01:09.6
Pindutin niyo po yung subscribe, tapos pindutin yung bell at pindutin niyo po yung all, okay?
01:14.3
Sa mga nanonood po sa Facebook, syempre huwag niyong pakalimutan na ifollow ang ating Facebook page.
01:20.1
Ngayon na ito mga sangkay, diretso po tayo. Paano nga ba nakakaapekto ang heat index sa ating katawan?
01:27.9
Mula po ito sa GMA.
01:30.0
Tingnan po natin.
01:33.5
Dito na raw pumapalo ang heat index sa Pilipinas at iba pang bansa sa Southeast Asia.
01:41.1
Paano nga ba nakakaapekto ang heat index sa ating katawan?
01:46.0
Here's what you need to know.
01:50.4
Ang heat index ay tumutukoy sa nararamdamang init ng katawan ng tao.
01:55.3
Ito ay nasusukat sa pamamagitan ng temperature at relative humidity,
02:00.0
o dami ng moisture sa hangin.
02:02.9
Kapag mas mataas ang temperature at relative humidity, mas tumataas ang heat index.
02:08.7
Yung heat index po ay totally different doon sa tinatawag natin na body temperature na ang normal ay 37 degrees.
02:17.3
Para mas maintindihan, ayon sa Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration o PAG-ASA,
02:25.3
kapag mataas ang temperatura sa isang lugar,
02:28.5
mas nakararamdam ng init ang ating katawan.
02:31.8
Kaya naglalabas ito ng pawis para mag-cool down o maibsa ng init na nararamdaman.
02:38.1
Kapag nag-evaporate ang pawis, gumiging hawa naman ang pakiramdam.
02:43.3
Pero kung mataas ang relative humidity o marami ang moisture sa hangin,
02:48.0
napipigilan nito ang mabilis na pag-evaporate ng pawis.
02:51.6
So nag-accumulate po yun.
02:54.0
Dumadami ng dumadami po yung pawis na nari-wish natin.
02:58.3
And then sobrang malinsangan po yung nararamdaman natin.
03:01.4
Yung nadadamang init natin ay grabe.
03:03.2
Yun po yung heat index.
03:05.6
Matinding init na naman ang nararanasan ng ilang lugar sa bansa ngayong araw.
03:09.6
Muling sumampa sa 48 degrees Celsius ang pinakamatinding damang init ngayong araw sa bansa.
03:16.6
Araw-araw naman ng balita na umaabot na sa dangerous levels ang heat index.
03:21.8
Ano ang ibig sabihin ito?
03:23.8
May kaakibat na epekto sa katawan ng tao,
03:26.9
ang taas o baba ng naitatalang heat index sa bansa.
03:32.3
Dangerous level na maituturing ang heat index sa pagitan ng 42 hanggang 51 degrees Celsius.
03:39.9
Posible ang pagkakaroon ng heat cramps, pagkahilo at heat stroke kung patuloy ang exposure sa kondisyong ito.
03:46.5
Ayan mga sangkay ha.
03:47.7
Ito po yung kalimitan o karamihang ganap sa tao kapag nakakaranas po nitong matinding ito.
03:56.9
Ang init ang panahon.
03:58.4
Kaya nga po sabi ko nga, yung mga matatanda na po, mas lalo po tayong, o mas lalo po kayong magingat kasi prone po kayo sa ganitong ano, nahihilo kayo, nagkakaroon ng heat cramps.
04:11.2
Lalong-lalo na po itong delikadong-delikadong heat stroke.
04:15.4
Kung mas mataas naman sa 52 degrees Celsius ang heat index, gaya ng 55 degrees Celsius na heat index sa Dagupan City noong 2022,
04:26.9
maituturing na itong extremely dangerous.
04:30.0
Mataas na ang tsansa ng pagkakaroon ng heat stroke.
04:33.4
Mahalaga po na naiintindihan natin yung heat index na concept and yung categories dahil ito po yung makakatulong sa atin para malaman natin,
04:43.3
ah, ito yung indicator kung nai-expose tayo directly sa sunlight.
04:47.3
Tapos medyo makakaramdam na tayo ng tagaktak na pawis, tapos medyo nahihilo na tayo, parang laging dehydrate na tayo.
04:55.5
Pag mga ganong time na po, dapat po magsimula na tayong gumawa ng hakbang para maiwasan po yung further health illnesses or health-related na maaaring negative yung maging resulta sa ating katawan.
05:10.2
Tama rin eh no, mga sangkay.
05:11.5
Kaya nga po may mga taong nagko-collapse na lamang dahil po sa kakulangan ng kaalaman, mga sangkay, kung ano nga ba itong gagawin sa init ng panahon na tumitindi dito sa atin.
05:25.5
Kaya nga po, sana mapanood dito na marami para mga sangkay magkaroon po tayo ng ideya anong gagawin natin kapag ka talagang pinagpapawisan na po tayo o di kaya mga sangkay lumalala na po yung init na nararamdaman po natin kasi di ba yung hindi na po talaga kaya ng katawan natin, ano nga ba ang gagawin natin.
05:46.3
Ayon pa sa pag-asa, may ilang factors din na nakaapekto sa temperature at relative humidity na makakapagpapataas din ng heat index.
05:55.5
Gaya na lang ng elevation, kung mas mababa ang elevation o iyong mga nasa low-lying area, mas umiinit ang temperatura tulad ng Maynila na 13 meters lang above sea level.
06:09.6
Best example nito, I think yung sa Baguio, which is around 1,500 meters po yung elevation. So relatively talaga malamig yung temperature na makukuha nila as compared sa mga low-lying areas.
