TH o tamang hinala na,
27:03.3
nag-private message si Jane sa isa sa mga Pinoy.
27:06.3
na miyembro rin ng group chat.
27:08.3
Tawagin natin siyang si Alyas Maylin.
27:13.3
Sabi ko sa kanya, sumali ka na ulit dun sa task.
27:17.3
Sabi niya sasali daw siya 3,000.
27:19.3
Kaso hindi na raw po siya in-allowed ni Irene.
27:22.3
Kasi daw wala na raw po siyang bakante.
27:27.3
Wala na raw slot.
27:29.3
Pero ako, sabi niya kung nga try mo,
27:31.3
nag-try ako kay Irene, may slot ako.
27:34.3
Kasi bago pa lang ako dun sa 3,000.
27:36.3
Kasi kakatapos ko lang sa 1,000.
27:38.3
Tinanong ko pwede mag-1,000 ulit ako.
27:40.3
Either 3,000 or 6,000.
27:44.3
May tumawag ba sa iyong recruiter na nag-aalok ng trabaho?
27:48.3
Unang tanong, nag-apply ka ba riyan?
27:51.3
Kung hindi, wag yan patulan.
27:54.3
Talamak ang task scam ngayon.
27:56.3
Malamang, Boodle yan.
28:00.3
Dahil gustong tumuloy sa sideline,
28:02.3
kinagat ni Jane ang unang investment na 1,000 pesos
28:06.3
kung saan kumita siya ng 3,000 pesos.
28:09.3
Pero kinulang na ang pera niya para umakyat sa susunod na level.
28:14.3
Kaya nag-desisyon siyang umutang muna kay Mylene.
28:18.3
Siya po yung nagpuno nung 3,000.
28:20.3
Parang maging 3,000.
28:22.3
Tapos di yun na sabi ko, wala pa ano to.
28:24.3
Sabi ko sa kanya, may second task pa pala na kailangan magbayad.
28:28.3
Tapos doon sa second task,
28:30.3
Paano yung second task?
28:36.3
Siya na raw bibili doon sa second task.
28:38.3
Which is, magkano?
28:40.3
Ang expected lang namin, 6,000.
28:43.3
Kasi nag-1,200 na ako sa second task.
28:46.3
1,200, tapos 3,000.
28:48.3
So, in-expect niyo siya ng 6,000?
28:50.3
6,000 po yung second task namin.
28:59.3
Sa madaling salita,
29:01.3
nakulong ang 3,000 pesos na in-invest ni na Jane at Mylene.
29:06.3
Makukuha lang nila ito kung magbibigay pa sila ng dagdag na 18,000 pesos.
29:11.3
Dito na raw kinausap ni na Jane at Mylene ang isa pang Pinoy sa group chat,
29:16.3
na tatawagin naman natin si Adela.
29:24.3
Nakakulong sa kanya is 12,000.
29:27.3
Na kailangan niyang maglabas ng 19,000.
29:30.3
Para dun sa susunod?
29:31.3
Para sa susunod niya at maila-withdraw niya lahat.
29:34.3
Dundun na ako kayo natuba, nahinihingan na kami ng 18,000.
29:38.3
Pero nag-take pa rin kami ng risk.
29:40.3
Nag-hati po sila.
29:42.3
Sila? Ting magkano sila?
29:43.3
12,000 po dun sa taga Iloilo.
29:46.3
Tapos dun sa isang taga ano, is 3,000.
29:49.3
Tapos may 3,000 ka pa.
29:50.3
So, kaya naging 18,000.
29:52.3
Account ni Jane ang ginamit sa pag-invest nila ng 18,000 pesos para sa group task.
29:58.3
Pero nanlaki raw ang mata niya nang sabihin ni Lucio na nag-error o may mali sa transaksyon.
30:13.3
Nung sinabi sa iyo yung error, anong ibig sabihin nun? Hindi mo raw makukuha yung pera mo?
30:17.3
Void daw po. Lahat daw po ng perang naipasok namin na yung 18,000, hindi na daw po makukuha.
30:24.3
Unless daw po, mag-avail daw po ulit ako.
30:27.3
Mag-avail daw po ulit ako ng task.
30:29.3
Which is mankano naman?
