Babala sa May High Blood at Sakit sa Kidney Kapag Mainit ang Panahon. - By Doc Willie Ong
00:53.8
Lahat naman dapat mag-iingat.
00:55.5
Pero itong eight groups ang talagang delikado.
01:00.7
Number one, lahat ng seniors dapat mag-iingat.
01:06.0
Kahit mga sanggol, sanggol, senior, marami na nababalita eh.
01:10.9
Ang senior kasi, siyempre, kahit wala siyang sakit, mahina pa rin yung mga katawan niya, di ba?
01:17.2
Mas mahina na yung baga, mas mahina na yung puso.
01:20.4
Pwedeng prone sa dehydration, mabilis ma-heat stroke, okay?
01:26.4
Iinit yung temperature nila.
01:28.4
Tsaka pag senior, minsan hindi na malabas yung init.
01:32.4
Pag senior na tayo, pag mag-exercise pa, mahirap.
01:37.4
Lalo ka iinit eh, di ba?
01:39.4
Baka hindi umiinom ng tubig ang mga seniors, mas nade-dehydrate sila.
01:45.4
So, seniors at sanggol, high risk.
01:49.4
Ito, number two, mas delikado pa. Ito talaga.
01:52.4
Lahat ng may high blood at sakit sa puso.
01:56.4
Kung kayo may high blood, mapapansin nyo ngayon,
01:59.4
pag mainit ang panahon, i-check nyo ang blood pressure nyo.
02:02.4
Makikita nyo, mas mataas.
02:05.4
I-check nyo sa umaga ang blood pressure nyo.
02:07.4
Mas mataas ang blood pressure nyo ngayon.
02:10.4
Ngayong mainit ang panahon, lalo na sa umaga,
02:14.4
may tinatawag tayong morning high blood pressure, morning hypertension.
02:18.4
Pag gising sa umaga, ang taas ng blood pressure.
02:21.4
Hindi lang yan ah, yung heartbeat mo, mabilis.
02:26.4
O kasi dehydrated, mabilis.
02:28.4
Yung pintig ng puso, yung hinga mo, parang hinahabol.
02:32.4
Yung hapo, yung kabog, malakas.
02:35.4
Tapos yung blood pressure, tumataas. Delikado po.
02:39.4
Pwedeng atakihin sa puso kasi yung balance ng fluids eh.
02:44.4
Yung circulation kasi ng dugo natin, high blood pressure.
02:49.4
Depende yan sa dami ng dugo.
02:51.4
Kung lumalaki ba yung mga ugat ng katawan o hindi.
02:55.4
Kung dehydrated ka ba, kulang ka ba sa tubig o sobra ka sa tubig.
03:01.4
Actually, ito nangyari sa nanay ko, hindi ko makakalimutan eh.
03:04.4
Noong time ng, noong santaon na ganito rin.
03:08.4
Same time, sobrang init ang panahon.
03:11.4
Sobrang init eh, nagtitipid ang mga matatanda ayaw mag-aircon.
03:16.4
Kahit ini-aircon, pinapatay. Mahal kuryente.
03:20.4
So, tiniis ng nanay ko yung init ng panahon.
03:23.4
Naligo pa siya, umabot ng 200 over 110 ang blood pressure.
03:29.4
Tapos, hindi na siya makatayo. Bagsak na lang sa banyo.
03:33.4
Tapos, na-stroke. Tuloy-tuloy na yun.
03:36.4
Kasi pagka-stroke, siyempre ang kasunod yan eh hindi na makakain, hindi na makaupo.
03:42.4
Bed sore na, magpo-pulmon yan na.
03:45.4
Magtutuloy-tuloy na yan.
03:47.4
Kasi yung unang injury ang delikado.
03:50.4
So, high blood, delikado nga yung mainit na panahon.
03:53.4
Kahit tayong mga walang sakit, nako, delikado.
03:56.4
Sakit sa puso, ingat din.
03:58.4
Yung mga exposed, mga construction worker, yung mga nasa kalye nagtatrabaho, ingat tayo.
04:05.4
Number three, delikado.
04:08.4
Tulad na sinabi ko, maraming nai-stroke pag mainit ang panahon.
