00:28.8
Para sa mga magulang, pakibantayan po ng mabuti ang inyong mga anak.
00:33.2
Isang bata kasi sa masbate, ang aksidente nga nakalunok ng thumbtacks.
00:39.6
Thumbtacks. Talaga may title pa.
00:42.4
Si RG, siyam na taong gulang noong April 11,
00:46.3
nang mangyari ang aksidente nga ikinagulat ng kanyang ina.
00:50.0
So common na common po sa mga buling git na makalunok talaga.
00:53.9
Ako, mga naka-experience ko before ng mga pasyente, ano yan?
00:57.6
O yan, mga malilit na laro.
00:58.8
O yan, common na common sa mga bata.
01:00.9
Kung di man sa mga bata, yung kahit sa medyo may edad na,
01:03.9
pero may developmental delay, medyo kakaiba po yung formation ng brain nila.
01:09.2
Kadalasan nakakapaglunok din sila aksidente ng mga malilit na bagay.
01:13.8
Nasabi lang daw ito sa kanya ng bata nang makauwi na sa bahay.
01:18.1
Sabi niya, yung thumbtacks po nasa tinelas niya daw.
01:23.1
Ako, kinuha niya po, nilaro-laroan, nilagay dito sa ngiti niya.
01:28.8
Dumula sa dila niya.
01:30.1
So, galing sa tinelas, yung thumbtacks, madumi, no?
01:33.2
Tapos nailunok pa.
01:34.3
Good thing na nagsabi itong batang to.
01:37.0
Kasi kadalasan, syempre, mga bata, minsan wala silang nareklamo, walang pinapakitang mga sintomas.
01:42.5
Maugulat na lang yung mga parents na nahirapan lumunok, o naglalaway, o kaya may iniindang sakit sa dibdib.
01:49.2
Buti nalang nagsabi siya na may nilunok siya.
01:52.1
Guilty siya siguro sa mami niya.
01:53.7
Aminado si Nanay Rosie na pagalitan niya pa si RG dahil hindi niya alam.
01:58.8
Saan kukuha ng pampa-ospital.
02:00.9
Pero nang mapansin na tumatamlay na ang anak, sabado ng gabi, isinugod niya na ito sa ospital.
02:07.3
So, kadalasan, kung magkakaroon po ng sintomas, yung nga sinabi ko kanina, naglalaway, o kaya nagko-complaint ng sumasakit yung dibdib.
02:14.3
Baka nagagasgas na po kasi yung lining ng esophagus, o nung daanong ng pagkain.
02:18.9
So, isa yun sa mga sintomas.
02:20.2
O kaya naman yung iba, nahirapan huminga.
02:22.3
Ito ang pinakapangit po.
02:24.4
Kapag nangyari sa inyo na, o sa mga anak nyo, sa mga kamag-anak nyo,
02:28.8
Pero pumasok sa daluyan ng hangin.
02:31.2
Okay? Medyo mas emergency po yun.
02:33.8
Mas delikado po yun.
02:34.7
Kasi pwede mabarahan yung daluyan ng hangin.
02:37.1
Pwede hindi siya makaingat.
02:38.3
So, pag ganun, itatakbon nyo po agad sa ospital.
02:40.7
Nagsasalita po siya sa akin,
02:41.9
Ma, masakit na, masakit dibdib ko.
02:45.1
Pag naglalaka daw siya, masakit yung dibdib niya.
02:48.4
Pwede gasgas na yung dalamunan.
02:50.7
Kasi yung nalunok ng bata, ano eh, matalas eh.
02:53.0
Hindi siya yung common na coins.
02:54.2
Isa sa mga pangit din na malunok ng mga bata,
02:56.7
eh, pag nakalunok sila ng battery.
02:58.3
Alam nyo yung battery po nung relo?
03:00.6
Minsan nalulunok po yun ng mga bata eh.
03:02.3
Kapag po kasi nalunok yun,
03:03.7
may mga alkaline yun na halo.
03:05.6
So, mas madali po masira yung lining nung dalamunan.
