5 Bad Signs sa Buntis na Dapat Bantayan. - By Dr Michelle Compuesto (OB-GYNE) and Doc Willie Ong
00:42.3
Numero uno yan, laging pakikiramdaman na makilos ang inyong baby.
00:47.0
Oras na hindi mararamdaman, dapat nagpa-check-up po sa inyong lokal na health center man or hospital.
00:54.3
Ang mga iba pong mga...
00:57.3
Every day, kikilos?
00:58.8
Kikilos dapat yung bata?
01:00.3
Yes. Ang pagbibilang ng movement ay mahalaga, lalo na kapag katapos kumain ng isang ina.
01:08.2
Dapat merong kilos or sipa ang bata.
01:13.0
Three or more sipa per hour?
01:15.6
Sa loob po ng 20 to 30 minutes.
01:18.4
Dapat meron na siyang...
01:22.1
Ah, so galaw siya ng galaw.
01:23.4
Dapat. Kasi ang premi, syempre, pagkatapos kumain ng mother, an hour later,
01:28.8
naman, will receive the nutrients from the mother.
01:31.9
So, it follows na dapat makilos siya.
01:35.8
So, parang ano rin siya, busog din siya.
01:39.3
So, kaya nga yung mga naririnig ko, misa sa mga pasyente, yung namamatay yung baby, IUFD, namamatay sa loob.
01:47.7
Hindi na gumagalaw.
01:49.0
Opo. Yes, doc. Yes, yes. Ganun yan.
01:52.1
Bakit nangyayari yun?
01:54.2
Bakit namamatay si baby sa loob?
02:00.0
Na magiging sanhi ng pagkamatay ng baby sa loob nandiyan.
02:04.7
Ang most common, eh, kung hindi naman maganda ang prenatal na ginawa ng ina.
02:09.5
So, kulang siya sa impormasyon, impormasyon sa nutrisyon, at mga babantayan na simptomas.
02:17.3
So, dahil diyan, at hindi siya aware sa mga posibleng meron na siyang medical conditions.
02:23.3
High blood pala siya.
02:25.3
Lalo na diabetes.
02:25.7
Yan ang babantayan din.
02:26.8
Maraming buntis ngayon ang more high blood at more diabetes.
02:32.2
Yes, doc. Yes, doc.
02:33.1
Bakit lumalabas yung high blood at diabetes sa buntis?
02:37.3
So, ito po, ang tendency, no po, ng karamihan ng ating mga kababaihan ay kumakakain po.
02:45.6
Kakain, sasabihin, kasi buntis ako.
02:47.8
Kakain ako para sa dalawa.
02:49.4
Pero po, kulang sa impormasyon, anong tamang pagkain na kakainin.
02:54.5
And, napapansin natin, marami tayong mga working mothers na hindi nakakagawa ng lutong bahay.
03:01.9
So, naku, ano nang gagawin?
03:03.7
Dadaan sa makdo, iuwi sa bahay.
03:06.4
Nandun po tayo, doc, sa fast food.
03:09.0
At ang ekonomiya, mataas daw ang gulay, tumaas ang isda.
03:14.0
May connection din po, eh.
03:15.9
So, mas hindi healthy nakakain.
03:19.3
Pwede ba kumain pag buntis ka, dalawang plato?
03:22.3
Isang platong kanin sa isang plato?
03:24.5
Baby, walang gano'n.
03:26.9
Walang gano'n, hindi.
03:28.2
Huwag naman yun, labis na yun, doc.
03:31.0
So, anong pagkain mo dati, dadagdagan mo ng ilan?
03:34.4
Well, yung maganda lang po, sa one average cup of rice per meal, di po ba?
03:41.4
And then, dadagdagan natin ng protina po yan.
03:45.3
Diba? Kasi po, building blocks ng ating mga muscle yan.
03:48.6
Okay, so, a little bit of everything.
03:51.6
So, nandyan yung mga vitamin A sources, of course.
03:54.5
Basa, carrots, di po ba?
03:57.6
Ang mga beans natin, mga vitamin B naman, nakakapuha tayo dyan.
04:03.0
O, ang iron, malunggay.
04:05.4
Napakayaman, doc.
04:06.8
And calcium also, napakayaman ang malunggay sa calcium.
04:11.4
So, ano lang, kakulangan, poor nutrition.
04:17.2
Siyempre po, kung hindi maganda ang ipapasok na pondasyon ng ina,
04:21.7
paano po ang kalalabasan ng baby?
04:25.6
So, pagbuntis sila, required uminom ng vitamins?
04:30.3
Hindi pwede wala?
04:31.3
Hindi pwede sa pagkain nalang?
