00:26.5
Pero kasi meron siya, naka-dialysis na siya,
00:28.9
merong tama yung kanyang kidney.
00:31.0
So mas malaki na yung chance na magka-stroke talaga siya.
00:33.1
Pero sa mga hypertensive, sa mga malakas mag-yosi,
00:36.4
sa mga merong diabetes, kadalasan yan,
00:38.4
mga 50 years old at nabab, nagkakaroon sila ng stroke.
00:41.0
November 2023, nang magising na lang umanong iyak ng iyak,
00:45.2
ang walong taong gulang na si 5th Krian.
00:48.7
Naglalaway din, masakit ang ulo, at di na umano makapagsalita.
00:53.0
Okay, so medyo similar po yung presentation ng mga adult type ng stroke sa mga bata.
00:58.9
Sa medyo may edad, pwede rin sila sumakit yung ulo.
01:01.5
Okay, yung iba naglalaway din, tapos hindi makapagsalita.
01:04.6
O kaya medyo nagkakaroon ng confusion.
01:06.6
Hindi alam ko na yung nangyayari.
01:07.8
And syempre, sinasamaan niya ng pangihina ng isang parte ng katawan
01:11.4
or sa isang side ng katawan, either left or right.
01:14.0
Di, tinan nyo po yung mukha ng bata dito, no?
01:16.4
Kung dito sa kaliwang side ng mukha niya, wala na yung ticlop dito,
01:21.0
Dapat meron po tayong fold dyan, diba?
01:22.6
Kaya pag umingiti, okay, pag nagsasalita ko, merong fold.
01:25.6
May lubog ng balat dyan.
01:27.0
Lay-lay din po yung parte ng labi niya dito sa kaliwa.
01:30.6
Tapos yung mata niya, hindi rin pantay.
01:32.4
Itong sa kanan na mata, medyo napipikit niya o medyo singkit pa.
01:36.1
Pero dito sa kaliwang mata, open na open.
01:38.2
So, yun po yung mga sinyalis ng stroke.
01:39.9
Kahit sa mga matatanda, ganyan din po.
01:41.7
Tumatabing yung mata, tumatabing yung mukha, naglalaway, medyo nabubulol.
01:45.6
Pag uwi sa kanilang bahay, hindi na raw magalaw ni Krian ang kalahati ng kanyang katawan.
01:52.1
Kaya dinala siya sa isang ospital sa Pasig.
01:54.8
So, nung November daw, una nagpa-consult.
01:56.9
Galing sa... kasi nga umiiyak yung bata.
01:59.2
Nagising siya na umiiyak, tapos naglalaway.
02:00.9
Kaso normal yung mga initial na laboratory.
02:03.5
Siguro that time, hindi pa nakapag-undergo ng mga imaging, no?
02:06.7
Mga CT scan, MRI, kaya hindi pa siguro nalaman kung ano yung nangyayari sa bata.
02:11.0
Pero good thing naman na sinabihan sila, no?
02:12.8
Na mag-follow up sa neurologist.
02:14.3
Kasi, ibig sabihin, nagsususpet siya na rin yung doktor na tumingin sa kanya
02:17.5
na baka nga merong possible pathology dito sa brain ng bata.
02:21.0
Either stroke or kung anumang infection.
02:23.2
Pag uwi sa kanilang bahay, hindi na raw magalaw ni Krian.
02:26.8
Isa po ito sa mga most common na senyales na meron pong stroke ang mga bata.
02:31.7
Karamihan po ng mga patients kong nakikita dati,
02:34.1
hindi ako masyado nakakita ng tumatabing yung mukha sa mga bata.
02:37.8
Ang kadalasa ko nakikita, yan, nangihina yung isang parte ng katawan.
02:40.8
Either kaliwa or kanan.
02:42.0
So kung nakikita natin dito, yung paglakad po ng pasyente,
02:45.4
talagang nangihina po, no?
02:47.3
Yung paa niya po sa kaliwa, talagang hindi niya mayangat ng gusto.
02:51.8
Nag-slide na lang po yung paa niya para makapag-forward siya.
02:54.6
Tapos talagang iika-ika po.
02:57.7
Nagawan po siya doon ng mga test.
