01:07.6
Ipiniliwanag ko buro yung kung bakit lahat naman technically taxpayers, kahit yung iba,
01:13.0
hindi na yung sarili nagbabayad ng income tax dahil walang trabaho o walang income.
01:17.3
Pero tsaka kung bakit malipo yung ganong proposition.
01:20.8
Anyway, yung pag-uusapan po natin ngayong gabi, of course, alam natin yung controversy.
01:25.9
Lately, yun pong secret deal na pinasok ni dating Pangulong Rodrigo Duterte sa Beijing
01:33.2
kung saan sabi niya, status ko daw dyan sa Ayungin Shoal as is, where is.
01:39.7
Tapos, more recently, nagsalita po yung kanyang anak, yung mayor po ng Davao City, si Mayor Baste Duterte
01:46.3
at dinismiss po itong diskusyon tungkol po sa issue ng pambubuli ng China dyan po sa West Philippine Sea
01:54.0
bilang isang, according to him,
01:57.8
Ano ba ang totoo dyan, diba?
01:59.3
Tsaka bakit, eto siguro yung mga tanong ano na dapat tinatanong natin.
02:04.6
Bakit ba yung mga Duterte parang tila todo tanggo lagi sa China?
02:08.9
Okay, yung mga pag-uusapan natin.
02:10.9
Ang kasama po natin ngayong gabi, I'd like to welcome to our program si Professor J. Batongbakal.
02:16.8
Siya po ang director ng UP Institute for Maritime Affairs and Law of the Sea.
02:23.4
Maganda gabi po, Professor J. Batongbakal.
02:25.9
And thank you for joining us again dito sa Fox First.
02:29.2
Hi, maganda gabi, Christian, at sa lahat po ng mga nanonood at nakikinig.
02:34.3
Okay, una, let's address this squarely.
02:37.2
Itong binanggit ni Mayor Baste Duterte na yung issue daw ng West Philippine Sea,
02:43.5
eh, propaganda lang naman yan, eh.
02:49.2
Yeah, go ahead, sir.
02:51.1
Yes, yung, well, kung propaganda lang yan, eh, bakit nangyayari lahat?
02:55.9
Bakit nangyayari ngayon, no?
02:57.5
Parang, I think that is a gross simplification of the issue, no?
03:02.3
Ang West Philippine Sea ay isang pangalan na ginagamit natin to refer to the areas which are under our jurisdiction, no?
03:12.1
Ito po ay karagatan natin ng lahat ng likasiyamang dagat dito para sa atin ayon sa international law.
03:17.9
So, hindi po ito propaganda.
03:20.0
Ito po ay actual real thing, no?
03:25.9
Under international law, sa atin po lahat ng likasiyamang dagat doon sa loob noon.
03:31.0
So, napakalungkot naman kung iisipin lang ng mga tao na ito'y propaganda lamang.
03:37.7
Kumbaga parang haka-haka lang, hausapan lang.
03:40.1
Hindi po tama yan.
03:42.1
Ano ba yung danger, sir, ng mga ganitong binibitawang sarita?
03:46.1
Especially since he is a Duterte, hindi naman ordinaryong local government official yan, no?
03:51.7
Anak siya ng dating Pangulo.
03:53.2
And mukhang pare-pareho naman yung naratibo na isinusulong.
03:55.9
Noong pamilya na yan at ng kanilang mga tag-suporta.
03:59.0
In particular, sabi niya kasi, and this is the translation, sabi niya,
04:02.4
that is just propaganda.
04:04.0
It is just a narrative for the Americans to find fault in that area
04:07.7
because it is a trade route of China to the Indian and Atlantic Oceans.
04:12.0
They just want to ruin.
04:13.0
It's not about you being pro-American or you being pro-China.
04:16.3
What we don't want is to get involved in a conflict we have nothing to do with.
04:23.4
Maganda linawin po.
04:25.9
I-dissect yung mga ganyang pahayag.
04:28.4
Kasi nadidilig din natin yan from China propagandist eh.
04:31.2
Well, una po, medyo magulong naman yun, no?
04:36.7
Indian and Atlantic Ocean.
04:38.4
I mean, ang layo na nung inaabot nito, no?
04:44.0
Yung trade route po na yan, hindi lang po sa China yan.
04:48.3
Buong mundo po nakikinabang sa trade route na yan.
04:50.8
Kaya marami pong interested talaga kung ano nangyayari dyan.
04:53.7
Hindi lang naman po yung China pinupuntahan ng mga barkong nagdadaan dyan.
04:58.5
Marami po pong ibang bansa, katulad ng Japan, Korea, US, even Russia, no?
05:05.0
At saka yung Southeast Asia, yung mga barko po nila, diba?
05:07.6
Nagdadaan din dyan.
05:08.6
So, parang pinalalabas nila na China lang ang may interest dyan.
05:12.1
Hindi po ito, yun.
05:13.2
Marami pong may interest talaga sa mga nangyayari dyan.
05:15.5
Kung ang usapin eh yung trade routes, no?
05:19.3
Pangalawa po, hindi po ito issue ng China at US lamang.
05:23.7
Ang pinaglalaban po natin dito ay yung karapatan natin,
05:26.3
yung entitlement natin under international law,
05:28.4
sa likas-yaman dagat dyan po sa West Philippine Sea,
05:31.4
yung partibale ng South China Sea na sa atin dapat talaga mapunta ayon sa international law.
05:36.7
Pangisdaan, petrolyo at mineral, yan po yung mga mahalagang resources dyan.
05:40.8
Kung pangisdaan ang isipin,
05:43.4
nasabi na po ng ating mga scientist na mga 27% ng acting capture fisheries dyan nanggagaling sa area na yan.