04:13.4
Nakakausap ko mga neurologist eh, mga neuro.
04:17.4
Mga kaibigan ko, expert sa brain.
04:19.4
Sabi nila, ang summer ang season ng stroke.
04:26.4
Pag summer, dadami ang pasyente nila na nai-stroke.
04:31.4
Mainit kasi ang panahon.
04:33.4
Dahil sa init ng panahon, kaya tumataas ang blood pressure.
04:38.4
Pag tumaas ang blood pressure, may edad na siyempre puputok.
04:42.4
Yung ugat sa ulo.
04:44.4
Kaya nakakatakot.
04:46.4
Tapos na-stress ka pa.
04:49.4
Mainit pa ulo mo.
04:53.4
Mainit na ulo, mainit pa yung panahon.
04:57.4
Mas matanda, mas mabilis ma-stroke kasi mas marupok yung mga ugat natin.
05:02.4
Yan ang binabantayan.
05:03.4
Senyor, sanggol, may high blood, may sakit sa puso, may stroke.
05:09.4
Number four, ito, delikado.
05:13.4
Yung mga may sakit sa kidneys.
05:17.4
Masakit sa kidney o wala ka pang sakit sa kidney.
05:21.4
Mataas ang creatinine.
05:24.4
May protina sa ihi.
05:26.4
May kidney stone.
05:33.4
Delikado sa mainit.
05:36.4
Ang pampabuhay ng kidneys natin, tubig. Diba?
05:39.4
Alam nyo naman, tubig ang pampabuhay ng kidneys natin.
05:41.4
So, dati, pwede na kayo siguro minom ng apat na basong tubig.
05:48.4
Pero ngayon, hindi na po pwede yung gano'n.
05:51.4
Mapapansin nyo, yung ihi natin ngayon, hindi lang kulay yellow.
05:55.4
Parang orange na ang kulay.
05:57.4
Parang kulay orange na talaga yung ihi natin.
06:02.4
Pag nag-exercise ka pa konti, lalong iinit.
06:06.4
So, ang kalaban ng kidneys natin ay dehydration.
06:10.4
Pag nagkulang tayo ng tubig ang kidneys, magki-kidney failure yan.
06:16.4
Masisira ang kidneys.
06:18.4
Acute renal failure po ang tawag natin dyan.
06:21.4
From dehydration, pre-renal, tawag namin dyan.
06:24.4
So, pag nag-kidney failure, pag nagtuloy-tuloy yan, aabot tayo sa dialysis.
06:30.4
Pag dialysis, medyo tagilid na, papunta na doon.
06:34.4
Dahil sa init ng panahon, kulang ng pag-inom.
06:38.4
Kaya yung mga sinasabi tatlo-apat na baso, hindi po pwede ngayon.
06:42.4
Actually nga, ako nga, walong basong tubig kulang pa eh.
06:46.4
Kulang ang 8 glasses sa akin ngayon.
06:48.4
Parang 10 or 12 glasses ako ngayon.
06:51.4
Para lang mahabol yung kulay ng ihi.
06:54.4
Kasi sa sobrang init talaga. Kahit saan ka pumunta.
06:58.4
So, sakit sa kidneys.
07:00.4
Mataas ang creatinine.
07:02.4
Sabihin, may damage na yung kidneys.
07:06.4
Kidney stone, maraming may bato sa bato natin.
07:09.4
Dahil di sa init yan.
07:11.4
So, mas kulang ang tubig mo, mas nagbubuo yung mga kidney stone.
07:15.4
Lalo naman, hilig tayo sa patis, maalat pa tayo kumain ngayon.
07:19.4
Mahalat, patis, toyo, daing, tuyo.
07:24.4
Tapos, mainit pa. Lalo, magkakakidney stone.
07:27.4
Prone na prone tayo.
07:29.4
UTI, infection sa ihi.
07:32.4
Yan din ang problema natin.
07:34.4
So, kung ayaw nyo ng tubig.
07:36.4
Pero minsan kasi kulang ang tubig eh.
07:38.4
Kasi ang pawis natin, may mga sodium yan.
07:41.4
Kailangan din kung tubig, sasabayan mo ng saging.
07:44.4
Para may potassium ka.
