01:43.1
Anak siya ng dating Pangulo and mukhang pare-pareho naman yung naratibo na isinusulong nung pamilya na yan at ng kanilang mga tag-suporta.
01:50.4
In particular, sabi niya kasi, and this is the translation, sabi niya,
01:53.5
That is just propaganda. It is just a narrative for the Americans to find fault.
01:58.0
In that area, because it is a trade route of China to the Indian and Atlantic Oceans, they just want to ruin.
02:04.5
It's not about you being pro-American or you being pro-China.
02:07.5
What we don't want is to get involved in a conflict we have nothing to do with.
02:14.6
Maganda nilawin po i-dissect yung mga ganyang pahayag.
02:19.8
Kasi nadidirig din natin yan from China propagandist.
02:22.2
Well, una po, medyo magulong naman yan.
02:28.0
The Indian and Atlantic Oceans, I mean, ang layo na nung inaabot nito.
02:35.2
Yung trade route po na yan, hindi lang po sa China yan.
02:39.7
Buong mundo po nakikinabang sa trade route na yan.
02:42.4
Kaya marami pong interested talaga kung ano nangyayari dyan.
02:45.8
Hindi lang naman po yung China pinupuntahan ng mga barkong nagdadaan dyan.
02:49.7
Marami po pong ibang bansa, katulad ng Japan, Korea, US, even Russia.
02:56.0
At saka yung Southeast Asia.
02:58.0
Barko po nila, diba?
02:59.0
Nagdadaan din dyan.
03:00.0
So, parang pinalalabas nila na China lang ang may interest dyan.
03:03.5
Hindi po ito yun.
03:04.6
Marami pong may interest talaga sa mga nangyayari dyan.
03:07.0
Kung ang usapin ay yung trade routes.
03:10.8
Pangalawa po, hindi po ito issue ng China at US lamang.
03:15.2
Ang pinaglalaban po natin dito ay yung karapatan natin,
03:17.7
yung entitlement natin under international law sa likas yaman dagat dyan po sa West Philippine Sea.
03:22.9
Yung party bale ng South China Sea na sa atin dapat talaga mapunta ayon sa international law.
03:28.0
Pangisdaan, petrolyo at mineral, yun po yung mga mahalagang resources dyan.
03:32.2
Kung pangisdaan ang isipin, nasabi na po ng ating mga scientist na mga 27% ng acting capture fisheries dyan nang gagaling sa area na yan.
03:42.2
Sa petrolyo po, yung West Philippine Sea po, lalo na yung area na katabi ng Palawan,
03:48.4
yan po ang pinaka-prospective natin na petrolyo province.
03:52.5
Nandyan ang malampaya at inaasahan ng mga geologists at mga petrolyo companies.
03:58.0
Kung ang Pilipinas mayroong langis, malamang nandyan yun sa West Philippine Sea.
04:03.1
So ganoon po kahalaga yun dun sa dalawang aspeto lang na yun.
04:07.4
Tapos pagdating po sa transportation, karamihan po ng barko na nagpupunta sa Manila, Cebu,
04:15.0
dyan nagdadaan sa West Philippine Sea at sa South China Sea.
04:18.6
Ganon din ang mga aeroplano.
04:20.8
Kung biglang maging teritoryo yan ng ibang bansa,
04:22.7
e di ibig sabihin tayo po maho-hostage tayo dun sa bansa na yun dahil hindi tayo makakadaan.
04:28.0
Yung ating mga barko-aeroplano, hindi niya maaabot ang Asia.
04:32.1
So yung submarine cables po, dahilan kung bakit tayo may high-speed internet communications,
04:40.8
yung mga kable po na yan, dyan nagdadaan sa South China Sea, West Philippine Sea.
04:44.6
So again, kung mapunta po yan sa ibang bansa, e di ibig sabihin hostage tayo dun.
04:49.7
Wala tayong access sa Asia na hindi nagdadaan po dyan.
04:54.1
Kaya hindi po ito propaganda lamang, ito po yung totoong interest talaga.