05:51.7
yung West Philippine Sea po, lalo na yung area na katabi ng Palawan,
05:56.9
yan po ang pinaka-prospective natin na petrolyon province, no?
06:01.2
Nandyan ang malampaya at inaasahan ng mga geologists at mga petrolyon companies
06:06.7
na kung ang Pilipinas mayroong langis, malamang nandyan yun sa West Philippine Sea.
06:12.0
So, ganun po kahalaga yun dun sa dalawang aspeto lang na yun, no?
06:16.2
Tapos pagdating po sa transportation, no?
06:20.3
Karamihan po ng barko na nagpupunta sa Manila, Cebu,
06:23.5
dyan nagdadaan sa West Philippine Sea at sa South China Sea.
06:27.1
Ganun din ang mga aeroplano.
06:29.4
Kung biglang maging teritoryo yan ng ibang bansa,
06:31.7
edi ibig sabihin tayo po maho-hostage tayo dun sa bansa na yun
06:34.9
dahil hindi tayo makakadaan, no?
06:36.6
Yung ating mga barko at aeroplano, hindi niya maaabot ang Asia.
06:40.6
So, yung submarine cables po,
06:44.3
dahilan kung bakit tayo may internet, high-speed internet communications,
06:48.9
yung mga kable po,
06:50.3
yan, dyan nagdadaan sa South China Sea at West Philippine Sea.
06:53.2
So, again, kung mapunta po yan sa ibang bansa, no?
06:56.4
Edi ibig sabihin hostage tayo dun, no?
06:58.7
Wala tayong access sa Asia na hindi nagdadaan po dyan.
07:02.6
Kaya hindi po ito propaganda lamang.
07:04.6
Ito po'y totoong interest talaga ng ating bansa.
07:08.0
Hindi po natin kailangan ng US para makita yun, no?
07:11.3
At yung ginagawa nila na parang, again,
07:13.8
nire-reduce nila itong buong issue into just US and China, no?
07:17.7
Abay, napaka ano po yan.
07:20.3
So, sa mga pong pagtingin yan,
07:24.0
dahil parang ina-assume agad yan, no?
07:26.8
Na ang lahat nang nangyayari ay only between China and the US
07:29.6
para tayong baliwala, no?
07:31.1
Bilang isang bansa.
07:32.9
Na tayo ay wala tayong sariling soberenya,
07:35.9
wala tayong sariling interest.
07:37.3
Na ang lahat nang nangyayari na ito, wala tayong pakailang.
07:39.8
Eh, hindi po totoo yun.
07:41.2
Dahil obviously, tayo po ang tinatamaan ng lahat,
07:43.6
mga ginagawa ng China,
07:45.4
hindi pa man din involved ang US, no?
07:48.1
Yung US nga, kung tutusin,
07:50.3
yung naging prominent, no?
07:51.5
Itong nakaraang taon.
07:52.4
Pero, actually, for the past decade or so, no?
07:56.7
Simula pa nung 2012, nakita natin na
07:59.1
tayo talaga ang naapektuhan ng mga ginagawa ng China
08:02.9
dyan sa South China Sea.
08:04.1
Yung paninira nila ng bahura,
08:06.3
yung pagpapaalis nila ng ating mga manglisda.
08:09.3
Yung pagpipigil nila sa ating pag-explore ng petrolyo.
08:12.3
Kaya nga tayo mayroong parang running crisis
08:15.0
na napakaliit ng ating allowance for energy shortage.
08:21.0
Eh, kasi nga, hindi tayo makakuha ng langis dyan
08:24.0
o kaya ng petrolyo.
08:24.8
Hindi natin ma-develop ang ating indigenous energy resources
08:27.4
na dyan, na nandyan lang sa reed bank, no?
08:31.7
So, pinipigilan actually ng China
08:33.3
ang ating economic development
08:34.6
dahil dyan sa mga ginagawa nila.
08:36.5
So, hindi ito issue lamang ng China at US.
08:38.6
Issue din talaga ito ng China at Pilipinas.
08:43.1
I-address din natin, sir,
08:44.1
yung isa sa mga madalas banggitin
08:46.0
ng mga mouthpiece ng China
08:47.8
na unfortunately,
08:49.2
hindi, ilan sa kanila,
08:51.4
mga nagpapanggap na kolumnista
08:52.9
o mga analyst, no?
08:54.8
Isa sa mga binabanggit nila lagi,
08:56.6
hindi ko sinasabi nasa payroll sila ng China, no?
08:59.0
Pero sinasabi ko lang,
09:00.6
pro-China yung pinupush nila na naratibo.
09:04.1
Example, yung sinasabi,
09:05.4
pag pinagdidibatihan ito,
09:07.3
binabalik dun sa nangyari ng 2012,
09:10.0
yung standoff ng Scarborough Shoal.
09:11.7
Ang madalas na iba to,
09:13.5
maski sa mga katulad nyo,
09:15.2
bakit daw hindi mo nasagutin
09:16.7
kung paano nawala
09:18.2
yung Scarborough Shoal,
09:20.3
na wala, quote-unquote,
09:22.8
Isa raw yung kapabayaan
09:23.9
na dapat yun daw yung pinag-uusapan?
09:26.4
Well, unang-una, no,
09:28.2
yung anong nangyari sa Scarborough Shoal,
09:30.1
malinang na naman on the public record, eh.
09:33.0
So, itong mga diskusyon
09:34.3
na ungkating pa yun,
09:36.1
parang nagahanap lang ng sisisihin.
09:38.5
Let's assume na may makita kayong sisisihin.
09:42.1
Anong may dudulot nun
09:43.1
sa current situation?
09:46.3
Aatras ba ang China?
09:47.6
Mahawala ba ang China?
09:49.4
Mababalik ba yung ating China?
