01:25.6
So eto po yung bangka na sasakyan natin.
01:28.0
Eto yung tinatawag nilang kurikong. Kung sa amin, sa lugar namin, yung kurikong is sakit. Dito, bangka.
01:36.4
Eto yung dadalhin na gasolina. Nakita nyo naman kung gaano kadami yung gasolinang kakailanganin natin papunta sa Sitangkay.
01:43.8
So dito makikita nyo na talaga namang hindi biro yung layo ng islang yun kasi dalawang water can yung dala nating gasolina.
01:58.0
So saan dito, sir, banda may buhaya?
02:01.7
Nang doon sa dulo.
02:03.4
Oo. Lalo na low tide. Magpahinga-pahinga.
02:06.2
Ilan yung buhaya na nandito?
02:08.1
Kung misan mga dalawa, tatlo.
02:10.9
Mga three meters.
02:12.9
Hindi ba kayo natatakot?
02:13.8
Hindi. Magbingmit kami dyan. Palagi sa tabi namin pagdabi.
02:17.7
Pero yung mga bata hindi naman sinasakit?
02:19.4
Magliligo pa ang mga bata dito. Lalo ng mga bata ng mga badyaw. Lumalangoy pa pag nandyan ang buhaya.
02:24.6
Parang tao din ang buhaya ba. Humanap din ang pagkain nila.
02:28.0
Nang tao. Gano'n. Kasi kung ginagalaw mulo sila, gagalaw rin sila sa'yo.
02:33.2
Yung parang gaganti?
02:35.0
E syempre, mag-revention na kapag namatay ang kanilang ano.
02:38.2
Gabi-gabi yan. Maglakad yan. Papunta doon sa tabi ng bahay ko. Papunta naman dito pag lotay.
02:45.1
Ngayon ko lang nalaman na may buhaya pala dito sa bahagyang ito ng Tawi-Tawi.
02:49.1
Nakakita na kayo ng buhaya dito? Ikaw, nakakita ka ng buhaya?
03:03.0
Totoo nga talagang may buhaya itong lugar na ito. At isa po sila sa mga delikadong maging target na itong buhaya.
03:13.7
So dito dahil nasa walang kalsada, kaya itong mga ganitong bangka yung nagiging mode of transport.
03:19.1
Ang transportation nila papunta sa ibang mga bahay na nandito.
03:49.1
Magigita po natin dito itong tulay na nag-uugnay dito sa dalawang isla ng Tawi-Tawi.
03:59.3
Dito po banda yung Bunggaw at dito naman yung Sangga-Sangga Island.
04:04.0
So dati nung hindi pa nagagawa itong tulay, tumatawid yung mga tao sa magkabilang isla sa pamamagitan netong bangka.
04:11.0
Pero nung nagawa na itong tulay, ay doon mas umunlad yung mga lugar dito.
04:16.6
Dahil nga sa malaya ng nakakatawid.
04:19.1
Ang kahit anong uri ng sasakyan dito sa magkabilang bahagi ng Tawi-Tawi.
04:49.1
So mayiging isang oras na po tayo naglalayan mula dito sa sentro netong Tawi-Tawi.
05:01.8
At nung dito pa rin po tayo sa gitna netong Siguto Basay,
05:05.1
yung saan umadaan yung mga malalaking barko na naglalayan sa isa't itong bahagi ng mundo.
05:13.7
So ito yung bahagi ito ng bagat, yung karaniwang buta ng mga barko.
05:19.1
Nagpupunta ng Tunisya, Malaysia, naging sa ibang bahagi itong Asia.
05:24.8
Grabe. Sobrang gawa sa itong bahagi ng itong bagat.
05:49.1
So matapos ng mayigit sa dalawang oras na biyahe mula doon sa Punggaw Island ay narating na rin po natin itong bahagi nito ng Stangkay.
06:01.8
Nakakalula yung tanawin dito. Sobrang dami ng bahay.
06:23.1
Ayan. So etong tulay na ito ang nagsisilbing entrance, papasok dito sa Stangkay.
06:30.8
Yun po yung kanilang gasolinahan.
06:34.8
Kung sa iba ay biruan lang yung may gasolinahan sa dagat, dito ay totoo.
06:40.8
Kita nyo naman, nasa gilid netong tubig, etong gasolinahan.
06:44.8
Kasi karamihan sa mga nandito, nasa sakyan, ay etong gasolinahan.
06:46.8
Kasi karamihan sa mga nandito, nasa sakyan, ay etong gasolinahan.
06:49.1
Ito ang mga bangka.
07:07.1
Kala ko hindi tayo makakarating dito sa Stangkay dahil nga sa nasira etong bangka na sinakyan natin.
07:13.1
Buti na lang at narimedyuhan kaya pansamantalang nakatakbo etong bangka.
07:18.1
Pero dito, nandito.
07:19.1
Habang nagikot tayo sa Stangkay, sabay naman nila nga ayusin etong bangka para pagkatapos natin maikot etong lugar, eh pwede ulit na ulit gamitin etong bangka.