04:58.0
Ng ating bansa, hindi po natin kailangan ng US para makita yun.
05:02.4
At yung ginagawa nila na parang, again, nire-reduce nila itong buong issue into just US and China.
05:09.0
Abay, napaka ano po yan, napaka sama pong pagtingin yan.
05:15.4
Dahil parang ina-assume agad yan na ang lahat ng nangyayari ay only between China and the US
05:21.0
para tayong baliwala bilang isang bansa.
05:23.3
Na tayo ay wala tayong sariling soberenya.
05:27.2
Wala tayong sariling interest.
05:28.7
Na ang lahat ng nangyayari na ito, wala tayong pakailang.
05:31.2
E hindi po totoo yun.
05:32.5
Dahil obviously, tayo po ang tinatamaan ng lahat ng mga ginagawa ng China.
05:36.7
Hindi pa man din involved ang US.
05:39.6
Yung US nga, kung totoosin, ngayon lang medyo naging prominent itong nakaraang taon.
05:43.9
Pero actually, for the past decade or so, simula pa nung 2012, nakita natin na tayo talaga ang naapektuhan ng mga ginagawa ng China dyan sa South China Sea.
05:55.3
Yung paninira nila ng bahutin.
05:57.2
Yung pagpapalis nila ng ating mga mga isda.
06:00.6
Yung pagpipigil nila sa ating pag-explore ng petrolyo.
06:03.7
Kaya nga tayo mayroong parang running crisis na napakaliit ng ating allowance for energy shortage.
06:12.1
Kasi nga, hindi tayo makakuha ng langis dyan o kaya ng petrolyo.
06:16.2
Hindi natin ma-develop ang ating indigenous energy resources na nandyan lang sa reed bank.
06:22.6
So pinipigilan actually ng China ang ating economic development.
06:26.1
Dahil dyan sa mga ginagawa nila.
06:27.2
So hindi ito issue lamang ng China at US.
06:30.1
Issue din talaga ito ng China at Pilipinas.
06:34.5
I-address din natin sir yung isa sa mga madalas banggitin o mga mouthpiece ng China.
06:39.7
Na unfortunately, ilan sa kanila mga Pilipino.
06:42.8
Mga nagpapanggap na kulumnista o mga analyst.
06:46.1
Isa sa mga binabanggit nila lagi.
06:48.0
Hindi ko sinasabi nasa payroll sila ng China.
06:50.1
Pero sinasabi ko lang, pro-China yung pinupush nila na naratibo.
06:55.3
Example, yung sinasabi.
06:56.6
Pag pinagdidibatihan nito, binabalik dun sa nangyari ng 2012.
07:01.3
Yung standoff ng Scarborough Shoal.
07:03.1
Ang madalas na iba to, maski sa mga katulad nyo,
07:06.6
bakit daw hindi mo nasagutin kung paano nawala yung Scarborough Shoal.
07:11.5
Yung nawala, quote-unquote, sa Pilipinas.
07:14.3
Isa raw yung kapabayaan na dapat yun daw yung pinag-uusapan.
07:17.8
Well, unang-una, yung anong nangyari sa Scarborough Shoal,
07:21.5
malinang na naman on the public record.
07:23.9
So itong mga diskusyon,
07:26.6
ungkatin pa yun, parang naghahanap lang ng sisisihin.
07:29.9
Let's assume na may makita kayong sisisihin.
07:33.5
Anong may dudulot nun sa current situation?
07:37.8
Aatras ba ang China?
07:39.0
Mahawala ba ang China?
07:40.8
Mababalik ba yung ating mga bahura na sinira nila?
07:43.6
Magkakaroon ba ng mga trabaho ng ating mga fishermen
07:45.8
na sa ngayon ay pinipigilan ng China ng mga islat?
07:49.3
Kung meron tayong masisisi na ibang Pilipino,
07:52.2
magbabago ba yun?
07:53.5
Diba? So, wala eh.
07:57.3
Distraction lang yan.