30:30.3
18,300 na po. Diyos ko, san ko po kamay ng Diyos ko po po niya.
30:37.3
Ang naranasan ni Jane, hindi na raw bago ayon sa PNP Anti-Cybercrime Group.
30:42.3
Kahit daw magmakaawa ang mga biktima, hindi nila mababawi ang pera hanggat hindi nag-iinvest ng mas malaking halaga.
30:49.3
There are people who are victimized like amounting to almost a million.
30:54.3
Yes, meron pang almost 3 million.
30:57.3
Na inaibigay nila. So, wag kang ma-realize nila kasi wala na silang maibigay.
31:02.3
Doon lang nila na-realize na they were scammed by these people.
31:06.3
Binabalikan ko yung usapan ni Jane, pati yung mga nakakausap niya sa group chat, yung mga administrator, si Irene saka si Lucio.
31:15.3
Makikita mo rito, kahit pa ilang beses niyang kausapin ng Tagalog o magmakaawa siya yung Tagalog, laging English yung sinasagot sa kanya.
31:23.3
At yung pinaka-extent na rurok ng pagtatagalog.
31:27.3
Nila ay yung pagsingit ng salitang po.
31:29.3
Saka kung papansin ninyo rin, kung titignan natin yung profile picture nila, ito halimbawa si Irene, ito yung tinatawag na receptionist.
31:38.3
Saka ito rin si Lucio. Tila magdududa ka rin talaga kung totoong tao ba itong mga nakita natin.
31:46.3
Pusibleng totoong tao, pero ang tanong na lang, sila ba talaga yung nakakausap ni Jane?
31:57.3
Saya rin na nakukusok yung mga mga man.
32:02.3
Doon na po ako umiyak.
32:04.3
Bakit tayo naglalagay sa utak mo nandito?
32:06.3
Ano ba yan? Magkakautang ako.
32:09.3
Magkakamag...isang pitik magkakaproblema ako.
32:14.3
Hindi ko alam kung paano nangyari nung araw na yun na, bakit ako nagpadala?
32:20.3
Bakit ako nagpaano?
32:22.3
Ang sabi ko lang sa kanila talaga, sabi niya, gawa mo lang parahan yung isa pa.
32:26.3
Kung isa pang gawin mo lang pa rin yung tuition ko, kahit limang libo lang.
32:30.4
Kamigaw kahit piso nga wala ako kasi natangay lahat pati budget namin.
32:35.6
Ito kasi illusion na sinabi ko, magpapakumatay ako pag hindi nyo nabalik yung pera ngayon.
32:40.2
May nabukasan nagchat ba naman sa akin na, are still alive?
32:44.3
Pagpaka walang niya nung ginawa nila sa akin.
32:50.5
Subukan natin niya yung tawagan si Marie.
32:53.3
Si Marie yung unang nagsend ng Viber message na nag-o-offer nga ng itong tinatawag na task scam.
33:04.8
Unattended or out of coverage area.
33:09.0
Okay, wala. Mukhang inactive yung number.
33:11.9
Sa katunayan, dito sa phone ng ating kinausap, una ang pangalan niya ay Marie.
33:16.3
Ngayon, ang pangalan na niya, kung makikita ninyo, Mary.
33:20.0
So, nagpalit na siya ng pangalan niya.
33:23.3
Sa loob lang ng 48 hours, tinangay ng kawatan ang 18,000 pesos ng mga na-recruit sa task scam.
33:33.5
Hindi raw alam ngayon ni Jane kung paano niya babayaran ang utang kinamay Lin at Adela.
33:38.9
Di bali na nga raw ang natangay sa kanyang 3,000 pesos,
33:42.6
basta't maibalik ang sa dalawa niyang nakilala sa group chat.
33:46.0
Hanggang ngayon, kausap mo pa rin ba yung dalawa?
33:48.0
Kausap ko pa rin po sila.
33:49.8
Sabi ko, wala akong ilalabas na pera sa inyo.
33:52.5
Sabi ko na nga, kahit ipapulis nyo, kung wala akong ihaanong pera sa inyo.
33:57.0
Kasi wala naman talaga kami pera.
33:59.4
Gusto ko pabayaan na lang.
34:01.5
Kaso kung hindi ito lalabas, mas maraming mabibigte, ma.
