01:58.6
Usap-usapan na politically motivated at destroying our minds.
02:05.7
Kasi ano ito, brainwashing na, naging politika na.
02:10.4
Alam nyo, itong napaka-sensitive na issue nito.
02:13.8
At isa lang ang alam ko. Kasi hindi naman po ako nagpunta dyan sa West Philippine Sea, na hindi ako na-brief ng military.
02:23.6
Nung panahon na yan, ang alam ko, dyan soong close.
02:28.6
Kaya dyan soong close, ang linaw na yung mga disputed islands, kailangan yan, status ko.
02:37.7
Sinabi yan, nandyan yan sa soong close.
02:42.9
Kaya nung ako'y nagpunta dyan, nung ako'y umikot dyan,
02:48.9
ay naiintindihan natin kung ano yung pinagtatalunan dyan sa West Philippine Sea.
02:58.6
Linaw po, na nung panahon, ni Pangulong Rodrigo Roa Duterte, eh hindi naman tayo nagkaroon ng ganitong klaseng escalation.
03:09.7
Ang nangyayari nun, kapag may nangyaring medyo mabigat, nade-de-escalate sa agad.
03:18.2
Ngayon lang kasi ito medyo naglumaki na lumaki.
03:22.1
Kaya sana kung mag-uusap si Presidente Bongbong Marcos at si Presidente,
03:28.6
Presidente Duterte, eh mag-uusap nalang sila ng private.
03:35.3
Hindi na kailangan i-daan sa hearing at malaman pa ng China kung ano yung pinag-uusapan natin.
03:42.6
Usap ni Duterte at si Presidente Marcos. Wala nang Senate hearing.
03:46.4
Siguro, ako lang po, hindi lahat ng bagay naman kasi.
03:49.2
Kailangan natin ipaalam pa sa taong bayan, lalo na itong national security na ito.
03:58.6
Siguro mag-uusap muna si Presidente, yung dalawang Presidente at gumawa sila ng statement nila pareho
04:05.7
para unity naman ang makita natin.
04:09.4
Sa oras na ito, ang kailangan natin, united ang mga Pilipino, hindi tayo divided.
04:14.9
Kasi nakikita naman natin yung mga ganap sa buong daidig.
04:18.6
Sana naman tayo mismo, mga Pilipino, sa oras na ito, huwag na natin masyadong bulaklaki ng politika.
04:26.5
Kasi nasa bingit tayo.
04:28.6
Mahal kong kababayan.
04:30.3
Kung baga, nasa cliff tayo ngayon.
04:33.5
Dalawa lang ito. Tatalon ba tayo sa tubig o aatras tayo? Yun lang yun.
04:39.2
Tatalon ba tayo ng sabay-sabay o magtutulakan tayo?
04:42.4
Yun lang naman yan, mga kababayan. Kailangan medyo malinaw ang isip natin dito sa usapin nito.
04:58.6
Pusibli pong may sinorender.
05:00.0
Dahil ako nga eh, bagamat yun eh top secret, eh pero wala naman ng top secret.
05:06.9
Alam na eh, pelikula na nga yung pinunta ko dun eh.
05:10.9
Yung pinunta ko dun sa West Philippine Sea, siguro pagpapakita na yun na walang binibitawan na teritoryo ang ating mahal na Pangulong Rodrigo Roa Duterte.
05:24.5
Kasi yun nga yung mission ko eh.
05:27.9
Yun nga yung mission.
05:28.6
Yun nga yung mission ko nung panahon na yun eh.
05:30.7
Paano na sasabihin na nag-surrender tayo?
05:35.0
Ang mission ko nga nung oras na yun, palakasin ang loob ng mga tao dyan sa mga isla na yan.
05:41.9
At hindi lamang tayo pinayagan ng isang kernel na makapagtayo tayo ng milisya.
05:49.1
Dahil nung panahon na yun, yun sana ang balak natin gawin, pero kinontra ng isang army kernel.
05:55.5
So hindi natuloy.
05:56.5
So paano sasabihin na nag-surrender si Pangulong?