07:59.6
Isang paraan lang yan para tayo mismo mag-away-away
08:02.4
para hindi natin maharap yung tunay na pananggagalingan ng problema
08:06.2
which is itong ng China
08:08.0
at lahat ng ginagawa niya
08:09.4
para pigilan ng ating paggamit sa sarili nating likas yaman dagat.
08:13.9
In the end, pinipigilan din nila
08:16.5
ang ating national development planning and objectives.
08:21.5
Yun po ang dapat nating tinitignan.
08:25.5
Kung gusto nila magsisihan,
08:26.6
sige magsisihan sila,
08:27.6
pero huwag na lang silang makihalo
08:30.1
dun sa mga seryosong usapan na naghahanap ng paraan
08:32.6
para nga maisulong natin ang sarili nating national interest.
08:39.2
Speaking of paghahanap ng seryosong solusyon
08:42.6
para maisulong yung ating national interest,
08:45.6
alam natin na maingay pa rin yung dating Pangulo
08:47.5
at yung kanyang mga alipores
08:48.9
na andating nga mukhang dinidebensahan yung interest ng China.
08:54.3
Nakita rin natin yung track
08:55.7
nung Bongbong Marcos sa administration niya yun
08:57.7
in terms of dealing with China's aggression or bullying sa West Philippine Sea.
09:04.4
gano'n baka tinding impact nitong pagkontra ng mga Duterte
09:07.8
doon sa diskarte nung kasilukoy administration
09:10.6
dito sa issue ng China?
09:13.4
Well, sa akin po yung mga recent na mga galaw at statement nila.
09:18.0
Again, distraction yan at gaslighting.
09:21.0
Ang nakita kong objective niyan
09:23.4
ay yun nga, magkagulo.
09:25.7
Tayo dito sa Pilipinas
09:27.5
at ang mga taong bayan
09:29.4
ay masira yung kanilang pagsuporta
09:32.2
doon sa mga desisyon at activities ng gobyerno
09:35.6
na, well, giving credit nga naman,
09:39.7
nakakatulong pa rin sa atin
09:41.2
sa pag-assert ng ating mga karapatan
09:43.7
at pag-build up ng ating depensa
09:46.1
laban nga dito sa expansion ng China.
09:49.8
So itong mga usapin na ito, kung tutusin,
09:52.2
ang intention niyan ay talaga
09:55.7
ang sirain bale yung postura bale ng gobyerno.
10:01.6
Mag-introduce ng doubt, no?
10:03.4
Para questionin mo sarili mo, kumbaga,
10:06.1
kung bakit mo ginagawa ito.
10:07.7
Kagaya nitong sinasabi nilang gentleman's agreement na ito.
10:11.7
Obvious na ang intention nito
10:13.5
ay para paniwalain
10:15.4
ang mga taong bayan na
10:17.7
hindi, dapat sundin natin kung anong sinasabi ng China
10:20.1
dahil nag-commit tayo.
10:22.4
Which is really not true, kung tutusin,
10:24.7
dahil kahit tignan mo yung mga statement nga ng President Duterte,
10:29.5
hindi nga malinaw siya, siya mismo hindi nga malinaw
10:33.4
na masabi kung ano talagang pinag-usapan nila.
10:38.0
putting words into Xi Jinping's mouth na naman.
10:40.8
Katulad nung sinabi niya dati,
10:42.1
na dati daw, yung meeting nila ni Xi Jinping noong 2016,
10:45.4
sabi daw ni Xi Jinping,
10:46.5
pag naghanap tayo ng langis, magkakaroon daw ng gera.
10:49.7
Ngayon, iba naman,
10:50.6
ang sinasabi niyang pinag-usapan ni gentleman's agreement daw na status,
10:54.7
na hindi man lang niya alam yung ayungin.
10:57.4
So, napakalabo talaga.
11:00.6
Pero, in reality,
11:02.2
inamin niya, nagkaroon ng status ko agreement.
11:05.2
So, ganyan, how should we deal with that?