06:22.4
Prone din sa mataas na relative humidity ang mga lugar na malapit sa coastal areas o sa bodies of water. Mas matataas din ang temperature na naitatala tuwing hot-dry season o mula Marso hanggang Mayo.
06:36.4
And according po sa climatological analysis natin ng heat index and yung temperature, nag-i-start na po talagang tumahas yung temperature pagpatak ng March.
06:48.0
Then patuloy po siyang tataas towards April at yung pinakamatataas na heat index values natin ay inoobserve natin usually during month of May.
06:59.4
May malalaking atmospheric systems din na nakaapekto sa init ng panahon sa bansa.
07:05.1
Gaya ng umiiral na ridge ng high-pressure area sa ilang bahagi ng bansa.
07:11.4
Kapag high-pressure area po kasi, nasusuppress po nito yung convective activity or yung pagka-form ng mga kaulapan natin.
07:21.1
Ibig sabihin, yung rainfall ay less likely to happen yung mga pag-ulan kapag may high-pressure area.
07:28.1
Since walang ulan, mas mainit po yung na-experience natin dahil direct yung sunlight dun sa ground.
07:35.1
At walang harang light. Kapag may cloud, syempre hindi masyadong mainitan yung surface natin.
07:40.9
Ayon sa pag-asa, posible pang makaranas ng matataas na heat index hanggang Mayo.
07:47.3
Grabe. So hanggang May pa po ito mga sangkay, hindi pa po tayo tapos.
07:53.2
No? Ang pagkakaalam po natin, mas lalala pa po by next month or sa month of May.
08:01.1
Kaya po mga sangkay, sama-sama tayong makakasurvive.
08:05.1
Sa init ng panahon, walang ano, wala sanang, ngayong mapapanood nyo na ito mga sangkay,
08:11.6
wala sanang hindi, wala sanang magiging pabaya sa sarili.
08:18.5
So lahat tayo, tayo mismo ang mag-alaga sa ating sariling katawan.
08:23.0
Kapag kaalam na natin mga sangkay na delikado, huwag na po tayo lumabas ng bahay.
08:29.3
Aanin kasi natin yung pera. Kung tayong gumagawa ng pera, eh madededsan.
08:35.1
Madededs naman, diba? Kaya mas mabuti mag-iingat po tayo.
08:39.4
Dagdag pa riyan ang nararanasang El Niño at tagtuyot sa ilang bahagi ng bansa.
08:45.2
Yung effect po sa atin ng El Niño ay less rainfall and higher temperature, mas maiinig na temperatura.
08:52.7
So ang contribution naman po nito, kung dadagdagan pa natin na ganitong season, March-April, may mainit na talaga.
08:59.1
Plus yung effect ng El Niño, mas mapapataas pa po talaga niya yung bukod sa temperature.
09:05.1
So yung heat index measurements natin.
09:07.5
Sabi ko nga mga sangkay, itong problema natin ngayon sa init, doble-doble na po ito eh.
09:14.0
Meron po tayong tinatawag na global warming. Unahin natin yung El Niño. Meron pong El Niño.
09:24.1
Tapos, nasa dry season tayo. Summer, mga sangkay. So sobrang init na ng panahon.
09:32.2
Idagdag mo pa itong global warming.
09:34.0
Yung climate change ngayon, mga sangkay.
09:38.0
Nadanas-nadanas po, hindi lang sa Pilipinas, kundi sa buong mundo.
09:41.4
So itong tatlong to, mga sangkay, global warming, dry season, El Niño, ito po yung nagpapalala po talaga ng init ng panahon.
09:50.9
Hakala po natin, mga sangkay, last year na po ang pinakamainit.
09:53.8
Ako po, mukhang mabibreak po ang record niyan sa taong 2024.
10:00.9
Para makaiwas sa heat-related illnesses.
10:04.0
Para makaiwas, anong gagawin?
10:06.0
Narito ang ilang paalala ng mga eksperto.
10:09.1
Kaya dapat papanood po itong mga sangkay, ha?
10:11.4
Kasi marami pong, sabi sa balita, hindi lang sa Pilipinas ito, marami raw po ang sumasakabilang buhay, mga sangkay, dahil po sa kapabayaan at dahil po sa init ng panahon.
10:25.6
Hanggat maaari, manatili sa loob ng bahay at iwasan ang outdoor activities.
10:31.0
Kung kinakailangan namang lumabas,
10:33.1
gumamit ng sunblock, payong o magsuot ng sumbrero.
10:37.7
Magsuot din ng mga lightweight at comfortable clothes.
10:41.6
At palaging uminom ng tubig para hindi ma-dehydrate.
10:46.4
Ayun, mga sangkay, napakasimple lang naman, no?
10:50.8
Para po, hindi tayo mapunta sa delikadong sitwasyon.
10:55.3
So, ano po ang inyong komento tungkol dito, mga sangkay?
10:58.2
I-comment po sa iba ba?
10:59.4
Ikalat po natin ang video na ito para makatulong din po sa marami natin, mga kababayan.
11:03.8
Okay? Share po natin.
11:05.3
So, bago tayo magtapos, pakisubscribe po muna yung isa kong YouTube channel.
11:08.6
Bakit higitan nyo po ito ngayon sa screen.
11:10.6
I-click nyo po yung subscribe, i-click ang bell, at i-click nyo po yung all.
11:14.2
Ako na po yung magpapaalam, mag-iingat po ang lahat.
11:16.7
God bless everyone.