07:28.1
So ngayon, dahil nga sa bago tayo sa lugar, kaya kailangan po nating dumiretso dun sa Municipal Hall para makapagpaalam na andito tayo sa lugar nila.
07:40.1
Andito tayo sa Municipal Hall.
07:42.1
Andito tayo sa Municipal Hall.
07:44.1
Andito tayo sa Municipal Hall.
07:46.1
Andito tayo sa Municipal Hall.
07:48.1
Diba sa tawag na Sitangkay ay kilala o popular itong lugar?
07:52.3
Pilang Venice of the South.
07:54.9
Kita nyo naman kung saan dumadaan yung mga bangka papunta dito sa munisipyo o sa kanilang municipal hall.
08:02.4
Parang Venice kasi yung mga bangkero, yung mga bangka na pumapasok dito
08:07.0
ay madadaanan po nila itong sentro ng komersyo dito sa Sitangkay.
08:18.1
So meron po silang Cebuana, Cebuana Luwilyer.
08:27.0
Maliban dyan sa Cebuana Luwilyer, meron din yung M. Luwilyer dun sa unahan.
08:32.4
So meron din silang Palawan.
08:34.2
Yung wala lang po dito ay yung mga bangko.
08:36.6
Kaya kung alimbawang mag-withdraw po tayo gamit yung ating mga ATM,
08:42.0
ay mag-withdraw na po tayo dun sa Bungao kasi dito wala pong mga ATM machine.
08:48.1
Para makatawid dun sa kabila ay kailangan po nating dumaan dito sa mga footbridge.
08:57.3
Ito na rin yung nagsisilbing tambayan na mga gustong tumambay sa dito sa sentro ng itong Sitangkay.
09:05.2
Yan, yung mga upuan.
09:14.2
Kaya pala hindi pamilyar sa atin yung mga ganito kasi sasaba na nila inangkat.
09:22.5
Hindi na natin naintindihan yung mga nakasulat dito.
09:26.0
Pero base dito sa drawing, sa po itong noodles.
09:30.2
Ito naman yung kanilang mantika.
09:33.6
Magkano po yung ganito?
09:37.0
Kung galing pa sa mainland, yung mantika malamang hindi lang 100 kasi sobrang layo papunta dito.
09:43.3
Kung alimbawang isasakit,
09:44.2
kay Pasaroro, kaabutin ng may 24 hours yung biyahe.
09:50.5
Sir, thank you sir.
09:52.7
Ayan, so maging dito ay mayroong nakakakilala sa atin.
09:56.6
Thank you sir, thank you.
09:58.7
Dito naman banda yung mga RTWs.
10:01.4
Yun, makikita po natin yung mga damit,
10:05.0
at itong mga eyeglasses.
10:08.1
Parang ito yung kanilang shopping center.
10:14.2
Kala ko tinapay. Kasaba pala, oh.
10:20.2
Ano yung ginagawa dito?
10:23.2
Ginagawang tinapay, ganun?
10:27.2
Or puto na tinatawag namin dito.
10:30.2
Ganyan, oh. Ito yung ano niya?
10:31.2
Ah, ito yung finished product.
10:39.2
So, maliban dito sa taas,
10:41.2
ng mga nakapwestong paninda,
10:43.2
ay meron din sa baba.
10:45.2
Baka siguro nagtataka kayo
10:46.2
paano natin mabibili yung mga produkto
10:49.2
Yun, yung target po nila ay yung mga
10:51.2
magbabangka dito sa tubig.
10:54.2
Mga manggal na, oh.
10:58.2
Yung mga ganito kaliit,
10:59.2
medyo mabenta din.
11:03.2
Sa mga luto nila.
11:05.2
Ito diba may isda?
11:06.2
Tapos sinasama nito yung...
11:08.2
Pampaasin, ganun?
11:09.2
Pampaasin, ganun.
11:15.2
Sobrang dami ng mga malilit na mangga.
11:24.2
Ayan, so dahil nga sa unti-unti
11:25.2
nang tumataas ang level ng tubig,
11:27.2
kaya unti-unti na rin dumadami
11:30.2
yung mga nagbebenta dito sa gilid
11:32.2
netong daanan ng mga bangka.
11:34.2
Nakita po natin dun sa kabila,
11:36.2
yung mga nagbebenta ng isda
11:37.2
na sineset up na inalagay na nila
11:39.2
yung mga isda na nahuli nila.
11:42.2
At yung mga root crops,
11:44.2
yung mga prutas ay nakapuesto na din.
11:46.2
So tingnan po natin.
11:56.2
Dito nga pala sa Sitangkay,
11:57.2
nagkalat yung mga ganitong piso wifi.
11:59.2
Akala natin dati,
12:01.2
dito sa bahaging ito ng Pilipinas,
12:03.2
eh mahirap na makasagap ng internet
12:06.2
o makakonect sa internet.
12:08.2
Pero dito, dahil nga sa nagkalat yung mga ganitong piso wifi,
12:11.2
kaya madali nang nakakapag-internet
12:14.2
yung mga kababayan natin dito.
