Pagdagsa ng Chinese students sa ilang lugar, ‘red flag’ —Cabalza | #TedFailonandDJChaCha
* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Chester, good morning po sir ulit.
00:01.6
Good morning, sir.
00:03.1
Ma'am siya, yeah.
00:03.8
Okay, go ahead sir, go ahead po.
00:05.0
Ano po yung tugon sa tanong po ni Chacha?
00:06.6
Well, of course, yung katanungan kanina,
00:09.4
Actually, itong kwento-kwento,
00:11.9
province lang kagayaan kasi ako,
00:14.3
naririnig na namin ito nung last year pa.
00:19.3
nagulat na lamang kami dahil,
00:22.4
nung nagkaroon ng EDCA site,
00:25.3
medyo napansin, medyo dumami
00:27.3
yung mga number of
00:28.9
Chinese foreign students.
00:32.1
Hindi naman kailan na yung
00:35.5
tumatanggap talaga ng mga foreign students yan.
00:38.2
Marami tayong mga
00:39.1
Indiano, Koreano,
00:41.2
at mga Afrikanong na mga estudyante doon.
00:45.3
itong balita na rin,
00:47.7
na ito, kwento-kwento,
00:49.5
mukhang nabavalidate ng mga intelligence reports.
00:53.2
Siyempre, dahil nasa Defense and Security rin ako,
01:03.3
sa pagdami ng mga Chinese students dito.
01:07.2
So, ito po ay may kinalaman
01:08.9
sa tingin ninyo sa EDCA sites
01:11.3
o hindi po ba dahil daw doon
01:13.2
sa nagbabayad naman ng 2 milyong piso
01:15.4
kapalit po ng diploma
01:17.5
kahit hindi sila papasok
01:18.9
doon sa kanila mga klase?
01:21.1
Gusto kong ipunto yung
01:22.8
konteksto ng development and security.
01:25.4
Siyempre, malamang
01:27.3
maaari natin tignan ito
01:29.0
from the point of view ng security
01:30.5
because of the EDCA sites.
01:34.6
why all of a sudden?
01:37.2
Tinatanong din naman nila
01:38.8
doon sa probinsya na bakit hindi?
01:41.3
Kasi naman, kilala naman itong mga
01:43.1
universities na ito, lalo-lalo na
01:45.2
mga reputable universities ito.
01:49.1
looking at the security aspect,
01:52.4
siyempre, naging geopolitical
01:59.0
because of the EDCA sites
01:60.0
and because of the
02:02.2
Taiwan tension right now.
02:04.2
And naging controversial
02:06.3
because of his pronouncements
02:09.2
Chinese projects doon.
02:12.3
So, kung titignan natin,
02:21.8
Yung second question doon sa
02:23.6
nagbabayad ba sila
02:27.3
this is now a question
02:31.5
or the quality of students
02:33.4
na tinatanggap. Kasi, isa sa mga
02:35.4
requirements dapat dyan,
02:37.2
pagdating sa mga foreign students
02:39.8
studying in the Philippines,
02:41.8
is yung language proficiency nila
02:43.6
pagdating sa English.
02:45.2
Kinakailangan talagang bihasa sila doon
02:47.4
dahil, of course, ang magiging medium of instruction
02:49.5
sa mga classrooms
02:53.1
paano sila papasa kung hindi
02:55.2
sila nagkakaintindihan.
02:57.3
ng profesor at ng mga
02:59.2
itong mga foreign students na ito.
03:01.4
So, hopefully, ang gusto
03:03.4
natin dito is yung
03:04.9
quality of education
03:06.8
and, of course, yung scrutiny
03:08.8
pagdating sa regulation
03:10.7
and, of course, sinasabi nila
03:13.6
with proper documents nila.
03:15.8
But, of course, we do
03:17.2
understand yan. Pero, tignan din natin
03:19.2
yung bigger scale of the security aspect.
03:25.0
ligmaan, nangyayari talaga
03:27.2
yung mga ganitong sitwasyon.
03:28.7
Isa sa mga tinitignan nila yung
03:32.4
na pwedeng pasukan for
03:34.8
infiltration. We could not deny the fact
03:36.9
na maaari na hindi
03:39.0
alam o nakikita ng mga universities
03:41.3
ito sa probinsya.
03:42.8
Because, of course, ang tinitignan nila yung
03:45.0
memorandum of jointness
03:47.4
or yung kung ano pang mga aspeto.