34:06.4
Pero ano yung pinakamalaking lesson na natutunan mo sa buong experience mo?
34:11.3
Wala po talagang easy money sa buong experience.
34:14.2
Lalo na sa panahon ngayon, kailangan mong maging wahay.
34:20.6
Susunod na Boodle Alert.
34:22.5
Anong mukhang ihaharap ko sa pamilya ko kapag hindi ko ito nakuha?
34:26.8
Parang gusto ko talagang maridim yung sarili ko.
34:30.2
Madiskarting tatay, nahulog din sa patibog ng task scam.
34:46.8
Ako, Jester, ang daming mabubudol dito kasi trabaho pinag-uusapan dito.
34:51.2
Siyempre, job only.
34:52.5
Ang offer ay ang daming talagang kakagat dyan.
34:56.9
Lalo na kasi madaming Pinoy gusto talaga kumita agad sa pinakamadaling paran.
35:02.0
Maglalike ka lang, kikita ka ni.
35:03.8
Katunayan, sabi nga ng PNP, Cybercrime Division,
35:07.1
karamihan sa natatanggap nilang reklamo araw-araw, tasking scam.
35:12.6
Kapos ang sahod at desperado sa ekstrang kita.
35:16.5
Tulad ni Jay na nakausap ko kanina,
35:18.5
yan din ang sitwasyon ng nakilala kong madiskarting tatay,
35:22.5
si Mark Jason Argalion.
35:24.6
Pero hindi niya akalain sa susunod na rakit,
35:27.5
magkakalamat pa ang relasyon nila ng asawang si Marnilene.
35:32.0
Mark, saan nagsimula yung pangangailangan na magkaroon ka ng additional na income o pagkakakilala?
35:38.0
My wife and I had a situation.
35:40.6
So, we were expecting our second child.
35:45.0
But, unfortunately, naging blighted or womb siya.
35:50.8
Nakaroon naman ng retinal detachment.
35:52.5
Retinal detachment sa left eye ko.
35:54.6
So, I don't want to get blind.
35:57.2
So, talagang we tried to really pool our financial resources.
36:03.3
Nagtatrabaho bilang bookkeeper si Mark.
36:05.7
Sumasideline din bilang health insurance agent si Marnilene.
36:11.8
Umasa si Mark na madadagdagan na ang maliit nilang kita
36:15.2
nang makatanggap siya ng mensahe noong February 28, 2024.
36:22.5
May nag-contact nata kami natin sa Viber.
36:28.3
Would you be interested to work from home?
36:30.9
Earning 1,500 to 3,000 daily.
36:33.6
1,000 to 3,000 daily.
36:37.2
Tinanong ko kung legit siya.
36:38.4
Tapos yes, we are a reputable company.
36:43.7
Pero sinagmua muna kung legitimate talaga yung company.
36:46.1
Yan yung mali ko.
36:49.4
Kasi, first niya pala na ini-introduce.
36:52.5
Wala pang hampa niya na in-introduce.
36:57.1
Kilatising mabuti ang nag-aalok ng trabaho.
37:00.2
Alamin ang background ng kumpanya.
37:02.7
I-check din kung lehiti mo ang mga taong makakausap mo.
37:07.1
Inutusan lang daw si Mark na mag-follow ng tatlong account sa TikTok.
37:11.4
Wala pang isang oras, natanggap na ni Mark ang 150 pesos na payout.
37:16.6
Katumbas yan ng 50 pesos kada task.
37:20.1
Anong naramdaman mo noong una na pinadala sa iyo?
37:24.1
Siyempre kasi instant knowledge siya eh.
37:26.1
Wow, parang totoo nga na they are really fulfilling what they're saying.
37:31.4
Tapos, yun na nga siya nung sinabi na am I interested to really pursue this?
37:39.7
Sabi ko, yeah, I think I can do this.
37:43.0
And then, may pumasok na task na hindi mag-follow ng TikTok account.
37:51.9
merong range of amounts na 1,000 and then you will get 1,300, 5,000, 3,000, 5,000, and so forth.
37:59.6
Hanggang 50,000 yata I think.
38:02.0
Hindi ko siya pwede daw iskip kasi if I would skip, I will not get yung mga initial earnings ko dun sa mga una ko nila eh.
