ANG PAGLILINAW NI ICC ASSISTANT TO COUNSEL ATTY. KRISTINA CONTI SA MGA SINABI NI EX-SEN. TRILLANES
03:08.7
Pangalawa, hindi naman,
03:10.7
kumbaga eh, hindi required
03:12.2
na makapasok sila mismo ng bansa.
03:15.9
Posibleng makipagkita,
03:17.4
posibleng makipag-zoom.
03:19.5
Kaya yung contact dito sa mga police ni Umano,
03:23.1
posibleng sa ibang paraan,
03:25.3
kesa sa dun sa iniisip natin face-to-face na nag-usap sila.
03:30.0
Ang call doon sa,
03:32.0
ano nga eh, yung ano natin,
03:35.3
nagiging suspect.
03:37.4
Ito medyo, may konting ano lang yan,
03:40.1
may konting refinement, kumbaga.
03:42.5
Hindi naman ganun ka-automatic na,
03:44.4
oh, suspect ka na, hindi ka sumagot.
03:47.6
May issue lang kasi dito sa ICC,
03:50.5
ang kanilang ihaharap sa trial
03:52.6
ay yung pinatawag na most responsible.
03:56.0
Those who bear the greatest responsibility.
03:58.9
At kumbaga, anong standard?
03:59.9
Yung kapag may ginawa sila,
04:01.9
o kapag may sinabi sila,
04:04.9
Ayun siya yung parang stop or go,
04:08.9
Ganung kapangyarihan.
04:10.9
Kung makikita na itong 50 ay umakto na parang grupo na,
04:16.9
kumbaga may collective or may consensus decision na,
04:19.9
oh, ititigil natin ito, itutuloy natin ito,
04:21.9
posibleng maging bahagi sila ng trial.
04:24.9
Pero kung hindi ganung level na,
04:27.9
kumbaga, ito palang 50,
04:29.9
ay iba't ibang level ang participation.
04:32.9
Posibleng mas yung mas mataas,
04:34.9
o kaya mid-level,
04:35.9
yun lang yung mahagit.
04:39.9
maski kami, kinakapa namin kung ano ba nga talagang naging sistema ng mga police.
04:44.9
Kasi sila yung nagpumatay on the ground.
04:47.9
Ano ba ba yung sistema ng mga police?
04:49.9
At bakit nangyari yung patayan?
04:51.9
Hindi namin tinatanggap na itong lahat ay nalaban kasi.
04:55.9
Kaya I made a decision on the ground.
04:58.9
Na parang judgment call ko yun.
05:00.9
Hindi mukhang 6,000 incidents na police operation,
05:05.9
ay judgment call ko na nagkaroon ng laban.
05:08.9
Labas pa ito dun sa mahigit 30,000 na posibleng pang namatay
05:12.9
sa iba't ibang paraan sa war on drugs.
05:15.9
Yung 50 po ay galing kay Sen. Trianez,
05:29.9
pero sa office of the prosecutor,
05:31.9
may na-monitor po kaming minimum na 4 na pangalan.
05:36.9
President Duterte, Sen. Bato, Albay Alde,
05:42.9
at hindi ko maalala kung naasama si
05:44.9
si Camilo Cascolan
05:47.2
bilang naging susunodin
05:50.6
at siya yung tinuturong arkitekto nitong
05:52.8
War on Drugs kasi operations siya
05:59.5
Kaya itong mga pangalan
06:00.7
nandun na ito sa mga
06:02.4
submissions ng Office of the Prosecutor
06:07.3
Kaya siguradong itong mga ito ay
06:08.8
sinisilip. At yun na,
06:10.9
parang ang sinasabi, sila yung mga
06:12.7
principal. Ang tinatanong
06:14.8
na lang, sino yung on the ground pa
06:16.6
at sino yung nagpadaloy ng mga
06:18.5
desisyon. Dito, yung
06:20.6
50, walang pangalan
06:22.9
na nakalagay pero malinaw
06:24.8
na dati pang tinutukoy ng ICC
06:26.5
na tinitingnan nila ang mid-level
06:40.9
Ano yung posible? Hindi ko pa nakita
06:42.9
talaga dun sa naunang submission
06:44.8
public submissions pero
06:46.9
sinasabi talaga namin ng CVP
06:48.8
Sara ay posibleng nandoon
06:55.4
sa Davao sa panahon
06:57.1
na covered ng investigation.