03:51.2
at the same time, tayo na
03:52.8
sa defense and security, tinitignan natin ito
03:55.8
At, kailangan maging
03:57.3
mapagmatsyang din tayo dahil nga
03:59.5
tinitignan natin yung geopolitical
04:01.9
and security institutions ng lahat ng ito.
04:04.4
Pagka po ba ang ating
04:05.9
armed forces, ang kapulisan,
04:08.0
eh hindi masyadong tinutukan
04:09.7
itong pagdami ng mga Chinese students
04:11.9
not only in Cagayan, kung saan sinasabi
04:13.8
nyo nga po na may dalawang bagong EDGAS sites,
04:16.1
maging ito sa ibang mga lugar dito na
04:17.7
crucial po sa ating bansa.
04:19.6
Ano po bang posibleng mangyari?
04:27.7
received some information na ito
04:29.8
rin problema na ito, hindi lang sa
04:31.6
Cagayan nangyayari, kundi sa Subic din.
04:34.1
Because Subic is fronting
04:35.6
the West Philippine Sea. Anong nakikita
04:37.9
nating pattern dito? It seems like
04:39.9
in influx ng Chinese
04:41.1
students, doon sila sa mga
04:43.7
strategic locations
04:45.2
kung saan meron tayong geopolitical
04:49.3
Because Subic is freezing the
04:51.6
West Philippine Sea, of course Cagayan,
04:53.2
or Cagayan Valley as a region.
04:55.8
So, where you have Batanes,
04:58.1
Cagayan Province,
04:59.8
and Isabela, are fronting
05:01.6
towards Taiwan, yung Philippine
05:03.5
Vice, Benham Vice natin.
05:05.2
So, napapansin natin,
05:07.1
bakit sa Luzon yung
05:09.4
concentration ng pagpasok
05:11.6
nila? Pwede naman in Metro
05:13.4
Manila, or in Visayas and Mindanao.
05:15.7
So, doon lang tayong, yun yung
05:17.4
raise natin question.
05:19.4
There's no problem about
05:20.9
local universities
05:23.5
accepting foreign students.
05:25.8
Yun ang issue. So, the main issue
05:27.9
here is yung security
05:29.4
situation. Dahil alam natin na
05:32.1
very critical right now
05:35.5
ng mga probinsya, na dapat
05:37.6
maintindihan nila yung konsepto ng national
05:39.5
security. Because, of course, we do understand
05:41.4
yung itong local government, meron silang
05:43.1
autonomy. And, of course, itong
05:45.5
mga universities na ito,
05:47.7
recognized by CHED, meron din silang
05:49.7
autonomy to accept foreign
05:51.4
students. But at this time, it is
05:53.6
the role of the national government.
05:55.8
To at least, especially
05:57.6
itong nasa defense and security
05:59.8
sector natin, look into
06:03.6
the profiles of the students. Kasi nga,
06:05.8
lately, di ba, meron na pinagbabilita
06:09.9
Pwede silang magpanggap
06:13.7
or as workers, or as
06:15.3
any Filipino, typical Filipino.
06:17.7
Pero, they are skilled
06:19.1
when it comes to yung
06:20.9
espionage. Ayun yung mga kinakatakutan
06:23.7
natin na hindi nakikita ng mga ordinaryong
06:25.8
Ito pong binabanggit nyo rin kanina
06:28.6
na 2023 nag-start
06:30.6
yung pagdami nitong mga
06:32.3
Chinese students dito sa
06:34.3
Cagayan. So, there's a possibility
06:38.7
uulinigan na nila yung mga
06:40.4
exercises na gagawin, maging yung
06:43.8
mas pagpapaiting pa ng relasyon natin
06:46.4
with our ally countries. Kaya mas dumadami sila
06:48.6
ngayon. Pwedeng ganun ang posibilidad?
06:53.1
Ma'am Chacha, no?
06:53.8
Pwedeng ganun yung
06:55.8
rational kung bakit
06:58.5
nandoon sila na hindi nakikita
07:00.6
ng mga ordinaryong taon
07:04.5
ang kaisipan nila when it comes to
07:06.4
national security.
07:08.5
Well, of course, kung ako din lang
07:13.6
at nakita ko may mga foreign students
07:16.5
doon at malaking maitutulong
07:18.7
o maiambag sa reputation
07:20.8
ng university o ng
07:22.4
ekonomiya ng subinsya,
07:24.4
eh bakit naman ako hindi?
07:25.8
The point is, of course, no,
07:27.6
specialized kasi yung national security.
07:29.9
Hindi lahat ng tao
07:31.0
nakakaintindi dito sa konsepto na ito.