38:13.1
Para hindi ma-disqualify sa pinasok na sideline, kinagat ni Mark ang welfare task at nag-invest ng 1,000 pesos.
38:21.9
Successful ang unang transaksyon at tumubo ito ng 300 pesos.
38:27.0
Sa kabila niyan, tinuloy pa rin ni Mark ang task.
38:30.0
Nag-invest siya ng 3,000 pesos at tumubo naman ito ng 900 pesos.
38:36.0
Lalong ayaw na ni Mark tumigil.
38:38.7
Napansin niya kasi na kumikita ng malaki ang ibang mga miyembro ng group chat.
38:43.4
Umaabot daw sa 180,000 pesos ang payout.
38:48.1
Tatlong welfare task ang minimum na maaaring kunin ni Mark.
38:51.9
Ang problema, hindi niya ito natapos hanggang sa dumating ang 9.30 ng gabi na cut-off.
38:59.6
Dito na raw nagpa siya si Mark na sabihin sa asawa niya ang tungkol sa work from home job kuno.
39:05.6
Ano sabi ni wife?
39:06.9
Baka kwan yan, baka scam yan.
39:09.9
Tapos ako, parang defensive ako.
39:13.7
I'm trying to earn money here.
39:16.1
Para matulungan na yung income natin.
39:18.3
Para masungit yung dating ng approach niya.
39:20.8
So parang naging defensive.
39:22.8
So pinagpatuloy mo lang sa the following August?
39:25.4
May warning siya sa akin na pero hanggang 1,000 lang mahal.
39:28.9
E lumabas ka na ng 1,000.
39:31.3
Hindi ko nga sinabi sa kanya ngayon na meron na akong 3,900, 3,000 na ako.
39:46.9
Tikit matang nag-invest ng 5,000 pesos si Mark.
39:50.4
Pero sa halip na makuha agad ang komisyon,
39:53.9
sinabi ng receptionist na si Lindsay na nag-error ang kanyang transaksyon.
39:58.7
Kailangan daw magbayad ni Mark ng 8,700 pesos para maitama yan at magpatuloy ang mga task.
40:06.9
So nagpadala ka ng 8,700 and then ano nang nangyari?
40:10.3
Nare-repair daw ba kuno yung account mo?
40:13.2
Hindi pa rin siya na-repair.
40:14.6
First, level pa lang siya ng repair.
40:19.0
Hindi pa rin nabawi ni Mark ang inihulog niyang 5,000 pesos at 8,700 pesos.
40:26.8
Sa pagkakataong ito, 13,000 pesos ang hinihingi sa kanya bago makuha ang pinadalam pera at tubo nito.
40:34.6
At that time, I'm very nervous. Ano mo pang ihaharap ko sa pamilya ko kapag hindi ko ito nakuha?
40:44.8
So parang gusto ko talagang ma-redeem yung sarili ko.
40:49.0
Usap ako sa wife ko na lumukod pa talaga ako sa kanya.
40:51.3
Ah, mahal, I'm really sorry. Sabi ko kasi na-compromiso na ako.
40:54.7
Tapos sabi niya, last na daw niya. Sabi ko, yes, sabi niya, last na daw.
40:59.0
So, kinasper niya sa akin yung natitira niya rin pera sa account niya.
41:06.7
Pero hindi pa pala rito na tapos.
41:09.9
Tumataginting na 32,000 pesos ang sumunod na hinihingi kay Mark.
41:14.1
Hindi niya na alam kung saan ito kukunin.
41:16.9
Lalo't simot na rin ang itinabing pera.
41:19.0
Ang asawang si Marnie Lynn.
41:21.0
Sa kabuuan, 26,700 pesos ang natangay kinamark.
41:31.4
Pinigilan na talaga ako ng wife ko.
41:34.2
Sabi niya, mahal, stop mo na.
41:36.7
Hindi mo na makukuhaan to.
41:38.3
Hindi mo na makukuhaan.
41:39.5
Pero sabi ko, mahal, sumusera natin yun.
41:42.7
Sabi ko, pinaghirapan mo yun.
41:44.4
Pinaghirapan natin yung sales na yun.
41:46.2
Pero at that time talaga,
41:47.3
oh my goodness, parang ano nangyari ka ako yun?