03:09.7
So, mas madali masugatan.
03:11.2
Pwedeng pumutok or pwedeng mag-perforate po agad yung esopagus.
03:15.2
Also, minsan, kapag sa mga magkakapatid o kaya magpipinsan,
03:18.8
minsan sutil yung pangana ipapalunok
03:20.4
dun sa bunsong kapatid o sa bunsong pinsan.
03:24.0
O hindi naman alam kung ano yung risk nun.
03:25.5
So, papalunok yun.
03:27.0
O kaya, o, ito, subo mo.
03:29.1
Tapos, di, aksidente, nalulunok.
03:30.7
So, mahalaga po talaga, no,
03:32.2
nabantayan natin yung ating mga anak.
03:34.1
Or at least, kung busy tayo, may nagbabantay po sa kanila.
03:37.0
Kasi hindi natin masabi yung mga gantong pangyayari.
03:39.6
Ang sabi ng doktor kay Nanay Rosie,
03:44.8
Nakatagilid po, no, yung bata sa x-ray.
03:47.1
Tapos, kitang-kita natin dito,
03:48.5
eh, yung thumbtacks talaga.
03:50.8
Ito yung tusok niya.
03:52.2
Very mapanganib po,
03:53.7
kasi talagang nakaharap yung patusok, eh.
03:56.2
So, imagine nyo po, ito yung...
03:58.2
Yan, yun yung x-ray mismo ng bata.
03:59.9
Tapos, imagine nyo,
04:01.0
nandiyan siya sa loob ng esopagus.
04:02.5
Ito yung pader, unahang pader ng esopagus.
04:05.2
Yang linya na yan, na nasa unahan.
04:06.8
Tapos, ito yung likod na pader ng esopagus,
04:08.9
yung nasa bandang likod.
04:10.2
Ang unahan ng bata, ito po, nandito.
04:12.4
Yung medyo nakaganon,
04:13.8
yan po yung unahan ng bata.
04:15.2
Tapos, yung medyo flat,
04:16.3
yan po yung likod ng bata.
04:17.5
So, na yun, nakatusok po yung thumbtacks
04:19.4
dun sa unahang pader
04:20.5
or sa talagang makikis-kis na yung esopagus.
04:23.4
Kaya nagko-complain
04:24.2
ng sumasakit yung dibdib.
04:26.2
Tapos, siguro sa point na to,
04:27.7
medyo nag-stack up na siya sa esopagus.
04:29.6
May mga masisikip na parte dyan.
04:31.3
Tapos, kapag sakto na dun tumusok,
04:33.1
pwede pong bumara.
04:34.3
Tapos, hindi makakain.
04:35.7
Tapos, dun na sila naglalaway.
04:37.2
And, yung pinakadelikado nga po,
04:38.8
kapag nagkaroon ng tinatawag na perforation
04:42.3
Kapag nabutas po yan,
04:43.1
kalat po yung laway,
04:44.2
kalat yung mga pagkain sa paligid ng dibdib.
04:47.0
Kailangan ang matanggal sa lalong madaling panahon
04:50.8
Magiging delikado raw kasi
04:52.1
kapag bumaba na ito sa bituka ni RG.
04:55.2
Good thing din na na-stack siya dun
04:56.9
kasi kapag mas bumaba po siya,
04:59.3
since sharp object yan,
05:01.7
Kasi pwede rin magasgas yung sikmura,
05:04.6
Kasi may talas siya.
05:05.5
Kumpara sa mga nalulunok ng ibang bata
05:07.3
na malilit na laruan
05:08.5
o kaya yung mga pala ng peretgan.
05:10.6
Di ba? Plastic lang naman yun.
05:12.2
Kapag yun yung nalulunok ng bata,
05:14.3
Idudumi niya lang po yun.
05:15.6
Basta malit lang po katulad nun.
05:18.2
minsan kailangan sungkitin,
05:19.6
okay, sa emergency room.
05:20.8
May mga tinatawag po tayong
05:23.4
Isang tube po yun na mahaba
05:24.9
tapos may camera sa dulo.
