BALIKATAN EXERCISES 2024 NG PWERSANG U.S. AT PILIPINAS, SIMULA NA NGAYONG ARAW
01:40.5
Lalakotan Ella ang pagsasanay ng 5,000 tauhan ng Armed Forces of the Philippines,
01:46.1
11,000 naman na military personnel mula sa US,
01:51.1
sa bilang ang mga support group staff, US Marines,
01:55.1
mga sundalo, Navy personnel, Airmen at Air Guardsmen at US Special Operation Force.
02:02.6
Kasama rin Ella ang nasa 150 personel ng Australian Defense Force
02:07.2
at nasa 100 French and Navy personnel na sasama sa taon na ngayong taong exercise.
02:15.6
Kasama rin sa pagsasanay ang Special Action Force ng Philippine National Police,
02:20.0
6 na barko ng Philippine Navy at kanilang Special Operation Force.
02:25.1
Labing apat na bansa naman ang magsisilbing observer ngayong taon.
02:29.6
Ito ay ang Japan, South Korea, India, Canada, United Kingdom,
02:33.7
France, Thailand, Singapore, Vietnam, Indonesia, Brunei, Malaysia, Germany at New Zealand.
02:39.8
Isa sa gawa ang pagsasanay sa mga area operation ng North Luzon,
02:44.2
North Luzon Command, Western Luzon Command at ng South Luzon or Southern Luzon Command.
02:51.2
Ayon kay Major General Marvin Nicodine,
02:55.1
Rector ng Balikatan 2024 para sa Philippine side,
02:58.9
ang Balikatan ngayong taon ay nakatuon sa pagpapalakas ng interoperability at kooperasyon
03:04.9
sa mga lalahok na iba't ibang mga bansa sa operational o sa iba't ibang operational domain
03:12.3
gaya ng air, land, sea, space at cyber.
03:17.1
Aniya walang kinalaman ito sa usapin ng West Philippine Sea dahil magaapat na dekada nang isinasagawa.
03:25.1
Kaya napaka-ano po ito, napaka-importante, napaka-significant nitong ginagawang Balikatan exercises ngayong araw.
03:37.4
Tatagal ito hanggang May 10, mahabay, matagal yung Balikatan na ito.
03:42.3
At saka ito yung pinakamalaki, pinakamalaking Balikatan kasi 16,000 daw na troops galing sa US ang lalahok.
03:52.7
At sa kauna-unahang pagkakataon.
03:55.1
At sa kauna-unahang pagkakataon, ito yung military exercises na sasabay ang Coast Guard ng Pilipinas,
04:02.2
sasabay din ang Coast Guard ng US at kasabay din ang Special Action Force ng PNP.
04:10.2
Kasi dati hindi, ano lang, mga AFP lang, AFP, Armed Forces of the Philippines lang na mga Navy, Army, Air Force, AFP yun.
04:22.3
Pero ngayon, kasabay ang Coast Guard.
04:25.1
At kasabay ang PNP, yung Special Action Force.
04:29.4
Ganon din sa part ng US, pati Coast Guard ng US kasabay.
04:33.1
Kaya, at ano ito, malaki at matag.
04:38.6
Saka, saka, ano eh, gagamitin dito yung mga bagong missile system ng US.
04:47.3
Kaya nga nagre-react ang China eh.
04:50.1
Nagre-react ang China.
04:51.7
Kasi, ano talaga, iba yung ano nito.
04:53.7
Iba itong balikatan na exercises 2024 na ito.
04:60.0
Yan, ano, ang balikatan exercises, regular po yan na ginagawa ng mga tropa ng US at ng Pilipinas.
05:07.6
Nagsasagawa ng mga military exercises.
05:12.7
Bahagi ito ng pagsasanay ng mga auhan ng mga pwersang militar ng Amerika at ng Pilipinas.
05:23.7
Taon-taon po yan.
05:25.4
Mga bahagi po yan, yung iba't-ibang mga kasunduan natin sa US.
05:31.7
Yung Mutual Defense Treaty, yung Visiting Forces Agreement.
05:39.5
Bahagi po yan ng ano, tsaka yung EDCA.
05:42.3
Lahat po yung mga kasunduan natin sa United States, military agreements natin.
05:47.7
Mutual Defense Treaty, balik kata, ay ano, Visiting Forces Agreement.
05:52.0
At saka yung sa EDCA.