41:52.8
Nang matauhan, agad nag-report sa polis si na Mark at Marnie Lynn.
41:57.3
Marami nang nabiktima ng task camp.
42:02.3
Sa sampung modos na nairerecord namin,
42:05.5
nasa number three siya.
42:07.4
Top three na complaints na natatanggap ng BNPACG.
42:10.7
Nagsimula ito nung pandemic.
42:15.2
Dahil nauso yung work from home.
42:17.3
Parang ipaparamdam nila sa iyo that this is a good company.
42:21.0
Where are there people working on the company?
42:23.5
Parang hindi ka magdududa.
42:25.7
So ngayon, ano yung biggest lesson na natutunan mo dun sa experience?
42:29.8
And ano yung mga red flags na dapat napansin mo na?
42:33.2
Nung una pa lang, nung kinotak ako sa Viber,
42:37.0
hindi nga sila napakilala kung anong complete name nila,
42:39.6
anong pangalan ng company.
42:41.0
And then, hindi rin ako nag-ask ng help sa ibang tao
42:44.5
na, uy, tulungan niya ako.
42:47.3
Kasi may opportunity dito.
42:48.9
Bakit pakilegit check niya?
42:50.5
Baka kung okay ba ito?
42:52.6
Hindi ako nag-raise ng question about the identity of the people I dealt with.
42:57.9
Hindi man nila nabawi ang pinaghirapang pera,
43:01.0
ginawa nila ang tamang hakbang ngayon para makabawi sa mga nanamantala sa kanila.
43:06.1
Papala nila ito sa iba para wala nang susunod na maging biktima.
43:13.2
Susunod na Boodle Alert.
43:14.8
Yun, gusto nilang magkapera.
43:17.3
Na hindi sila yung naghihirap.
43:20.2
Mga red flag na dapat bantayaan para hindi maboodle online, abangan!
43:40.7
Sa panahon ngayon, as easy as 1, 2, 3 na lang ang maraming bagay dahil sa teknolohya.
43:47.3
Kaya naman ayon sa mga eksperto,
43:50.3
dapat mas maging matalino ang mga kumukonsumo ng mga nakikita,
43:55.2
nababasa o napapanood sa internet.
43:59.8
Ang common denominators nun is,
44:01.7
these people are, yun, gusto nilang magkapera.
44:05.5
Na hindi sila yung naghihirap.
44:07.4
As long as you receive any message asking for anything
44:10.4
or doing something na sa palagay mo ay hindi naman talaga karapat-dapat,
44:15.3
immediately ignore it.
44:17.3
Dapat matutuwa tayong magdamot.
44:19.6
So kung sa tunay na buhay, hindi naman tayo nagbibigay kagad ng pera.
44:27.2
Wala raw pinipiling biktima ang iba't ibang klase ng scam na naglipana sa bansa.
44:32.7
Basta't may naispat ang red flag, huwag agad kakagat.
44:37.4
Ito ang aking Boodle Alert, Jess De Los Santos.
44:40.5
Hi-tech na nga ang paggagansyo.
44:49.2
Kaya ang mga karaniwang nabibiktima,
44:51.3
yung mga kaunti lang ang alam sa paggamit ng gadget.
44:54.8
Kadalasang hindi nila na-estima kung ano ang totoo o hindi.
44:58.9
Sa halip na kutsain, tulungan natin silang huwag maloko.
45:02.3
Ito ang aking Boodle Alert, Nikki De Guzman.
45:07.2
May mga nababahalang baka.
45:10.3
Dito ang aking Boodle Alert, Nikki De Guzman.
45:10.4
Tumating na ang panahon ng AI o Artificial Intelligence
45:16.6
na siya na rin papalit sa atin at sa ating mga trabaho.
45:22.2
Pero mas nakakaalarma sa ngayon kung paanong tinatrabaho ng mga tao ang AI
45:29.5
para manloko at kumita ng pera.
45:33.4
At kapag inalok ka naman ang trabahong kailangan mong maglabas pa ng pera,
45:39.7
mag-awol ka na muna dahil siguradong Boodle yan.
45:46.1
Hanggang sa susunod na linggo, ako po si Luchi Cruz Valdez.
45:50.7
Maging alerto, huwag magbaboodle.