05:58.6
Pangulong Duterte.
05:59.9
Hindi mangyayari.
06:01.9
Sir, dapat po ba mag-reach out si Pangulong Marcos kay former President Duterte?
06:07.9
Sinabi naman ni Duterte na open yung lines niya po, President Marcos.
06:15.3
Alam ko kasi meron talagang pagkakataon na dapat ang dalawang Pangulo nag-uusap.
06:23.5
Lalo na yung katatapos lang ang termino at yung sumunod.
06:27.6
Yan, eh, ginawa na rin niya ni Pangulong Duterte nung naupo siya.
06:33.9
Pinatawag niya yung mga dating presidente at tinanong niya tungkol sa West Philippine Sea.
06:38.6
Siguro ganun din ang pwedeng gawin ni Pangulong Bongbong Marcos.
06:43.4
Eh, patawag niya si Pangulong Duterte.
06:45.7
Ako naman alam ko anytime na patawag niya si Pangulong Duterte, dadating yun.
06:53.2
Lalo na may kinalaman sa ating kasirenlan.
06:57.6
Sa kanipan namin na uli, former President Duterte, na meron nga kasutuan ni China.
07:06.8
And then China insisted that there was indeed a gentleman's agreement na walang dadaling repair material sa BRT Ceramon.
07:17.6
That decision, parang...
07:20.2
Ako po kasi hindi ko po alam.
07:21.9
Wala akong knowledge sa pinag-usapan ni President Duterte.
07:27.6
Duterte at ang Pangulo ng China, wala akong alam.
07:30.4
Ang alam ko yung nasa ungklus.
07:32.8
Kasi kung yun ang basihan,
07:35.0
ang sabi doon, malinaw na wala dapat maganap sa mga disputed islands
07:44.3
at doon sa mga low tide islands, yung mga tinatawag nila, low tide elevation.
07:51.9
Hindi dapat magtayo ng mga kongkretong...
08:01.1
So siguro, ako, kasi ayokong magsalita nang wala akong basihan.
08:07.5
Hindi ko alam kung anong pinag-usapan ni Presidente ng China at ng Pilipinas.
08:11.6
Ang alam ko yung ungklus.
08:13.9
Siguro yun ang basihan nilang dalawa.
08:15.5
Kasi ang nakalagay doon, bawal kang magtayo ng kahit ano sa mga low tide elevation at sa mga disputed islands.
08:27.6
Pagka pinanghawakan natin kasi yung arbitral, talagang ilalaban natin na atin yun.
08:40.1
Pero, syempre, meron laging two sides of the coin eh.
08:44.9
Yung isang side ng coin, ang sinasabi ng America, ay ng China,
08:50.3
hindi naman sila sumama doon sa arbitral.
08:52.5
Kasi pag arbitral, dapat dalawa lagi ang...
08:57.6
Kung baga, yung partido, dalawa.
09:01.1
E nung nag-hearing at naggawa ng arbitral ruling, hindi naman na-involve ang China.
09:07.0
So yun ang position ng China.
09:09.5
Sinasabi nila, hindi naman kami sumama dyan sa kaso na yan.
09:13.6
So, sa atin, syempre, tayo, lagi tayong babagsak sa international law.
09:20.0
Ano ba yung international law?
09:21.7
Bumagsak tayo sa ungklus.
09:23.4
Kung ano yung sinasabi ng ungklus.
09:27.6
Sir, recently, nagkaroon ng joint naval or maritime activities between Philippines, Australia, U.S., and...
09:38.3
And then nasundan ng trilateral meeting or yung summit between U.S., Philippines, and Japan.
09:43.8
Do you think makakakupayo ng tensyon sa West Philippine Sea?
09:47.9
O pwede itong magpatindi ka ng tensyon dahil pakamaglubo?
09:50.4
Alam niyo, ma'am.
09:55.7
Alam niyo, ma'am.
09:56.2
Alam niyo, ma'am.
09:56.3
Alam niyo, ma'am.
09:56.5
Alam niyo, ma'am.