05:54.2
Enhanced Defense Cooperation Agreement, EDCA.
05:56.9
Lahat po yan, bahagi niyan.
05:59.7
Kasi yung ano eh, yung mga agreements na yan, iba't-ibang gamit niyan.
06:05.0
Yung mga treaties natin sa Amerika, military treaties and agreements.
06:09.3
Halimbawa, yung MDT, Mutual Defense Treaty, yan talaga yung treaty natin simula po noong 1950.
06:15.7
Ang nakalagay diyan, kapag nagkaroon ng gera o nasangkot sa isang conflict,
06:23.7
ang Pilipina, ang Amerika, tutulong ang Pilipinas.
06:27.0
Pag ang Pilipinas naman ang nasangkot sa military conflict, tutulong din sa atin ang Amerika.
06:32.7
Yan ang Mutual Defense Treaty.
06:34.7
Ang EDCA naman, Enhanced Defense Cooperation Agreement, yan ay yung magtatayo sila ng mga sites.
06:45.4
Yung tawag EDCA sites.
06:47.3
Kung saan, mag-i-estasyon sila doon ng tropa, ng mga kagamitan.
06:53.7
Yan ay mag-i-estasyon dito sa Pilipinas, kung saan saan lugar sa Pilipinas na ibibigay ng Pilipinas sa Amerika.
07:04.9
Kung saan, pwedeng magtayo ng military facilities ang US at mag-i-estasyon ang tauha nila at mag-lagay ng kanilang mga military facilities.
07:17.2
Yan po yung sa EDCA, Enhanced Defense Cooperation.
07:21.0
Kaya yung mga sites na in-identify na kung saan.
07:23.7
Pwedeng magtayo ang US ng mga military facilities at pwedeng maglagay doon ng mga kagamitan militar, mga kagamitan, equipments,
07:33.8
at maglagay na rin doon ng mga tropa nila.
07:36.9
Yan po yung EDCA sites.
07:39.6
Yun namang, habang nandito yung kanilang mga tauhan, yung mga rules na dapat nilang sundin, protocols,
07:47.9
ginandan naman yan sa Visiting Forces Agreement.
07:51.2
Kaya marami, marami na tayong mga kasunduan sa US.
07:53.7
Iba-iba, Mutual Defense Treaty, EDCA, at saka Visiting Forces Agreement.
07:59.5
Ngayon, bahagi ng ating napakaraming kasunduan sa US, dapat nagsasanay ang ating mga tropang militar at ang tropa ng Amerika.
08:11.2
Para kung magkaroon ng conflict na involve ang Pilipinas at ang Amerika, nasasanay na sila na gumalaw ng coordinated.
08:22.5
Kasi, na-training na sa pamamagitan nga nitong balikatan.
08:28.1
So, ngayong 2024, may balikatan.
08:31.3
Malaki ito. Ito daw ang pinakamalaki.
08:33.9
16,000 na tropang Amerikano ang magpupunta dito para magsailalim sa balikatan na exercises.
08:41.0
Kaya medyo naaalarma ang China kasi bakit daw napakalaki na ng training na ito.
08:46.9
Pinakamalaking balikatan exercises ito.
08:49.1
Ang tropa ng Amerikanong pupunta dito para sa training.
08:52.5
Ngayon, ay 16,000. Malaki. Malaki yan.
08:59.3
At pangalawa, sa unang pagkakataon, dinala dito sa Pilipinas, yung nakikita nyo sa picture,
09:05.4
may sales system yan ng US na modern. Pinakabago.
09:10.9
Dinala yan dito at kasama sa gagamitin, tuturuan ang mga tropa ng Pilipinas,
09:21.6
kung ano itong bagong missile defense system ng Amerika.
09:27.3
Kung missile defense system na yan, parang mobile yan, kayang pagpalipat-lipat ng lugar,
09:34.5
kayang mag-fire ng missile na ang distansya mga 1,000 kilometers.
09:39.8
Imaginin nyo ang 1,000 kilometers, ang layo niyan.
09:43.5
Kaya galit ang China. Sabi ng China, ano ba itong ginagawa ng Pilipinas?
09:48.7
Pumapayag na kayo na gamitin ang US sa ano nito.
09:51.6
Pagpapaigting ng gera. Parang ang sabi ng China,
09:57.9
wina-warningan daw nila tayo, Pilipinas, kasi pumapayag tayong magamit ng US.
