00:42.0
Tingnan nyo naman, no.
00:43.0
So imbis na pa ganun sa bundok,
00:45.0
pababa yung direksyon na etong tunnel.
00:57.0
Good morning mga KaSaiyan TV!
00:59.0
Panibagong vlog, panibagong lugar na naman
01:01.0
ang ating na-explore ngayong araw.
01:03.0
Ayan, so kung nitong mga nakarang araw,
01:05.0
binisita po natin ang mga bulubunduking bahagi
01:08.0
ng probinsya ng Sultan Kudarat.
01:10.0
Ngayon naman ay nandito po tayo sa probinsya ng Davao de Oro
01:14.0
kung saan ay bibisitahin naman natin
01:16.0
at sisilipin kung kumusta nga ba
01:18.0
yung kalagayan ng mga residenteng nakatera
01:21.0
sa kabundukan na etong probinsya.
01:23.0
Balita ko kasi na lubhang napakadelikado daw
01:26.0
ng kalsada papunta sa Buringot,
01:28.0
yung lugar na nasa kaloob-looban na
01:30.0
na etong mga kabundukan.
01:32.0
Okay, so mula dito sa Bayan ng Pantukan,
01:35.0
sasakay po tayo nitong mga habal-habal
01:38.0
at yung sasakyan po natin ay pansamantala po muna nating iiwan
01:41.0
dito sa town proper.
01:43.0
Ayon kasi dito sa kanila ay maihirapan daw tayo
01:46.0
kung gagamitin natin yung four wheels
01:48.0
dahil nga sa delikado yung kalsada,
01:50.0
madulas at sobrang lari.
01:52.0
Okay, so eto po yung ating mga habal-habal drivers,
01:55.0
eto sa Sir Roger,
01:57.0
at eto naman sa Sir Glenn.
01:59.0
Mga taga rito lang po sila sa Pantukan,
02:01.0
eto yung mga biasana o expert na
02:04.0
pagdating sa mga gano'ng kadelikadong kalsada.
02:07.0
Kaya naman sila na yung kinuha natin
02:09.0
para masigurado nating makakapunta tayo
02:11.0
sa Boringot ng Safe at makakabalik tayo dito
02:13.0
sa Pantukan ng Safe.
02:25.0
Ayan, so dito sa bahagi nito
02:30.0
karamihan sa mga lupain na
02:32.0
madadaanan natin dito
02:34.0
ay may mga pananim na saging.
02:38.0
So mula dun sa boundary ng Tagumpapunta dito
02:41.0
ay etong mga ekta-ektaryang taniman ng saging
02:44.0
yung madadaanan natin.
02:46.0
Dahil nga sa lawak ng mga taniman ng saging dito,
02:49.0
yung ginagamit na sa pag-e-insecticide
02:52.0
ay yung mga eroplano,
02:54.0
yung mga nakita natin kanina.
03:21.0
So ilang minuto pa lang tayo nagtatravel
03:24.0
mula dun sa sentro nitong bahay ng Pantukan
03:26.0
at napastop over po muna kami
03:28.0
dito sa bahageng ito ng barangay Napnapan.
03:31.0
So dito sa barangay na to,
03:33.0
yung pinakaboundary ng sementado
03:35.0
at na etong rough road na kalsada.
03:37.0
Napastop over po muna kami dito
03:39.0
para ayusin yung mga dalan namin gamit.
03:41.0
Dahil nga sa lalim na mga lubak
03:43.0
at sa tarik na mga kalsada,
03:45.0
talagang nagsisigalawan yung mga dalan namin gamit.
03:48.0
So dito makikita po natin
03:50.0
na nagtataas ang kabundukan na dadaanan po natin
03:53.0
o tatawirin po natin
03:54.0
papunta sa pinakaboundary
03:56.0
nitong Davao de Oro
03:58.0
at saka Davao Oriental.
04:00.0
Ayon dito sa mga driver,
04:01.0
etong kalsada daw ay
04:03.0
medyo maganda na para sa kanila.
04:05.0
Dahil nga sa habang papalapit tayo
04:09.0
yung pagka rough road
04:11.0
nitong ating madadaanan.
04:15.0
parang mga adventure bike
04:17.0
yung mga sinakyan natin.
04:22.0
Pinataasan po nila
04:24.0
dito sa kalsadang
04:26.0
papunta dun sa mga barangay na
04:28.0
pinupuntahan na mga pasahero.
04:32.0
dinagdagan yung seat height
04:33.0
ay nilagyan din nila dito ng
04:35.0
karagadera para yung
04:36.0
dala ng mga pasahero
04:38.0
ay dito na ilalagay
04:39.0
at comfortable nang sasakay.
04:41.0
Yung mga gustong pumunta sa
04:43.0
kahit anumang bahagi
04:47.0
ay kailangan pa daw natin
04:48.0
mag-travel ng may git 40 minutes
04:50.0
papunta sa kung saan
04:52.0
yung barangay na bibisitahin natin.