09:56.5
Alam niyo, ma'am.
09:56.6
Alam niyo, ma'am.
09:56.6
Alam niyo, ma'am.
09:56.7
Alam niyo, ma'am.
09:56.9
Alam niyo, ma'am.
09:57.0
Sa totoo lang, ano, yung mga ganong mga paandar, eh, titignan ko na lang si Presidente at kung anong desisyon ni Presidente, susuportahan ko na lang.
10:12.3
Sa pagkat, siguro, siya ang Presidente, siya ang nakakalam kung ano ang maganda para sa atin.
10:19.7
Magkaiba mang kami.
10:21.5
Magkaiba mang kami ng pananaw, hindi na importante yung pananaw ko ngayon.
10:26.0
Kasi huli na yun.
10:28.4
Ang importante, suportahan ko yung Pangulo kung ano yung sa tingin niya na tama para sa atin.
10:37.0
Kasi, sabi ko nga, nagkakwentuhan kami ng asawa ko.
10:47.1
Sabi niya, bakit?
10:48.9
Parang hindi ka nagsasalita.
10:51.6
Usually, madaldal ka.
10:55.4
O iba na kasi ngayon.
10:57.3
Kasi ngayon, nasa gobyerno na tayo.
11:03.4
Labag man ang kalooban ko sa ginagawa ni Presidente.
11:08.1
Pero kailangan tumayo pa rin ako sa tabi niya at suportahan siya.
11:18.9
nag-iimbita na tayo ng mga kapitbahay natin galing sa malalayong lugar.
11:22.9
Na sana, inayos muna natin yung mga kapitbahay natin.
11:29.5
Pwede naman tayong humingi ng saklolo doon sa ASEAN.
11:33.4
Kasi yun ang malapit sa atin.
11:35.9
Pero ang desisyon ng ating Pangulo ay humingi sa nang tulong doon sa Europa,
11:42.3
na doon sa Amerika,
11:47.9
Desisyon niya yun.
11:49.4
Siya ang arkitekto ng foreign policy natin.
11:53.8
Pero kung ako ang tatanungin ninyo,
11:58.5
sana, hindi na umabot doon.
12:00.9
Pero dahil nandyan na,
12:02.5
sige, nasa likod ako ng Pangulo.
12:07.5
Pero, sir, how would you assess the foreign policy of the President
12:10.6
even after two years of working?
12:16.0
masyado akong natatapangan sa Presidente natin
12:25.1
Pero, siyempre, desisyon niya yun eh.
12:30.1
Kung sa tingin niya, yun ang maganda para sa bansa,
12:32.9
eh bakit ko naman siya kukontrahin?
12:34.8
Magkaiba kami ng ano.
12:37.8
hindi ito ang oras.
12:40.8
Lalo na sa mga oras na to
12:42.4
na magpakita pa tayo ng pagkontra sa Presidente.
12:46.4
Siguro, hindi ito ang oras na maging divided tayo.
12:50.7
Ito ang oras na magpaliwanag.
12:51.9
Magpaliwanag ang malakanyang sa kanyang mga ginagawa
12:55.4
para mas maintindihan ng taong bayan
12:59.0
kung ano itong mga drastic decisions na ginagawa nila.
13:05.9
Kailangan alam ng taong bayan kung ano ang pwede nating harapin dito.
13:10.9
Hindi ito po pwede na mga ganitong aksyon
13:13.2
eh wala tayong ipinaliliwanag sa ating mga kababayan
13:17.6
kung ano yung mga pwedeng mangyari
13:19.0
at kung ano yung mga pwedeng ipaghandaan natin.
13:27.1
yung alert level natin pataas ng pataas eh.
13:32.2
So dapat yung ating mga kababayan eh
13:35.2
well informed sa lahat ng ginagawa natin.
13:48.0
Kasi nakarating na tayo sa sinabi ni
13:59.8
pag nagkaroon daw tayo ng casualty
14:06.3
ASP o kahit anong ano
14:10.7
automatic ang MDT
14:14.3
ano pa ba ang ano dun?