11:07.4
How should the administration navigate this particular issue?
11:10.6
Kasi inamin nga, na merong status ko,
11:12.7
tasabi pa rin dating Pangulong Duterte,
11:16.2
So, ano ba yung as is, where is,
11:18.0
nung mga panahon na yun?
11:21.4
Kahit mismong China, tinatawag ito na gentleman's agreement.
11:24.7
Sila Duterte din, sinasabi nila na gentleman's agreement daw ito.
11:28.7
Pag titinignan mo kung anong ibig sabihin ng gentleman's agreement,
11:32.0
i-google, i-google naman taong bahayan,
11:34.0
ang gentleman's agreement, una, informal and non-binding.
11:39.9
Kaya nga, gentleman's agreement, kasi nga, alam nila na hindi ito,
11:43.7
kumbaga, alam nila siguro na hindi ito legal,
11:45.9
na hindi ito susuportahan ng iba, kaya nga,
11:48.4
gentleman's agreement na lang.
11:50.6
Parang deliberately itinatago yan dahil alam nilang mali.
11:54.7
So, kung totoo nga na nagkaroon ng gentleman's agreement,
11:57.6
ibig sabihin nun, kahit China, alam niya na maari itong hindi sundin
12:01.1
ng gobyerno o ng susunod ng mga administrasyon.
12:05.6
So, bakit ngayon ipipilitin ang Pilipinas na sundin yun,
12:10.7
eh, gentleman's agreement ngayon?
12:13.0
Isa pa, pag gentleman's agreement, it's a personal commitment.
12:17.6
Kaya nga, gentleman eh.
12:19.0
It's not an official agreement, it's a gentleman's agreement.
12:21.7
Sila lang ang nag-uusap nun, si Xi at si Duterte.
12:24.7
Ang si Duterte yung presidente ngayon.
12:26.3
So, ibig sabihin ba, wala nating bisya yun.
12:28.1
Hindi niya kayang dalin ang pamahalaan at ang Pilipinas
12:31.4
dun sa pinipilit niyang kasunduan niya.
12:33.9
Personal niya yun.
12:35.4
Saguti niya yung kay Xi Jinping.
12:36.9
Kung kailan, di dun siya sumagot, no?
12:40.2
Kung hindi niya kayang i-deliver, pasensya siya.
12:43.0
At lastly, it is also obviously a secret agreement
12:46.5
dahil hindi man lang nila inamin until last week.
12:50.3
Last year, dinideny niya na nagkaroon siya ng agreement.
12:53.1
Tapos ngayon, biglang meron na naman.
12:56.4
Tapos, dun sa paliwanag niya, hindi siya klaro.
12:59.5
Kailan ba nangyayari yan?
13:00.8
Noong daw 2016 na meeting niya with Xi Jinping.
13:03.5
Tapos, siya mismo nagsabi, ang naalala lang niya, status ko.
13:07.2
As is, where is, no?
13:08.5
So, yan ang sinasabing nga niya.
13:09.9
Pero, sinabi rin niya, hindi naman niya alam yung ayungin at the time.
13:12.4
So, paano kang magkakaroon ng kasunduan
13:15.1
tungkol sa kung anong gagawin sa ayungin
13:17.5
kung siya mismo, kung ikaw mismo, hindi mo alam kung ano yun.
13:23.4
And then later, sabi niya,
13:24.7
nagsapan daw eh, hindi daw magpo-construct, no?
13:30.4
Eh, diba nag-continue yung construction dun sa pag-asa?
13:33.8
In fact, siya nga yung, naalala ko nga,
13:36.5
mga ano yun, 2018 ba yun,
13:38.6
biglang siya yung nagsabi na,
13:40.0
ang sabi daw niya sa AFP eh,
13:41.6
i-occupy na natin, lahat na ma-occupy natin.
13:45.5
At in-approve niya yung, ano ba yun,
13:47.8
1 billion peso yata budget yun
13:49.3
para nga kaya nga natuloy yung
13:51.3
repair and reconstruction sa pag-asa island.