05:05.0
So etong bahaging ito ng kalsada
05:07.0
ay may ahamping po natin
05:09.0
sa Halsima Highway.
05:10.0
Yung hindi pa nasa semento.
05:34.0
So papapansin nyo
05:35.0
maganda yung panahon natin ngayon
05:37.0
pero maputik yung kalsadang
05:39.0
na dadahanan natin.
05:41.0
Dahil po yan sa wala pang
05:45.0
na pwedeng madaluyan ng tubig
05:47.0
mula dito sa katundukan.
06:11.0
Grabe! Hindi ko inaasahan
06:12.0
yung ganito kadilikadong
06:14.0
kondisyon ng kalsada.
06:18.0
Malalim na lubak, may mga landslide at nakita nyo naman kung gano'ng kalalim yung bangin na madadaanan sa gilid lang nitong kalsada.
06:26.5
Yun o, dahil nga sa mataas na itong bahaging ito ng kabundukan, kaya ramdam po natin dito ang matinding pressure.
06:34.9
Parang nabibingi po tayo dito dahil nga sa pressure na nararanasan natin.
06:39.1
Tingnan nyo naman, itong bundok na to, ito po yung natatanaw natin kanina dun sa sentro ng bayan.
06:46.2
Akala ko, mataas na ito, hindi pala, mas mataas pa yung madadaanan nating kabundukan.
07:05.4
Ayan, so nasa 2 km lang ang layo mula dun sa checkpoint na nadaanan natin ay narating naman po natin itong kinatawag nilang duyan.
07:13.8
So dito, makikita po natin yung mga motor na yan sa taas.
07:18.1
Bumulusok po yan papunta dito sa gitna nitong kalsada at bubuelo naman dito.
07:33.7
Mapa single na motor man o mapa 4x4 na sasakyan, talaga namang doble ingat pag napapadaan sa bahaging ito ng kalsada.
07:42.0
Tingnan nyo naman kasi kung gano'ng katarek itong kalsada.
07:46.0
Ayan, at sa gilid po nito ay magkabilaan yung panahong.
07:57.7
So dahil nga sa delikado itong bahaging ito ng kalsada, kaya marami na rin yung mga motoristang sumemplang at na-disgrasya dito.
08:05.2
Isa sa mga daylang kung bakit kinatatakutan itong bahaging ito ng kalsada.
08:13.2
So dito, maganda talaga pag maingay yung motor mo kasi malayo pa lang e maririnig ka na nung mga kasalubong mo.
08:37.2
Kaya kung mapabansin po natin, yung tunog ng mga motor na dumadaan dito ay parang chainsaw.
08:47.2
Para rin pa lang sa kabila, maririnig na yung motor na mga mga kasalubong nito.
08:53.2
At yung mga motor na hindi ganun kalakas yung tunog, kailangan gumusina para maiwasang bumanga dun sa mga kasalubong.
09:23.2
So mula dito, rinig na rinig natin yung mga motorsiklo na nasa kabila nitong bundok. Parang may nag-chainsaw.
09:43.2
So maigit 20 minutes na po tayo nagtravel mula dun sa sentro nitong bahay ng Pantukan.
09:56.2
At narating po natin itong bahaging ito ng barangay Napnapan kung saan mapapansin nyo itong mga nakahintong mga motor.
10:07.2
Pansamantala muna uminto itong mga motorista dahil nga sa ginagawa pa itong bahaging ito ng kalsada.
10:16.2
Dahil nga sa lubhang delikado para sa mga motorista, yung mga nagbabagsakang bato mula dun sa tinatabas na bundok,
10:23.2
pinastop po muna o wala po munang pinapadaan sa mga oras na ito dito sa bahaging ito ng bundok.
10:29.2
Araw-araw daw po ito at may mga oras din naman na pinapayagan itong mga motorista na makatawid dito sa bahaging ito ng bundok.
10:37.2
So yung mga nandito sa unahan ay yun po yung mga nauna sa atin kanina at hanggang ngayon ay hinihintay nila na buksan muli itong kalsada.
11:07.2
So makikita po natin dito yung mga heavy equipment na busbusan yung pagtatrabaho para mas maging safe itong bahaging ito ng kalsada.
11:37.2
Bagamat napakadelikado na itong kalsada dito sa bahaging ito ng Davao de Oro, mapapansin naman po natin na mabibilis yung mga motor na dumadaan dito.
11:57.2
So dahil nga sa prone sa landslide at sa mga nagbabagsakang bato, itong bahaging ito ng bundok kaya imbis na magdahan-dahan yung mga motorista dito, binibilisan nila yung takbo.
12:27.2
Grabe yung tuktok dito, talagang nakikipagsabayan sa Hilux.
13:27.2
At matapos ang maigit sa isang oras na travel mula doon sa paanan nitong kabundukan ng Pantukan ay narating na rin po natin itong sitio buringot ng Barangay Napnapan.
13:51.2
So dito nakita nyo naman yung kalsadang dinaanan natin papunta dito sa bahaging ito ng Pantukan.