02:59.6
CT scan, angiogram, tapos yung catheter na kinukonek sa brain para makita.
03:04.9
Yun na nga po may pumutok po na ugat sa brain.
03:07.6
May pumutok na nga raw na ugat.
03:09.5
So CT scan, isa po yun sa mga common na pinapagawa sa atin
03:12.8
para maimbestigan po yung bungo o yung brain natin.
03:15.9
Kitang-kita po kasi dyan yung itsura ng brain.
03:18.0
Kung meron bang mga bukol sa brain natin.
03:20.2
Kung kamusta yung ugat.
03:21.5
Baka meron mga ugat na pumutok.
03:23.3
Remember, pag stroke po, pwedeng pumutok yung ugat.
03:25.7
O kaya nabarahan yung ugat.
03:26.8
Dati ko na rin ito sinasabi.
03:27.9
Yung ischemic stroke, nabarahan yung ugat.
03:29.9
Kapag hemorrhagic stroke, ibig sabihin pumutok yung ugat, kumalat yung dugo.
03:33.4
Hemorrhagic stroke po, yung nangyari sa bata.
03:35.5
Later, discuss natin yung mga pagkakaiba niyan.
03:37.9
Yung diagnosis po is stroke in the young versus intracranial mass.
03:43.4
Stroke in the young, ibig sabihin stroke po sa bata.
03:46.5
Intracranial mass, ibig sabihin baka merong bukol.
03:49.2
Kasi kapag merong bukol po sa brain ng bata o ng matanda,
03:52.2
pwede rin kasing dumugo yun.
03:53.6
So pag dumugo yung bukol, pwede pa rin maging stroke yun.
03:56.3
Hemorrhagic stroke pa rin yun.
03:57.8
O kung hindi man siya dudugo, yung bukol na yun, dapat wala kasi sa brain yun.
04:01.3
Remember, kapag may bukol tayo sa brain,
04:03.3
naiipit yung utak natin.
04:05.0
Kapag naiipit yan, nawawala yung function yung brain natin.
04:08.3
Remember, yung brain yan, nagkakontrol ng kamay,
04:10.6
yung pagsasalita ako, yung eyesight natin, pag-iisip.
04:15.0
At ngayon, nakakaranas tayo ng matinding init ng panahon.
04:18.6
Mas pinalalaki raw nito ang posibilidad ng stroke,
04:21.4
lalo na sa mga dati ng may iniinda ang karamdaman.
04:24.5
It's stroke po, no? Diba?
04:25.9
Sikat na sikat. Lalo na ngayon, sobrang init ng panahon po natin.
04:29.0
Pag sinabi naman pong heat stroke, yan, husong-huso, ngayong summer,
04:32.1
ang nangyari po dyan, tumataas sa normal temperature yung katawan ng tao.
04:35.7
Again, dapat po meron tayong homeostasis or normal na temperatura ng katawan.
04:40.2
Bawal sobrang lamig, bawal sobrang init.
04:42.2
Ngayon, kapag more than 40 degrees Celsius po yung katawan natin,
04:45.4
nagkakaroon po ng depresya sa brain.
04:47.5
So, nagkakaroon ng pangihina ng function ng brain,
04:49.8
nagkakaroon ng pangihina ng katawan,
04:51.6
pwedeng sumakit yung ulo, pwedeng mawala ng malay.
04:54.1
Tama po, very common yan.
04:55.5
Kapag meron tayong mga comorbidities sa mga may edad.
04:58.6
May diabetes, high blood, or kung anong pang mga maintenance.
05:01.4
Pero pwede rin po ito mangyari sa mga adults.
05:03.5
Sa mga, kagaya ko, 20 to 30 years old or 40 years old na
05:07.1
na-expose sa sobrang init, tapos ongoing yung strenuous physical activity.
05:11.7
Sabi natin, babad na babad sa araw, tapos tumatakbo ng mabilis.
05:15.2
O kaya, natrabaho sa sikat ng araw.
05:17.9
Na-dehydrate, nagkaroon ng sobrang elevation ng temperatura ng katawan,
05:21.6
nagkaroon ng heat stroke.
05:22.5
So, kahit healthy tayo, pwede tayo magkaroon ng heat stroke.