05:26.9
Tapos yung camera na yun,
05:28.0
yung titignan nung doktor
05:29.2
kung nasa na siya.
05:30.1
Kiling naman ni Nanay Rosie
05:31.5
na huwag siyang sisihin sa nangyari.
05:34.4
Ma'am, marami nga pong magsasabi
05:36.2
na gusian sa akin na...
05:37.9
Yan yung problema sa mga tao sa internet eh.
05:40.8
Palibasa, mga dami ako.
05:42.9
Ang dami naguhusga.
05:45.3
Siyempre, very obvious,
05:46.6
hindi niya yung sinasadya.
05:48.4
hindi niya yung sinasadya.
05:49.4
So huwag na nating husgahan
05:50.8
na nagpapabayas si Madam.
05:52.5
Of course, ayaw niya rin naman
05:53.6
masaktan yung anak niya
05:54.5
and ayaw niya rin magastosan.
05:56.0
Bakit ko daw po pinabayaan
05:59.0
Nawala daw makain yung anak ko
06:00.5
kasi lumunok yung thumbtacks.
06:02.2
Grabe naman mga comment nyo.
06:05.4
masakit po yun para sa akin
06:09.3
Kahit nahihirapan sa kanilang sitwasyon,
06:11.8
nagpapakatatag na lang silang mag-anak.
06:15.0
nandito po sa ospital yung bata.
06:16.8
Itong mga nakakabit sa kanya,
06:18.5
ito po yung mga oxygen support.
06:20.3
Itong nandito sa ilong niya
06:21.4
para mas maganda yung paghinga niya.
06:25.0
nakaswero din siya
06:25.7
kasi may mga tubes sa kamay.
06:27.3
So far, waiting sila ng operasyon.
06:29.3
Dok, ano po yung mga senyales
06:30.9
na dapat na po namin daling sa ospital
06:34.3
Or baka pwede ba kami
06:35.2
maghintay muna sa ospital?
06:36.7
So kapag nakita nyo po yung mga senyales
06:38.3
na ayaw kumain yung bata,
06:42.3
may iniindang sakit,
06:44.4
kahit laway na suka lang,
06:45.7
basta yung tuloy-tuloy yung paglalaway niya.
06:48.0
O kaya may bahid ng dugo,
06:50.0
Kapag ganyan po yung mga nakikita nyo,
06:51.7
daling na po agad sa ospital.
06:53.4
Lalo na po patagalin.
06:54.5
Pero kung sigurado naman po kaya
06:55.8
na sobrang liit lang,
06:57.0
like yung sabi ko kanina,
06:58.7
yung bala ng pellet gun,
06:59.8
na ganoon lang kaliit,
07:00.9
nalunok ng siguro
07:01.8
mga 9 years old na bata,
07:03.5
pwede nyo po obserbahan muna.
07:04.6
Kung nakakain naman siya,
07:07.2
walang iniindang ibang sakit,
07:09.1
pwede nyo obserbahan muna.
07:10.7
Pero kung may oras kayo,
07:12.1
naipunta na rin sa ospital,
07:13.4
mas maganda po para mas sigurado.
07:15.2
Para lang makita talaga siya ng doktor.
07:17.4
yung naalala ko yung sa bubble gum,
07:19.1
may mga sabi-sabi tayo
07:21.1
nung tayo mga kabataan,
07:22.6
na kapag nakalunok tayo ng bubble gum,
07:24.2
bibikit yun sa sigmura,
07:25.7
hindi natin may dudumi.
07:26.8
Ito ang mga katotohanan.
07:28.0
So sa totoo lang,
07:28.9
okay lang po makalunok ng bubble gum,
07:30.8
basta hindi mo araw-araw yung nalulunokin.
07:33.7
Kasi kapag nalunok nyo po yun,
07:34.8
maliit lang naman yun eh.
07:35.9
Ituturo yun lang siya ng katawan mo na pagkain.
07:37.8
Ladaan pa rin sa lalamunan,
07:40.0
idudumi nyo pa rin po yan.