09:50.1
Mababalik ba yung ating China?
09:50.3
Mababalik ba yung mga bahura
09:52.2
Magkakaroon ba ng mga trabaho
09:53.4
ng ating mga fishermen
09:54.4
na sa ngayon na ipinipigilan
09:55.6
ng China ng mga islat?
09:58.2
Kung meron tayong masisisi
09:59.5
ng ibang Pilipino,
10:00.8
magbabago ba yun?
10:06.0
Distraction lang yan.
10:08.2
Isang paraan lang yan
10:09.0
para tayo mismo mag-away-away
10:11.0
para hindi natin maharap
10:12.3
yung tunay na pananggagalingan
10:15.6
which is itong ng China
10:16.6
at lahat ng ginagawa niya
10:18.6
para pigilan ng ating
10:21.1
likasiyaman dagat, no?
10:24.0
pinipigilan din nila
10:25.1
ang ating national development
10:27.2
planning and objectives, no?
10:30.3
Yun po ang, ano, dyan.
10:32.0
Ang dapat nating tinitignan.
10:34.0
Kung gusto nila magsisihan,
10:35.2
sige, magsisihan sila,
10:36.2
pero huwag na lang silang
10:38.0
makihalo doon sa mga
10:40.1
na naghahanap ng paraan
10:41.2
para nga maisulong natin
10:42.2
ang sarili nating
10:42.8
national interest.
10:47.8
Speaking of paghahanap
10:52.5
yung ating national interest,
10:54.2
alam natin na maingay pa rin
10:55.3
yung dating Pangulo
10:56.1
at yung kanyang mga alipores
10:59.2
mukhang dinindepensahan
11:00.4
yung interest ng China.
11:03.0
Nakita rin natin yung track
11:04.2
nung Bongbong Marcos
11:05.2
sa administration niya yun
11:06.3
in terms of dealing with
11:07.3
China's aggression
11:09.5
sa West Philippine Sea.
11:11.2
Sa basa nyo po, ano,
11:13.0
gano'n baka tinding impact
11:25.6
at statement nila.
11:34.1
tayo dito sa Pilipinas
11:36.1
at ang mga taong bayan
11:38.0
ay masira yung kanilang
11:47.2
give him credit nga naman,
11:48.3
nakakatulong pa rin
11:50.8
nung ating mga karapatan
11:58.5
So, itong mga usapin na to,
12:01.1
ang intention nyan
12:11.7
para questionin mo
12:17.9
gentleman's agreement
12:20.9
ang intention nito
12:24.0
ang mga taong bayan
12:26.9
dapat sundin natin
12:27.6
kung anong sinasabi
12:28.7
dahil nag-commit tayo.
12:31.0
Which is really not true
12:33.3
dahil kahit tignan mo
12:34.4
yung mga statement
12:35.1
ng President Duterte,
12:38.1
hindi nga malinaw siya.
12:40.2
hindi niya malinaw
12:42.5
kung ano talagang
12:43.0
pinag-usapan nila.
12:47.4
into Xi Jinping's mouth
12:49.8
itong sinabi niya dati
12:51.3
yung meeting nila
12:54.0
sabi daw ni Xi Jinping,
12:55.1
pag naghanap tayo
12:59.4
ang sinasabi niyang
13:01.4
gentleman's agreement
13:02.5
daw na status quo
13:03.4
na hindi man lang
13:06.4
napakalabo talaga.
13:11.9
status quo agreement.
13:16.5
administration navigate
13:17.5
this particular issue?
13:19.2
Kasi inamin niya,
13:19.8
na merong status quo,
13:21.9
dating Pangulong Duterte,
13:26.5
ng mga panahon na yun?
13:29.4
kahit mismong China,
13:31.5
na gentleman's agreement.
13:33.5
Sila Duterte din,
13:34.9
na gentleman's agreement
13:37.4
Pag titinignan mo
13:38.2
kung anong ibig sabihin
13:39.2
ng gentleman's agreement,
13:42.6
ang gentleman's agreement
13:49.1
gentleman's agreement,
13:50.3
alam nila na hindi ito,
13:53.4
na hindi ito legal,
13:54.5
na hindi ito susuportahan
13:57.1
gentleman's agreement na lang.
13:59.2
Parang deliberately
14:01.1
dahil alam nilang mali.
14:05.3
gentleman's agreement,
14:06.2
ibig sabihin nun,
14:12.4
ng mga administrasyon.
14:19.4
gentleman's agreement,
14:19.8
gentleman's agreement
14:22.6
pag gentleman's agreement,
14:24.0
it's a personal commitment.
14:27.6
It's not an official agreement,
14:28.7
it's a gentleman's agreement.
14:30.2
Sila lang ang nag-usap nun,
14:31.5
si Xi at si Duterte.
14:32.7
Eh, hindi naman si Duterte
14:33.8
ang presidente ngayon.
14:34.9
So, ibig sabihin,
14:35.6
walang dingbisya yun,
14:36.6
hindi niya kayang dalin
14:41.1
niyang kasunduan niya.
14:42.4
Personal niya yun.
14:46.2
dun siya sumagot,
14:48.8
Kung hindi niya kayang
14:49.8
may pasensya siya.
14:52.8
it is also obviously
14:54.1
a secret agreement
14:55.1
dahil hindi man lang
15:00.1
na nagkaroon siya
15:02.3
biglang meron pala.
15:05.5
pag dun sa paliwanag niya,
15:07.2
hindi siya klaro.
15:08.1
Kailan ba nangyari yan?
15:12.8
siya mismo nagsabi,
15:13.7
ang naalala lang niya,
15:17.1
So, yan ang sinasabi nga niya.