07:00.1
Mula November 2011
07:01.4
hanggang March 2019
07:03.3
siya ay either vice
07:07.5
Yung kasalukuyang mayor
07:11.0
sa palagay ko, because of recent
07:12.9
developments, baka maha
07:14.6
git. Dahil sa totoo, itong
07:16.6
ICC, kapag nagka-trial
07:18.7
siya, ang objective nga niya hindi para
07:20.6
parusahan, maga-retributive.
07:23.5
Ang objective niya
07:24.7
primarily is preventive
07:27.1
para hindi magtuloy-tuloy
07:28.7
yung mga patayan.
07:30.6
Kaya ako, meron akong nakikita
07:32.8
ang posibleng butas, kumbaga
07:34.7
na maha-git siya sa investigation
07:36.6
dahil itong mga patayan
07:39.0
kung masasabi natin kadikit
07:42.2
ng mga nangyaring patayan noon.
07:44.6
Which are already under the
07:46.6
purview of the ICC.
07:48.7
So, drugs killings,
07:50.8
dahil daw sa Davao death squad.
07:53.0
At kung ngayon sinasabing magpapatuloy,
07:55.3
baka maha-git ito ng
07:56.3
investigation. Posibleng hindi
07:58.7
ng trial. Baka doon
08:01.4
mahiwas-masan tayo. Baka hindi
08:04.4
naman talaga madadalad sa
08:05.9
korte itong ating kasalukuyang
08:08.3
base, Duterte. Pero maha-git
08:10.6
ng investigation. At doon
08:12.4
posibleng magkaroon ng
08:14.6
turo na kung sino ang mga dating
08:23.0
tapos later on sa
08:26.9
eh posibleng sila din ang nagpapatuloy
08:38.7
Mas kina sa mga polis noon,
08:41.4
ginagawa po yan na
08:42.8
parang legal defense.
08:44.6
Yung lawful performance of duty.
08:47.7
Lagas na po ito sa
08:48.8
presumption of regularity of duty.
08:51.4
Kung baga, kung anong gagawin
08:53.0
ng polis at actually ng kahit na sinong
08:55.0
opisyal ng gobyerno, ay
08:56.6
presumed regular.
08:59.2
Kaya, nakong ingat po tayo sa mga
09:00.8
nilalagay natin sa gobyerno, whether
09:03.0
elected or appointed. Kung anong
09:04.9
ginagawa nila, presumed na alam
09:07.1
nila ang batas at umaayon
09:09.0
sila dito. Ngayon, ito pong
09:11.1
mga legal defenses.
09:12.7
Dahil, sa totoo lang, kapag
09:14.6
nakapatay ka kahit ang polis
09:16.4
operation, krimen yun.
09:18.9
Ano ang krimen? Eh, nakapatay ka
09:20.4
homicide sa minimum, murder
09:22.4
sa maximum. At malino kung
09:24.6
sino ang may kasalanan. At yung dalawang
09:26.7
tanong lang naman ang pinatanong sa PI.
09:29.3
Meron bang krimen?
09:30.6
Sinong may kasalanan? Sa korte
09:32.4
ka magpapaliwanag. Ang
09:34.4
depensa niya, legal, lawful
09:36.4
performance of duty. At yung dati
09:38.5
na nating sinasabi na self-defense.
09:42.8
mo lang ang sarili mo, ng lapan.
09:44.6
Ito pong dalawa ay hindi
09:46.1
exempting circumstances.
09:48.5
Yung exempting circumstances, yung
09:50.3
sinasabi nun ay, ay walang krimen.
09:52.5
Ito ay para sa mga minor de edad.
09:55.2
Kapag minor de edad ka,
09:56.3
naku, hindi pwede. Sa mga medyo
09:58.6
hindi ko masabing
10:00.5
baliwa, pero insane.