10:03.5
Kaya itong mutual defense treaty, kinukontra ngayon ng China,
10:07.0
maaaring ang mga balikatang exercises ay multilateral na.
10:11.5
Ibig sabihin, napakaraming bansa na ang sasabay.
10:14.6
So, nagagalit ang China. Sabi ng China,
10:19.3
ang ginagawa ng Pilipinas,
10:21.6
na pagpayag dyan sa balikatan ay hindi maganda
10:25.5
kasi nagpapa-escalate daw ng tensyon dito sa region natin.
10:30.5
O, ito, panuuri natin yung balita kung kul dyan, mga kabunyog.
10:34.7
Nagpahayag ng pagkabahala ang China sa pagdadala ng Estados Unidos
10:38.7
ng Mid-Range Capability Missile System o MRCS sa Pilipinas.
10:44.0
Kasalukuyang nasa Northern Luzon ang missile system
10:46.9
para sa military exercises ng Pilipinas at Estados Unidos.
10:51.6
Kauna-unahang pagkakataon na nag-deploy sa bansa ng MRCS
10:55.5
na may kakayahang maglunsad ng Standard Missile 6 at Tomahawk Land Attack Missiles.
11:01.7
Ayon kay Chinese Foreign Ministry Spokesperson Lin Jian,
11:04.9
pinag-iigting nito ang tensyon sa region at pinalalala ang banta
11:08.5
ng misjudgment at miscalculation.
11:11.5
Kinikayat din nito ang Estados Unidos na respetuhin ang security concerns ng ibang bansa
11:16.2
at tigilan ng pagdadagdag ng banta ng military confrontation.
11:21.6
dapat iniisip ng Pilipinas ang tunay na intensyon ng Amerika
11:25.1
at hindi dapat nagpapagamit, lalo na't security interests ng bansa ang nakasalalay.
11:45.5
Kayang mag-fire ng mga missiles, halimbawa Tomahawk Missiles, malayong distansya,
11:51.6
Kaya, kaya naaalarma ang China kasi makakarating na ito dun sa mga halos teritoryo nila eh.
12:00.1
Kaya sabi ng China, nababahal na ano daw ito, itong ginagawa daw na ito ng US at Pilipinas
12:06.6
ay ano daw ito, hindi daw maganda para sa kapayapaan ng region.
12:12.5
Anong masasabi nyo dyan, mga kabunyog, mga kababayan?
12:16.1
Ayaw nilang mangyari itong ganito, pero tayo naman sana sa Pilipinas,
12:21.6
ayaw din natin na magkaroon ng mga ganyan eh.
12:25.3
Sa katunayan, noong 1991, noong 1991, pinaalis na natin ang US military bases.
12:33.5
Yung mga pinakamalaking US military bases sa Pilipinas, yung sa Clark, nandun yung Air Force Base nila.
12:41.1
Air Base yun, Clark Air Base.
12:43.4
Tapos dun sa Ulungapo, nandun yung Subic Naval Base.
12:47.5
Ang lalaki niyan, pinakamalaki yan ng mga naval base.
12:51.6
Ang mga military bases ng US.
12:54.0
Matagal yan, 99 years yan.
12:56.9
Natapos lang yan noong 1991.
12:59.2
Ang ginawa natin sa Pilipinas, panahon nito ni Cory, inalis na natin yung US bases eh.
13:05.6
Ayaw na natin ang US military bases dito.
13:09.2
Kasi gusto talaga natin, huwag tayong ma-involve sa gera ng US at China.
13:14.8
Ganun talaga yung stand natin dyan.
13:18.5
Sa katunayan, ang ating konstitusyon, naka-declare,
13:21.6
talaga doon, neutrality.
13:23.4
Nakalagay talaga yan sa konstitusyon natin.
13:25.8
Ayaw naman talaga natin eh.
13:27.8
Pero anong ginawa ng China?
13:29.6
Anong ginawa nila?
13:31.1
Nubuli nila tayo at kinakamkam ang teritoryo natin.
13:34.4
Nakikipag-usap tayo sa kanila ng matino.
13:37.2
Tinadaan natin sa mga legal at diplomatic na paraan.
13:41.7
Talagang inaano pa rin tayo ng China.
13:44.8
So, anong magagawa natin?
13:49.0
Kaya nagkakaroon ngayon ang balikatan exercise.
13:51.6
So, kung may dapat sisihin dito, kayo China.