07:33.9
Hindi lahat ng politiko
07:35.2
naiintindihan itong konsepto
07:37.3
na pinag-uusapan natin.
07:41.1
Kaya kinakailangan
07:42.1
may diskurso at ito na nga
07:44.3
pinag-uusapan natin
07:45.7
para lalong maintindihan
07:51.4
kung nasaan ang Pilipinas ngayon.
07:53.6
Ano ang sitwasyon nito pagdating sa
07:55.5
siguridad ng ating bansa?
07:57.7
Ito man ay nangyayari sa
07:59.4
subinsya, maintindihan nila
08:01.3
yung kahalagaan nito
08:02.4
na meron silang papel
08:04.9
para ipagtanggol yung sobrenya ng Pilipinas.
08:08.5
Ang sinasabi po ng ating
08:09.6
mga militar at kapulisan, as of now,
08:11.6
wala pa namang nakikita na security
08:15.3
pagdagsa ng mga Chinese students
08:17.6
dyan po sa kagaya.
08:19.2
Ano pong tugon nyo doon?
08:21.5
Maganda pong gano'n.
08:23.0
Kaya nga tayo naguusisa,
08:29.5
status. Dahil of course,
08:33.3
yung pagdami nila.
08:36.7
ordinaryo na bakit
08:41.5
probinsya ang pinipili nila.
08:43.7
Kung saan mataas yung tension
08:45.3
right now pagdating sa
08:47.5
regional security.
08:51.5
Yun lang naman yung gusto natin
08:53.4
tanungin at kung ang lumalabas
08:55.5
ay hindi naman ito threat
08:57.7
sa national security, ay
08:59.4
malaking pasasalamat natin.
09:01.1
Ang maganda dito na pag-uusapan natin
09:03.4
yung mga ganitong diskurso at
09:05.4
importante na maintindihan
09:07.9
din ng mga politiko ito dahil
09:11.0
midterm elections natin.
09:13.3
Maaaring gamitin din ito ng mga politiko
09:15.4
sa kanilang political agenda.
09:19.3
At the same time, critical yung mga tao
09:22.5
whether or not ginagamit lang ito ng mga
09:25.4
politiko rin for their own
09:27.3
interest or at the same time
09:29.5
maintindihan ng bawat isa
09:35.7
yung probinsya pagdating sa
09:37.3
national security ng ating bansa.
09:40.1
Okay. Bago tunghayan
09:41.6
natin na professor itong peripheral
09:45.5
para po sa mga degree.
09:47.7
Sa inyong mga pag-aaral,
09:49.8
meron bang history ang
09:51.4
China na ganitong kanilang
09:55.4
they deploy their citizens
09:57.4
at nagdi-disguise na kung ano-anong
09:59.9
estudyante man yan,
10:01.9
trabahador o negosyante
10:03.9
and then ginagamit
10:05.7
nga ito para ho sa pag-iispiya
10:09.3
malaman ng bansang China kung ano
10:11.7
ang dapat nilang igalaw o ikilos
10:13.4
sa isang bansa na sila interesado?
10:16.0
Magandang katanungan yan,
10:19.5
Malawak kasi yung konsepto
10:23.9
Kung matatanda natin,
10:25.4
mga Ivy League universities
10:27.0
sa Amerika, sa US
10:29.7
ngayon, karamihan na magro
10:31.6
mag-graduate doon, mga Chinese.
10:35.5
legitimate students sila,
10:37.4
pumasa sila sa mga aptitude
10:39.2
sa pag-entrance nila doon, yung iba
10:41.3
binabayaran nila para makapasok
10:43.8
sa mga Ivy League universities.
10:51.6
kumukuha sila ng pananaw
10:55.4
knowledge about technology
10:59.4
at yun yung ibabalit nila sa kanilang
11:01.5
bansa. Hindi naman ito bago
11:03.1
na ang China lang gumagawa.
11:05.2
Nung kapanahonan ng Second World War,
11:07.2
ganyan din ang ginawa ng mga
11:08.5
Germans. Nagpadala sila
11:13.1
estudyante around the world
11:14.9
at doon sila, pwedeng
11:16.5
kumukuha sila ng kaalaman
11:19.0
for technology. Parte rin ng
11:21.1
kanilang training is to study
11:23.0
the people para maintindihan nila yung
11:25.0
komodidad na yun. At para
11:27.2
pagdating sa kanilang pulisiya,
11:29.0
makakasulong yun sa kanila.