15:19.7
alam yung ayungin
15:20.9
So, paano kang magkakaroon
15:23.7
tungkol sa kung anong
15:25.1
gagawin sa ayungin
15:35.9
hindi daw magko-construct.
15:39.4
di ba nag-continue
15:40.5
yung construction
15:47.1
Biglang siya yung nagsabi na,
15:48.5
ang sabi daw nyo sa AFP,
15:50.2
i-occupy na natin
15:51.1
lahat ng mga occupy natin.
15:54.6
in-approve niya yung,
15:56.4
1 billion peso yata budget yun
15:58.5
kaya nga natuloy yung
15:59.5
repair and reconstruction
16:01.1
sa pag-asa island
16:02.8
at dun sa iba nating,
16:06.9
kahit siya mismo,
16:08.3
dun sa mga sinasabi niya eh.
16:11.7
kung titignan natin,
16:12.7
kung sasabihin mo status ko
16:15.3
ano ba ang ginawa ng China
16:18.6
Ang dami-dami niyang
16:20.3
na hindi status ko ah,
16:24.3
ano yung mga ginawa nila
16:26.4
pinadala nila lahat
16:27.3
ng kanilang mga fishermen
16:28.6
dito sa sarili natin.
16:31.3
ating mga bahura.
16:37.6
nag-umpisa yung swarming
16:38.8
sa pag-asa island.
16:40.2
Yung kanilang mga milisya
16:41.4
pinaligiran yung ating
16:45.9
yung kanilang swarming
16:47.0
sa Julian Felipe Reef.
16:50.2
alalahan niya natin,
16:52.2
yung sinagasaan nung
16:59.1
pinipigilan nila yung
17:02.3
nag-interfere sila sa ating
17:06.1
nag-umpisa na yung talagang
17:07.2
mga dangerous maneuvers nila
17:08.6
at saka mga blocking nila.
17:12.2
yung petroleum exploration natin,
17:13.9
pinigilan din nila.
17:16.2
re-neasure nila yung
17:17.1
Duterte administration
17:19.6
na may kulang pa daw na
17:26.8
scientific research sa
17:32.2
ito 60 nautical miles
17:35.8
2022 din yung nag-umpisa
17:37.2
nang i-deploy nila itong
17:43.7
ito na yung mga laser,
17:45.5
mga water cannon,
17:48.5
nag-increase yung
17:51.0
dini-deploy nila laban
17:52.7
consistently naman tayo,
17:56.2
ang dalawang coast guard
17:57.1
lang pinapadala natin.
17:58.7
Hindi tayo nagbago doon
17:59.6
despite all of these
18:01.6
in their operation
18:03.0
and their activities,
18:06.0
Anong as-is-where-is
18:06.8
ang pinagsasabi niya?
18:09.9
hindi as-is-where-is,
18:12.8
as-is-where-is lang.
18:14.5
hindi naman tama yun.
18:17.2
sinong maniniwala sa iyo
18:18.4
na may status ko agreement,
18:19.6
kung yung mismong kabila
18:21.7
na mag-status ko,
18:22.7
status ko lang tayo,
18:25.3
hindi sinusunod, eh.
18:27.0
bakit tayo susunod?
18:45.3
ang mga viewers natin.
19:03.7
Hindi ko kayo madinig,
19:13.9
Mukhang nagkakaproblema
19:17.2
Atty. J. Batong Bakal.
19:21.4
Dahil inilatag ni
19:22.3
Atty. J. Batong Bakal
19:24.4
pinagagawa ng China.
19:26.7
ka-epokritohan po yun, no?
19:27.8
Para sabihin nila na
19:32.0
Ang susunod na tanong dyan,
19:44.3
yung ipinasok niya
19:47.2
Nadinig niyo po ba ako,
19:53.5
grossly disadvantageous.
19:54.9
Yung kanyang interpretation,
20:10.6
hindi siya klaro,
20:12.0
Kung ano nga yung
20:12.9
pinagkasundo nila.
20:14.9
Siya mismo hindi niya
20:16.2
kung ano yung terms,
20:17.2
and conditions nun.
20:24.4
na sinabi niya lang
20:30.9
tuluyo nang mabulok
20:32.3
at gumuho na lang
20:36.6
Ibig sabihin nung
20:41.1
nung makipagkasundoan sila,
20:43.3
30 years nang nakatayo
20:44.5
yung Sierra Madre doon.
20:47.2
dapat kung totoong
20:48.1
continuation ng status ko
20:51.5
di dapat 30 years pa rin
20:58.5
So, ano itong sinasabi niya ngayon?
21:01.6
Talagang grossly disadvantageous,
21:03.3
dahil alam niya na
21:05.2
sa pamagitan nun,
21:07.9
papayagan niya na magbago
21:11.6
laban sa Pilipinas.
21:14.6
So, talagang hindi tama yun.
21:17.2
Tsaka diba yung implication na
21:19.7
hindi tayo nakapag-compone
21:20.8
doon sa BRPCR Madre,
21:23.2
it's just a matter of time
21:24.9
bago siya gumuho.
21:26.3
Hindi ba yun ang implication po nun?
21:28.6
Opo, yun po talaga.
21:30.5
At alam nyo yun ng China,
21:32.0
kaya nga pinipilit nila tayo
21:33.7
na huwag nang kumilos
21:34.8
para i-repair yan.
21:38.5
dahil alam naman natin,
21:40.2
inaano rin talaga nila yan,
21:41.5
inaaral din nila yan.
21:42.6
Alam nila siguro na
21:45.1
yung Sierra Madre
21:47.2
Kaya pinipigilan nila
21:54.4
yung Sierra Madre.
21:56.6
Yun na lang iniintay nila
21:58.1
para manalo sila.