10:02.2
If you call on the defense of insanity,
10:04.5
ibig sabihin, wala kang capacity
10:06.4
o hindi wala kang kamuwang-muwang.
10:08.5
Iba yun dito sa sitwasyon na ito.
10:10.9
Sa sitwasyon na ito, justifying
10:12.8
na kung meron kang dahilan.
10:14.6
At kapag may dahilan ka,
10:16.4
kailangan nung pumunta ng korte.
10:18.3
Maligay ko, kailangan lang
10:19.5
itong mga prosecutor at itong mga
10:22.3
korte. Kailangan lang
10:23.9
konting ano pa, makapa
10:26.5
ito. Pupunta dapat
10:28.2
lahat ng mga insidente ng
10:30.1
patayan sa korte, at doon dapat
10:32.3
patunayan na may dahilan
10:34.4
kung bakit sila pumatay.
10:36.3
In fact, ang mangyayari, baliktad.
10:42.3
ang mga polis o kaya ang defense,
10:44.6
at aaminin na nila,
10:46.2
eh napatay po namin eh. Bakit?
10:49.0
So, ganun dapat yun eh.
10:50.2
Kung mag-reverse trial nga sa ganitong
10:52.3
sitwasyon. Pero ang nakikita
10:54.3
namin, kaya sabi ko nga, naku, delikado
10:58.4
natin. Pagdating sa trial,
11:01.0
how do you please?
11:02.0
Sabihin ng mga polis, not guilty.
11:05.1
Eh, samantalang sa
11:06.2
initial reports, at kung
11:08.4
sabihin natin, nagkaroon ng preliminary investigation,
11:11.0
umaamin na eh, diba?
11:12.7
Sasabihin po nila, ay oo po,
11:14.3
napatay ko to. Nanlaban kasi.
11:16.5
Napatay ko to, kasi
11:17.5
umatakas bigla. So,
11:20.4
hindi ba umaamin kayo? Kaya,
11:22.5
ang ano ko sa kanila, maging ano naman
11:25.7
makatotohanan lamang, at huwag pupunta sa
11:28.2
korte at sasabihin, na how do
11:30.4
you please? Napatay mo ba ito?
11:32.6
Abay, not guilty.
11:34.2
Ang hirap nito, eh, kontrolado nila yung
11:36.0
buong sistema. Kaya kung kami,
11:40.2
nababawasan dito ng, kung baga,
11:42.3
access sa katarungan, eh, yung victim.
11:44.3
Mga, maging patas lang dito naman po tayo
12:24.0
Wala pong batas na nagsasabing
12:26.3
hindi ka pwedeng maging witness
12:28.6
sa isang krimen, lalo na
12:30.4
kung ikaw ang nakakita
12:32.0
or ikaw ang gumawa.
12:34.4
Alam ko na merong tinatawag na
12:36.3
prinsipyo na right against
12:38.2
self-incrimination. But if
12:40.3
you waive that in the proper
12:42.4
circumstances, may paraan yan para
12:44.3
mga, sige na nga po, aamin ako.
12:46.8
Sasabihin ko kung ano
12:51.0
At alam ito ng media,
12:52.6
eh, di ba? Yung kapag may patanungin ka,
12:55.0
tapos aamin sa harap
12:56.5
ng isang private entity,
12:58.9
eh, posibleng mahagip yung
13:00.5
o maging admissible ang kanilang
13:02.4
stateless. Itong sinasabi nilang
13:04.5
pagbabawal, eh, parang
13:06.6
nakakainis ito, no?
13:08.7
Dahil, ang ibig sabihin ba, eh,
13:10.4
ayaw nilang lumabas ang katotohanan,
13:12.2
ayaw nilang may managot.
13:14.3
Isa pong ICC trial, tandaan natin
13:16.4
na hindi Pilipinas ang on-trial.
13:19.3
Kapag tumuloy po ang trial,
13:20.7
ito ay magiging laban sa ilang
13:26.6
kung ganito ang itsura na may pinagtatakpan
13:30.7
mga ilang sacred cows,
13:37.5
na kapag makapangyarihan ka,
13:39.3
kapag mayaman ka, eh,
13:41.2
talagang makakalusot ka sa kahit na
13:46.2
Kaya, option ko siguro dito po sa mga
13:48.9
polis na, tsaka maski sa DOJ na,
13:51.7
huwag pa dadala na,
13:52.8
na dahil yan ay utos,
13:54.7
o yan ay political decision,
13:56.8
eh, basta-basta na lamang.