13:58.2
Grabe, talagang makapigil hininga yung mga nadaanan nating kalsada.
14:08.2
So marami na po tayong mga napuntahang lugar sa iba't ibang bahagi ng Pilipinas pero dito talaga ako nakaramdam ng matinding takot dahil nga sa kitang kita natin kung gaano kalalim yung mga bangin at kung gaano kadelikado yung mga kabundukang ating nadadaanan.
14:23.2
Grabe yung landslide, yung lalim ng putik at yung dami ng lubak papunta dito.
14:38.2
At maliban sa tawag na buringot, kilala din po itong lugar sa bansag na Pulang Lupa.
14:43.2
Dahil nga sa kulay ng lupa na taglay na itong bahaging ito ng bundok, kaya tinawag po itong Pulang Lupa.
14:53.2
Parang ito yung mga lupa na mapapansin natin sa mga landslide prone area.
14:57.2
So nandito po pala tayo ngayon sa terminal na itong mga habal-habal.
15:03.2
Yan, mapapansin nyo dito na marami yung mga nakatambay ng mga habal-habal dahil nga sa inaantay nila o nagaantay sila ng mga pasaherong bababa naman sa bahaging ito ng kabundukan.
15:14.2
So maliban sa naging antayan ng mga pasahero, eh dito na din ginagawa yung mga nasirang motor.
15:26.2
Nakikita kasi namin kung gaano kahirap yung kalsada papunta dito.
15:30.2
Hindi ba kayo nahihirapang magmaneho?
15:33.2
Magkaano yung singilan nyo dito sa pamasahe?
15:35.2
Five hundred, kada tao.
15:37.2
Hindi ba kayo naka-experience na sumemplang gano'n?
15:40.2
Ah, naka-experience lang, sumemplang.
15:43.2
So sir, dito ano yung pangunahing pinagkakakitaan ng mga tao?
15:50.2
So tulad dun sa Diwalwal, ganun din yung mga hanap buhay ng mga tao dito.
16:06.2
So dahil nga sa nasa kabundukan na, kaya isa sa mga pangunahing hanap buhay ng mga taga rito sa pagmimina.
16:13.2
Tulad dun sa Diwalwal, marami din daw dito yung mga small-scale miners na makikita sa iba't ibang parte ng itong barangay Napnapan.
16:22.2
Etong Buringot, sityo lang po ito nasakop ng barangay Napnapan.
16:29.2
Ganun din, yung mga kabahayan na nandun sa taas nitong bundo.
16:33.2
Oh, marami, sobrang dulas.
16:49.2
Ayan, so ilang metro lang yung linakad natin mula dun sa terminal netong sityo Buringot ay narating po natin etong bahaging ito ng sityo.
16:59.2
So dito makikita po natin yung isa sa mga processing site na mga batong namimina dito sa bahaging ito ng kabundukan.
17:12.2
So yung humiikot na yan, dyan po dinudurog yung mga bato na nauukay dun sa minahan.
17:18.2
At dito sa gilid naman, pinupurify o linilinis yung nadurog na bato dito.
17:35.2
So dito kailangan po natin magdahan-dahan kasi bukod sa maputik, talagang madulas yung lupang ating inapakan.
17:45.2
Ayan, so ilang metro naman mula dun sa processing site na mga batong namimina, mararating naman po natin yung isa sa mga portal kung tawagin nila etong bungad ng tunnel.
18:02.2
So dito medyo nagulat tayo dahil nga sa ibang tunnel yung ina-expect natin.
18:07.2
Kung hindi po tayo magtatanong-tanong sa mga taga rito, eakalain po natin kubeta etong bahagi nito ng tunnel.
18:14.2
Tingnan nyo naman no.
18:15.2
So imbis na pa ganun sa bundok, pababa yung direksyon na etong tunnel.
18:21.2
So etong proteksyon dito sa gilid, eto na rin yung nagsisilbing hagdan na mga menero papasok dito sa tunnel.
18:37.2
At etong house na to na may kasamang makinarya, eto po yung humihigop ng hangin papasok dun sa dulo ng butas.
18:45.2
Dahil nga so may ganitong aparato na sila kaya makikita po natin dito na talagang malalim na etong ginawa nilang butas.
18:55.2
So etong portal ng tunnel ay isa lang po ito sa maraming tunnel na makikita dito sa sitio Buringot.
19:03.2
Etong mga bubong na to na matatanong natin mula dito sa portal ng tunnel,
19:08.2
ay eto po yung ilan sa mga processing site at sa mga portal papunta o papasok sa iba pang mga tunnel na nandito.
19:23.2
So dahil nga sa mayaman sa ginto etong bahagi nito ng kabundukan, kaya mas pinipili na mga residenteng manatili dito.
19:31.2
Karamihan kasi sa kanila sa pagmimina na bubuhay tulad ng mga residenteng dun sa barangay Diwalwal, dun sa bayan ng Mungkayo.
19:38.2
Dito, ganun din yung sitwasyon ng mga residente.