22:03.6
At pag gumuho yan
22:04.8
at napilitan ng Pilipinas
22:06.9
oh, wala kaming ginawa sa inyo.
22:10.0
hindi namin kasalanan yan.
22:12.8
voluntarily umalis dyan.
22:15.6
At pag nangyari yun,
22:18.1
ay siguradong papasok sila
22:21.4
Gaya nung ginagawa nila
22:26.7
nandun pa rin yung
22:27.5
BRP Sierra Madre,
22:29.0
hindi pa rin siya decommissioned,
22:30.6
meski halos gumuho na,
22:32.5
pero pag wala tayong
22:33.7
tao na nakamando doon,
22:37.8
it doesn't matter?
22:39.8
ang China anytime?
22:42.0
Well, maari nila.
22:47.1
Kung walang magdidefend
22:48.3
doon sa Sierra Madre,
22:49.9
wala talagang makakapigil
22:52.5
sa ganung sitwasyon,
22:58.3
maghahanap na lang sila
23:04.2
pakiexplain din, no?
23:05.1
Bakit ba gigil na gigil
23:06.7
na kunin ang Ayungin Shoal?
23:08.9
Gano'n baka importante
23:09.8
sa kanila yung Ayungin?
23:13.2
Exclusive Economic Zone
23:15.9
base sa ruling ng PCA.
23:19.2
yung Ayungin Shoal,
23:20.2
yung purpose niya talaga
23:21.1
ay ma-surveillance,
23:25.1
kung sakaling ulitin nila
23:27.3
na surreptitiously
23:36.1
pag nawala yung Ayungin,
23:39.0
to a certain extent
23:40.0
dyan sa area na yan
23:41.2
ng West Philippine Sea.
23:44.3
pag napapanood sila,
23:46.5
yung mahalaga ngayon,
23:50.4
parang naging symbolic yan,
23:52.2
yan po ay simbolo
23:53.0
ng ating jurisdiction
23:55.0
EEC and Continental Shelf.
23:57.5
Yan po ay simbolo din
23:58.7
nung South China's
24:01.5
itong Ayungin nga
24:03.5
parte siya ng ating
24:04.7
EEC at Continental Shelf.
24:08.5
at nakuha ng China yan,
24:10.0
ang laking dagok niyan,
24:12.0
dun sa South China's Arbitration
24:14.7
sa international law
24:15.5
at sa karapatan ng Pilipinas
24:16.7
sa sarili niyang karagatan.
24:18.5
Makukuha kasi nila, eh.
24:21.4
from that point on,
24:23.4
po-controlin nila yung area
24:25.0
at gagamitin nila yan,
24:27.1
para hindi na tayo
24:29.5
dun sa mas malayong lugar
24:31.0
sa Kalayan Islands.
24:33.8
Kung titignan natin,
24:35.7
ang Ayungin Shoal,
24:49.5
at iba nating hawak na isla.
24:51.4
Kaya napakahalaga nyan,
24:55.1
na hindi nila yan makuha.
24:57.1
With Ayungin in the South
24:58.4
at saka yung Scarborough Shoal
25:03.0
artificial island
25:03.9
at naging military base yan,
25:08.0
ng mawawalan tayo
25:12.4
sa West Philippines
25:15.7
pagpipigil sa ating
25:19.5
mula sa Mischief Reef,
25:21.4
nabanggit natin kanina,
25:24.0
yung ongoing ngayon,
25:25.5
35 nautical miles away
25:31.3
hydrographic survey,
25:34.1
mangyayari po yan
25:39.5
para lang mapakita nila
25:40.7
ang kanilang control,
25:43.9
naka-hostage na tayo
25:46.6
Hindi tayo makakaraan,
25:47.5
yung mga airplane natin
25:48.2
hindi makakadaan dyan,
25:49.2
yung ating mga barco
25:49.9
hindi makakadaan dyan
25:51.4
pinahintulutan ng China.
25:54.0
Yun ang mangyayari sa atin.
25:55.7
And if that happens,
25:56.6
we will no longer
25:57.2
be a sovereign nation.
26:01.9
grim yung prospect,
26:03.4
kung sakaling talagang
26:07.5
kasi ilang beses na rin
26:08.5
natin diniscuss ito
26:12.5
Permanent Court of Arbitration
26:17.0
ng ating continental shelf.
26:20.2
yung kalakaran sa
26:21.0
international law?
26:24.4
yung ayungin siyol.
26:29.2
legitimize eventually
26:44.3
basically is part
26:46.0
It is not subject
26:50.8
alam namin din man natin
26:51.7
na napakita ng China
26:52.6
na kung gugustuhin niya,
26:55.7
ng isang artificial island
26:58.6
full-blown military base.
27:01.2
pag ganoon nung usapan,
27:03.9
ang attitude ng China dyan,
27:06.7
only power will matter.
27:12.4
the naked power lang
27:18.3
kung papayagan natin yun,
27:20.1
i-give up na natin
27:23.1
at gini-give up na natin
27:24.9
mga adhikain natin
27:26.6
na magkaroon sa ala
27:27.4
ng isang peaceful
27:28.5
international community
27:30.8
all nations are equal.
27:35.2
our fate is decided
27:38.1
and threats of war,
27:43.1
and international
27:45.1
and institutions.
27:47.0
Kung mawala po yun,
27:49.8
kolonyalismo na lang
27:55.3
imperialized colonial
27:57.2
at ang mga maliliit na bansa
27:59.0
katulad ng Pilipinas
28:00.0
at mga kapitbahay niya,
28:01.4
yung mga maliliit na bansa,
28:02.4
magiging sunod-sunuran na lang
28:06.2
kung ganoon ang mangyayari.
28:09.6
meron pa ba tayong
28:10.4
pwede o dapat puntahan?