04:33.3
Ano yung minimum vitamins na, ano yung generic?
04:36.3
Kahit brand, okay lang naman eh.
04:38.3
So, ang kailangan po, lalo na sa first three months,
04:42.3
dahil dyan po nabubuo ang lahat sa baby, will be folic acid.
04:46.3
Kailangan may folic acid siya.
04:48.3
Okay, para sa brain.
04:50.8
It prevents, diba, yung mga...
04:53.8
Neural tube defects na tinatawag natin, yung nagkakabukol dito sa base ng brain
04:57.8
at dito sa likod ng spine, hindi po pa.
05:00.8
And also, it helps in the red cell production.
05:03.8
So, nakakatulong po sa pagpabawas ng incidence ng anemia.
05:09.8
Okay, or pagkaputlaan ng dugo.
05:14.8
Regular. Tapos, siyempre po, nandyan yung inyong all-around multivitamins.
05:18.8
Prenatal vitamins po.
05:20.8
Kasi nakatuon yan.
05:22.8
Ito yung pangangailangan ng isang buntis.
05:23.8
Ah, dapat prenatal vitamins.
05:26.8
Kasi merong exact dosage for the pregnant woman yan.
05:29.8
Calcium supplement din po.
05:31.8
Siyempre, may skeleto ng baby na binubuo.
05:34.8
And of course, ferrosulfate or iron supplements po yan.
05:37.8
May ferrosulfate pa siya.
05:43.8
Kasi nawawala ng dugo.
05:45.8
Mapasesarian ba siya ng anak or normal delivery?
05:49.8
Meron pong kaakibat na blood loss.
05:52.8
Ang isa pang babantayan, I think, bleeding.
05:56.8
Yan ang kinakatakot.
05:57.8
Una na, hindi gumagalaw.
05:59.8
Second, kung may pagdurugo.
06:01.8
Ano yung normal na spotting?
06:03.8
Ano yung hindi na normal na spotting sa buntis?
06:06.8
Yan po, i-divide po natin, doc, sa yung trimester ng pregnancy niyan.
06:13.8
Siyempre, sa unang apat, minsan hanggang sa limang buwan,
06:17.8
madaling makuna ng isang ina.
06:19.8
Hindi pa po kayang mabuhay ng isang baby.
06:21.8
Madaling makunan ang?
06:23.8
Opo. Sa unang limang buwan ng pagbubuntis ko.
06:26.8
Ah, pwede siyang makunan? First five months?
06:28.8
Hindi pa maganda yung kapit?
06:31.8
So, katawag pa nga natin yan.
06:33.8
Abortus nga kung mawawala ang baby, di po ba?
06:36.8
So, pag may spotting, kahit brown po,
06:41.8
or kahit, lalo na kung pulang-pula,
06:43.8
dapat po talaga eh, matakot po tayo.
06:46.8
Ano yung brown spotting?
06:50.8
Parang ano yan, parang pasimuno.
06:52.8
Minsan, parang pawarning na sa'yo yan eh.
06:54.8
Ah, warning yung brown.
06:55.8
Oo eh, nagsisimulang mag-brown.
06:57.8
Tapos, merong iba, dadaing,
06:59.8
Naku, tumingkad na po, doc.
07:01.8
Naging pula na nung after two days, three days.
07:05.8
Naku, progreso na pala po.
07:07.8
Anong cause nito mga bleeding?
07:09.8
Well, sa unang tatlong buwan,
07:11.8
maaari po yung common na hindi nabuo si baby,
07:16.8
tawagin natin sa Tagalog, bugok na itlog.
07:21.8
Ah, blighted ovum.
07:22.8
So, kahit ano pong mangyari dyan, eh talaga pong makukuna ng isang ina.
07:28.8
First three months yun.
07:30.8
At kusang iaalis ng katawan yun.
07:33.8
Susubukang alisin ng sariling katawan.
07:36.8
Ngayon po, kung five months pataas, ang next will be, eh pag trauma,
07:44.8
baka naman nalaglag si misis, masyadong malikot naman magsikilos,
07:48.8
natamaan po ang chan.
07:51.8
And that is a big cause of bleeding.
07:55.8
And then, also, yung depekto po sa placenta, kung tawagin natin placenta previa po, doc.
08:05.8
Yung anong katawag sa Tagalog ng placenta?
08:08.8
Yung inunan, ano, nasa labas?
08:10.8
Nasa bungad po siya ng matres.
08:15.8
Nasa baba po siya.
08:17.8
Dapat po, habang tumatanda, nasa taas na yung matres para po hindi siya madadaanan ang ulo ng bata.