07:47.4
Pwede rin buko. Pwede rin ang buko.
07:49.4
Huwag nyo nalagyan ng asukal.
07:51.4
Konting buko, konting pakwan.
07:53.4
Pwede rin yan. Pero majority, tubig pwede.
07:57.4
Yung mga mayayaman, yung mga sports drink, pwede naman.
08:01.4
Ayoko na magbanggit ng mga brand.
08:03.4
Pero meron mga brand na nire-recommend yung mga nephrologist eh.
08:10.4
Ayoko na nabanggitin yung makasabi nyo nag-advertise.
08:13.4
Basta meron yan na drink na pang pawis talaga.
08:20.4
Sa abroad, yun ang binibigay nila eh.
08:22.4
Pero sa atin, kung nagtitipid tayo, tubig na lang.
08:25.4
Tapos saging, pwede na yun.
08:28.4
Tubig, saging, may potassium naman yun.
08:30.4
May vitamins, pwede na yun.
08:32.4
Tsaka buko. Buko na lang yung sports drink natin.
08:35.4
Para mura. Para walang issue.
08:38.4
Sa ibang bansa, meron sila yung mga electrolyte.
08:42.4
So yan, number four. Sakit sa kidney. Delikado ngayon.
08:45.4
Naingat po kayo. Baka dito tayo matyambahan.
08:49.4
Tulad ng nanay ko, dito nga.
08:53.4
Number five na dapat magingat pag mainit ang panahon.
08:57.4
Lumalala ang sakit. Sakit sa baga.
09:00.4
Yung mga may hika.
09:03.4
Mapapansin nyo, mas malala ang hika ngayon.
09:06.4
Yung mga may emphysema. May COPD.
09:10.4
Hirap huminga. May plema.
09:12.4
Mas malala pag mainit. Bakit?
09:15.4
Pag yung hangin kasi mainit, parang hindi ka makahinga. Diba?
09:20.4
Pag nasa aircon ka, humid aircon. Diba? Ang sarap huminga.
09:26.4
Ang sarap mag-exercise. Parang may oxygen.
09:28.4
Pero panasakali ka, kahit maraming oxygen, hindi ka makahinga.
09:34.4
Paano kung may sira na baga mo? May hika ka na. May pulmonya na.
09:39.4
May tuberculosis. May spot sa baga. May emphysema. Naninigarilyo ka pa.
09:45.4
Hirap huminga. Hard to breathe. Parang kulang sa oxygen.
09:49.4
Isa pang problema, pag mainit daw panahon, maraming pollen. Maraming pollen sa mga puno.
09:56.4
So pag maraming pollen, mas nag-allergy.
09:59.4
Tapos yung alikabok. Maraming alikabok. More air pollution din.
10:04.4
More air pollution. More pollen. Mas pagod tayo.
10:08.4
Number six. Ito problema ko. Nakakainis kong number six.
10:14.4
Number six. Varicose veins.
10:17.4
Actually, itong mga tips ko, wala ito sa libro.
10:20.4
Wala siya sa book. I'm not sure kung na-topic pa ito. Bago ito.
10:24.4
Varicose veins. Lalala.
10:26.4
Mga varicose. Magagalit lahat ng ugat nyo pag mainit. Bakit?
10:34.4
Ang gusto ng varicose veins, pumunta ka dun sa winter.
10:39.4
Kung meron sa America, sa Europe, na winter season na malamig na malamig.
10:45.4
Ang mga ugat mo liliit. Diba?
10:48.4
Pag naliligo ka, dapat malamig na malamig na tubig. Binabasa yung paa. Liliit yung varicose veins.
10:55.4
Mababawasan ang manas. Diba? Bawas ang manas.
11:00.4
Pero ngayon, sa init, lobo ang manas. Ang ugat lumalaki.
11:05.4
Nakaganyan lang ako. Ugat, kamayan, pati paa.
11:08.4
Kaya naka compression stockings ako. Lagi akong compression stockings.
11:12.4
Kung may varicose veins, walang choice. Compression stockings.
11:16.4
Kundi, baka magbaray ang mga ugat natin. Lagot tayo.
11:20.4
Pag mainit ang panahon, manas ang paa. Manas ang bintip.