28:11.9
After nung maipanalo natin
28:14.6
case natin sa China
28:19.2
mas lalo pan tumibay
28:21.0
kung kailangan pa ba
28:23.3
right and claim dito?
28:26.7
Depende yan sa situation
28:28.3
at saka dun sa ano yung
28:29.4
issue or activity na
28:30.8
pwede natin gawa ng kaso.
28:34.3
Sa tingin ko, maari.
28:39.0
isa na namang kaso
28:43.4
non-adversarial means
28:46.5
I think pwedeng gawin yun.
28:52.3
forum na pwedeng gamitin
28:53.7
sa international communities,
28:56.4
international organizations
29:01.6
yung mga kamaliang
29:03.4
ginagawa ng China
29:04.3
at kung paano ito
29:07.9
sa international order,
29:10.5
sa international community.
29:14.3
hindi yan madaling
29:16.0
at hindi yan basta-basta
29:18.3
Kailangan talaga dyan
29:21.8
and parang campaign
29:23.6
sa international community.
29:29.7
It will take decades
29:31.8
but it needs to be done.
29:33.7
Kung seryoso siya
29:34.7
na gusto niyang manatili
29:36.1
bilang isang sovereign nation,
29:37.5
kailangan niyang gawin yun.
29:38.8
Kung seryoso siya
29:41.1
sa isang international community,
29:41.8
na latay-pantay-pantay sana,
29:45.2
hindi dapat gawin niya yun.
29:48.5
may ilang tanong po
29:49.3
sa mga nanonood sa ating
29:51.3
From Harold Khan.
29:56.9
bakit pwede mag-water
29:59.6
Philippine boats,
30:01.3
Philippine Coast Guard
30:02.5
hindi pwede mag-water
30:04.0
canon versus China?
30:05.4
It's a common question
30:06.2
that I think you also
30:10.9
a part of the question.
30:14.0
niyang Coast Guard
30:24.7
At nakita nila ito,
30:28.5
itong water canon,
30:29.9
wini-weaponize nila.
30:43.1
policy decision po yun.
30:45.3
ang position natin
30:52.4
sa mga ibang barko.
30:56.5
kaya hindi po natin
31:02.5
So, tinitiis natin
31:03.7
na win ang water canon
31:05.6
nagwa water canon
31:15.9
nakasalalay na talaga
31:27.1
an easy decision.
31:33.6
of our policy makers.
31:35.2
Kaya rin ang Coast Guard
31:36.2
at National Security Council.
31:39.4
dapat alam mo yung outcome.
31:40.5
Hindi ka mag-iisip na.
31:42.4
tirahin din ang water canon.
31:44.2
Ano ba yung response?
31:45.1
Ano ba yung end goal
31:48.5
from Jerwin Guzon.
31:50.7
Yung ginagawa ng China
31:51.7
sa West Philippine Sea
31:52.8
ay pwede rin gawin
31:57.8
What do you think?
32:01.8
sa ating mga activities
32:07.5
pagkontrol sa atin,
32:08.8
pwede nilang gawin yan.
32:10.5
nakita naman natin
32:11.1
pa paano ginagawa.
32:11.9
Pinagde-deploy sila
32:12.7
ng sang damukal na barko.
32:15.8
tinatapatan yung ating mga barko
32:18.0
ng mga activities.
32:20.4
pwede rin nila gawin yan
32:24.3
they will not be as
32:27.2
ang advantage nila dito
32:28.2
sa West Philippine Sea,
32:29.9
nandun yung kanilang
32:30.8
mga military bases.
32:32.2
Yung mga artificial islands nila.
32:34.7
parang mga forward
32:35.7
operating bases yan.
32:37.1
kaya nakakagawa sila
32:38.3
ng ganyang activity.
32:40.8
and 7 days a week.
32:43.9
wala silang ganon.
32:48.1
marine environment
32:52.1
mag-operate po dyan.
32:54.2
napakalalim ng tubig
32:55.2
at ang mga conditions
33:02.7
Maaari pala nilang pilitin nila
33:03.9
dahil nakita naman natin
33:04.9
wala silang pakailam.
33:06.9
kung gugustin nila,
33:10.5
I don't think that is
33:12.1
in the cards yet.
33:14.6
I do not see any advantage
33:16.5
that they can gain
33:20.4
alam naman natin,
33:21.0
wala naman silang
33:23.0
Sira nilang nagsabi nun eh.
33:29.8
para ang garapal naman,
33:32.3
para i-claim yung
33:45.4
Ginawa ko na ng report.
33:47.8
suspicious activity
33:49.5
para nagkaroon sila
33:51.9
Inamalagi sila dyan
33:59.0
nag-hydrographic survey.
34:00.5
nag-propose din sila
34:04.7
yung mga activities,
34:05.6
mostly mga scientific
34:09.8
sa international law
34:11.1
na hindi mo pwedeng
34:11.8
gamitin yung scientific
34:12.7
research as basis
34:19.1
pag ginamit pa nila
34:21.9
yung ibang activity
34:23.2
mga military activities,
34:25.4
sa high seas area,
34:26.7
malayo naman sa atin.
34:38.2
magiging concerned
34:41.2
sa kanila nakadirect
34:42.1
yung mga operations na yun.
34:44.2
Pwede rin silang gamitin
34:47.7
sa West Philippine Sea.
34:52.5
ano bang value added nun
34:54.5
additional advantage
34:55.9
mga magbibigay nun,
34:57.8
tingin ko maliit,
35:00.4
mga nangyari dito
35:01.3
sa West Philippine Sea.
35:04.5
ginagawa nila dun,
35:08.1
dapat maging vigilant tayo,
35:13.6
kumbaga hindi siya
35:16.6
hindi siya kasing
35:20.8
ng mga nangyayari
35:21.8
dito sa West Philippine Sea.