13:57.3
Kami sa Pilipinas, ayaw na rin namin ang ano eh.
14:00.5
Pinalis na namin ang US military basis.
14:05.0
Hindi na namin pinaring nyo yan.
14:07.0
Nung panahon ng 1991,
14:08.8
sila Senate President Jovito Salonga,
14:13.8
Yung mga senador noon, binutuhan niya na huwag na tayo magkaroon ng US military basis dito.
14:18.9
Kasi sa totoo, gusto natin kapayapaan talaga.
14:21.6
O, anong ginawa nyo China?
14:24.2
Kinakamkam nyo ang mga teritoryo ng Pilipinas.
14:26.9
So, kailangan namin ng kakampi.
14:29.2
Kailangan namin ng mga alyado.
14:32.5
Kaya kami nakikipagkaibigan sa US, Japan, Australia at iba pang bansa.
14:37.6
Kasi kung kami lang, hindi ka namin kaya China at patuloy mo kaming ibubuli.
14:43.9
So, ngayon, mayroon na kaming mga kaibigan, kaalyado.
14:47.0
O, deterrent yan.
14:48.9
Ayaw namin ng gera.
14:51.6
Ngayon, so anong leksyon?
14:53.6
Kung gusto ng China ng kapayapaan sa regyon, itigil nila ang pangingamkam ng teritoryo.
15:03.0
Yan yung ano yan eh.
15:07.2
Kayo ang dapat ding sisihin sa ganyan.
15:09.4
Bakit nagkakaganito ang Pilipinas ngayon?
15:12.1
Bakit kami pumapayag yan sa mga balikatan na yan?
15:14.8
Dahil sa'yo, China.
15:18.2
Yan yung ano kagagawan mo yan.
15:19.8
Ikaw ang ano yan.
15:20.7
Ikaw ang nagpalala ng sitwasyon.
15:24.9
Kinakamkam mo ang mga teritoryo namin.
15:29.5
O, anong gagawin namin?
15:32.2
Kailangan namin maganda.
15:34.5
Diba, mga kabunyog?
15:36.2
O, yan yung totoo dyan.
15:39.1
Natatakot ang China.
15:41.4
Naaalarma ang China kasi yan daw mga armas na yan.
15:44.8
Talagang matindi daw yan eh.
15:47.1
Tingnan nga natin yung ano.
15:48.4
O, mayroong programa.
15:50.5
Diba dyan si Ed Linggao, pinakita niya yan.
15:52.6
Sige nga, tingnan ko nga.
15:55.6
Sabi ni Ed Linggao, matindi daw talaga yung ano na yan, mga missile system na yan.
16:00.9
Panoorin nga natin.
16:02.4
Sa lunes, magsisimula na po ang balikatan 2024 exercises sa pagitan ng Pilipinas at Amerika, bagay na kinagagalit ng China.
16:10.7
Pero bago pa man magbalikatan, may ibang bagay na maling mas malaki at mas kinagagalit ng China.
16:16.1
Nitong nakarang linggo, nagdeploy ang U.S. Army ng pinakabago nitong intermediate.
16:20.5
It range ballistic missile dito po sa atin sa Luzon.
16:24.4
Bagay daw ito ng Salaknib 24, isang training exercise ng U.S. Army at ng Philippine Army sa Fort Magsaysay, Nueva Ecija, na nagtapos dapat ngayong araw.
16:34.5
Agad na alarma ang China.
16:36.7
Pinapalalarao ng Amerika ang sitwasyon sa pagitan ng China at ng Pilipinas at ginugulo daw ang stabilidad sa Rion.
16:43.1
Ayon naman sa South China Morning Post, baka lalong imilitarize ng China ang West Philippine Sea dahil sa deployment ng mga U.S. Missiles.
16:50.7
Bakit ito sensitibo sa China?
16:54.2
Ang Typhoon 1.0, missile system kasi na pinangalanan po sa isang Greek monster, ay ang pinakabagong missile system ng U.S. na sinumulan lamang i-deploy nitong nakaraang taon.
17:07.6
At ito ang unang deployment ng Typhoon missile system sa Asia.
17:11.3
Pinagbawalan ganitong klase mga missile system ng isang treaty ng U.S. at ng Soviet Union noon pang 1987.
17:17.8
Pero umatras ang U.S. sa treaty noong 2019 dahil daw sa mga paglabag ng Russia at dahil hindi naman kasama ang China sa tratado.