11:30.8
So ganoon din yun nangyari nung
11:32.6
iba't ibang episodes dito sa ating
11:34.8
bansa. Kaya nga may mga cultural
11:37.0
exchanges, scholarships abroad.
11:39.3
Yun yung punto doon para
11:40.7
ang tawag kasi dyan is
11:43.1
to influence the mind.
11:44.8
Cognitive siya. So in a way,
11:47.6
yun din yung pamamaraan.
11:49.4
Although legitimate yung students,
11:51.9
maaring legitimate sila.
11:53.4
Pero yung ambag na maibigay,
11:55.0
ibigay nila sa kanilang bansa
11:56.5
para lalong maintindihan nila yung
11:58.7
kultura at geografiya ng Pilipinas,
12:07.0
para makatulong sila
12:08.6
kung sakaling magkaroon man ng
12:10.5
digmaan o magkaroon man ng
12:12.9
hindi pagkakaunawaan.
12:15.0
So yun yung mga bagay-bagay
12:17.3
na makakatulong sa kanilang
12:21.7
Okay. Sir, dito nga yun
12:23.9
sa issue po na inyong
12:25.0
laman na nagkakaroon
12:27.9
ng suhulan para makakuha
12:30.1
ng master's degree o
12:31.7
college degree ba kasama dito
12:33.3
nitong mga foreign students na ito.
12:36.0
Ano po ang confirmation dito
12:37.8
at meron ba kayong ebidensya?
12:44.0
nagmula sa mga kwento-kwento
12:45.7
sa aming subinsya
12:47.4
na nag-jive doon sa mga intelligence
12:49.7
reports. Pero lately
12:51.6
ang lumalabas ay sinasabi na nga
12:53.8
ng AFP, wala naman na nga.
12:55.0
Magiging problema.
12:56.7
At ang nagkaroon ng forum din
13:03.2
aming probinsya at maring na
13:09.1
yung mga ibang politiko sa amin
13:10.5
na sinasabi hindi naman daw 4,000
13:12.8
plus yung mga estudyante
13:14.2
at ginagamit lang daw ng isang politiko
13:20.6
At ang number, real numbers
13:23.2
daw ay mga 400 plus lang.
13:25.0
ng mga foreign students.
13:28.9
Ano ang imbedensya natin dito?
13:31.0
Ang sinasabi lang natin dito
13:35.2
itong kwento na ito
13:39.9
na lumalabas din sa mga intelligence
13:48.3
gamitin, basihan para rin
13:50.8
mapag-usapan kung ano yung
13:53.1
estado ng mga foreign students.
13:55.0
Lalong-lalo na yung mga Chinese.
13:57.0
Of course, we're not,
13:59.0
we don't single out ito mga
14:01.0
Chinese nationals kasi napaka-racist naman
14:03.0
yung ganong politi.
14:04.0
Ang punto lang natin dito,
14:06.0
maging mas mahigpit ang ating gobyerno
14:10.0
pag-proseso ng mga
14:12.0
dokumento. Ano ba ang
14:14.0
international and national
14:16.0
standards natin pagdating sa mga
14:18.0
foreign students.
14:20.0
At the same time, maintindihan
14:22.0
ng bawat isa. Itong matagal na nating
14:24.9
gustong ipaintindi sa lahat,
14:26.9
yung konsepto ng national security.
14:28.9
Yes, sir. And that is well
14:30.9
already said itong issue
14:32.9
na inyong pinupunto, yung
14:34.9
bigger picture dito. But going back dito po
14:36.9
sa issue tinatanong ko, Profesor,
14:38.9
kayo ba mismo, may lumapit
14:40.9
sa inyo dito? Paano ba nagsimula
14:42.9
itong kwentong ito? Para lang din
14:44.9
natin maipanatag ang kalooban
14:46.9
ng ating mga taga doon
14:48.9
sa kagayan, yung mga umaalma
14:50.9
ngayon sa lagayan issue na ito.
14:52.9
Para lang po natin maitama
14:54.9
ito. Kung dapat pong itama,
14:56.9
dito sa informasyon na umano,
14:58.9
ay nanggaling po sa inyo, Profesor, na
15:00.9
merong nagbabayad nga
15:02.9
ng hanggang dalawang milyon
15:04.9
para lang makakuha ng diploma.
15:08.9
usap-usapan ng mga
15:10.9
Profesor na ayoko rin
15:12.9
banggitin yung mga pangalan ng mga
15:14.9
of course, yes sir, yes sir, we understand.