05:25.5
Kasi pagka mainit ang panahon, nagda-dilate yung blood vessels natin.
05:30.0
Nagda-dilate, lumuluwang.
05:31.1
So, kung may congenital aneurysm siya, or mga AV mal,
05:35.4
pwedeng mag-dilate at pumutok.
05:37.8
Yun yung childhood stroke.
05:39.5
Sa ngayon, nakakapagsalita ng muli si Krian.
05:42.8
Slowly recovering yung bata.
05:44.2
Ang pangit po kasi pag stroke in the young.
05:46.3
Once na-apektohan po yung brain kasi ng bata.
05:48.8
Remember, developing pa po yan.
05:50.1
Hindi pa mature enough yung brain.
05:52.0
Ngayon, magkaroon ng damage during childhood.
05:54.5
Dadalhin po ng brain yun.
05:55.5
Sa development niya.
05:56.6
So, pwede siya magkaroon ng mga long-term complications.
05:59.3
Pwedeng mahirapan sa cognition, or sa pag-iisip.
06:01.9
Pwedeng mahirapan sa pagsasalita, o kaya sa paglalakad.
06:04.5
Ganito po yung kamay niya.
06:05.8
Hindi po normal na hindi siya nakakaganon.
06:08.4
Tapos naninigas dito.
06:10.1
Stroke po talaga yung half of the right.
06:13.1
Yun nga lang, kailangan pang sumailalim si Krian
06:15.9
sa magnetic resonance imaging, o MRI,
06:19.3
para malaman ang kanyang estado sa kasalukuyan.
06:22.9
MRI naman po, mas higher ang resolution niya.
06:25.5
Kumbaga, mas malinaw po yan sa CT scan.
06:27.5
Sa CT scan, kita natin yung brain.
06:29.5
Kita natin na may bukol, may pagdurugo,
06:31.5
o kaya may pagbabara ng ugat.
06:33.5
Pero sa MRI, may kita natin kung ano yung tsura ng bukol,
06:35.5
kung anong diferensya sa ugat,
06:37.5
kung anong specific na nangyari sa brain.
06:39.5
Medyo mas, may presyo po yan, medyo mas mahal.
06:41.5
Pero mas malinaw po nating malalaman
06:43.5
kung ano yung totoong sanhe nung nangyari sa brain nung bata.
06:46.5
Ngayon, ang stroke po, merong dalawang uri.
06:48.5
Pwedeng hemorrhagic, ibig sabihin may pumutok na ugat,
06:51.5
pumalat yung dugo sa paligid ng brain,
06:53.5
naipit yung brain, naapektoan yung function ng brain.
06:55.5
Pwede rin namang ischemic, ibig sabihin nabarahan yung ugat,
06:58.5
hindi nakadalo yung dugo doon sa party ng brain.
07:01.5
So nawalan ng function yung party ng brain na yun.
07:03.5
Nagkaroon ng pangina ng katawan.
07:05.5
Mga risk factors sa matatanda,
07:06.5
karaniwan dyan pag may high blood.
07:08.5
Hindi kontrolado yung BP, sobrang taas nung BP,
07:10.5
pumutok yung ugat, nagkaroon ng stroke.
07:12.5
Pwede rin naman sa naninigarilyo,
07:14.5
kasi yung painigarilyo, nakakapangit po yan ng ugat,
07:16.5
kakapal yung mga taba doon,
07:18.5
kakapal yung pamamaga ng ugat,
07:20.5
mababarahan, magkakaroon ng ischemic stroke.
07:22.5
Pwede rin sa diabetic o kaya pag mataas yung kolesterol.
07:25.5
Sa bata naman, ibang usapan po.
07:26.5
Karaniwan dyan may mga pangit na ugat na nag-develop
07:30.5
simula nung nasa pinagbubuntis pa sila.
07:32.5
Medyo mahina yung ugat nila, merong mga malformation,
07:35.5
arteriovenous malformation, pangit yung itsura ng ugat,
07:39.5
Pwede rin naman sa dugo nila, yung tinatawag na sickle cell.
07:42.5
Kapag meron po kasing sickle cell,
07:43.5
medyo pangit po yung mga red blood cell nila,
07:46.5
madali po magbara yun.
