01:18.3
Paano yun? Madam President, ibig nyo sabihin parang epekto ng pandemic?
01:22.9
Hindi naman po. Hindi lahat. Pero parang yung na-realize lang namin, ang dami palang pangangailangan ng mga kababayan natin na may makonsulta tungkol sa mental health.
01:34.4
Maraming pasyente, pero yung na-realize namin na isa sobrang konti ng ating mental health practitioners.
01:41.4
Yon, ang mga doktor.
01:42.7
Oo. Kasi kailangan talaga makipagtulungan sa iba't ibang parang...
01:48.3
Pull yung resources. Kasi halimbawa, kabayan, ngayon, yung aming... Parang ang dami naming partners na nagbibigay ng counseling services.
01:58.5
Pero kung nirefer na nila sa psychiatrist, dun yung napakakunti.
02:03.5
Yung psychiatrist?
02:05.3
Oo. Napakakunti ng psychiatrists natin na yung nasa pila namin ngayon, halos 400 patients.
02:13.9
Oo. Ganun kadami.
02:15.9
Tapos ang kwenta namin, kabayan, parang yung waitlist niya, six months.
02:20.1
Di ba parang pagkailangan mo na yung tulong, na urgent, paano yun?
02:23.8
Six months. Oo. Kung mental health ang pinag-uusapan, may anim na buwang ka pang maghihintay.
02:29.8
Baka lalong lumalaho yung kalagay ng tao.
02:35.8
Parang ngayon, nag-SOS din kami sa napakaraming mga organizations, yung ahensya ng gobyerno na makakatulong.
02:45.9
Bukhang problema siya ng lahat.
02:47.7
Nung naiminta ako last week ng DOFT, yun din yung sabi nila, pareho yung problema namin, na sobrang konti talaga ng mental health.
02:58.0
Parang yung psychiatrists natin, saka mental health practitioners.
03:01.1
So ngayon, yung in-explore natin, kabayan, parang gawin siyang community-based.
03:06.6
Na parang habang sobrang konti ng psychiatrists, hanap na tayo ng ibang paraan na mag-train tayo sa mga barangay,
03:14.9
na kung may nangangailangan ng tulong na ganito, hindi nanghihintay na lumala pa.
03:20.2
Maganda, binanggit niyo ang barangay health workers, Madam Vice President.
03:26.7
Pero, hindi ba pwede silang asahan din tungkol dyan?
03:30.1
Kailangan lang may training. Kailangan may training kasi yun yung gagawin namin ngayon.
03:36.2
May mga tumutulong sa atin ng mga organizations. Kailangan may training.
03:40.4
Pati yung mga guidance counselors ng mga schools.
03:44.9
Yan ang DOST, yung findings din nila.
03:47.6
Although, yung willingness, yung platform nandyan, parang kulang pa din sa pag-capacitate sa kanila to deal with mental health.
03:57.4
Talagang, parang hindi lang sa Pilipinas yung problema nito. Global.
04:01.6
Oo, global talagang. Parang dati na siya, pero lumala siya dahil sa pandemic.
04:07.8
So, kailangan pa rin yung pagtulong-tulungan kasi di ba nakakapag-alala?
04:11.1
Oo, oo. Lalo na yung after pandemic.
04:14.9
Sabi nga, parang may epekto sa ating mga kababayan.
04:20.5
Hindi nila malaman kung yung mga bakuna na binakuna sa atin o yung epekto talaga ng pandemic na hindi ka makaalis ng bahay, hindi kayo…
04:30.5
Parang isolation. Yung isolation ng bahay, nakadagdag talaga siya.
04:34.3
Oo, oo. So, ano ngayon ang plano ninyo sa problema natin na kulang pala tayo sa mga psychiatrists?
04:43.3
Hindi naman natin pwedeng sabihin na…
04:44.9
Pumunta ka sa barangay health center dahil wala din pala mga training yung mga barangay health workers.
04:50.8
Kasi yung problema talaga, kabayan, kahit ang dami nating volunteer na parang counselors, hindi sila pwedeng mag-prescribe.
04:59.2
So, di ba, may mga sakit kasi. Ano ito? Health condition eh.
05:04.9
Na kailangan talagang resetahan. Psychiatrists lang yung makakagawa nun.
05:09.4
So, para ngayon, yung tinitingnan natin na path, para madeload na yung psychiatrists,
05:14.9
meron na munang, kasi yung pag-mental health kasi yung problema, hindi siya parang, halimbawa yung COVID,
05:21.9
parang one time ka magkukonsulta, di ba? Pero ang mental health kasi paulit-ulit eh.
05:27.5
Parang meron kang pagbabalik-balik. So, tinitingnan natin, pag nagkaroon ng collaboration lahat,
05:34.3
parang yung early stage, pwedeng hindi na psychiatrists yung puntahan muna.
05:39.6
Pwede yung mga trained na mga counselors, mga barangay workers,
05:44.2
para yung nasasabihin na yung mga mental health problem, yung mental health problem, yung mental health problem, yung mental health problem, yung mental health problem.
05:44.9
So, yung kasala na nakakapunta sa mga psychiatrists, yung kailangan na talaga ng prescription.
05:51.0
Kasi, halimbawa, before COVID, parang meron na tayong statistics na 3.6 million Filipinos,
05:58.6
ang merong problema sa mental health, lalo pa itong dumagdag because of the pandemic.
06:03.9
So, lalong dumama, lumami.