07:41.3
Hindi yan didikit.
07:42.3
Pero kung araw-araw,
07:43.5
tapos tatlong-tatlong bubble gum po yun nilulunok nyo,
07:46.7
pwede po yun maipon.
07:49.5
pwede pong bumara.
07:50.4
By the way, kasi naipon po yun.
07:51.6
Nagkakalamp po yan.
07:52.6
Yun yung medyo delikado.
07:53.7
May mga karamdaman pong gumagawa ng gano'n na
07:56.1
yung ibang mga pasyente may psychiatric conditions,
07:58.5
pwede pong lumulunok sila ng mga bubble gum intentionally.
08:01.6
Pwede rin naman yung iba, mga buhok.
08:03.5
Okay? Nilulunok nila.
08:04.5
Okay, yung mga iba, yung mga metal.
08:06.2
May mga ganyan po tayong cases.
08:07.7
Pero kung bubble gum,
08:08.5
aksidente yung nalunok mo,
08:10.3
Idudumi mo lang yan.
08:11.4
Kapag naman sa daluyan ng hangin,
08:13.4
pumunta yung pagkain or yung foreign object,
08:16.4
ibang usapan po yan.
08:17.5
Ngayon ang sinabi ko kanina,
08:18.5
nakakaabala po yan or nakakaharang sa daluyan ng hangin,
08:21.2
so pwede hindi makahinga yung pasyente.
08:22.9
Pag ganyan, talagang dadaling dapat sa ospital.
08:24.9
Pero dok, paano kung wala?
08:26.5
Malayo kami sa ospital.
08:27.8
Parating pala yung ambulance.
08:29.9
Anong pwede kong gawin ng first aid?
08:33.0
nasa daluyan ng hangin,
08:34.3
pwede nyo pong itap ng limang beses yung likod.
08:36.9
Suportahan nyo lang po yung pasyente.
08:38.3
So punta po kayo sa...
08:39.3
Wala kasi ako kung ano eh.
08:40.4
Wala akong model dito eh.
08:42.6
So punta po kayo sa gilid ng pasyente,
08:45.0
i-assist nyo po yung unahan, yung dito.
08:47.4
Kawakan nyo po siya dyan.
08:51.2
At least, kahit pa pano na itutulak yun eh.
08:55.1
Kasi nasa daluyan siya ng hangin.
08:57.6
yakapin nyo naman po siya galing sa likod.
08:59.5
Tapos pisilin nyo po yung chan.
09:00.8
Bigyan nyo po ng abdominal thrust.
09:02.5
So limang beses din po.
09:06.1
Kahit pa pano maitutulak po palabas,
09:08.4
yung bumarang object sa daluyan ng hangin.
09:11.0
Tapos kung umubo siya,
09:12.0
hayaan nyo lang po yung iubo niya
09:13.2
kasi defense mechanism po yung katawan
09:14.8
para ilabas yung foreign object.
09:17.1
Pag sa lalumunan kasi,
09:19.0
yung dumaloy yung foreign object,
09:20.5
hindi nyo po magagawa yung mga tips na yun eh.
09:22.3
Kasi pag sa esophagus,
09:23.6
tuloy-tuloy po yun eh.
09:25.0
May sarili kasing action yung esophagus
09:26.9
na ibababa niya talaga papunta sa stomach.
09:29.5
So kahit anong pukpuk nyo po,
09:30.8
kahit anong pisil ng chan,
09:32.1
hindi po yan aangal.
09:33.0
In general naman,
09:33.8
sa mga na-encounter ko pong patients
09:35.5
na nakakalunok ng mga foreign objects,
09:38.4
nakaka-recover naman agad.
09:39.6
Basta nasusungkit agad.
09:40.8
Although may mga ilan-ilan na talagang na-operahan
09:43.1
kasi medyo late na nadala sa ospital.
09:46.0
Kung meron mo ito ng comment down below
09:47.1
and kung nag-benefit ka sa video na ito,
09:48.7
please follow my social media pages.