35:26.6
maraming maraming salamat po
35:27.8
Atty. J. Batong Bakal
35:35.1
bahagi ngayong gabi.
35:38.8
nung katulad nyo,
35:40.1
para mas naliliwanagan
35:42.9
Maraming salamat, sir.
35:43.6
Maraming salamat.
35:46.0
Maraming salamat din.
35:50.3
Professor J. Batong Bakal.
35:52.5
Eksperto natin yan
35:58.8
Mukhang bad mood siya
35:59.8
pag pinag-uusapan yung China.
36:01.6
sino ba naman yung
36:02.3
matutuwa sa pinagagawa
36:05.0
Tsaka na yung mga
36:05.6
propagandista nila.
36:07.6
tama rin yung sabi niya, eh.
36:10.0
maganda, huwag na natin patulan
36:11.2
siguro yung ilang mga
36:13.0
kung ano yung mga pinagsasabi.
36:14.3
Pero sa akin kasi
36:15.0
kailangan i-correct sila.
36:16.1
Kailangan i-tweed.
36:17.1
Kasi minsan may mga
36:18.1
napapaniwala pa rin, no?
36:19.9
Baka may naniniwala
36:20.8
sa mga sinasabi ng mga
36:24.5
bayarang kolumnista,
36:27.6
Ulaan nyo na lang,
36:29.3
Okay, mga bayaran na
36:34.6
Ang daming trolls ngayon, ha?
36:37.6
Ang dami, pero hindi natin
36:42.4
Gugutumin namin kayo
36:46.3
Konting banat-banat
36:49.3
Kapala mukha nyo,
36:50.0
hindi nga kayo siguro
36:50.8
nagbabayad ng taksa
36:51.9
pang to-troll nyo,
36:57.0
Kapala man ang mukha nyo.
37:00.6
basahin lang natin
37:01.5
yung mga binabanggit
37:03.3
kayo mukhang bayaran
37:04.0
ng mga politiko, no?
37:09.7
kung talagang binayaran, no?
37:18.5
sino ba naman yung
37:19.1
aamin na binayaran sila?
37:20.6
Pero pag inisip nyo, no?
37:22.4
ng ilan sa kanila, no?
37:23.3
Kung makapagtanggol
37:24.1
sa posisyon ng China.
37:26.3
hindi lang actively
37:26.9
pinagtatanggol yung posisyon
37:31.1
yung posisyon ng Pilipinas.
37:32.9
Kahit napakalinaw
37:33.8
kung ano yung tama,
37:34.5
kung ano yung mali.
37:36.3
nagpapakalat sila
37:37.3
ng mga conspiracy theories.
37:39.9
Nilalagyan na ng konting,
37:41.1
binubudbura ng konting
37:42.3
semblance of intellect.
37:45.5
sila yung learned.
37:46.8
Alam nila yung issue.
37:48.5
Eh, pero pag pinag-aralan nyo
37:49.7
yung kasaysayan dyan,
37:51.2
obviously naman kung
37:53.5
Mas maganda siguro
37:54.2
kung twitteran na lang sila
37:56.9
Para at least malinaw.
37:58.6
Kung magbago sila
37:59.3
ng citizenship nila.
38:02.6
yung Filipino citizenship nyo,
38:04.1
pumunta na kayo sa China.
38:06.3
Para wala nang pagpapanggap.
38:08.4
dahil pa nagpapanggap, eh.
38:11.4
Yung mga politiko naman natin
38:13.2
mukhang Manchurian
38:18.2
hindi man aamin yung mga yan.
38:20.4
in the name of nationalism.
38:23.5
ayawin natin maipit
38:26.7
sa pagitan ng Amerika
38:27.8
at saka ng China.
38:29.9
that's part of the narrative.
38:31.1
At talaga namang may, ano,
38:37.0
umalis tayo rin sa, ano,
38:39.9
Pag-uusapan natin,
38:40.9
ano ba yung karapatan natin
38:43.7
Ito yung moral right natin
38:45.0
dito sa West Philippine Sea.
38:48.9
lantaran po itong
38:50.5
nilalabag binababoy
38:55.9
you don't have to care about
38:58.8
who are concerned about
38:59.8
their freedom of navigation
39:01.1
dyan sa area na yan.
39:02.2
Let's just talk about
39:03.0
our Philippine interests.
39:05.4
Kaya dapat tumindigtan
39:06.8
At hindi porque tumindig
39:07.9
ibig sabihin gusto natin
39:10.9
Marami na-auto dyan eh
39:12.2
yung previous administration,
39:13.6
Binabanggit ni dating
39:14.7
Pangulong Duterte.
39:19.0
sino manig sabing
39:19.8
porque inassert mo
39:21.3
yung karapatan mo,
39:22.9
gusto mo makapag-gera?
39:24.3
Parang ganito yan, ano.
39:25.6
Meron kang kapitbahay
39:26.8
na ninanakaw yung resources mo,
39:29.9
yung mga tanim mo
39:38.2
pumunta ka sa korte.
39:42.7
ba't ka nagsuplong?
39:43.6
Ba't ka nag-file ng kaso?
39:44.9
Gusto mo ba away?
39:46.2
Gusto mo ba makapagsuntukan?
39:49.3
Malaki ang kalaban natin.
39:51.6
eh kaya ka nga pumunta
39:53.4
Para manindigan eh.
39:54.9
Para backed up ka
39:58.6
kung kanino yung ano.
40:03.7
Kaso yung tatay mo
40:07.2
Ayokong gamitin yan.
40:08.7
Ayokong ma-offend
40:09.6
yung kapitbahay natin
40:12.9
yung sarili nating bakuran.