06:05.4
So, ngayon, tinitingnan natin, kahit yung mga Pilipinong psychiatrists na based sa US, nag-SOS na tayo, sabi natin,
06:14.9
kung meron pa silang mga lisensya dito, baka pwede na silang makatulong.
06:18.9
Tutat na naman ito, teleconsult platform.
06:21.5
So, ngayon, meron...
06:22.7
Pwede yung nasa Amerika sila, tapos...
06:24.6
So, ngayon, nakikipagtulungan tayo sa Henry Ford Health.
06:30.4
Chicago-based na parang foundation, pero may mga Pilipinong doktor ditong psychiatrists.
06:37.1
Tinitingnan natin yung meron silang programa na parang zero suicide o suicide prevention.
06:42.8
Tinitingnan natin kung paano natin ma-adapt din dito para ma-prevent lang ang kabayan yung mga ayaw nating mangyari.
06:51.3
So, marami tayong katrabaho ngayon, pero ang problema namin, kabayan, sobrang liit lang namin na organisasyon.
06:58.0
Kailangan talaga makipagtulungan.
07:00.1
Ayos ang kayo kumukuha ng pondo. Medyo mahal-mahal ito.
07:03.3
Ang psychiatrist, mahal talaga ng psychiatrist, Madam President, Vice President.
07:08.0
Actually, kabayan, yung teleconsult platform natin.
07:12.8
Ang niyayari yun dahil ang dami nating volunteer, doktor, sa kanilang, yun yung counselors.
07:18.0
Pero yung problema natin pag may prescription na.
07:21.7
Pag may prescription na, so, paminsan bumubunggu-bunggu tayo sa mga government offices na merong medical assistance program.
07:31.0
Halimbawa, yung Senate, meron sila.
07:33.0
Yung Office of the Vice President, meron pa din sila.
07:36.0
At paminsan, merong mga congressmen na merong mga medical assistance program.
07:41.1
Nagre-refer-refer tayo doon.
07:42.8
Kasi kung angat buhay lang kasi kabayan, wala talaga kaming, parang yung mga partners namin, ang contribution nila, programa din.
07:51.7
Pero ano naman, hindi madali pero meron namang mga napupuntahan.
07:57.9
Pero ang problema, costly kasi kabayan. Medyo mahal.
08:01.5
Medyo mahal yung kamot.
08:03.1
So, anong gagawin naman nyo ngayon? Ang mga steps na ginagawa nyo?
08:07.7
Yung platform namin, Bayanihan e-Consulta, nasa Facebook siya.
08:12.8
May data yung Facebook.
08:14.2
Pwede pa din silang mag-consult doon.
08:16.7
Kasi pag consultation lang naman, marami tayong volunteers.
08:20.6
Nagkaka-problema lang naman tayo pag psychiatrist na yung kailangan.
08:24.5
So, pag may kailangan kausap, pwede pa din doon.
08:27.6
So, Bayanihan e-Consulta yung Facebook page natin.
08:31.0
Pero ngayong quarter na ito, papunta na tayo doon sa community base na parang training of trainers.
08:40.1
Para mas marami nang ma-equip to deal with.
08:42.8
Saka minsan kasi kabayan, yung pag-determine lang na kailangan ng tulong, mahirap kasi hindi tayo trained.
08:50.3
So, yung mga partners natin, willing sila na sila yung magkakondak nitong trainings na ito.
08:55.3
At saka Madam Vice President, hindi lang yung mismong…
09:00.2
Pwede ba tawagin natin silang pasyente?
09:03.2
Oo naman, kasi health condition yung mental…
09:06.0
Kailangan mo rin, kung may pasyente ka, kailangan mo rin yung anak mo.
09:10.7
So, yung magulang, dapat alam din niya ang gagawin.
09:12.8
Alam niya. Alam niya yung gagawin niya.
09:14.8
Kaya gusto natin maging community based siya.
09:17.8
Kasi ito, kung piningin mo sa barangay, pwede din nang i-training sa mga…
09:21.8
Halimbawa, sa mga magulang na may mga anak na nangangailangan ng consistent na counseling.
09:29.8
O ang isang pinakamaganda talagang paraan din kabayan, mga schools.
09:35.8
So, yung gusto natin, parang private and public schools.
09:39.8
Ma-equip din talaga yung mga guidance counselors.
09:42.1
Kasi while trained sila sa guidance counseling, minsan kasi parang mahirap yung mental health, diba?
09:51.1
Kasi kahit kami, hindi kami experts.
09:54.1
So, kailangan talagang sumanggunit tayo sa mga nakakaintindi ng kondisyon para hindi tayo magkamali.
10:00.1
So, yun yung mga tinitingnan natin ngayon.
10:03.1
Naging partner na natin yung Philippine Mental Health Association sa isang mental health program natin sa San Remigio, Cebu.
10:10.1
Gusto ulit natin silang itap ngayon.
10:13.1
Kasi tingin natin, eto na yung parang bridging siya habang kulang na kulang pa talaga yung mental health practitioners natin.
10:22.1
In the meantime, Madam Vice President, yung inyong bayanihan i-consulta, pwede namang bisitahin niya ng ating mga kababayan?
10:30.1
Opo, nasa Facebook po siya. Free data naman yung Facebook.
10:34.1
Okay. Madam Vice President, maraming maraming salamat po at good morning.
10:37.1
Maraming salamat kabayan.
10:38.1
Thank you, thank you po.
10:40.1
At dating Vice President, Lenny Robredo.