13:54.7
At dun sa iba nating, iba pang isla.
13:57.7
So, kahit siya mismo, hindi consistent dun sa mga sinasabi niya eh.
14:01.9
And then, kung titignan natin,
14:04.1
kung sasabihin mo status ko as is where is,
14:06.6
eh ano ba ang ginawa ng China during the time, since 2016?
14:10.0
Ang dami-dami niyang ginawa na hindi status ko ah.
14:14.0
2017, ano yung mga ginawa nila na
14:17.3
pinadala nila lahat ng kanilang mga fishermen
14:20.0
dito sa sarili natin,
14:21.4
pinagsisira nila yung ating mga bahura, no?
14:24.7
At mga 2020, 2021, ah, 2017 din nagumpisa yung swarming
14:30.4
sa pag-asa island, no?
14:31.8
Yung kanilang mga milisya pinaligiran yung ating mga posisyon, no?
14:35.8
2021, yung kanilang swarming sa Julian Philippe Reef, no?
14:40.4
Oh, at alalahan niya natin nga pala,
14:42.9
2019, yung sinagasaan nung barko nila yung Jember, no?
14:47.3
2022, pinipigilan nila yung ating, ah, ah,
14:53.6
nag-interface nila sa island, no?
14:53.6
At mga 2020, yung kanilang swarming sa Julian Philippe Reef, no?
14:53.6
At mga 2020, yung sinagasaan nila yung barco nila yung Jember, no?
14:53.7
Nag-interface nila sa ating, ah, mga resupply, no?
14:56.5
Ah, nag-umpisa na yung talagang mga dangerous maneuvers nila
15:00.0
at saka mga blocking nila, no, sa ayungin.
15:02.4
Tapos, yung petroleum exploration natin, pinigilan din nila, no?
15:06.5
Ah, re-neasure nila yung Duterte administration na biglang,
15:10.1
biglang sabihin na may kulang pa daw na dokumento na hindi naman ever ni-require.
15:15.5
Tapos, yung Philippine, ah, ah, scientific research sa Pangasinan,
15:20.9
pinili, pinilit nilang, ah, pigilan.
15:23.3
Eh, ito 60 nautical miles from Pangasinan, no?
15:26.3
Ah, 2022 din yung nag-umpisa nang i-deploy nila itong maritime milisya laban sa atin, no?
15:32.3
Ah, at yun nga, ah, after that, 2023, ito na yung mga laser, no, mga water cannon,
15:38.3
at saka yung in-increase, nag-increase yung mga, ah, ah, dini-deploy nila laban sa atin na
15:44.3
consistently naman tayo, dalawang barco na exported ang dalawang coast guard lang pinapadala natin.
15:49.3
Hindi tayo nagbago doon despite all of these changes.
15:53.3
In their operation and their activities, no?
15:56.3
So, anong status quo, anong as-is-where-is ang pinagsasabi niya, no?
16:00.3
Eh, yung kabila nga, hindi as-is-where-is, eh.
16:02.3
Tapos, tayo ipipilit niyang as-is-where-is lang. Eh, hindi naman tama yun, no?
16:08.3
Sinong, sinong maniniwala sa iyo na may status quo agreement,
16:11.3
kung yung mismong kabila na nagdi-demand na mag-status quo, status quo lang tayo,
16:15.3
eh, sila mismo nga, hindi, hindi sinusunod, eh.
16:18.3
So, bakit tayo susunod? Diba? Kung meron nga.
16:23.3
Nagustuhan niyo ba ang ganitong pagtalakay?
16:26.3
Mag-follow sa INFORMADOR FB page at mag-subscribe sa INFORMADOR YouTube channel.
16:31.3
Ang INFORMADOR ay nilikha ng mga staff ni Atty. Ricky Tomotorgo, aka Insurecto,
16:37.3
upang lalong lumawak ang inaabot ng pagpapalaganap ng katotohanan at labanan ang katotohanan.