14:17.2
Wala nang sigurong pinaka
14:18.9
matinding statement
14:21.9
galing sa Amerika.
14:24.8
Kasi ibig sabihin nito
14:25.8
nasa waiting game ba tayo?
14:32.4
sa basaan ng tubig dyan
14:34.9
na hindi tayo gumaganti
14:36.1
may madisgrasya dyan na
14:41.2
o Filipino serviceman.
14:46.8
enacted na ang MDT.
14:53.1
yung Mutual Defense Treaty
14:54.7
pag binasa nyo yan
15:00.7
handa ba tayo doon?
15:03.4
Kayo ang tanungin ko
15:07.9
umabot sa state of war?
15:12.3
mag-isip-isip tayo
15:18.8
ang una dapat natin iniisip
15:21.9
Pagka pumasok tayo dyan
15:25.1
sapat na pagkain?
15:27.7
karamihan dito sa atin ngayon
15:30.0
imported ang pagkain.
15:33.8
na kapag ka nagkaroon
15:36.0
hindi pa kakaintindihan
15:38.0
mangyayari sa atin
15:43.2
Naisip ba natin yun?
15:47.5
Baka tayo-tayo lang dito
15:48.8
magkagulo na tayo eh.
15:50.4
Tayo-tayo lang ha.
15:51.3
Hindi natin kailangan
15:53.0
ng invading forces.
15:56.0
pag nating sa pagkain
15:57.6
mag-away-away na tayo.
15:59.9
masyadong lumaki.
16:03.9
Masyadong lumaki.
16:05.6
ang dami ng nadamay.
16:11.1
suportahan na lang natin
16:13.5
ang Pangulo natin
16:14.4
kung ano mga desisyon niya.
16:15.7
Hindi ito ang oras
16:16.9
para magtalo-talo tayo.
16:34.4
gusto ko naman pong
16:35.2
saluduhan ang ating
16:39.3
national security group.
16:42.6
Dahil lagi naman po silang
16:44.3
nagbe-briefing sa amin.
16:47.4
nakakatuwa naman po
16:51.3
pati po yung ating mga senador
16:54.5
talagang masusing
16:57.0
yung mga briefing sa amin.
17:05.8
kailangan meron din
17:13.0
at ang diplomatic team.
17:16.0
Hindi puro military.
17:17.9
Kasi sa usapin na ito
17:19.2
mga mahal kong kababayan
17:21.3
kahit anong sabihin natin
17:27.3
kilala na tayo doon.
17:30.7
Wala na tayong pwedeng
17:36.0
pagiging martir at heroism lang
17:39.0
wala nang tatalo sa Pilipino.
17:43.7
Kailangan ba yan ngayon?
17:46.5
Kailangan natin gawin yan?
17:49.0
Eh pwede naman tayong mag-usap.
17:51.9
Sana magkaroon ng
18:01.9
Kasi after nung ginawa nilang
18:06.8
after ng trilateral meeting
18:09.4
nagsalita yung China eh.
18:12.0
Ang sabi ng China
18:13.1
hindi sila nagigimbal
18:18.2
at sa patrol na yan.
18:20.9
hindi tayo na ano
18:28.2
Saan ka rin nagkaroon ng
18:33.7
nang lumaki pa yung
18:34.9
Ah hindi naman po.
18:35.9
Wala po akong sinasabing
18:36.9
ganoon na nagkamali
18:40.9
Rodrigo Roa Duterte
18:42.1
nagawa niya na yon.
18:43.7
Nagawa niya na yan.
18:53.9
iba ang strategy niya.
18:55.2
Ito ang strategy niya
18:57.7
yung strategy lang
19:03.3
ng Pangulo na to.
19:04.9
Pero hinahangaan ko to.
19:06.3
Hinahangaan ko tong
19:09.1
ng strategy na to.
19:13.8
sa strategy na to.
19:32.9
Kung nung panahon
19:35.0
Rodrigo Roa Duterte
19:49.4
ang gagawin natin
20:00.2
pupuntahan po nito.