08:24.8
Anong reason? Bakit merong placenta previa? Ba't merong mga ganyan?
08:28.8
Anong problema doon? May magagawa ba doon?
08:32.8
Hindi, doc. Kasi, syempre, as the baby is developing, nagsisimula yan bandang ibaba.
08:39.8
Tapos, habang nagde-develop, ang normal, aakyat po, magmamigrate yung placenta pataas.
08:45.8
Ito, pag bumaba, dudugo talaga doon.
08:47.8
Very common po, kung merong previous surgery. Kasi may peklat na eh.
08:53.8
Previous cesarean.
08:54.8
Opo, or kaya baka mayoma, tinanggal. Basta po, may dating operasyon sa matres.
09:01.8
So, dumidikit po doon sa scar.
09:05.8
Merong bang bawal gawin ang buntis? Bawal mag-jogging, mag-talik ng matindi?
09:12.8
Ano ba, meron bang bawal?
09:14.8
Sumayaw? Ano bang?
09:16.8
Ah, well, yung pagdating po sa pagtatalik, yan naman po ay pinapayagan, doc.
09:21.8
As long as wala siyang patuloy or non-stop na pananakit ng tiyan.
09:28.8
Ah, hindi bleeding ang binabantayan ngayon?
09:30.8
At pagdudugo. Pareho po. Pananakit ng tiyan at pagdudugo.
09:34.8
As long as present po yung dalawang yun, bawal pong magtalik.
09:39.8
No, dapat ano talaga.
09:40.8
Tsaka kung may bleeding na ano na, bed rest na yun.
09:43.8
Yes, doc. Bed rest na yun hanggang sa ma-resolve ba yung issue na yun.
09:47.8
Of course, syempre, iimbestigahan po bakit ba nag-bleeding in the first place.
09:51.8
Hindi po ba. So, pahinga si misis.
09:55.8
Right. So, ina-advise po natin magka-exercise.
09:58.8
Kasi po, pag nagli-labor, umiiri tayo eh.
10:02.8
Kailangan natin ng endurance. Kailangan natin ng lakas ng braso at lakas ng binte.
10:08.8
Kasi yun po ang kailangan. So, maganda po mag-walking, biking, swimming.
10:14.8
Pwede naman po. Low impact lang naman po yan.
10:18.8
Minsan po yung jogging, no, unless banayad, okay naman po.
10:23.8
Basta huwag lang yung high impact kasi matatagtag po. Baka biglang tumigas yung tiyan ng bihoras.
10:30.8
Sa buntis, anong basic na gamot or vaccine meron ba? O required ba?
10:40.8
May requirements po.
10:42.8
Ano yung basic na kailangan?
10:44.8
Ang nare-require po will be yung sa tetanus toxoid.
10:48.8
Tsaka yung Tdap na tinatawag natin.
10:51.8
So, sa diphtheria pertussis kasama na rin po yun.
10:54.8
So, sinasabi nga po, between 27 to 36 weeks ay magandang makatanggap ang buntis,
11:00.8
dalawang dose ng tetanus toxoid at isa naman pong Tdap.
11:05.8
Inaabisuhan din po, yes, mag-flow vaccine po.
11:08.8
Dahil wala naman tayong…
11:10.8
Ang buntis walang anting-anting.
11:11.8
Sa mga sakit, in fact, vulnerable po ang buntis.
11:16.8
Dahil ang daming ano eh, bumabagsak din ang immune system ng isang buntis.
11:21.8
So, flu vaccine din po.
11:23.8
Pag humihilab yung tiyan, paano malalaman na hindi gutom lang? O talaga nagko-contract na yung ano?
11:32.8
Well, unang-una, doc, pagkahilab, talagang matigas po.
11:36.8
Buong tiyan tumitigas?
11:38.8
Opo. Lalo na po sa may tuktukan.
11:40.8
Dito po, sa taas.
11:43.8
So, hindi mo man madiinan yung tiyan.
11:47.8
At mag-dadaing po ang misis na masakit, obviously.
11:52.8
Pati balakang po, masakit.
11:54.8
Minsan sasabihin, para po kung nagdudumi.
12:01.8
So, sa ngayon, pag mangananak na sila, let's say, ano bang mas maganda? Normal?
12:08.8
O yung iba gusto?
12:09.8
O yung iba gusto?
12:10.8
At nasa cesarean na lang para walang peklat o ano ba yun?
12:14.8
Walang hiwa na, diba?
12:17.8
Minsan nasisira yung puwerta ng babae.
12:23.8
Well, I think ang majority pa rin po, doc, lalo na sa panahon ngayon, ay manganak ng normal.