40:16.9
they are appeasing China
40:18.3
meron tayo makukuha
40:19.7
economic benefits.
40:23.3
dahil presidente,
40:25.9
Pati yung mga sip-sip,
40:28.2
noon na politiko,
40:29.5
biglang nagsasalita,
40:33.7
Nagt-T-shirt pa eh.
40:34.8
Nanonood pa ng basketball.
40:36.0
Yung naka-T-shirt eh.
40:37.3
Pero nung panahon ni Duterte,
40:42.8
Nasaan na ba kayo?
40:47.0
Tasundan niyo ba yung ano?
40:48.6
yung binabanggit kong ano,
40:54.7
Hindi porke nanindigan ka.
40:56.7
Nag-file ka ng reklamo
40:58.0
doon sa nananakop
41:01.0
gusto mong pagsuntukan mo,
41:02.3
gusto mong makapag-gera.
41:04.0
Yung iniiwasan mo eh.
41:06.0
Alam naman natin, no?
41:07.4
Talo tayo sa China
41:08.3
kung sumikla bang ano,
41:12.8
Inya, iniiwasan natin.
41:14.8
Pero sa pag-iwas ba, no?
41:16.0
Ibig sabihin, gawin natin,
41:17.0
ibigay na lang natin
41:18.9
Huwag na tayo mag-file
41:19.7
ng diplomatic protest.
41:21.7
payagin na natin sila
41:23.5
magre-resupply mission tayo,
41:26.2
Hindi huwag na tayo
41:26.6
mag-resupply mission.
41:27.9
Hayaan na lang natin,
41:32.6
Hayaan na lang natin
41:33.4
na hindi natin ma-explore
41:34.4
yung sarili nating
41:35.2
West Philippine Sea
41:38.7
and gas deposits, no?
41:40.6
Para pagdating ang araw,
41:42.2
magka-brownout, brownout,
41:45.0
Happy-happy tayo.
41:46.2
Namamaypay habang madilim.
41:49.5
yung mga pro-China na
41:50.7
daldal ng daldal ngayon,
41:54.4
na marami naman pera yung mga yan eh.
41:56.0
Baka nga magbabakasyon lang
41:58.9
Hindi nila mararanasan yung
42:00.3
perwisyong dinulot nila.
42:06.7
Ganun lang naman yun eh.
42:08.8
Hindi ko maintindihan kung bakit
42:10.2
bakit ang hirap-hirap
42:14.8
unawain sa ibang tao,
42:16.0
para sa ibang tao.
42:18.6
Hindi naman actually ganun
42:19.3
kakomplikado yung issue na yan eh.
42:21.0
Huwag lang kayo magpapauto
42:22.9
na nagpapanggap na Pinoy.
42:25.0
Pero hindi naman.
42:36.8
Pero ang daming mga
42:47.2
hindi man ako galit ng galit.
42:52.2
Marami kasi makakapalang mukha ngayon eh.
42:54.5
Kung napansin nyo, no?
42:59.6
Sira kayo ng gabi.
43:06.1
Kung matinong tayo mag-isip,
43:07.4
talagang alam natin
43:08.1
kung ano yung tama at mali.
43:09.2
Yan ang problema sa minsan
43:10.2
sa mga Pilipino eh.
43:11.9
Hindi natin alam yung tama
43:16.2
itinatama ang mali
43:24.8
May mga pag-uusapan pa tayo bukas.
43:27.5
di ba sinabi ni ano?
43:29.2
Sinabi ni Pangulong Marcos,
43:31.4
ah, hindi niya eh, no?
43:32.4
Hindi niya ito turn over.
43:34.8
Pangulong Duterte.
43:36.6
Kung sakaling maglabas
43:37.8
ng arrest warrant
43:39.0
International Criminal Court.
43:42.7
Pag-usapan natin bukas yan.
43:46.5
Mag-uusapan tayo ng mga comments.
43:48.5
Merong isang ano eh,
43:49.4
may isang troll dito
43:50.3
pero binala ko na.
43:51.3
Walang kakwenta-kwenta
43:54.9
Kano kayang kinita nito?
43:58.4
Kano bang kinita mo?
44:03.4
Sabi ni Flosser Fido Valencia,
44:07.7
the epicenter ng lahat ng issue na ito
44:10.3
Ginagawa tayong mga bobo.
44:12.2
Sinungaling yan si Digo.
44:13.3
Maliwanag pa sa sikat ng araw
44:14.8
na ang mga Duterte
44:25.2
Kita-kita po tayo bukas, no?
44:26.6
May live episode po tayo muli bukas.
44:30.1
Patuloy niyo pong subay-bayan yung issue
44:31.8
na yung nangyayari po dyan
44:33.1
sa West Philippine Sea.
44:34.3
Patuloy niyo pong pag-aralan.
44:37.7
Lahat naman tayo.
44:41.5
Binayaan ng Panginoon
44:42.5
para malaman kung anong tama,
44:45.6
naliligaw na landas.
44:46.9
Pero yung iba kasi,
44:48.2
talagang tinatahak
44:50.0
ang maling landas
44:58.4
panagsalita na yung salapi, no?
45:06.3
Yung mga ganun talaga, no?
45:07.3
Talagang hindi natin
45:07.9
maituturo yung karakter
45:09.1
at saka integrity
45:09.9
sa ilang mga tao, no?
45:19.9
Magandang gabi sa inyong lahat.
45:21.1
Ako po si Christian Esguerra.
45:22.2
Kita-kita po tayo bukas.
45:23.9
Maraming salamat po
45:24.8
for joining us tonight
45:26.7
Facts First Podcast.
45:28.3
Magandang gabi po.
45:33.1
Thank you for watching!