07:47.5
So, magkakaroon sila ng ischemic stroke.
07:49.5
Pwede rin po pag may mga congenital heart disease,
07:51.5
kadalasan yan kapag mali po yung formation ng puso ng mga bata.
07:55.5
Yung may mga butas sa puso,
07:56.5
madali po kasi yan magkaroon ng thromboembolic stroke.
07:59.5
Ibig sabihin, may mga langib-langib na naliligaw,
08:02.5
pumunta doon sa butas ng puso,
08:04.5
tapos pumunta sa brain, babara.
08:06.5
Dok, ano yung mga senyales ng posibleng stroke?
08:08.5
Ito nabangit ko na rin sa mga dati kong videos.
08:12.5
ibig sabihin yan facial asymmetry, yung letter F.
08:15.5
Yung A, ibig sabihin arms.
08:17.5
May panghihina ng kamay.
08:19.5
Biglang buwang bagsak yung kamay o yung paa.
08:21.5
Basta yung kalahati po ng katawan.
08:24.5
Hirap magsalita, nabubulol, nagkakaroon ng paglalaway.
08:27.5
T, kapag nakita nyo po yung FAS,
08:29.5
ibig sabihin T, time to go to the emergency room or sa hospital.
08:33.5
Dok, paano makaiwas sa stroke in the young?
08:35.5
Ang pangit po kasi dito, kadalasan,
08:37.5
yung mga bata, ibang pasyente po kasi sila.
08:39.5
Hindi naman sila tulad ng adult na nagsasabi.
08:41.5
Pag may nararamdaman, pag sumasakit yung ulo, nagsasabi sila.
08:46.5
kung nagkaroon ng stroke yung bata,
08:47.5
yun yung unang-unang senyales na may mali pala siya,
08:49.5
na may mali pala sa kalusugan niya.
08:51.5
So ang best way to do is,
08:52.5
maging observant po tayo sa ating mga anak.
08:55.5
Kung may pagbabago sa kilos.
08:57.5
Kung biglang naging irritable.
08:58.5
Kung biglang hindi na naglalakad na maayos.
09:01.5
O kaya nakita nyo yung mga senyales ng FAS.
09:03.5
Huwag na po patagalin ang dalhin agad sa hospital
09:05.5
para ma-prevent yung pag-worsen
09:07.5
o yung pagkalat ng stroke sa utak.
09:09.5
And also, very important ngayong tag-init.
09:11.5
Isa rin po kasi yung dehydration sa mga risk factors
09:14.5
para magkaroon ng stroke yung mga bata.
09:16.5
Medyo lumalapot kasi yung dugo kapag dehydrated.
09:18.5
Again, laging maging hydrated.
09:20.5
Damihan ang pag-inom ng tubig.
09:21.5
Lalo na ngayong summer.
09:22.5
Sa mga matatanda, ang pag-iwas sa stroke,
09:24.5
very madali lang.
09:26.5
Basta umiwas tayo sa mga bawal.
09:27.5
At inumin yung mga maintenance.
09:29.5
Lagi dapat normal ang BP.
09:31.5
Huwag na manigarilyo.
09:33.5
Dapat laging normal ang sugar.
09:34.5
Lalo na sa mga diabetic.
09:36.5
Side stroke naman po para makiiwas tayo.
09:38.5
Of course, kung hindi naman kailangan lumabas
09:40.5
during 10am to 4pm.
09:42.5
Yung talagang tutok na tutok yung araw.
09:44.5
Huwag na po tayong lumabas.
09:45.5
Lagi po magdala ng payong,
09:47.5
Uminom ng maraming tubig.
09:49.5
At hindi lang po marami.
09:50.5
Dapat sobrang lamig.
09:51.5
Damihan nyo po yung yelo.
09:53.5
And of course, kung medyo maitit yung panahon.
09:55.5
Huwag na po tayong mag-exercise masyado.
09:57.5
Tuwing gabi na lang or tuwing hapon.
09:58.5
Or early in the morning.
10:00.5
Huwag natin sasabayan yung tutok ng araw.
10:02.5
Kung meron kayo talagang comment down below.
10:03.5
And kung nag-benefit ka sa video na ito.
10:05.5
Please follow my social media pages.