12:30.8
Normal mas maganda.
12:31.8
Opo. Kasi maaaring wala ngang gupit eh. Susuportahan lang.
12:35.8
O kung merong gugupitin pong balat, kakaroon.
12:37.8
Kung merong gugupitin pong balat, kakarampot lang po.
12:40.8
At napaka-bilis ng paghihilom.
12:44.8
Oo po, doc. E syempre, napaka-mas magaan po sa bulsa.
12:50.8
E pag cesarean po, ba, masakit yun ah. Masakit yung hiwa na yun, doc.
12:57.8
At syempre, may gastos din.
12:59.8
Anong mga gamot ang bawal sa buntis? Ano lang inaalaw nyo sa kahit anong sakit?
13:06.8
Nag-aalaw po tayo nung titawag natin, of course, category A ng mga antibiotics.
13:12.8
Meaning, wala pong naging masamang epekto sa ina or sa bata.
13:17.8
Category A, like?
13:18.8
Opo. Siyempre po, yung paracetamol.
13:21.8
Yan lang po ang pwede. As the mother's pain reliever para po sa kanyang sakit, yun lang.
13:28.8
Hindi po siya pwedeng mag-ponstan, yung mga mecanomic, hindi po.
13:32.8
And then, meron po tayong mga, depende po sa type of infection.
13:35.8
Antibiotics po, no?
13:37.8
Mga well-tolerated, doc. Amoxicillin o amoxiclad, cefuroxime po, pwede po sila.
13:45.8
Sa tagal mo na nagpa-practice ng OB, sabi mo nga kanina, misa nagsisiyas ka ng pito sa isang araw. Grabe. Oo.
13:54.8
So ano napapansin mo? Mas tumatanda ba yung nagbubuntis? O mas buwa bata ba? Dumadabi ba komplikasyon ngayon?
14:01.8
Mas karamihan ang nakikita po namin ay buntis.
14:04.8
Ang isa po namin ay bata. Meron po tayong mga, may karamihan tayong mga teen-age pregnant mothers.
14:10.8
Ah, marami ka nang kitang teen-age pregnancy.
14:12.8
Yes, doc. Yes, doc. And then, ang average age, nasa 20s po. Early 20s, doc.
14:18.8
Iilan na lang yung mga 40s above.
14:22.8
Okay. Final tips, Doktora Michelle, para sa mga buntis, mga basic, nasabi na natin yung mga babantayan nila eh. Diba? Hanggang doon sa date.
14:34.8
Paano ba yung check up nila dapat? How often? At ah, public or private? Saan nagtitipid? Ikaw? Nasa sa'yo?
14:42.8
Eh, importante po, sa mga nagbabalak at sa mga kasalakuyang buntis ay magkaroon po ng magandang check up sa inyong doktor.
14:52.8
Ito po ay mapasa yung tinatawag po nating OB, Espesyalista po sa pag-aalaga ng buntis. Ito man po ay sa government or sa private. Hindi po ba?
15:03.6
Tapos, importante po, susundin po ang payo ng doktor.
15:06.8
Hindi po doon sa mga kapitbahay natin
15:08.8
o napanood po, nakita sa internet.
15:11.8
Kasi po, eh, wala pong medical, ano po yun, basis.
15:16.3
Dapat po yung inyong OB
15:18.1
ang magbibigay ng abiso at susundan nyo.
15:21.2
At ang mga danger signs na mga ilan na nabanggit ko kanina,
15:25.7
yun po ay huwag nyong isisantabi.
15:30.3
Eh, yun po ay pipigyan nyo ng attention kahagal.
15:35.2
Tapos, meron ba yung iba na, let's say,
15:40.4
meron ako nabasa na kunan o ayaw magbuntis,
15:44.1
pero buntis na, iinom ng kung ano-ano sa herbal
15:48.6
na pampalaglag o pampakapit.
15:51.4
Either way, ano ba yun? Nakaka-experience ka ng gano'n?
15:56.2
Meron, Dok. Meron po.
15:58.5
Pero hindi na kasing...
16:00.3
hindi na kasing dalas nang dati.
16:03.9
Kasi nga, nagkaroon na rin ng crackdown dyan sa lupa.
16:07.6
Ah, yung mga bawal.
16:08.0
Opo, yung tawag na pamparegla.
16:10.1
Nagkaroon na rin po ng paghahabol sa mga nagbebentang yan.
16:14.3
At nabawasan na po talaga yung mga gustong matapos ang kanilang pagbuntis.
16:20.4
Okay. Thank you very much, Dr. Michelle Compuesto.
16:25.7
It's such a pleasure. Bye-bye po.