17:27.3
Pero higit sa lahat, kaya nito magpalipad ng mga missiles na may range ng 1,000 km.
17:32.4
Aabot po sa mga artificial islands ng China sa pinagtatalo ng West Philippine Sea.
17:37.6
Kung hindi na po yung 1,000 km, pasok po ang Spratly Islands at marami sa mga coastal areas ng mainland China.
17:44.4
So hindi po ito mga defensive missiles kundi mga offensive missiles.
17:47.8
Ito rin ay kaya magpalipad ng mga hypersonic missiles na 4 times the speed of sound.
17:54.8
Isa pang problema ng China, ang mga ito ay nasa mobile launchers na maaring mag-deploy at redeploy na ilang beses.
18:03.1
Kaya mas mahirap silang hanapin ng mga kalaban.
18:07.0
Inilipad po ito dito sa Pilipinas gamit ang mga higanting C-17 Globemasters ng U.S. Air Force.
18:13.2
May sarili itong mga transporter at erektor set.
18:16.0
Ang isang mobile battery.
18:17.8
Anong pong 4 missile launchers.
18:20.0
Pero sa kabila ng mga pangamba ng China, wala namang pong kasigurahan kung permanenteng i-deploy ito o i-deploy itong Typhoon missile system dito sa Pilipinas.
18:29.8
Ang alam lang po natin so far, e natin lamang sila para sa Salaknib Exercise 24.
18:36.1
Kung magiging permanente ang mga missile systems sa Pilipinas, yan po ang bagay na kailangan pang klaruhin.
18:42.0
Dahil maaaring ibang usapan na, o usapin na,
18:47.8
ang Amerika dito sa Pilipinas.
18:50.9
Yan po kasi ay maaaring labag o labas na sa Visiting Forces Agreement, sa Enhanced Defense Cooperation Agreement, o yung tinatawag nating EDCA.
18:59.8
Ayan mga kabunyog ah.
19:02.2
So nakita nyo, kaya naaalarma daw ang China kasi ano pala yan ano?
19:07.6
Matindi pala yan.
19:09.5
Malayo pala ang abot yan.
19:11.7
1,000 kilometers.
19:14.6
Offensive na talaga yung mga missile system na yan.
19:17.8
Hindi na yan defensive.
19:19.7
Anyway, so yan mga kabunyog mga kababayan, nangyayari na ito ngayon.
19:26.0
So mga kabunyog, ang tanong dito, tayo ba ang dapat sisihin sa mga nangyayaring ito?
19:32.4
Sila rin ang nagpaigting ng tensyon dyan.
19:35.7
Tayo naman, sabi ko nga, ayaw na natin ng ganyan eh.
19:39.9
Ayaw na natin magkaroon sa Pilipinas ng ganyan, mga missile system na yan.
19:44.5
Mayroon dito niya nung panahon, yung Cold War pa.
19:47.8
Kasi mayroong military bases dito ang Amerika sa Pilipinas noon.
19:52.1
For 99 years yung US bases na yun.
19:54.9
Clark Air Base, saka Subic.
19:56.8
Subic Naval Base.
19:59.7
dahil dito sa tensyon sa China, dahil sa ginagawa sa atin ng China,
20:06.1
napipilitang ngayon ang Pilipinas na magka-estasyon ulit dito sa Pilipinas
20:10.3
ng mga tropa ng Amerika at sa kamangagamit militar nila.
20:13.7
Kaya mayroon tayong EDCA.
20:15.6
Yan yung nilalabanan ng mga DDS.
20:19.4
Sabi nila, ano ito?
20:21.2
Kampi ito sa Amerika.
20:22.9
Pagsisimulan daw yan ng gera.
20:28.0
Yan yung narrative ng mga DDS.
20:33.2
Kaya galit na galit sila dyan.
20:35.3
Anyway, pinakita natin mga kabunyog ano itong balikatan exercises.
20:41.4
Okay, sige mga kabunyog mga kababayan.
20:44.0
So ito po ang ating paliwanag tungkol dito po sa balikatan.
20:47.8
Araw po sa inyong lahat.
20:51.1
Bunyog, bunyog, halikan na kasama ka.
20:56.5
Bunyog, kapag buklot ay may pag-asa.
21:01.9
Tusong bisayas, mingganaw, isang pananaw.
21:06.9
Sa bagong Pilipinas ang bunyog isisigaw.