15:18.9
pagkakataon na nakikita-kita kami
15:22.9
madalas rin kaming umuubi sa aming
15:24.9
probinsya at ito ay
15:42.9
nagkoconfirm din na mga kilalang
15:44.9
personalidad mula sa aming probinsya
15:50.9
at sinasabi nila na
15:52.9
nangyayari nga talaga yung mga ganito.
15:56.9
hindi naman basta-basta
15:58.9
sinagkikwentuhan ito
16:00.9
kung wala namang basihan
16:04.9
Sige po. So, Profesor,
16:06.9
coming from the academe nga dito,
16:08.9
papano ho, papano
16:10.9
iimbestigahan ito? Papano malalaman
16:12.9
kung totoo itong panunuhol
16:14.9
ng ilang estudyante para makakuha
16:16.9
ng degree? Anong magandang gawin po?
16:18.9
Kaya dito o mismo po
16:20.9
ng kinaukulan ng PRC for that matter?
16:22.9
Nakita ko yung mga
16:26.9
Fed na nagsabi sila na
16:28.9
gusto nilang usisain
16:30.9
itong problema na ito
16:34.9
namang nagre-reklamo.
16:36.9
Kailangan may magreklamo
16:38.9
at yun din ang sinasabi ng Senado.
16:40.9
Kailangan may magreklamo
16:44.9
of course, in any due process
16:46.9
so there should be
16:50.9
para mag-prosper yung
16:52.9
further investigation.
16:54.9
Sa ngayon, wala namang lumalabas
16:56.9
na nagre-reklamo.
17:00.9
Siguro dahil patakot din nila
17:02.9
or siguro ayaw pa nilang
17:04.9
lalo mapag-usapan
17:06.9
or siguro on their part
17:08.9
kinukorekta nila siguro yung
17:16.9
ayaw ko rin masyadong
17:20.9
na nanggaling din sa akin
17:22.9
kasi iniisip ko rin
17:24.9
yung siguridad ng aking pamilya
17:26.9
at mga kamag-anak doon sa tubinsa
17:28.9
dahil nung lumabas itong issue
17:30.9
na ito, kaliwat-kanan
17:32.9
yung mga tawag sa kanila
17:34.9
at naiiipit din sila
17:36.9
sa sitwasyon. Gusto ko rin
17:38.9
protectionan sila
17:40.9
dahil sa sitwasyon na ito.
17:42.9
Sige, naiintindihan po natin yan.
17:44.9
Sa ngayon, hindi kaya maganda rin po dito
17:46.9
Profesor, kung ikaw si Ched,
17:48.9
hindi mo na kinakailangan ng
17:50.9
complainants at kung yan po naman
17:54.9
1,000 na mga estudyante
17:56.9
nakapagtapos, nakakuha ng degree,
17:58.9
hindi ba maganda rin macheck ang bawat
18:00.9
profile itong isang ito, yung kanya mga
18:04.9
Tama po kayo doon Sir Ched. Yan din ang
18:06.9
sinasabi ko sa mga media interviews po
18:10.9
real data, makikita natin yan
18:12.9
sa Bureau of Immigration, sa DFA
18:22.9
importante itong mga
18:24.9
datos nito. Actually ang point of view
18:26.9
lang natin dito is transparency.
18:28.9
Okay. Sige po. Apo-apo.
18:32.9
So in parting po Profesor,
18:34.9
we can say na wala namang
18:36.9
ebidensya dito sa mga
18:38.9
suhulan na ito. Kwento-kwento lang ito
18:40.9
ng ilang mga taga-akademe
18:42.9
pero kinakailangan mo pong laliman
18:44.9
ng investigasyon to really find out if it is
18:46.9
happening. Ganun po iyon.
18:48.9
Yes. Yes. I agree with
18:52.9
Okay. Sige po. And the bigger picture here is that
18:54.9
yung pambansang siguridad
18:56.9
dito po sa pagdagsa ng
18:58.9
mga dayuhan, lalo na po
19:00.9
with all due respect, hindi po naman for being
19:02.9
racist, no, nitong mga
19:04.9
Chinese dito po sa agayan.
19:06.9
That's the issue. Apo.
19:08.9
Tama po. Okay. Sige. Well said.
19:10.9
So kami po ay muling tatawag kung sakasakali po
19:12.9
may development sa isyong ito, Profesor
19:14.9
and Doctor. Thank you
19:16.9
very much, Sir and Ma'am. Apo. Salamat
19:18.9
na marami si Dr. Chester Cabalza
19:22.9
Apo. Profesor po ng Department
19:24.9
of Anthropology sa UP