14:44.2
proseso niyan. Hindi ko namang sinasabi
14:46.3
na pupunta na lang sila sa YouTube
14:48.3
at magkikwento. Baka
14:50.1
yung ganong mga insidente,
14:52.3
yun pa ang pwedeng makong-convert
14:54.1
itong conduct or judicial
14:55.5
to the service, o kaya
14:58.1
paglabag. Pero yung
15:00.4
aayon ka naman dun sa
15:01.9
panuntunan at sa proseso,
15:04.0
pwede po yan. Ang magiging
15:06.4
problema ko na lang,
15:08.0
at mahirapan akong mag-abiso,
15:10.0
kung kayo po ay sa active service,
15:13.7
hindi ko masasabi na mapipigilan
15:16.4
ng isang, yung kawalan
15:18.2
ng legal authority
15:19.8
na pagbawalan ka,
15:22.2
na hindi ka iipitin sa servisyo.
15:24.4
Kaya yun yung medyo mahirap.
15:26.0
Dahil political nga ang ganitong galawan.
15:30.3
kumaga, kahit pasabihin
15:32.2
kung paama ang gagawin ninyo,
15:33.9
at nasa proseso naman,
15:36.5
talagang makapang-iipit sila.
15:38.7
Pero alam nyo kung anong
15:39.6
magiging protection nyo? Yung taong bayan.
15:43.7
kung makikita nung mga opisyalis,
15:46.7
sa totoo lang, kung lahat
15:48.0
ng opisyalis ay magiging papat sa servisyo
15:51.9
at hindi din sa kanilang mga boss
15:55.8
simple lang ang magiging
15:57.5
desisyon ko lang.
16:03.0
ako bilang individual, kung ako
16:05.4
ay nasa active service, I have my
16:07.2
rights, basically, yung fundamental
16:09.7
rights ko. Kung sinasabi nyo
16:11.7
online yung pag-interview
16:13.7
sa akin ng taga-ICC,
16:16.8
na ako'y sumagot sa kanilang katanungan
16:20.0
para magbigay kaliwanagan
16:21.6
sa kanilang ginagawang investigasyon.
16:29.6
ng kanyang kinabibilangan
16:31.4
na organisasyon, para disiplinahin
16:34.0
siya, dahil sa hindi
16:35.3
pagsunod sa kautusan
16:37.2
na palagay ko naman, wala itong in-writing,
16:39.5
di ba, verbal lang ito eh, so far ha,
16:41.7
na ano ang mas matimbangang
16:45.1
Siyempre, mas matimbang yung
16:46.6
ikaw, karapatan mong magpahayag.
16:49.4
Freedom of expression, freedom of speech
16:51.4
is superior to all other rights.
16:53.6
And tandaan natin yung parang
16:55.0
pagsunod sa utos,
16:57.4
dapat yung utos lawful.
16:59.4
Kasi kung ang utos ay sabihin,
17:00.9
o patayin mo yan, sino po ba itong papatayin ko?
17:03.8
Basista, sumunod ka na lang.
17:05.5
O kaya kung ang utos sa'yo,
17:07.0
o tumalong ka dyan sa bintana.
17:09.2
Kung hindi makataruhan,
17:11.4
o hindi ayon sa batas,
17:12.9
e, huwag po tayong susunod.
17:14.8
Kaya ito pong sinasabing,
17:16.4
huwag kang makikipag-cooperate.
17:18.6
Bakit? Yan po ang importante
17:20.7
yung tanong. Kung dahil may
17:22.6
pinagtatakpan, o dahil
17:24.8
may ayaw mapanagot,
17:26.5
palagay ko, hindi po yan makataruhan,
17:28.5
at nasa lugar kayo para
17:30.5
sabihin o ikwento
17:32.4
ang nalalaman nyo.