12:16.2
Sa pamamagitan ng Starlink,
12:18.2
ay mas mabilis yung internet connection
12:21.2
dito sa Sitangkay.
12:23.2
Tulad din sa mainland,
12:24.2
kaya rin nilang makipagsabayan
12:26.2
sa speed ng internet dito sa Sitangkay.
12:37.2
Maraming mga kakanin dito,
12:38.2
dahil nga sa Ramadhan ngayon,
12:40.2
ito yung ginagamit nilang pang iftar
12:43.2
o pag-break ng kanilang fast.
12:45.2
So yung nakikita natin dito,
12:46.2
mayroon tayong mahablangka, putli mandi,
12:50.2
eto patongpa, pastil or empanada,
12:55.2
eto yung tinatawag na panyam.
12:57.2
Yung panyam kasi,
12:59.2
yung isa siyang kakanin na hindi siya pwedeng mawawala
13:02.2
kapag may mga okasyon or ritual yung mga tao rito.
13:06.2
Etong nakalagay sa dahon ng saging ay tinatawag namin piting.
13:12.2
kutsinta rin, putli mandi, same lang.
13:16.2
So karamihan sa mga kakanin na ito
13:19.2
ay may buko or koko na nasa gitna nila.
13:24.2
Parang naging palaman yung koko.
13:27.2
Karamihan sa mga kakanin na ito.
13:34.2
Tetehe. Sea Orchid.
13:35.2
Isa siyang Sea Orchid na kinukuha nila yung laman ng laman.
13:39.2
Tapos, binextract nila.
13:41.2
Tapos yan, binibenta nila nila.
13:43.2
Pwedeng kainin na ganyan, pwede rin lutuin.
13:48.2
Ayan, so makikita nyo po dito yung mga nyog.
13:52.2
Marami po silang binibenta dito
13:54.2
kasi nga hindi nawawala sa kanilang mga ninuluto yung ganyang sangkap.
13:59.2
Lalo nga sa low tide, kaya makikita po natin yung ilang mga bata na nandito sa ilalim ng mga kabahayan
14:13.2
para mamunot ng mga shell at kung ano-ano pang mga bagay na nahulog dito sa tubig.
14:23.2
Yung tubig nga pala nila dito, saan sila kumukuha?
14:25.2
Madalas naman umuulan. Hindi naman sila naubusan ng tubig.
14:28.2
Pero kapag straight one month to two months na walang ulan,
14:33.2
saka sila bumibili sa Cebuto.
14:35.2
Kaya pala yung mga bahay dito, lalong-lalo na yung mga yero, yung bubong,
14:40.2
meron mga nakakabit na rainwater catcher.
14:43.2
Kasi yun na rin yung ginagawa nilang pang hugas, pang ligo,
14:47.2
at kung ano pa man yung pwede nilang paggamitan sa tubig.
14:50.2
Yung mga pang inom naman, saan sila kumukuha?
14:52.2
Tubig ulan din po.
14:53.2
Yung iba, sanay ng hindi iniinit.
14:56.2
Yung iba naman, bino-boil pa nila.
14:58.2
Malalakas yung resistensya.
14:59.2
Yung ibang tao, madampihan lang ng ulan, eh nagkakasakit na.
15:03.2
Dito, iniinom pa nila yung ulan.
15:15.2
So dito nga pala sa Sitangkay, ay hindi pa ganun ka-stable yung kuryente.
15:19.2
Dahil nga sa sira daw, yung makina o generator na ginagamit dito,
15:23.2
kaya sinusuplayan lang sila ng kuryente tuwing gabi na.
15:27.2
Pagalimbawang ganitong oras, brown out etong buong Sitangkay.
15:37.2
So mapapansin po natin dito yung ilang mga daanan na cementado na.
15:41.2
Dahil nga sa paulit-ulit na nasisira yung mga kahoy,
15:44.2
nagiging marupok na yung mga daanan,
15:46.2
kaya gumawa na rin yung mga taga rito ng pangmatagalang solusyon
15:50.2
para hindi sila parating nagpapalit ng daanan.
15:54.2
Tulad nyan, cementado na at malapad.
16:10.2
Yung mineral water nila dito, tulad nito, ay galing na rin ng Malaysia.
16:14.2
Kaya nakalagay dito sa likuran na galing po siya sa buhatan Malaysia.
16:30.2
So buti na lang at napuntahan natin itong bahagin nito ng Mindanao
16:33.2
at nakita po natin ng actual.
16:35.2
Etong lugar na kong tawagin ay Sitangkay.
16:38.2
Grabe, dito nalula ako sa dami ng mga kabahayan,
16:41.2
sa dami ng mga tao nakatira dito sa lugar.
16:44.2
Isang buong municipal edad pala, etong Sitangkay.
16:47.2
Kaya meron po itong municipal hall, merong mga barangay hall, mosque, public market,
16:53.2
at kung ano-ano pang mga pasilidad na makikita natin sa mga karaniwang bayan.