11:24.4
Ako nga, pati hita. Medyo manas na rin.
11:27.4
Kaya dapat galaw-galaw. Punta tayo sa malamig na lugar.
11:32.4
Tsaka naka compression stockings. Kasi lalala ang varicose veins ko.
11:37.4
Kaya nga, meron akong kakilala. Nag-a-abroad.
11:40.4
O pupunta. Baka sa US pumunta. Ngayong mainit.
11:43.4
Kailangan pumunta sila sa malamig-lamig na lugar.
11:46.4
So varicose veins, hindi maganda. Pamamaga, hindi maganda.
11:51.4
Bawas alat. Punta tayo sa malamig na lugar.
11:52.4
So varicose veins, hindi maganda. Pamamaga, hindi maganda. Bawas alat. Punta tayo sa malamig na lugar.
11:53.4
Punta tayo sa malamig na lugar. Punta tayo sa malamig na lugar.
11:54.4
Punta tayo sa malamig na lugar. Punta tayo sa malamig na lugar.
11:56.4
Tsaka isang ginagawa ko sa varicose veins, wala tayong choice eh.
12:01.4
At least 10 minutes in a day, higa kayo sa kama, taas yung dalawang paa.
12:08.4
Higa, taas yung paa. Para lang bumaba yung manas.
12:13.4
O pagtaas ang paa, kung may nagmamasahe, kung ito yung paa, ito yung binte, minamasage.
12:20.4
Parang mini milk mo siya.
12:22.4
Kumbaga ano eh, pinipiga mo yung tubig, yung manas, pinapabalik mo sa puso.
12:28.4
Yun na lang magagawa natin. Kasi nga, pag tumatanda, nasisira talaga yung mga ugat natin.
12:34.4
Okay, yan ang problema. Varicose veins.
12:37.4
Number seven, yung mga overweight.
12:41.4
Yung mga overweight, yung mahina ang katawan, prone sa dehydration. Mas naiinitan sila.
12:48.4
Kaya ingat din mga overweight.
12:50.4
Number eight, autophagy.
12:52.4
Mas maraming nagtatae at food poisoning ngayon. Bakit?
12:57.4
Siyempre, sira lahat ng pagkain natin.
13:00.4
Ako nga eh, hindi ko na kailangan kumain ng maraming prutas ngayon eh.
13:05.4
Kakain lang ako ng konting pakwan, dudumi na ako.
13:08.4
Kasi yung pakwan, ayaw ko ba sa pakwan, pag naiinitan ng araw,
13:13.4
di ba, minsan nabibili natin, nakagbilad sa araw yung pakwan.
13:16.4
Pag binuksan mo, parang medyo may sira na siya eh.
13:20.4
So, pag kumain ka lang ng ilang piraso, magtatae ka na agad.
13:24.4
Magtatae ka na. Kasi nga, yung init, mabilis masira ang pagkain, ang itlog, ang ulam.
13:33.4
So, tuloy lang po natin.
13:35.4
Bigay ko lang konting bad signs of heat exhaustion.
13:39.4
Paano mo malalaman kung may heat stroke na? Ganito.
13:43.4
Mabilis ang heartbeat. Mabilis ang heartbeat.
13:46.4
Mabilis ang hinga. Pag yan ang sintomas mo, ingat na.
13:50.4
Pinapawisan. Pawis na pawis. Okay?
13:53.4
Hilong-hilo. Parang matutumba ka na.
13:56.4
Pag feeling mo, hilo ka na. Mabilis na ang heartbeat mo.
13:59.4
Upo na. Punta ka na sa malamig na lugar.
14:02.4
Nagka-cramps ka na. Pinupulikat na yung paa.
14:05.4
Sabihin, baka ma-heat stroke na yan.
14:07.4
Nahihilo na. Iba na yung naiisip. Yan. Okay?
14:11.4
So, alam nyo naman yung gagawin. To prevent, punta tayo sa malamig na lugar.
14:15.4
Uminom na maraming tubig. Bawas muna ang exercise.
14:19.4
Habang mainit ang panahon. Okay?
14:22.4
Alam nyo naman what to do.
14:24.4
Inom na maraming tubig. Ingat po tayo palagi para hindi magkasakit.