17:34.5
Yung sa ICC, pwedeng mag-volunteer,
17:37.0
at pwede rin upon request.
17:39.4
Kaya yung pag-volunteer,
17:40.6
hindi ko pa isinasara yun eh.
17:42.9
You can do so even in your private capacity.
17:45.8
Yun pong binabanggit ni
17:47.2
Sir Ted na wala naman ito
17:49.0
in writing, at ito nga ay verbal lang,
17:50.9
at sinasabi nyo, this should be in writing
17:52.7
kung yan na talaga ang stand ng Pangulo.
17:54.9
So hindi siya mag-fall doon sa sinasabi
17:56.7
ng DOJ na gross neglect of duty
17:58.6
or disobedience to authority.
18:00.8
Ganon din pong pahayag ng PNP spokesperson
18:03.1
ang sinasabi niya, dahil
18:04.8
ang PNP ay under executive,
18:07.4
diba, dapat kung anong stand
18:08.9
ng Pangulo, e sundin ninyo.
18:12.9
Medyo may hirap tayo dito sa
18:14.8
parang political aspect.
18:16.9
Yes, talagang kailangan nilang sundin ng Pangulo
18:18.9
kung may pulisiya, kung may papel.
18:21.8
At yung mga papel na yun
18:24.9
naposeso, napadalo.
18:27.2
Pero itong bulong-bulong,
18:29.4
eh dito nga tayo nasabit dito sa
18:31.0
war on drugs eh. Kasi
18:32.6
mukhang itsura naman walang papel
18:35.2
yung patayan, pero nagkaroon ng patayan.
18:38.1
Ang tanong natin,
18:38.9
itong mga bulong-bulong na
18:40.5
informal na utos,
18:46.8
Kaya ito ang magiging issue natin.
18:49.2
Kung sumunod kayo noon, ngayon ba
18:51.0
susunod pa rin kayo?
18:52.8
Kung magiging patas lang at talagang
18:54.7
panig sa taong bayan,
18:56.7
palagay ko malinaw para sa mga
18:58.3
kapulisan kung kanino dapat kumain.
19:00.8
Sige po. So, ma'am, in parting,
19:03.4
ano po ang latest ngayon?
19:04.7
Kayo po na kayo ang tumata yung
19:06.7
mga abugado po ng
19:08.1
complainants dito. Ano ang latest, ma'am?
19:12.9
Alam niyo, kung sa bahagi po namin,
19:15.5
ang latest namin ay naghahanda kami
19:17.2
para sa pagkuhan ng consent forms
19:19.6
or mga power of attorney
19:21.4
para po sa pagharap sa ICC
19:23.3
dahil eventually, ang mga biktima
19:25.3
ay pwedeng mag-participate.
19:27.3
Iuna ko lang na palagay ko yung
19:29.3
schedules ang hinihintay ng mga tao.
19:32.6
Kababalasa pala ngayon
19:33.6
ng korte. So, may kauupong
19:35.4
mga reappointed at
19:37.3
ilang bagong appoint ng mga judges
19:39.6
sa ating pre-trial chamber.
19:41.9
Nag-aayos ang korte
19:45.7
year, yung nakaraang taon,
19:48.2
kumbaga, back to business.
19:51.9
meron silang general guidelines and periods.
19:55.8
maximum na period nila ay 120
19:57.9
days. Three months.
20:02.2
hindi dapat naman pass sa three months
20:04.1
ang mga inuupo ang mga pagpapasyahan.
20:07.9
sakali man po merong in-applyan
20:10.1
na warrant of arrest,
20:13.7
report para sa pagbubukas na
20:17.6
na, kumbaga, dalaman na ng
20:20.0
mga investigators sino
20:21.6
ang mga may kasalanan, o sino ang mga dapat
20:24.0
managot, eh, yung
20:25.7
120 days, bilang-bilang na lang po
20:28.0
ng three months, three months, ayo.
20:30.1
Kaya, soon po yan, hopefully within
20:32.0
2024, uusad na ito.
20:41.9
Kapag buklot ay may
20:45.3
susunggis sa yasming tanaw,
20:50.4
sa bagong Pilipinas
